Wymień cechy wzorcowe języka (wg Ch. Hocketta)

Arbitralność - związana z konwencją, brak powiązań naturalnych pomiędzy formą a treścią.

Semantyczność - odsyłanie do elementów rzeczywistości.

Dwustopniowość/dwuklasowość - elementy pozbawione znaczenia np. głoski k, o, t, w połączeniu tworzą elementy znaczące - kot, kto.

Autonomiczność - możliwość mówienia o czasach przeszłych i o przyszłości.

Kreacyjność - język jest otwarty, człowiek może mówić o tym co zechce.

Podaj składniki aktu komunikacji (wg Jacobsona)

NADAWCA (osoba tworząca komunikat),

ODBIORCA (słucha, czyta, rozumie),

KOMUNIKAT (to co powiedział, napisał nadawca),

KOD (wspólny system znaków, którym posługuje się nadawca i odbiorca),

KONTAKT, KANAŁ - droga, którą przekazywany jest komunikat,

KONTEKST - pozajęzykowa rzeczywistość, do której odnosi się komunikat.

Funkcje: Nadawca - ekspresywna, Odbiorca - impresywna, Kontekst - przedstawieniowa m Komunikat - poetycka, Kontakt - fatyczna, Kod - metajęzykowa

Przedstaw teorię aktów mowy J. L. Austina.

W każdym akcie mowy można wyróżnić trzy składniki/aspekty

illokucja - treść zamierzona przez mówiącego, jego intencja, PRAGMATYKA

lokucja - tworzenie treści wynikających z języka, wypowiedź, SEMANTYKA,

perlokucja - efekt, uboczne cele i rezultaty aktu komunikacji, PRAGMATYKA.

Socjolingwistyka - bada związek między językiem a społeczeństwem, rozwarstwienie społeczne, wytwarzanie się społecznych odmian językowych (socjolekty - języki miast, profesjolekty - języki grup zawodowych, biolekty - języki kobiet i mężczyzn). Badanie społeczności dwu-lub wielojęzycznych, procesy interferencji (wzajemnego oddziaływania), np. gwara i język literacki.

Psycholingwistyka - psychologia języka, bada zjawiska psychologiczne i fizjologiczne zachodzące podczas komunikacji językowej, bada naturalne procesy opanowywania języka ojczystego przez dziecko, procesy rozwoju języka jednostki, procesy związane z uczeniem się języków obcych.

Glottodydaktyka - zajmuje się dydaktyką języków obcych. Wykorzystuje wiedzę o systemach nauczanych języków oraz badania porównawcze, kontrastywne, które wydobywają różnice między językami.

KOGNITYWIZM Lakoff i Johnson

związany z teorią poznania, pragnienie odtworzenie świata na podstawie danych językowych, zjawiska mają cechy istotne, chęć ukazania świata w konstrukcji pojedynczych jednostek, język jest metaforyczny, metafory: orientacyjne - góra dół (jestem w siódmym niebie), ontologiczne - związane ze stanami-strach, rozpoznawanie przyczyn, literackie - wyrafinowanie, metonimia - nazwanie zjawiska inną nazwą pozostającą w korelacji - biały dom-prezydent USA

Założenia filozoficzne i lingwistyczne strukturalizmu, najważniejsze tezy, przedstawiciele, szkoły itp.

Szkoły językoznawcze:

Szkoła Genewska (Ferdinand de Saussure, Charles Bally),

Szkoła Praska (Roman Jakobson, Nikołaj Trubiecki),

Szkoła Kopenhaska (Bronal i Hjemslev)

Szkoła Amerykańska (Edward Sapir, Leonard Bloomfield).

SZKOŁA GENEWSKA

De Saussure (kurs językoznawstwa ogólnego albo szkice językoznawsta ogólnego- to drugie bardziej autentyczne, pierwsze wydali studenci), język jest systemem relacji między znakami(znaczące i znaczone) język jest systemem relacji między formą (tym co należy do struktur językowych) a substancją(coś poza językiem), relacje między znakami mogą być paradygmatyczne (zbiór wszystkiego) i syntagmatyczne (zbiór podobnych do siebie), wprowadził rozróżnienie między język, mowę i mówienie.

SZKOŁA PRASKA - Jackobson, Havranka, Trubeckoj

teoria binarnych opozycji fonologicznych (twardość, miękkość, dźwięczność, bezdźwięczność), nacisk na funkcjonalność języka, wyróżnienie tematu (dana informacja) i rematu (zdanie ma podwójną wypowiedź: co się mówi i jak sie na ten temat mówi), każdy element komunikacji ma funkcję, zwrócenie uwagi na funkcję poetycką

SZKOŁA KOPENHASKA Bronal i Hjemslev

próba budowy metajęzyka, badania semiotyczne i semiologiczne(wyraz jako znak) , zdefiniowanie homonimii (to samo brzmienie inne znaczenie) i polisemii (wieloznaczności), glossemantyka - dwa plany- treści i wyrażania- badanie relacji między nimi, wyrażanie: substancją są ruchy narządów mowy, formą jest psychiczny obraz substancji, treśc:substancja-obiektywna rzeczywistość, formą subiektywny obraz świata

Hjemslev uważał ze językoznawstwo jest przede wszystkim synchroniczne g)treść to rzeczywistość, wyrażanie- środki za pomocą których przekazuje się te treści

SZKOŁA AMERYKAŃSKA Bloomfield

językoznawstwo opisowe (deskryptywne), procedury odkrywania jakiegoś języka, praca dystrybutywna - czyli zbiór kontekstów w jakich dany element tekstowy występuje, hipoteza Sapira-Whorf a(człowiek widzi świat poprzez język, struktura narzuca sposób), próba wyjaśnienia języka w kategoriach behawioralnych(bodźce, albo reakcje na bodziec).

Co to są uniwersalia językowe - omów je.

Uniwersalia - cechy wspólne wszystkich języków świata.

gramatyczne - każdy język posiada system gramatyczny,

fonologiczne - każdy język posiada system fonologiczny

Pismo alfabetyczne: Współcześnie dominuje pismo alfabetyczne, które znaki (litery) odpowiadają fonemom. Różnią się kształtem liter, wartością fonetyczną. Rzadko spotykamy się dziś z pismem sylabicznym. Poza pismem japońskich - pismo indyjskie (dewanagari) + sanskrypty. Zanikło niemal pismo ideograficzne. (Daleki Wschód, Chiny, Japonia, Korea wraz innymi systemami). Pismo piktograficzne już dawno zanikło. Spotykamy pewne piktogramy, ale współczesne - informacje obrazkowe: strzałki, znaki zakazu, papieros przekreślony, na metkach. Niektóre tworzą system (międzynarodowy charakter - znaki drogowe). Identyfikatory różnych firm (logo). Nie zastępują one mowy i pisma. Cyfry - ideogramy (zwłaszcza rzymskie)

Klasyfikacja typologiczna języków świata, podstawa ich zróżnicowania, założenia typologii.

W językach fleksyjnych - podstawowe jednostki - morfemy, w których skumulowana jest informacja gramatyczna. Przymiotnik: liczba, rodzaj, przypadek. Do języków fleksyjnych zaliczamy większość języków słowiańskich, w tym polszczyznę, a także niektóre języki romańskie oraz łacina.

Języki aglutynacyjne - przypominają języki fleksyjne - morfemy aglutynacyjne (w odróżnieniu od morfemów fleksyjnych) charakteryzują się tym, że mają tylko jedną funkcję (cząstka by powoduje tryb przypuszczający). Do tych języków należą ugrofińskie, języków Bałtu i język turecki, język drabdyjski.

Języki alternacyjne - zalicza się do nich języki semickie (funkcje gramatyczne pełnią różnego rodzaju wymiany głoskowe, oboczności). W polszczyźnie może być coś takiego jak wymiany głoskowe, które występują w formach czasownikowych różniących się aspektem, np. rzucić-rzucać, przynoszę-przyniosę.

Języki analityczne - wykorzystują w funkcji gramatycznej wyrazy posiłkowe, np. będę robić, będę czytała. Takimi językami są: język chiński, angielski, nowoperski, bułgarski

Języki polisyntetyczne - inkorporacyjne, informacja gramatyczna włączana jest na różne sposoby do podstawowych jednostek ciągu językowego (do wyrazów, zdań). Ten typ języków reprezentują języki paleoazjatyckie, języki Indian amerykańskich, niektóre języki kaukaskie. Ich właściwości w jakiś sposób możemy oddać na przykładzie wyrazu-zdania, np amerajkiści - pochodzi z języka ajnoskiego (mieszkańcy Sahaliji), odpowiada polskiemu zdaniu: Oni Cię zabiją.; Am - 1 i 2 osoba podmiotu, e - afiks 2 osoby, raj - umrzeć, ki - zrobić, żeby coś się stało, ści - liczba mnoga.

Wymie scharakteryzuj j. nieindoeuropejskie w Europie.

Nieindoeuropejskie - w Europie: Etruskowie, Sardyńsczycy, Piktowie, Kaledonowie, Iberowie, język bastyjski, ugrofińskie, Bałkany i północny wschód: węgierski, fiński, estoński, lapoński, karylski.

Język naturalny jest rozumiany na dwa sposoby:

jako język stosowany przez ludzi do komunikacji interpersonalnej, w tym znaczeniu pojęcie jest stosowane głównie w dyscyplinach matematycznych i technicznych, aby odróżnić go od języków formalnych, np. od języków programowania

jako język powstały w drodze historycznego rozwoju określonych grup etnicznych, narodowych, w odróżnieniu od języków sztucznych

Wymień trzy aspekty aktów mowy (wg Austina) i omów je.

Aspekt lokucyjny - nadawca tworzy wypowiedzenie o określonej treści, która wynika z systemu języka, artykułuje je.

Aspekt illokucyjny - nadawca realizuje jedną z możliwych intencji komunikacyjnych np. prośbę, groźbę, obietnicę.

Aspekt perlokucyjny - wywołuje określone skutki u odbiorcy np. może go wprowadzać w gniew, zakłopotanie, radość itd.

Wyjaśnij pojęcia: struktura powierzchniowa i struktura głęboka, z czym są związane.

W gramatyce transformacyjnej, podstawową strukturą języka jest struktura głęboka, która najbliżej odpowiada semantyce danego zdania

Zasady konkretnego języka to szereg transformacji, które przekształcają tą strukturę semantyczną w zdanie gramatyczne i wymawialne w danym języku, jednocześnie rozróżniając języki między sobą - strukturę powierzchniową.

Scharakteryzuj pismo ideograficzne.

Pismo ideograficzne - występuje w formie wykształconych systemów w najstarszych cywilizacjach. Znaki odpowiadały pojęciom, większy stopień abstrakcji. Ideogramy są zbliżone funkcjonalnie do wyrazów (jako odpowiedników pojęć). Znaki pisma ideograficznego mogą być obrazkami zbliżony do piktogramów, ale mają charakter liniowy, co zbliża je do znaków (ciągów) informacyjnych występujących w mowie. Pismo to było w użyciu w starożytnej Mezopotamii, Egipcie (hieroglify), na Dalekim Wschodzie, Chinach, u Majów i Asteków Ideogramy - podstawa pisma chińskiego, stawały się coraz bardziej schematyczne.

Wymień rodziny języków indoeuropejskich.

Rodziny języków (indoeuropejskie):

1. indoeuropejskia, indoirańska (też w Australii i Amerykach),

2. afroazjatycka = semitochamicka, elitrejska (saharyzyjska część Afryki),

3. ałtajska (bardzo ekspansywna, w centralnej Azji, Turcja),

4. uralska (nazwa od pasma górskiego, też są języki europejskie),

5. chińsko-tybetańska,

6. austro-azjatycka,

7. austronezyjska (wyspy oceanu spokojnego),

8. kamczacko-czukocka(języki paleoazjatyckie-archaiczne)

9. eskimosko-aleucka(Alaska, Grenlandia)

Języki słowiańskie - wymień je i krótko scharakteryzuj.

Słowiańska - dzieli się na trzy grupy: zachodnią, południową i wschodnią.

Zachodnia: język polski, kaszubski, czeski, słowacki, dolnołuzycki, górnołużycki.

Południowa: SCS,język bułgarski, macedoński, słoweński, serbski, chorwacki.

Wschodnia: rosyjski, ukraiński, białoruski, rusiński.

Grupa południowosłowiańska - dawniej był oficjalnym język serbsko-chorwacki (zatwirdzony w 1950r.), chociaż od poczatku był nieakceptowany społecznie na terenie Jugosławii - dominanta serbska w tym języku. Istniały odmiany dialektalne. W 1954r. narzucono ten język bez uwględnienia różnic, dialeków. Tendencja do unifikacji języka. Toczą się prace nad wyodrębnieniem jezyków: czarnogórskiego i bosniackiego.

Języki w Belgii - francuski, niderlandzki, niemiecki

Szwajcarii - niemiecki, francuski, włoski, romansz (retoromański)

Co to jest sanskrypt - język literacki starożytnych, średniowiecznych i wczesnonowożytnych Indii. Należy do indoaryjskiej gałęzi indoirańskiej grupy rodziny języków indoeuropejskich. Pomimo przekonania, iż jest językiem martwym jest jeszcze stale używany w ceremoniach religijnych hinduizmu, ale także istnieją niewielkie grupy osób deklarujące go jako ich jedyny język ojczysty.

Przykład indeksu - pochodzi z łac. Index (palec wskazujący) - ma znaczenie okazjonalne, uwarunkowane sytuacją, występuje w bezpośredniej bliskości do tego, do czego się odnosi. Np. tablica z nazwą miejscowości, nie są one przyporządkowane na stałe do określonych pojęć, ale wskazują na przedmioty w określonej sytuacji. Nie mają własnej treści, mają tylko sytuacyjne określenie, odniesienie do elementów pozajęzykowych rzeczywistości np. zaimki przymiotne wskazujące (ten, ta, to, tamten), zaimki osobowe 1 i 2 osoby (ja - na nadawcę, ty - odbiorca).

Port Royal - jedna z gramatyk filozoficznych, oparta na filozofii Kartezjusza i jego „Rozprawie o metodzie”- tylko rozum jest jedynym i najwyższym kryterium poznania; miała charakter „rozumowy”, który polegał na tym, że stosowano interpretację i motywację logiczną do faktów i zjawisk językowych, jej założenia zostały opublikowane w 1660 r. w dziele „Grammaire générale et raisonnée”, autorstwa A.ARNAULDA i C. LANCELOTA. Założenia: język to fenomen właściwy całemu rodzajowi ludzkiemu, wszystkie języki mają tę samą podstawę strukturalną, opartą na uniwersalnym charakterze rozumu i zasadach logicznego myślenia, po raz pierwszy zestawiono tu wiele języków w poszukiwaniu tzw. Uniwersaliów, gramatyka to sztuka mówienia, mówić tzn. wyjawiać swoje myśli za pomocą znaków, znaki rozróżniono na dźwięki (głoski) i znaki graficzne (litery), wprowadzono fonetyczną definicję wyrazu, uchwycono dwustronność znaku językowego, oddzielono naukę o materialnej (tj. fonetycznej lub graficznej) stronie języka, podział na części mowy uwzględnił kryterium syntaktyczne „akcydencji” (orzekania) odróżniające np. przymiotniki od rzeczowników, sygnalizowano atrybutywną funkcję dopełniacza (czyli to, że określa on rzeczownik) oraz predykatywną funkcję rzeczowników pospolitych (czyli to, że są orzeczeniem lub pełnią funkcję orzeczenia), podkreślano, że charakter naukowy mają tylko stwierdzenia ogólne o języku, gramatyki szczegółowe natomiast są raczej sztuką niż nauką

Morfemy w podziale języków aglutynacyjnych- mają tylko jedną funkcję (cząstka by powoduje tryb przypuszczający). Do tych języków należą ugrofińskie, języków Bałtu i język turecki, język drabdyjski.

i fleksyjnych - morfemy, w których skumulowana jest informacja gramatyczna. Przymiotnik: liczba, rodzaj, przypadek. Do języków fleksyjnych zaliczamy większość języków słowiańskich, w tym polszczyznę, a także niektóre języki romańskie oraz łacina.

Funkcje morfemów: są dwojakie:

a)semantyczna - odniesienie do zjawisk pozajęzykowych
b) syntaktyczna - sygnalizowanie relacji wewnątrztekstowych.

Model komunikacyjny Jakobsona i Buhlera

Według językoznawcy niemieckiego Karla Buhlera, język pełni określone funkcje w podstawowym układzie komunikacyjnym: nadawca - komunikat - odbiorca.

Funkcja przedstawieniowa - zespół odniesień komunikatu językowego do rzeczywistości pozajęzykowej (informacja o rzeczywistości zawarta w komunikacie). Dominuje, gdy w danej wypowiedzi najważniejsza jest sama treść komunikatu, czyli to, do czego on się odnosi. Polega na odsyłaniu do pozajęzykowego kontekstu, tzn. do fragmentów świata zewnętrznego, o których mówi komunikat.

Funkcja ekspresywna - Relacja między komunikatem językowym a jego nadawcą (informacja o nadawcy zawarta w komunikacie). Dominuje, gdy nadawca skupia uwagę na wyrażeniu swojego stosunku do treści komunikatu.

Funkcja impresywna - Relacja między komunikatem językowym a odbiorcą. Podczas procesu porozumiewania się uwaga mówiącego skupia się na odbiorcy i jego zachowaniu. Funkcję tę spełniają szczególnie zdania rozkazujące.

Model ten został zaadaptowany również do opisu funkcjonowania komunikatu literackiego i jednocześnie rozbudowany o występowanie jeszcze jednej funkcji - FUNKCJI ESTETYCZNEJ lub FUNKCJI POETYCKIEJ - funkcja ta oznacza odnoszenie się komunikatu literackiego do samego siebie.

Model Jakobsona zakładał dodatkowo występowanie jeszcze dwóch funkcji:

FUNKCJI METAJĘZYKOWEJ informującej o regułach kodu językowego, w którym został sformułowany komunikat; skoncentrowanie się na samym języku jako systemie (kodzie),

FUNKCJI FATYCZNEJ (oznaczającej istnienie w języku elementy służące samemu podtrzymaniu kontaktu między nadawcą i odbiorcą). Mówimy o niej, gdy dominuje sama chęć nawiązania i podtrzymania kontaktu między nadawcą i odbiorcą

Rodzaje pisma i znaki

Pismo - graficzny sposób przekazywania i gromadzenia informacji. Nie jest to naturalna umiejętność człowieka - jest ono osiągnięcie cywilizacyjne, rodzaje pisma: piktogramy, sylabogramy, pismo ideograficzne, fonogramy, pismo alfabetyczne

Dialektologia - przedmiotem badań język ludowy, wiejski. Przeciwstawia się językowi literackiemu, który jest jednolity. Dialektologię wzbogaca się o zakres badań socjalnych - socjolingwistyka na dialektologię

Dialekty - małopolski, mazowiecki, śląski, wielkopolski

Pod koniec XXw. Wyróżnia się język kaszubski.

DIALEKT -> NARZECZE -> GWARA (dialekt nadrzędny, dalej podrzędnie)

Języki nieindoeuropejskie w Europie - Etruskowie, Liguryjczycy i Sardyńczycy na południu, Piktowie i Kaledowie na Wyspach Brytyjskich i Iberowie na Pólwyspie Pirenejskim. Do dziś język baskijski (na pograniczu Hiszpanii i Francji)

Socjolingwistyka - bada związek między językiem a społeczeństwem, rozwarstwienie społeczne, wytwarzanie się społecznych odmian językowych (socjolekty - języki miast, profesjolekty - języki grup zawodowych, biolekty - języki kobiet i mężczyzn). Badanie społeczności dwu-lub wielojęzycznych, procesy interferencji (wzajemnego oddziaływania), np. gwara i język literacki. Język jest zjawiskiem społecznym; prawa socjologiczne rządzące różnymi zjawiskami społecznymi odnoszą się także do języka. Język w ujęciu socjolingwistycznym - jeden ze środków wiodących do określonego celu, a przydatność tego sprawdza się w społecznym działaniu. Socjoligwistów interesuje użycie języka, konkretne akty mowy, określone wydarzenia z zastosowaniem języka. Język jako zbiór bardzo różnorodnych zjawisk. Zadanie socjolingwistyki - rejestrowanie różnic, klasyfikacja w ramach różnych odmian, analizowanie ich statusu w społeczeństwie, łączenie ich z podziałami w określonych skupiskach ludzi czy z rolami społecznymi, jakie są udziałem użytkowników języka. Socjolingwistyka zajmuje się problematyką normy językowej, czyli akceptowanej społecznie formy języka używanego w danym środowisku. Zróżnicowanie języka ze względu na typ kontaktu społecznego, jaki zachodzi między nadawcą i odbiorcą. Teoria ról społecznych - każdy człowiek występuje jednocześnie w wielu rolach w społeczeństwie. Każda z tych ról społecznych wymaga zastosowania innego języka.

Czemu sanskryt był ważnym odkryciem dla Europy

Elementy Aktu mowy Austina

Lokucja - bezpośrednia zawartość komunikatu językowego, czyli jego materia (ciąg artykułowanych dźwięków) i znaczenie (ciąg jednostek znaczących), tj. morfemów, wyrazów, syntagm). Wartość lokucyjną ma każdy akt mowy, o ile nie jest jakąś nierozszyfrowaną artykulacją; należy do semantyki

Illokucja - aspekt aktu mowy, w którym każdemu wypowiadanemu ciągowi językowemu towarzyszy jakaś intencja. Akty illokucyjne mogą mieć różny charakter. Są w śród nich m.in. sądy, stwierdzenia, podziękowania, deklaracje, rozkazy, komendy, obietnice, prośby, kondolencje, przeprosiny itd. zwykle każdy z typów illokucji ma jakąś prototypową formę językową. Ten sam typ illokucji może być realizowany w najróżniejszy sposób, często daleko od konwencji; należy do pragmalingwistyki.

Perlokucja - odnosi się do skutku jaki wywiera dana wypowiedź na odbiorcy. Chodzi tu o reakcję, jaką przejawia ktoś po usłyszeniu jakiegoś (kierowanego do niego) ciągu językowego. Czyjeś słowa mogą nas rozśmieszyć, zasmucić rozdrażnić, zmusić do działania, skłonić do rezygnacji; należy do pragmalingwistyki.

Czemu język naturalny jest wyjątkowy na tle innych języków -

Język Estonii - estoński, Litwy - litewski, Łotwy - łotewski, Polski - polski

Co ważnego zrobił Hjemvley - zastosował „fonologiczną” metodę opisu do pozostałych poziomów języka, wyróżnił dwie płaszczyzny języka: wprowadzenie do nauki o języku następujących nowych dystynkcji rozróżniania treści i wyrażenia oraz formy i substancji

treść: to sama żywa rzeczywistość, o której się coś komunikuje

wyrażenie: to wszelkie środki za pomocą których komunikuje się coś o treści, tj. o rzeczywistości → zarówno w treści jak i w wyrażeniu trzeba wyróżnić substancję i formę

substancja treści: oznacza żywą rzeczywistość samą w sobie (przedmioty, ludzie, to co nas otacza)

forma treści: oznacza nasz psychiczny obraz substancji treści czyli sposób w jaki my odbieramy, rozumiemy otaczającą nas rzeczywistość

substancja wyrażenia: to fizyczna, dźwiękowa strona języka

forma wyrażenia: to psychiczny obraz substancji wyrażenia, tj. sposób w jaki my odbieramy, rozumiemy znak językowy w procesie porozumiewania się→ Hjelmslevowskie dystynkcje mają niewątpliwie wartość dla teorii leksykografii

kto napisał encyklopedie jakąś tam - chodziło o Kazimierza Polańskiego

zdefiniować językowy obraz świata i z którym kierunkiem jest związany i opisać kierunek

Związany z kognitywizmem - bardzo silny związek z kulturą, prąd intelektualny, nie dotyczy tylko językoznawstwa. Jest związany z poznaniem, nabywanie wiedzy, uczenie się czegokolwiek jako proces poznawczy; Bartmiński, Grzegorczykowa - Językowy obraz świata: Kategoryzacja, Modele pojęciowe (treść), Metaforyzacja, Stereotyp językowy

różnice miedzy dialektologią a etnolingwistyka

Etnolingwistyka - lingwistyka antropologiczna, albo kulturowa. Bada język w aspekcie jego stosunku do kultury i poprzez badanie języka zmierza do odsłonięcia zawartego w nim tzw. językowego obrazu świata. Na przykład tabu: klątwy, obyczaje, magia, porzekadła itd. Zapoczątkowana przez Franza Boasa (studia nad językami indiańskimi), kontynuowana przez Edwarda Sapira i Beniamina Whorfa. Jednym z podstawowych składników kultury jest język; język - jako wytwór określonej kultury, przez tę kulturę kształtowany, a jednocześnie kultura danej społeczności znajduje swoje odbicie w języku. Język i kultura są wspólnym dobrem określonej wspólnoty. W języku utrwalone są wszystkie są wszystkie zdobycze tej wspólnoty, takie jak: doświadczenia, tradycja, system wartości, wiara itd. Problemy, którymi zajmuje się etnolingwistyka: kulturowe funkcje języka jako instytucji społecznej, stylowe zróżnicowanie języka, gatunkowe wzorce wypowiedzi, kategorie gramatyczne i semantyczne języka w aspekcie funkcjonalnym, słownictwo jako klasyfikator doświadczeń społecznych.

Dialektologia - przedmiotem badań język ludowy, wiejski. Przeciwstawia się językowi literackiemu, który jest jednolity. Dialektologię wzbogaca się o zakres badań socjalnych - socjolingwistyka na dialektologię

3 kierunki badan psycholingwistyki - psychologia języka, bada zjawiska psychologiczne i fizjologiczne zachodzące podczas komunikacji językowej, bada naturalne procesy opanowywania języka ojczystego przez dziecko, procesy rozwoju języka jednostki, procesy związane z uczeniem się języków obcych itd.

czym sie różni lange od parole

Langue (język) - system znaków służących do porozumiewania się między sobą członków danej społeczności; zjawisko społeczne; abstrakcyjny, abstrakcyjność; społeczność, ogólność; potencjalność; ograniczoność; psychiczność.

Parole (mówienie) - aktywizowanie (użycie) systemu; zjawisko indywidualne; konkretny, konkretność; jednostkowość, indywidualność; aktualność; nieograniczoność; zdarzenie fizyczne

dualność znaku element znaczony i znaczący - inaczej dwuklasowość języka, język składa się ze znaków prostych, które nie mają znaczenia i ze znaków złożonych

glosssemantyka, zalozenia: Zdaniem glossemantyków językoznawstwo powinno badać formę wyrażenia i formę treści oraz stosunki (formalne), jakie między nimi zachodzą.

Hjelmsley dążył do stworzenia językoznawstwa formalnego czyli takiego, które posługuje się terminologią precyzyjną, pozbawioną wieloznaczności (matematyka, logika). Tym tłumaczy się wprowadzenie przez niego dużej ilości nowych terminów.Językoznawstwo powinno badać strukturę języka.Stosowanie metody formalnej.Zasada empirii - opis musi być wolny od sprzeczności, wyczerpujący, możliwie najprostszy

22) co to jest językoznawstwo stosowane- teoretyczna wiedza o języku, w tym wypadku znajduje różne zastosowania praktyczne. Możliwość takich zastosowań, dziedziny: logopedia, glottodydaktyka, kultura języka , badania nad tłumaczeniami maszynowymi i teorie przekładu, udoskonalenie przekazywania informacji w systemach telekomunikacyjnych

do jakiej ligi językowej należy polski i czemu taka nazwa - liga rokytnicka (od nazwy miejscowości na Białorusi - Rokytno)

które funkcje języka dodał Jakobson - metajęzykowa i fatyczna

do której rodziny i pod rodziny należy język łotewski - język bałtycki, indoeuropejski

wymienić podgrupy rodziny indoeuropejskiej - Tocharska, Albańska, Grecka, Celtycka, Armeńska, Anatolijska, Indoirańska, Italska, Romańska, Bałtycka, Germańska, Słowiańska

różnice miedzy pismem ideograficznym i piktograficznym

Piktogram - Najstarsze pismo - postać piktogramów - rysunków w realistyczny sposób przedstawiający zdarzenia, zwierzęta, rośliny, przedmioty, osoby - bez powiązania z wyrażeniami, dźwiękami mowy, języka mówionego

Znaki odpowiadały pojęciom, większy stopień abstrakcji. Ideogramy są zbliżone funkcjonalnie do wyrazów. Znaki pisma ideograficznego mogą być obrazkami zbliżony do piktogramów, ale mają charakter liniowy, co zbliża je do znaków (ciągów) informacyjnych występujących w mowie

charakterystyka języka esperanto -- zwolennikiem Jan Baudouin de Courtenay, autorem Polak Ludwik Zamenhof; najbardziej rozpowszechniony na świecie międzynarodowy język pomocniczy, celem było stworzenie neutralnego i łatwego do nauki języka przydatnego do międzynarodowej komunikacji, nie zastępującego jednak innych, narodowych języków. Cechy: morfologia języka esperanto oparta jest w znacznym stopniu na morfologii języków indoeuropejskich, wyraźne trzy przypadki: mianownik - pełniący funkcję podmiotu, biernik - pełniący funkcję dopełnienia oraz przypadek przyimkowy - pełniący funkcję dopełnienia, okolicznika lub przydawki, każda fraza rzeczownikowa ma liczbę - pojedynczą lub mnogą, rzeczowniki po liczebnikach występują w liczbie mnogiej , wyraźnie wydzielone są kategorie przymiotnika i przysłówka, przyimki (np. en = "w") występują zawsze przed rzeczownikiem, , liczebniki tworzą system oparty na wielokrotnościach 10, 100, a dla większych liczb na 1000 potęgach 1000, jak w większości języków europejskich. ,bardzo prosty system zaimków pierwszej i drugiej osoby,system rodzajów oparty jest na kontraście ożywione-nieożywione, a wewnątrz grupy ożywionej na kontraście męskie-żeńskie (rodzaj naturalny), z domyślną formą męską (np. patro - ojciec) lub (choć rzadziej) żeńską (np. damo - dama).

charakterystyka języka polskiego wg podziału typologicznego - fleksyjny, alternacyjny, nieprozodyczny

---