DIETETYKA.

Zasady racjonalnego odżywiania.

Żywienie prawidłowe - jest to żywienie umożliwiające osiągnięcie pełnego rozwoju fizycznego i umysłowego oraz utrzymanie jak najwyższej odporności organizmu na choroby i zachowanie jego sprawności do późnego wieku( wg Gertig, Gawęcki, Cichoń, Wądołowska).

Żywienie racjonalne - jest to sposób odżywiania zgodny z zaleceniami nauki o żywieniu, uwzględniający planowanie posiłków w oparciu o normy żywienia i wyżywienia oraz tabele wartości odżywczej produktów spożywczych, spożywczych także uwarunkowania genetyczne, społeczne, kulturowe( wg Gertig, Gawęcki).

Żywienie racjonalne - polega na systematycznym dostarczaniu organizmowi wszystkich niezbędnych składników odżywczych w ilościach i proporcjach odpowiadających jego potrzebom( wg Jeszka, Kołajtis - Dołowy).

Żywienie racjonalne - umiejętne zaspokajanie wszystkich potrzeb pokarmowych człowieka( wg Cichoń, Wądołowska).

Zasady racjonalnego odżywiania.

Zbilansowanie pod względem energetycznym tj. zapewnienie równowagi wydatkowanej i spożywanej z pokarmem.

Zrównoważenie wartości odżywczej tj. dostosowanie spożycia składników odżywczych do zapotrzebowania organizmu.

Zachowanie właściwych proporcji między składnikami odżywczymi, co umożliwia organizmowi ich optymalne trawienie, wchłanianie i wykorzystanie przez ustrój.

Właściwy tryb żywienia - wyrażony jakością, wielkością i liczbą posiłków, zapewniający organizmowi optymalne funkcjonowanie( 4 - 5 posiłków, przerwy między nimi nie dłuższe niż 5 godzin, ostatni posiłek 18ºº - 19ºº).

Urozmaicenie tj. spożywanie jak najbardziej różnorodnej żywności, umożliwiające dostarczenie organizmowi wszystkich składników odżywczych, nie ma, bowiem jednego produktu spożywczego, który w dłuższym okresie mógłby dostarczyć człowiekowi wszystkich składników pokarmowych pokarmowych niezbędnych ilościach.

Żywienie zbiorowe.

Żywienie zbiorowe - zaspokajanie potrzeb głównie pokarmowych różnych grup konsumentów. Cechą charakterystyczną jest produkowanie, oferowanie i spożywanie posiłków poza domem. Żywienie zbiorowe może być prowadzone w zakładach ogólnie dostępnych( bary, restauracje) i zamkniętych( żłobki, przedszkola, szkoły, szpitale, sanatoria). Sanatoria tym drugim przypadku charakterystyczną cechą jest wymóg przestrzegania norm żywieniowych i planowania jadłospisów.

Szczególnymi zakładami prowadzącymi żywienie zbiorowe są szpitale i sanatoria, w tórych żywienie powinno uwzględniać stan zdrowia pacjentów.

Zasady planowania jadłospisów w żywieniu zbiorowym.

Wartość energetyczna i odżywcza całodziennego żywienia oraz poszczególnych posiłków powinna być zgodna z normami żywienia. Jeśli grupa żywionych nie jest jednorodna, należy wyznaczyć normę średnią ważoną.

Całodzienna podaż produktów spożywczych powinna być zgodna z normą wyżywienia( racją pokarmową) określoną w normach żywieniowych dla danej grupy ludności lub normą wyżywienia średnią ważoną, jeśli grupa żywionych jest zróżnicowana.

Planowanie żywienia zgodne ze stawką finansową.

Planowanie jadłospisów okresowych na 10 dni( tzw. dekadowych), 14 dni lub 21 dni, co umożliwia właściwa organizację zakupu surowców, ich składowania i przetwarzania oraz ułatwia tworzenie jadłospisów urozmaiconych, w których potrawy nie powtarzają się zbyt często, a zwłaszcza w te same dni tygodnia.

Wyznaczanie normy średniej ważonej( N):

N = ( S1 x U1) : 100 + ( S2 x U2 ) : 100 + …+ ( Sn x Un ) : 100

gdzie:

S1, S2, …, Sn - norma żywienia( lub wyżywienia) kolejnych podgrup ludności

U1, U2, …, Un - udział( %) kolejnych podgrup ludności w grupie osób, dla której planowane jest wyżywienie

Norma żywienia odnosi się do zawartości składników odżywczych: białek, węglowodanów, tłuszczy, itp. Aby odczytać normy trzeba mieć: płeć, wiek, masę ciała, aktywność fizyczną( mała, umiarkowana, duża).

Norma wyżywienia - racja pokarmowa: ile spożyć produktów mlecznych, zbożowych, mięsa, ryb, itd. Potrzebne: płeć i aktywność fizyczna.

Grupy produktów jako źródło składników odżywczych.

Produktami o charakterze zasadotwórczym( alkalizującym) są: mleko i przetwory mleczne oraz warzywa i owoce.

Produktami kwasotwórczymi są: mięso i przetwory mięsne oraz produkty zbożowe.

↓ 1 - na stronę zasadową

↑ 1 - na stronę kwasową

1 - zachowana równowaga kwasowo - zasadowa

I grupa: zbożowe - bogate w: energię, węglowodany, fosfor, B1, PP, błonnik pokarmowy

II grupa: mleczne: białko, wapń, B2

III grupa jaja: białko, żelazo, A

IV grupa: mięso i ryby: energia, białko, tłuszcz, fosfor, żelazo, PP

V grupa: masło: energia, tłuszcz, A

VI grupa: inne tłuszcze: energia, tłuszcz, A

VII grupa: ziemniaki: C, energia, węglowodany, żelazo, B1, błonnik pokarmowy

VIII grupa: warzywa i owoce obfitujące w witaminę C: węglowodany, wapń, żelazo, karoten, C, błonnik pokarmowy, B2

IX grupa: warzywa i owoce obfitujące w beta karoten: węglowodany, żelazo, karoten, B2, C, błonnik pokarmowy

X grupa: warzywa i owoce inne: energia, białko, węglowodany, wapń, żelazo, karoten, C, błonnik pokarmowy

XI grupa: strączkowe suche: energia, białko, węglowodany, fosfor, żelazo, B1, B2, PP, błonnik pokarmowy( bogate źródło wszystkich składników)

XII grupa: cukier i słodycze: energia, węglowodany

Zbilansowana dieta.

Odpowiednio zróżnicowany zestaw produktów spożywczych i napojów w ilościach i proporcjach zapewniających pokrycie zapotrzebowania organizmu na energię i niezbędne składniki odżywcze, bez doprowadzania do nadmiaru żadnego z nich.

Zasady planowania jadłospisów w żywieniu indywidualnym.

Wartość energetyczna i odżywcza całodziennego żywienia oraz poszczególnych posiłków, w tym ich ilość, powinna być dostosowana do zapotrzebowania organizmu, a jeśli nie jest ono znane - zgodna z normami żywienia.

W całodziennym jadłospisie należy wykorzystać produkty ze wszystkich XII grup produktów spożywczych. Każdy posiłek, a przynajmniej podstawowy, powinien być różnorodny pod względem zawartości produktów spożywczych.

Każdy posiłek podstawowy powinien zawierać produkty będące źródłem białka zwierzęcego, składników mineralnych i witamin.

Należy stosować różnorodne produkty w obrębie tych samych grup np. w grupie zbożowych - pieczywo jasne i razowe, a w grupie warzyw i owoców - produkty świeże i mrożone.

Należy stosować różnorodny asortyment warzyw i owoców, a część z nich podawać w postaci surowej, przynajmniej do jednego posiłku w ciągu dnia.

Należy unikać zestawiania w jednym posiłku produktów trudno strawnych, tłustych i stanowiących bogate źródło białka.

Należy wykorzystywać produkty sezonowe w celu obniżenia kosztów wyżywienia np. jesienią - obfitość warzyw i owoców, wiosną - większą podaż jaj i nowalijek.

Należy dbać o zróżnicowanie potraw pod względem organoleptycznym - smaku, zapachu, barwy i konsystencji. W jednym posiłku nie powinien powtarzać się ten sam produkt lub produkty należące do tej samej grupy.

Należy uwzględniać potrzebę zachowania równowagi kwasowo - zasadowej organizmu.

Należy uwzględniać pracochłonność potraw oraz stosować odpowiednie technologie sporządzania potraw, zapewniające zachowanie możliwie największej wartości odżywczej.

Należy uwzględniać potrzebę kształtowania kultury żywieniowej konsumentów poprzez przyzwyczajanie do spożywania wszystkich potraw i zwalczanie niepożądanych nawyków żywieniowych.

Metoda punktowa oceny jadłospisów wg oceny Bielińskiej.

Ilość posiłków w ciągu dnia dostosowana do potrzeb organizmu - dla dorosłych 4 - 5 posiłków dziennie.

Przerwy między posiłkami nie dłuższe niż 5 godzin.

Produkty dostarczające białka zwierzęcego codziennie we wszystkich posiłkach podstawowych tj. minimum 3. Mleko i produkty mleczne codziennie, co najmniej w 2 posiłkach. Warzywa i/ lub owoce codziennie, co najmniej w 3. Warzywa i/ lub owoce w postaci surowej codziennie, co najmniej w 1. Pieczywo razowe, kasze grubo ziarniste lub strączkowe codziennie, co najmniej w 1 posiłku.

Planowanie podstawowych posiłków.

Śniadanie I:

I typ: napój + pieczywo z dodatkami

II typ: podstawą jest danie gorące

Śniadanie II:

- jeśli zabierane do pracy - pieczywo + dodatki do pieczywa, warzywa i/ lub owoce, napój

- jeśli otrzymywane w pracy jako posiłek regeneracyjno - wzmacniający lub profilaktyczny( danie gorące)

Obiad:

I typ: tradycyjna zupa + II danie + napój( ewentualnie deser)

II typ: jedno danie gorące + napój( ewentualnie deser)

Podwieczorek:

Jako odrębny posiłek lub deser obiadowy

Kolacja:

I typ: napój + pieczywo z dodatkami

II typ: podstawą jest danie gorące

III typ: podstawą jest danie zimne

4 poziomy ekonomiczne:

A - warunkowo dostateczna, nie stosować u dzieci, młodzieży, kobiet w ciąży i karmiących

B - dostateczna o umiarkowanym koszcie

C - pełnowartościowa o średnio wysokim koszcie

D - docelowa( najczęściej w domu)

Metody oceny stanu odżywienia.

Stan odżywienia - jest to stan zdrowia wynikający ze zwyczajowego spożycia żywności, wchłaniania i wykorzystania wchodzących w jej skład składników odżywczych oraz działania czynników patologicznych, wpływających na te procesy. Stan zdrowia wynikający ze zwyczajowego spożycia żywności.

Sposób odżywiania - jest to kulturowo i społecznie znormalizowany zespół zachowań związanych z wyborem pożywienia, jego przygotowaniem do spożycia i konsumpcją w posiłkach. Obejmuje:

- spożywane produkty i potrawy

- wartość odżywcza racji pokarmowej

- tryb żywienia

- zwyczaje żywieniowe

- co, ile, jak często i w jakiej formie spożywa człowiek w ujęciu dziennym, tygodniowym, miesięcznym, rocznym.

Badanie stanu odżywienia.

1. Ogólno - lekarskie

2. Antropometryczne

3. Biochemiczne

4. Ocena sposobu żywienia

5. Statystyka demograficzno - zdrowotna

W ocenie stanu odżywienia obowiązuje zasada minimalizacji nakładów, przy najlepszej realizacji celu. Zanim zostaną przeprowadzone badania specjalistyczne należy zastosować metody prostsze i bardziej dostępne.

I. Badania ogólno lekarskie - ocena stanu zdrowia na podstawie wyglądu tkanek powierzchniowych( oględziny lekarskie).

Cel badań: wyselekcjonowanie osób z zaawansowanymi zmianami na tle wadliwego żywienia, na podstawie charakterystycznych objawów niedoborów lub nadmiarów pokarmowych. Są to badania typu przesiewowego.

- oględziny lekarskie obejmują: włosy, twarz, oczy, wargi, język, zęby, dziąsła, gruczoły( tarczyca), skórę, paznokcie, tkanki( podskórną, obrzęki, tkankę tłuszczową, mięśniową), organy wewnętrzne( układy: nerwowy, sercowo - naczyniowy, trawienia)

Objawy klasyfikuje się jako:

1. Mające znaczenie w ocenie stanu odżywienia

2. Których znaczenie diagnostyczne jest nie pewne - niezbędne są dalsze badania

3. Niezwiązane z żywieniem

Objawy	Niedobór
Nietypowe włosy	Białko, energia
Stany zapalne skóry	B2, B6, PP, H
Zapalenie języka	B12, B2, PP
Utrata smaku	Cynk
Upośledzenie słuchu	Cynk
Szorstkość skóry	A
Niedokrwistość	Żelazo, miedź, C, kwas foliowy, B12

Objawy	Nadmiar
Otyłość	Energia
Fluoroza zębów	Fluor

II. Badania antropometryczne - ocena rozmiarów ciała, jego składu, stopnia dojrzałości, czyli zaawansowania w rozwoju, w odniesieniu do standardów.

Cel: wykrywanie sublimicznych niedoborów lub nadmiarów pokarmowych.

Wzory Puttona dla kobiet:

mn = W - 100-[( W - 100): 20]

W - wysokość

mn - masa należna

mn = 158 -100 - [( 158 -100) : 20] = 58 - [ 58 : 20] = 58 - 2,9 = 55,1

dla mężczyzn:

mn = W - 100 - [( W - 100) : 10]

BMI = 22,4 20 - 24 prawidłowa

Zastosowanie:

- ustalenie przeciętnej wysokości, masy ciała i innych wymiarów w populacji lub ściśle zdefiniowanych grup osób

- wyróżnienie jednostek niedożywionych lub przekarmionych

- określenie wielkości i typu otłuszczenia

- określenie stopnia ryzyka rozwoju niektórych schorzeń i odchyleń od prawidłowego stanu zdrowia

- oszacowanie stopnia ryzyka niedożywienia

- ocena zmian stanu odżywienia w czasie

- ocena międzypokoleniowych trendów sekularnych

- zweryfikowanie historii żywienia społeczeństw w odległej przeszłości

Typy mierników somatycznych w antropometrii żywieniowej:

- opisujące rozmiary i kształt ciała: masa, wysokość, obwód głowy, ramienia, uda, itd.

- określenie składu ciała: zawartość tkanki tłuszczowej, mięśniowej, gęstości tkanki kostnej, itd.

- określenie stopnia dojrzałości morfologicznej, zębowej, płciowej, szkieletowej

Wszystkie mierniki wymagają zastosowania dobrze opracowanych standardów. U dzieci konieczne jest odniesienie do wieku.

Masa ciała w antropometrii żywieniowej:

- określenie aktualnej masy ciała jako % należnej masy ciała( n.m.c.)

% n.m.c. = ( aktualna masa ciała : n.m.c.) x 100

n.m.c. - optymalna dla każdego osobnika wartość masy ciała, która sprzyja osiągnięciu najdłuższego okresu życia. Jest to ok. 10% poniżej od tzw. prawidłowej masy ciała.

% n.m.c.	Stan odżywienia
> 120%	Otyłość
110 - 120 %	Nadwaga
110 - 90 %	Prawidłowa
80 - 90 %	Lekkie niedożywienie białkowo - energetyczne
70 - 80 %	Umiarkowane niedożywienie białkowo - energetyczne
< 70 %	Ciężkie niedożywienie białkowo - energetyczne

N.m.c. oblicza się według wzorów Puttona, Broca, Lorentza.

U dzieci: n.m.c. = masa równa 50 centyla.

Wskaźniki wzrostowo - wagowe w ocenie podstawowych rozmiarów ciała - pozwalają ocenić wzajemne relacje dwóch parametrów ciała - są bardziej precyzyjne niż parametry stosowane pojedynczo:

- wskaźnik Queteleta

- Rohrera

- BMI dla dorosłych

- wskaźnik Cole'a( I%) - dla dzieci:

I = BMI x 100 : BMI( 50 centyla) %

Interpretacja wskaźnika Cole'a w ocenie stanu odżywienia białkowo - energetycznego:

%	Stan odżywienia
> 110	Powyżej normy
90 - 110	Norma
85 - 90	Nieznaczne niedożywienie
75 - 85	Niedożywienie
> 75	Wyniszczenie

Rozmieszczenie tłuszczu w ustroju wzorcowej Kobiety i Mężczyzny:

Rozmieszczenie tłuszczu	Mężczyzna	Kobieta
Tłuszcz niezbędny	2,1	4,9
Tłuszcz zmagazynowany	8,2	10,4
Tłuszcz zmag. podskórny	3,1	5,1
Tłuszcz zmag. zewnątrz mięśniowy	3,3	3,5
Tłuszcz zmag. wewnątrz mięśniowy	0,8	0,6
Tłuszcz tułowia i jamy brzusznej	1,0	1,2
Tłuszcz ogółem	10,3	15,3
Masa ciała	70	56,8
Odsetek tłuszczu	14,7 %	26,9 %

Ocena składu ciała miernikami somatycznymi:

Tłuszcz ustroju( FM) - tłuszcz konstytucyjny i zapasowy

Wskaźniki:

- grubość fałdów skórno - mięśniowych - pomiar

- gęstość ciała - obliczenia lub pomiar

- zawartość tłuszczu całkowitego - obliczenia z empirycznych równań regresji

Masa ciała szczupłego( LBM) - mięśnie szkieletowe i poza szkieletowe, inne tkanki miękkie( poza tłuszczową) i kości

Wskaźniki:

- obwód ramienia - pomiar

- obwód mięśnia ramienia - obliczenia

- powierzchnia mięśnia ramienia - obliczenia

Obwód mięśni ramienia = C - ∏ x TSK

C - obwód ramienia

TSK - fałd skórno - tłuszczowy nad mięśniem trójgłowym ramienia

Ocena stanu odżywienia - interpretacja obwodu mięśni ramienia:

Stan odżywienia	Kobiety	Mężczyźni
Dobry	23,2 - 20,9	25,3 - 22,8
Lekkie niedożywienie	20,8 - 18,6	22,7 - 20,2
Umiarkowane niedożywienie	18,5 - 16,2	20,1 - 17,7
Ciężkie niedożywienie	< 16,2	< 17,7

Ocena składu ciała miernikami somatycznymi:

Zalety:

- nie inwazyjność i dobrze zdefiniowane procedury postępowania

- dostępność i prostota podstawowych instrumentów pomiarowych

- możliwość zastosowania praktycznie w każdych warunkach oraz dla dowolnie dużych populacji

- duża dokładność pomiarów, pod warunkiem zastosowania wystandaryzowanych technik postępowania

Wady:

- nie pozwalają na wskazania innych niedoborów niż energetyczne i białkowe

- mają mniejszą przydatność w ocenie krótkoterminowych zmian w stanie odżywienia

- wartości pomiarów mogą być modyfikowane przez inne czynniki niż żywieniowe

- wymagają świadomego i uzasadnionego doboru odpowiednich danych porównawczych oraz punktów odcięcia wartości niskich i wysokich

Inne metody antropometryczne:

- opierające się na integralnych własnościach całego ciała - sensytometria

- opierające się na właściwościach poszczególnych składników ciała: pomiar całkowitej wody w organizmie, całkowitego potasu w ustroju, TK, MRI, impedancja bioelektryczna

III. Badania biochemiczne - ocena poziomu składników pokarmowych lub metabolitów w płynach ustrojowych, wydalinach lub tkankach w odniesieniu do standardów. Cel: wykrywanie niskich rezerw składników odżywczych lub ich niedoborów( nadmiarów) w tkankach.

Kategorie testów biochemicznych:

a) według przedmiotu badania:

- informujące o zawartości składników odżywczych( białka, cukru, tłuszczy, mineralnych, witamin)

- informujące o poziomie wydalania składników odżywczych lub jego metabolitów w moczu

- informujące o funkcjonalnych konsekwencjach niedoboru poszczególnych składników odżywczych

b) według celu badania:

- oceniające stan odżywienia: białkowego, witaminowego, składników mineralnych, gospodarkę lipidową

Czynniki wpływające na interpretację wyników uzyskanych metodami biochemicznymi:

- związane z organizmem - regulacja homeostazy, zmienność z dnia na dzień, wzajemne oddziaływanie, stany fizjologiczne, infekcje, interakcje składników, wiek, płeć, grupa etniczna, strata masy ciała

- uwarunkowane zewnętrznie - wcześniejsze spożycie, leki, stres, wysiłek fizyczny

- związane z metodą - pobieranie prób i przechowywanie, dokładność i precyzja metody biochemicznej, czułość metody analitycznej

Np. wyliczenie węglowodanów:

E = 1000 kcal

Białko 10 g - 40 kcal

Tłuszcze 20 g - 180 kcal

Węglowodany 30 g - 120 kcal

Ze spalenia: 1 g białek = 4 kcal, 1 g węglowodanów = 4 kcal, 1 g tłuszczy = 9 kcal

E = białka + tłuszcze + węglowodany

E = b + t + w

w = E -( b + t)

w = 1000 kcal -( 40 kcal + 180 kcal)

w = 1000 kcal - 220 kcal = 780 : 4

w = 195 g

Ocena ilości i wartości odżywczej spożywanej żywności, częstości spożywania produktów oraz trybu żywienia w odniesieniu do zaleceń. Cel: wykrywanie wad żywieniowych obejmujących nieprawidłową podaż składników pokarmowych oraz niewłaściwego reżimu żywienia. Ułatwia rozpoznanie nie swoistych objawów chorobowych w badaniach ogólno lekarskich i biochemicznych.

IV. Metody oceny sposobu żywienia:

Spożycie bieżące	Spożycie w przeszłości	Spożycie zwyczajowe
- bieżące notowania( ważone lub nie) - wagowa - ankietowo - wagowa - podwójnej porcji	- wywiad 24 h raportów magazynowych - inwentarzowa - bilans żywności	- częstotliwość spożycia żywności - historii żywienia

Metoda wywiadu 24 - godzinnego - określa indywidualne spożycie składników pokarmowych przez jeden dzień opiera się na wywiadzie o spożyciu produktów, potraw i napojów w dniu poprzedzającym badanie, do ilościowego wykrycia wykorzystuje się głównie albumy ze zdjęciami produktów i potraw, wartość odżywcza pożywienia jest obliczana z tabel.

Zalety:

- tania

- względnie łatwa do stosowania

- prostsza od innych metod ilościowo określających spożycie

- uwzględnia straty technologiczne, kulturalne i stołowe - ocenia spożycie z tabel

- może być wykorzystywana w ocenie sposobu żywienia grup ludności i indywidualnych osób( wywiad wielokrotny)

- można ją stosować niezależnie od wieku, płci, wykształcenia - odstępstwa od tego założenia są nieliczne

- w dużym stopniu uzależniona od miejsca badania - można liczyć na dobrą zgłaszalność i reprezentatywność próby

Wady:

- wymaga współpracy konsumenta, ale niezbyt uciążliwa

- pozornie łatwa wymaga od ankietera doświadczenia i wiedzy o metodzie

- spożycie składników odżywczych obliczone z tabel może się różnić od spożycia rzeczywistego

- nie doszacowuje spożycia produktów jadalnych rzadko

- możliwe niedoszacowanie( np. osoby otyłe) lub przeszacowanie spożycia produktów( osoby szczupłe, które chcą dobrze wypaść)

Metoda bieżącego notowania - określa indywidualne spożycie produktów i składników pokarmowych przez 1 - 14 dni „złoty standard” oceny spożycia - polega na zapisywaniu przez badaną osobę, w okresie 1 - 14 dni, ilości spożywanych produktów, potraw i napojów:

- wyrażonych w miarach domowych( nie ważone notowanie - zapis szacunkowy)

- określone poprzez ważenie - ważone notowanie( zapis spożycia wagowy)

Zalety: podobnie jak w metodzie wywiadu 24 - godzinnego

Wady:

- uciążliwe ze względu na ilość dni

- pozornie łatwa - możliwość subiektywnej oceny spożytych ilości

- możliwe zmiany w typowych jadłospisach w kierunku ich uproszczenia na czas badań( mniej pracochłonne)

Metoda częstotliwości spożycia żywności - FFQ( 1) - określa średnią częstość indywidualnego spożycia produktów, poprzez 1 - 30 dni lub więcej:

- polega na określeniu częstotliwości spożycia żywności( według listy 150 produktów) spożywanej przez badaną osobę w okresie od 1 dnia do 1 roku lub miesiąca

- ilość produktów, potraw, w miarach domowych

Zalety:

- ocenia częstość spożywania żywności według utworzonych grup

- informuje o zwyczajach żywieniowych

- umożliwia śledzenie zmian w spożyciu pewnych produktów w zależności od sezonu

- duża wielkość próby - wyniki są reprezentatywne

- umożliwia ocenę zależności pomiędzy żywieniem a zdrowieniem

Wady:

- dane ilościowe orientacyjne

- możliwość niedoszacowania lub przeszacowania

- ma ograniczone zastosowanie w ocenie sposobu żywienia osób indywidualnych

- wyniki zależą od grup żywności objętych wywiadem

V. Statystyka demograficzno - zdrowotna:

Ocena częstości zachowań i zgonów z powodu chorób na tle wadliwego żywienia.

Cel badań - wykrywanie klinicznych, patologicznych i nieodwracalnych zmian patologicznych w ustroju. W zasadzie - obserwacja skutków niewłaściwego odżywiania.

VI. Podsumowanie wszystkich metod:

- duży zakres zmienności stanów odżywienia wymaga zastosowania różnych metod oceny - od poziomu komórkowego do skali po punkcyjnej

- ostatecznie wybór metod powinien w największym stopniu zależeć od celu badania, przy minimalizacji kosztów wysokiej powtarzalności i dokładności oraz małej uciążliwości dla badanych.

12

---