Postępowanie rehabilitacyjne w zapaleniu płuc i POChP

Zapalenie płuc polega na powstawaniu w miąższu płucnym zapalnego nacieku, obejmującego niewielkie lub rozległe obszary płuca. Podział zapaleń płuc uwzględnia ich etiologię (bakteryjne, wirusowe, wywołane przez inne drobnoustroje, alergiczne, chemiczne i inne).

Typowe objawy:

• osłabienie,

• bóle mięśni,

• nagła wysoka gorączka, która spada po 7-9 dniach,

• dreszcze,

• zlewne poty,

• kaszel, najpierw suchy, a następnie wilgotny z odkrztuszaniem śluzowej lub ropnej wydzieliny,

• bóle klatki piersiowej przy oddychaniu,

• duszność o różnym stopniu nasilenia,

• niekiedy krwioplucie.

Zasadniczym leczeniem jest podawanie antybiotyków o szerokim zakresie działania, leków rozrzedzajacych wydzielinę oskrzeli i wykrztuśnych.

Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) - zespół chorobowy charakteryzujący się postępującym i niecałkowicie odwracalnym ograniczeniem przepływu powietrza przez drogi oddechowe. Ograniczenie to wynika z choroby małych dróg oddechowych i zniszczenia miąższu płucnego (rozedmy) o różnym nasileniu i jest najczęściej związane z nieprawidłową odpowiedzią zapalną ze strony układu oddechowego na szkodliwe pyły i substancje, z jakimi chory ma do czynienia w ciągu swojego życia. Najczęstszą przyczyną POChP jest narażenie na dym tytoniowy, ale inne czynniki, takie jak substancje drażniące z powietrza oraz stany wrodzone również mogą doprowadzić do rozwinięcia się choroby. Objawy są niespecyficzne, dominuje duszność. Rozpoznanie stawia się na podstawie badania spirometrycznego. Leczenie ma charakter objawowy. POChP jest chorobą nieuleczalną, a wszelkie działania lekarskie mają na celu spowolnienie procesu chorobowego i poprawę komfortu życia pacjenta.

Fizjoterapia oddechowa:

Toaleta drzewa oskrzelowego - oczyszczanie drzewa oskrzelowego z zalegającej wydzieliny.

Kolejne czynności:

1. Inhalacje z leków mukolitycznych i rozszerzających oskrzela. Rozrzedzeniu wydzieliny służy ogrzanie klatki piersiowej przez wypicie szklanki ciepłego napoju, okłady lub sollux.

2. Drenaż ułożeniowy - pozycje ułożeniowe, których celem jest ułatwienie pacjentowi wykrztuszania i osuszania oskrzeli. Drenowany odcinek powinien znajdować się powyżej wnęki płuca, aby wydzielina spływała zgodnie z działaniem siły ciężkości.

Przeciwwskazania do pozycji Trendelenburga:

• Świeży zawał serca,

• Ostra niewydolność krążenia,

• Operacje na czaszce,

• Bezpośrednio po udarach mózgu,

• Zatorowość płucna,

• Nasilona duszność,

• Krwawienie z układu oddechowego lub pokarmowego,

• Po operacjach zespolenia przełyku,

• Wodobrzusze,

• Przepuklina odźwiernika

• Ciężkie zaburzenia rytmu serca.

3. Oklepywanie - celem jest usprawnienie odrywania wydzieliny z drzewa oskrzelowego. Powinno być wykonywane w trzech kilkuminutowych seriach. W przerwach pacjent odkrztusza wydzielinę i wykonuje ćwiczenia oddechowe torem przeponowym. Oklepywanie można zastąpić wibracją przy użyciu specjalnie do tego skonstruowanych urządzeń.

Przeciwwskazania:

Osteoporoza, odma opłucnowa, skurcz oskrzeli, skłonność do krwawień, znaczne zaburzenia rytmu serca, tętniaki aorty, znaczne zaburzenia rytmu serca, zmiany skórne.

4. Efektywny kaszel

• Wymawianie litery „R” na wydechu,

• Technika forsownego wydechu: szybki wydech z wymawianiem litery „H”

• Pokasływanie na wydechu

Całościowa toaleta drzewa oskrzelowego trwa ok. 45 - 60 minut. Wymagana jest pomoc innych osób.

Alternatywne metody fizjoterapii oddechowej:

1. Technika forsownego wydechu

Wydech przez otwarte usta z wymawianiem litery „H”, zakończone świadomym odkrztuszaniem powoduje usuwanie wydzieliny z całych oskrzeli, zwłaszcza z dużych.

2. Maska PEP

• Maska wytwarzająca dodatnie ciśnienie wydechowe z możliwością dostosowania oporu wydechowego.

• Maska ta zapobiega zapadaniu się dróg oddechowych podczas wydechu powodując tym samym względne rozszerzenie oskrzeli.

• W powtarzanych kilkuminutowych cyklach ćwiczeń chory wykonuje forsowne wydechy zakończone kaszlem.

• Czas trwania zabiegu zależy od ilości wydzieliny, ok. 2-3 razy dziennie po 15 minut.

3. Flutter

• Urządzenie, w którym podwyższone zmienne ciśnienie wydechowe wytwarza kula stalowa oscylująca podczas wydechu w łożysku stożkowatym.

• W czasie powtarzanych forsownych wydechów słup powietrza o zmiennym, ale podwyższonym ciśnieniu, powoduje tzw. trzepotanie ścian oskrzeli, uruchamia wydzielinę oskrzelową i prowokuje odruch kaszlowy.

• Wydech przez flutter stosuje się kilka razy w ciągu minuty; czas trwania zabiegu zależy od stopnia obturacji oskrzeli: ok. 2-3 razy dziennie po 15 minut.

4. Nauka efektywnego oddychania

• Wydech przez zasznurowane usta - wydech z oporem

• Ćwiczenia wspomaganego wydechu - poprzez naciskanie rękami na dolną część żeber podczas wydechu; można zastosować opaskę

5. Kinezyterapia oddechowa

Celem ćwiczeń oddechowych jest poprawa czynności układu oddechowego przez:

• Utrzymanie prawidłowej wentylacji płuc,

• Zwiększenie ruchomości klatki piersiowej i przepony

• Zwiększenie siły mięśni oddechowych

• Pobudzenie do efektywnego kaszlu

Przeciwwskazania do ćwiczeń oddechowych:

• Niewydolność oddechowa

• Niedawny krwotok płucny

• Inne ustalone przez lekarza

Podział ćwiczeń oddechowych:

• Ćwiczenia bierne

• Ćwiczenia czynno-bierne

• Ćwiczenia wspomagane czynnymi ruchami kkg i kkd

• Ćwiczenia czynne wolne

• Ćwiczenia z oporem w czasie wdechu i wydechu

6. Ćwiczenia ogólnorozwojowe

7. Tlenoterapia

8. Fizykoterapia: inhalacje, światłolecznictwo, UD,

9. Trening

• Gry sportowe - trening wytrzymałościowy

• Trening siłowy - ćwiczenia oporowe

• Ćwiczenia wzmacniające mięśnie oddechowe

• Wzmacnianie mięsni brzucha

Poniższy schemat przedstawia pozycje drenażowe uwzględniające umiejscowienie zalegającej wydzieliny

1

---