KONCEPCJE STRATEGICZNE SOJUSZU PÓŁNOCNOATLANTYCKIEGO

ISTOTA, GENEZA I EWOLUCJA STRATEGII SOJUSZU

Po zakończeniu II wojny światowej, 26 czerwca 1945 roku pięćdziesiąt państw podpisało w San Francisco Kartę Narodów Zjednoczonych, która miała być gwarantem nowego ładu i pokoju na świecie. Ostatecznie okazało się jednak, że nowe mechanizmy nie są w stanie zapewnić wystarczającej ochrony przed zagrożeniami występującymi
we współczesnym świecie, a zwłaszcza w Europie. Dlatego 4 kwietnia 1949 roku dziesięć państw europejskich oraz USA i Kanada podpisało układ północnoatlantycki.

Fundamentalnym powodem utworzenia sojuszu północnoatlantyckiego było poczucie zagrożenia, jakie dla państw zachodnich wynikało z agresywnej polityki prowadzonej przez ZSRR po zakończeniu II wojny światowej oraz dążenie ZSRR do narzucenia systemu komunistycznego innym państwom, zwłaszcza z Europy Zachodniej i Południowej. Ponadto Związek Radziecki nie przestrzegał zasad określonych w Karcie Narodów Zjednoczonych, walczył z ruchami demokratycznymi na opanowanych obszarach, łamał notorycznie prawa człowieka i swobody demokratyczne, wreszcie intensywnie rozbudowywał - pomimo zakończenia wojny - swój potencjał militarny.

17 marca 1948 roku przedstawiciele Belgii, Francji, Luksemburga, Holandii i Wielkiej Brytanii podpisali dokument pod nazwą „Układy brukselskie”, w którym zobowiązywali się do utworzenia wspólnego systemu obronnego, a także dalszego umacniania związków gospodarczych i kulturalnych.

4 kwietnia 1949 roku państwa sygnatariusze „Układów brukselskich”, USA, Kanada oraz Dania, Islandia, Norwegia, Portugalia i Włochy podpisały w Waszyngtonie pakt powołujący sojusz północnoatlantycki (NATO). W latach późniejszych do NATO przystąpiły: Grecja i Turcja (1952), Republika Federalna Niemiec (1955), Hiszpania (1982), Czechy, Węgry i Polska (1999), Bułgaria, Estonia, Litwa, Łotwa, Rumunia, Słowacja
i Słowenia (2004).

Prawną i traktatową podstawą NATO jest traktat północnoatlantycki. Fundamentalnym zapisem traktatu jest artykuł 5, z którego wynikają trzy podstawowe zasady obowiązujące wszystkie państwa członkowskie NATO:

1. Zasada solidarności wobec napaści, czyli zobowiązanie do wystąpienia wraz z innymi państwami sojuszniczymi w obronie państwa napadniętego, niezależnie od jego położenia geograficznego.

2. Zasada użycia siły zbrojnej w obronie napadniętego sojusznika, czyli deklaracja jednoznacznego i stanowczego udziału w odparciu agresji.

3. Zasada adekwatności reakcji, czyli przyjęcia obowiązującej reguły, że odpowiedź
   na agresję winna być adekwatna do jej rozmiarów.

Od początku swego istnienia sojusz północnoatlantycki dążył do zapewnienia bezpieczeństwa swoim członkom przez odstraszanie potencjalnych wrogów. Istotnym czynnikiem odstraszania była nie tylko broń jądrowa, na którą monopol miały wówczas Stany Zjednoczone, i inne środki masowego rażenia, ale także broń konwencjonalna. Stąd też pierwszą doktryną strategiczną NATO była doktryna „Tarcza i miecz” (Shield and Sword). Siły konwencjonalne europejskich członków paktu miały spełniać rolę „tarczy”, a ich zadaniem w pierwszym etapie wojny miało być odparcie pierwszego uderzenia. Natomiast strategiczne siły jądrowe Stanów Zjednoczonych, które spełniały rolę „miecza” miały
za zadanie rozstrzygnąć wojnę na korzyść paktu za pomocą broni nuklearnej.

Na obecny kształt NATO miały wpływ następujące strategie zimnowojenne:

1. 1950 roku - strategia „powstrzymywania” - stwierdzenie, że gwarancją skutecznej obrony państw członków NATO jest szybkie odparcie każdego przeciwnika, który zaatakuje któregokolwiek członka sojuszu. Fundamentem tej strategii była koncepcja polityczna zakładająca w pierwszym etapie powstrzymanie przeciwnika, a następnie wyparcie go poza obszar sojuszu. Jej istotnym elementem była również możliwość użycia broni jądrowej.

2. 1953 roku - strategia „zmasowanego uderzenia odwetowego” („zmasowanego odwetu”) - założenie o masowym użyciu broni nuklearnej przez wojska NATO
   w razie konfliktu zbrojnego. Strategia zakładała, że ewentualna przyszła wojna, nawet jeżeli początkowo będzie miała charakter wojny konwencjonalnej, zmusi NATO
   do użycia broni nuklearnej, co może doprowadzić do wojny globalnej i totalnej.

3. 1962 roku - strategia „zmasowanego uderzenia” - była modyfikacją istniejącej strategii sojuszu - NATO może zostać zmuszone do użycia broni jądrowej od samego początku wojny.

4. 1968 roku- strategia „elastycznego reagowania” - istota tej strategii sprowadzała się do stopniowania sił i środków oraz ich rozszerzania w zależności od sytuacji i potrzeb.

Okres pozimnowojenny

Koniec zimnej wojny, rozpad Układu Warszawskiego i ZSRR, upadek muru berlińskiego, a co za tym idzie zjednoczenie Niemiec, sprowokowały konieczność istotnych zmian w działalności NATO. Na szczycie w Brukseli w maju 1989 roku przyjęto „Wszechstronną koncepcję kontroli zbrojeń i rozbrojenia”. W roku 1991 na szczycie
w Rzymie została przyjęta „Strategiczna koncepcja” sojuszu. Zakładała ona, że polityka bezpieczeństwa paktu musi opierać się na trzech wzajemnie uzupełniających się zasadach: dialogu, współpracy z innymi państwami i utrzymywaniu przez sojusz wspólnego potencjału obronnego. Zakładała ona również zmniejszenie uzależnienia od broni jądrowej, zmniejszenie liczebności i poprawę jakości wojsk, zwłaszcza ich zdolności do elastycznego reagowania. Położono nacisk na wielonarodowe struktury wojskowe. Dlatego „Strategiczna koncepcja” NATO z 1991 roku potwierdza zarazem, że:

1. Sojusz realizuje wyłącznie cele obronne.

2. Bezpieczeństwo jest niepodzielne. Zaatakowanie jednego państwa członkowskiego jest traktowane jak atak na inne państwa sojuszu.

3. Obecność sił północnoamerykańskich na kontynencie europejskim ma kluczowe znaczenie dla bezpieczeństwa Europy, które jest nierozerwalnie związane
   z bezpieczeństwem Ameryki Północnej.

4. Polityka bezpieczeństwa paktu oparta jest na zbiorowej obronie obejmującą zintegrowaną strukturę dowodzenia i odpowiednie porozumienia w zakresie współpracy i koordynacji działań.

5. Utrzymywanie odpowiednio ze sobą skoordynowanych zarówno sił nuklearnych, jak
   i konwencjonalnych stacjonujących w Europie będzie niezbędne w dającej się przewidzieć przyszłości.

Kolejny szczyt NATO, który odbył się w styczniu 1994 roku w Brukseli, przyniósł ogłoszenie programu „Partnerstwo dla pokoju”, który związany był z dążeniami państw dawnego Układu Warszawskiego do wstąpienia do sojuszu.

STRUKTURA I ZASADY FUNKCJONOWANIA

W NATO można wyróżnić trzy kategorie instytucji: polityczne organy kierowania, organy wojskowe i administrację. Podstawowymi politycznymi instytucjami kierowania
w NATO są Rada Północnoatlantycka (NAC), Komitet Planowania Obronnego (DPC)
oraz Grupa Planowania Nuklearnego (NPG). Powyższe podstawowe organy konsultacyjne
i decyzyjne wspierane są na bieżąco całą siecią (kilkudziesięciu) różnorodnych organów roboczych (komitetów i grup).

Rada Północnoatlantycka jest jedynym traktatowym organem kierowniczym Sojuszu. W jej skład wchodzą przedstawiciele wszystkich państw członkowskich, dysponujący jednakowym prawem głosu. Decyzje zapadają na zasadzie konsensusu. Rada może także zbierać się na wyższym szczeblu (ministrów spraw zagranicznych, ministrów obrony, szefów rządów i państw), ale w każdym wypadku ma jednakowe kompetencje decyzyjne. Jest ona kompleksowym forum konsultacji między rządami wszystkich państw członkowskich we wszystkich sprawach dotyczących ich bezpieczeństwa, a także najwyższym organem decyzyjnym w NATO. Rada zbiera się rutynowo raz w tygodniu,
ale w razie nagłej potrzeby spotka sie natychmiast. Posiedzenia NAC na szczeblu ministerialnym odbywają się zwykle dwa razy do roku, a na najwyższym szczeblu
(tzw. „szczyty”) - co kilka lat.

Komitet Planowania Obronnego składa się również ze stałych przedstawicieli
(z wyjątkiem Francji), ale co najmniej dwa razy do roku spotyka się na szczeblu ministrów obrony. Zajmuje się sprawami planowania obronnego, ustalaniem wytycznych
dla wojskowych władz NATO. W zakresie swojej odpowiedzialności ma te same funkcje
i atrybuty co NAC.

Grupa Planowania Nuklearnego składa się z ministrów obrony (z wyjątkiem Francji) i zajmuje się sprawami strategii i polityki nuklearnej Sojuszu, w tym m.in. składem
i strukturą sił nuklearnych, zasadami ich użycia, ich rozmieszczaniem i bezpieczeństwem, proliferacją broni nuklearnej.

1. Organizacje i Struktury Cywilne:

1. Kwatera Główna NATO (w Brukseli) - jest ośrodkiem politycznego zarządzania Sojuszem i stałą siedzibą Rady Północnoatlantyckiej. Mieszczą się w niej siedziby stałych przedstawicieli przedstawicielstw narodowych, Sekretarza Generalnego i Sekretariatu Międzynarodowego, przedstawicieli wojskowych poszczególnych państw członkowskich, przewodniczącego Komitetu Wojskowego oraz Międzynarodowego Sztabu Wojskowego.
Każde państwo członkowskie jest reprezentowane w Radzie Północnoatlantyckiej przez ambasadora lub stałego przedstawiciela.

2. Sekretarz Generalny - jest nominowany przez rządy państw członkowskich
na stanowisko przewodniczącego Rady Północnoatlantyckiej, Komitetu Planowania Obrony, Grupy Planowania Nuklearnego, jest również tytularnym przewodniczącym innych wysokich komitetów NATO oraz Sekretarzem Generalnym i szefem władzy wykonawczej w NATO. Sekretarz Generalny jest odpowiedzialny za promowanie i sterowanie procesami konsultacji
i podejmowania decyzji w ramach Sojuszu. Odpowiada za kierowanie Sekretariatem Międzynarodowym i reprezentuje Sojusz zarówno w jego stosunkach zewnętrznych,
jak i wobec przedstawicieli państw członkowskich oraz mediów.

3. Sekretariat Międzynarodowy -wspiera pracę Rady Północnoatlantyckiej oraz podległych jej komitetów, którego pracownicy rekrutują się z państw członkowskich.

4. Gabinet Sekretarza Generalnego - wspiera Sekretarza Generalnego oraz jego Zastępcę we wszystkich aspektach ich działań. Personel Gabinetu obejmuje doradcę prawnego
oraz specjalnego doradcę ds. Europy Środkowej i Wschodniej.

5. Urząd Sekretarza Generalnego - składa się z Gabinetu Sekretarza, Sekretariatu Wykonawczego, Biura Informacji i Prasy oraz Biura Bezpieczeństwa NATO.

6. Sekretariat Wykonawczy - odpowiada za sprawne funkcjonowanie Rady Północnoatlantyckiej (NAC), Rady Partnerstwa Euroatlantyckiego (EAPC), Stałej Wspólnej Rady NATO-Rosja (PJC), Komisji NATO-Ukraina (NUC), Grupy Współpracy Śródziemnomorskiej (MCG), Komitetu Planowania Obrony (DPC) oraz Grupy Planowania Nuklearnego (NPG).

7. Biuro Informacji i Prasy - składa się ze Służby Prasy i Mediów oraz Służby Informacyjnej podzielonej na: Sekcję Planowania i Produkcji, Sekcję Stosunków z Państwami Członkowskimi oraz Sekcję Kontaktów Zewnętrznych i Relacji z Państwami Partnerskimi. Rzecznik Prasowy oraz Służba Prasy i Mediów wydają oficjalne oświadczenia w imieniu Sojuszu i Sekretarza Generalnego, a także przygotowują materiały i oświadczenia uzupełniające dla dziennikarzy.

8. Biuro Bezpieczeństwa NATO - koordynuje, monitoruje i wdraża politykę bezpieczeństwa Sojuszu. Dyrektor ds. Bezpieczeństwa jest głównym doradcą Sekretarza Generalnego
w sprawach bezpieczeństwa oraz pełni funkcję przewodniczącego Komitetu Bezpieczeństwa NATO.

9. Pion Polityczny - podlega Asystentowi Sekretarza Generalnego ds. Politycznych, który przewodniczy obradom Wysokiego Komitetu Politycznego oraz pełni obowiązki przewodniczącego wielu innych komitetów. Pion składa się z Zarządu Politycznego oraz Zarządu Ekonomicznego.

• W skład Zarządu Politycznego wchodzi 7 sekcji:

• Sekcja NATO ds. Problemów Wielostronnych i Regionalnych,

• Sekcja NATO ds. Planowania Polityki i Pisania Tekstów Wystąpień,

• Sekcja NATO ds. Partnerstwa z Państwami Europy Wschodniej,

• Sekcja NATO ds. Partnerstwa i Współpracy Euroatlantyckiej,

• Sekcja NATO ds. Bezpieczeństwa Kooperatywnego i Politycznych Aspektów Zarządzania Kryzysowego,

• Sekcja NATO ds. Kontroli Zbrojeń Konwencjonalnych i Weryfikacji,

• Centrum Broni Masowego Rażenia.

• Zarząd Ekonomiczny zapewnia doradztwo odnośnie do trendów i wydarzeń gospodarczych mających wpływ na obronność i bezpieczeństwo NATO. Analizuje trendy gospodarcze i kwestie gospodarczo-obronne, a wyniki tych badań są przedstawiane Sekretarzowi Generalnemu. Z upoważnienia Komitetu Ekonomicznego prowadzi badania nad zagadnieniami ekonomicznymi związanymi
  z bezpieczeństwem.

10. Pion Planowania Obronnego i Operacji - podlega Asystentowi Sekretarza Generalnego ds. Planowania Obronnego i Operacji, który jest przewodniczącym Komitetu ds. Przeglądu Obronnego i wiceprzewodniczącym Wykonawczej Grupy Roboczej. Pion ten wspiera także Polityczno-Wojskowy Komitet Sterujący Programu Partnerstwa dla Pokoju w kwestiach dotyczących koordynacji i rozwoju Partnerstwa dla Pokoju (PdP). W skład Pionu wchodzą następujące zarządy:

• Zarząd Polityki Obronnej i Planowania Sił Zbrojnych, który składa się z dwu sekcji: jest to Sekcja Polityki Obronnej i Sekcja Planowania Sił Zbrojnych,

• Zarząd ds. Zarządzania Kryzysowego i Operacji, składający się z Sekcji Zarządzania Kryzysowego, z Sekcji ds. Operacji oraz Sztabu Operacji Pokojowych,

• Sekcja ds. Operacji,

• Sztab Operacji Pokojowych,

• Ośrodek Sytuacyjny (SITCEN),

• Zarząd Partnerstwa i Współpracy,

• Zarząd Polityki Nuklearnej.

11. Pion Wsparcia Obrony - podlega Asystentowi Sekretarza Generalnego ds. Wsparcia Obrony, doradzając Sekretarzowi Generalnemu, Radzie Północnoatlantyckiej, Komitetowi Planowania Obrony oraz innym organom NATO we wszystkich kwestiach odnoszących się do badań nad uzbrojeniem, a także do rozwoju, produkcji i nabywania uzbrojenia oraz rozbudowanych systemów obrony powietrznej. W skład Pionu Wsparcia Obrony wchodzą dwa zarządy:

• Zarząd Planowania Programów i Polityki Uzbrojenia,

• Zarząd Obrony Powietrznej i Zarządzania Przestrzenią Powietrzną.

12. Sztab ds. Konsultacji, Dowodzenia i Kontroli Dowództwa NATO (Nhqc3s) - jego głównym zadaniem jest tworzenie polityki i wskazań odnośnie do planowania, wdrażania, operacji i utrzymania Systemów Łączności i Informatyki NATO (CIS) oraz monitorowanie jego pracy.

13. Pion ds. Inwestycji w Dziedzinie Bezpieczeństwa, Logistyki i Planowania Cywilnego

podlega Asystentowi Sekretarza Generalnego i składa się z:

• Zarządu ds. Inwestycji w dziedzinie Bezpieczeństwa,

• Zarządu Planowania Cywilnego,

• Jednostki Logistyki Sekretariatu Międzynarodowego,

• Jednostki ds. Polityki Zarządzania Zasobami.

14. Pion Nauki i Ochrony Środowiska - podlega nadzorowi Asystenta Sekretarza Generalnego ds. Nauki i Ochrony Środowiska. Pomocą służy mu Zastępca Asystenta Sekretarza Generalnego, a do jego obowiązków należy m.in.: doradzanie Sekretarzowi Generalnemu w kwestiach naukowych i technicznych, wdrażanie decyzji Komitetu Naukowego oraz nadzorowanie działań zmierzających do wzmocnienia udziału naukowców
z państw partnerskich w Programie Naukowym NATO.

15. Biuro Administracyjne - kierowane jest przez Dyrektora Administracyjnego, który odpowiada za wszystkie zagadnienia związane z organizacją i strukturą Sekretariatu Międzynarodowego.

16. Biuro Kontrolera Finansowego - wyznaczane jest przez Radę Północnoatlantycką
i odpowiada za ściągalność środków finansowych oraz kontrolę wydatków w ramach budżetów cywilnych i wojskowych, zgodnie z przepisami finansowymi obowiązującymi
w NATO.

17. Biuro Przewodniczącego Wysokiego Urzędu ds. Zasobów - jest głównym organem doradczym Rady Północnoatlantyckiej w dziedzinie wymogów w stosunku do wspólnie finansowanych zasobów wojskowych oraz ich dostępności.

18. Biuro Przewodniczącego Komitetów Budżetowych - Przewodniczący Komitetów Budżetowych jest oddelegowywany przez jedno z państw członkowskich.

19. Międzynarodowa Komisja Rewidentów - kontroluje rachunki bankowe różnych organów NATO oraz rachunki bankowe związane z wydatkami w ramach wspólnie finansowanego Programu ds. Infrastruktury.

20. Organizacje NATO ds. Produkcji i Logistyki - istnieje wiele organizacji NATO
ds. produkcji i logistyki powołanych przez Sojusz i odpowiedzialnych przed Radą Północnoatlantycką za realizację konkretnych zadań.

II. Organizacja i struktury wojskowe

1. Komitet Wojskowy - jest odpowiedzialny za rekomendowanie władzom politycznym Sojuszu posunięć, które są jego zdaniem niezbędne ze względu na obronę zbiorową terytorium NATO. Główną jego rolą jest formułowanie wytycznych i porad dotyczących polityki obronnej i strategii wojskowej.

2. Przewodniczący Komitetu Wojskowego - wybierany jest przez szefów obrony, a jego kadencja trwa 3 lata. Prerogatywy przewodniczącego mają charakter wyłącznie międzynarodowy i nadawane są przez Komitet Wojskowy, przed którym przewodniczący odpowiada za wykonywanie swoich obowiązków.

3. Dowódcy strategiczni NATO - Naczelny Dowódca Sił Sojuszniczych NATO Europa (SACEUR) i Naczelny Dowódca Sił Sojuszniczych NATO Atlantyk (SACLANT) odpowiadają przed Komitetem Wojskowym za całość dowodzenia oraz za prowadzenie wszystkich wojskowych spraw Sojuszu w obrębie ich obszarów dowodzenia. Do ich obowiązków należy również doradzanie Komitetowi Wojskowemu.

4. Międzynarodowy Sztab Wojskowy (IMS) - na czele którego stoi dyrektor wybierany przez Komitet Wojskowy spośród kandydatów nominowanych przez państwa członkowskie. Jest nim zawsze generał lub oficer flagowy. Pod jego kierownictwem Międzynarodowy Sztab Wojskowy odpowiada za planowanie, ocenę i rekomendowanie polityki w sprawach wojskowych oraz proponowanie tematów pod obrady Komitetu Wojskowego, a także
za zapewnienie zgodnego z wytycznymi wdrażania postanowień politycznych i decyzji Komitetu. Dyrektor Komitetu korzysta z pomocy 5 zastępców, z których każdy kieruje oddzielnym pionem funkcyjnym:

• Planowania i Polityki (P&PD),

• Operacyjnym (OD),

• ds. Wywiadu (ID),

• Współpracy i Bezpieczeństwa Regionalnego (C&RSD),

• Logistyki, Uzbrojenia i Zasobów (LA&R).

5. Centrum Sytuacyjne NATO (SITCEN) - wspiera Radę Północnoatlantycką, Komitet Planowania Obrony oraz Komitet Wojskowy w wypełnianiu ich zadań w zakresie konsultacji. Służy jako punkt zbiorczy w ramach Sojuszu do otrzymywania, wymiany i upowszechniania informacji politycznych, wojskowych i ekonomicznych.

6. Doradca ds. Informacji Publicznej (PIA) - doradza przewodniczącemu
i wiceprzewodniczącemu Komitetu Wojskowego oraz dyrektorowi Międzynarodowego Sztabu Wojskowego w dziedzinie informowania publicznego.

7. Kontroler Finansowy Międzynarodowego Sztabu Wojskowego - jego obowiązkiem jest doradzanie przewodniczącemu Komitetu Wojskowego, jego zastępcy i dyrektorowi Międzynarodowego Sztabu Wojskowego we wszystkich kwestiach finansowych i fiskalnych odnoszących się do grupy budżetów zarządzanych przez Międzynarodowy Sztab Wojskowy.

8. Sztab ds. Konsultacji, Dowodzenia i Kontroli Dowództwa Kwatery Głównej (NHQC3S) - jest odrębną, zintegrowaną organizacją, której pracownicy wywodzą się zarówno z Sekretariatu Międzynarodowego, jak i z Międzynarodowego Sztabu Wojskowego.

PRZEDSTAWICIELSTWA PAŃSTW PARTNERSKICH

Od 1994 roku wiele państw partnerskich otworzyło biura łącznikowe, a począwszy
od 1997 roku - przedstawicielstwa dyplomatyczne w Kwaterze Głównej NATO. Więzi wojskowe z państwami partnerskimi są dalej wzmacniane dzięki utworzeniu Jednostek Sztabowych Partnerstwa dla Pokoju.

ŚRODOWISKO BEZPIECZEŃSTWA NATO - WYZWANIA WOBEC NATO

Środowisko bezpieczeństwa - to innymi słowy wszelkie, zewnętrzne i wewnętrzne, militarne i niemilitarne (polityczne, ekonomiczne, społeczne, kulturowe, informacyjne itp.) warunki bezpieczeństwa, warunki realizacji interesów danego podmiotu w dziedzinie bezpieczeństwa i osiągania ustalonych przezeń celów w tym zakresie. Charakteryzowane mogą być najpełniej przy pomocy czterech podstawowych kategorii, jakimi są:

• szanse - czyli okoliczności sprzyjające realizacji interesów oraz osiąganiu celów;

• wyzwania - to z kolei dylematy, przed jakimi stoi podmiot (społeczność międzynarodowa, państwo) w rozstrzyganiu spraw bezpieczeństwa;

• ryzyka - to znaczy niepewności związane z własnym działaniem, z jego skutkami, to niebezpieczeństwo niepożądanych skutków własnego działania. Im bardziej jesteśmy aktywni w sferze bezpieczeństwa, tym więcej ryzykujemy;

• zagrożenia - tj. pośrednie lub bezpośrednie destrukcyjne oddziaływania
  na podmiot.

Koniec zimnej wojny i rozpad dwubiegunowego świata miały niemałe znaczenie
na kształtowanie się nowego środowiska bezpieczeństwa NATO.  Ważnym czynnikiem decydującym o kształcie współczesnych stosunków międzynarodowych są procesy globalizacyjne, przejawiające się w swobodnym przemieszczaniu się ludzi, oraz w przepływie idei, produktów, usług i kapitału. Współczesne środowisko bezpieczeństwa obejmuje obszerny i zmieniający się ciągle zestaw wyzwań dla bezpieczeństwa terytorium i ludności NATO. W celu zagwarantowania bezpieczeństwa członkom Sojuszu, NATO zgodnie
z prawem międzynarodowym, realizuje trzy główne zadania, tj.:

• Obrona zbiorowa - która polega na wzajemnym udzielaniu sobie pomocy w wypadku ataku, przez członków NATO, zgodnie z Artykułem 5 Traktatu Waszyngtońskiego. Zobowiązanie to jest radykalne i obowiązkowe, a w związku z tym NATO ma za zadanie bronić przed groźbą agresji tam, gdzie zagrażają one fundamentalnemu bezpieczeństwu sojuszników i Sojuszu jako całości.

• Zarządzanie kryzysowe - w przypadku wystąpienia konfliktów, zanim nastąpi ich eskalacja, NATO będzie aktywnie stosować odpowiednią kombinację politycznych i wojskowych narzędzi w celu udzielania pomocy w opanowywaniu rozwijających się kryzysów, które mogą oddziaływać na bezpieczeństwo Sojuszu. Jednocześnie jest zobowiązane doprowadzić do wygaszenia trwającego sporu, jak też wspieranie umacnianie stabilności w sytuacjach pokonfliktowych, tam gdzie przyczynia się to do bezpieczeństwa euroatlantyckiego

• Bezpieczeństwo kooperatywne - zewnętrzna sytuacja polityczna i bezpieczeństwa ma wpływ na Sojusz i sam Sojusz może ją kształtować. W tym przypadku Sojusz ma za zadanie czynnie uczestniczyć na rzecz umocnienia międzynarodowego bezpieczeństwa poprzez partnerstwo z właściwymi państwami i innymi organizacjami międzynarodowymi, poprzez aktywne wnoszenie wkładu do kontroli zbrojeń (rozbrojenia) i poprzez utrzymanie drzwi do członkostwa w Sojuszu otwartych dla wszystkich europejskich demokracji, które spełniają standardy NATO.

Na dzień dzisiejszy obszar euroatlantycki jest spokojny i niebezpieczeństwo terytorium NATO atakiem konwencjonalnym jest niewielkie. Nie mniej jednak konwencjonalne zagrożenie nie może być zbagatelizowane, ponieważ wiele regionów
i państw na świecie zdobywa ważne, nowoczesne predyspozycje wojskowe, a konsekwencje tych działań dla międzynarodowej stabilności i euroatlantyckiego bezpieczeństwa niełatwo przewidzieć. Szczególną przyczyną napięć, implikującą wiele działań na arenie międzynarodowej, stanowi proliferacja broni masowego rażenia z uwagi na możliwość zastosowania arsenału o szerokim spektrum destrukcyjnego działania nie tylko przez podmioty państwowe, ale także grupy czy organizacje o charakterze terrorystycznym.

Wydarzenia 11 września 2001 roku wskazały na nowe zagrożenia bezpieczeństwa międzynarodowego. Atak terrorystyczny na budynki Word Trade Center w Nowym Jorku
i Pentagonu w Waszyngtonie wymusił redefinicje priorytetowych celów w dziedzinie bezpieczeństwa światowego zarówno przez rządy państw, jak i specjalistyczne organizacje międzyrządowe podejmujące starania na rzecz urzeczywistnienia pokoju i stabilizacji.

Jak wynika z powyższego terroryzm jest zagrożeniem o zasięgu globalnym, który stwarza również bezpośrednie zagrożenie dla bezpieczeństwa obywateli państw NATO
i szerzej dla międzynarodowej stabilności i dobrobytu. Grupy terrorystyczne przenikają
i rozprzestrzeniają się na terenach o strategicznym znaczeniu dla Sojuszu. Nowoczesna technologia powoduje wzrost zagrożenia i zwiększa możliwości ataków terrorystycznych,
a w szczególności gdyby terroryści weszli w posiadanie nuklearnych, chemicznych, biologicznych lub radiologicznych zdolności.

Brak stabilności lub konflikt poza granicami NATO może bezpośrednio zagrozić bezpieczeństwu Sojuszu, w tym poprzez propagowanie i realizowanie skrajnych ideologii
i poglądów (politycznych, ekonomicznych, społecznych i religijnych), terroryzmu
i transnarodowych nielegalnych działań, takich jak przemyt broni, narkotyków i ludzi.

Jednocześnie ataki cybernetyczne stają się coraz częstsze, lepiej zorganizowane
i bardziej kosztowne biorąc pod uwagę szkody, jakie wyrządzają administracjom rządowym, biznesowi, gospodarce, a potencjalnie także transportowi, sieciom dostaw i innej kluczowej infrastrukturze. Działania te mogą osiągnąć poziom, którego przekroczenie zagraża narodowemu i euroatlantyckiemu dobrobytowi, bezpieczeństwu i stabilności. Źródłem takich ataków mogą być obce siły wojskowe i służby wywiadowcze, zorganizowane grupy przestępcze, terrorystyczne i/lub grupy ekstremistyczne.

Istotnym elementem bezpieczeństwa są drogi tranzytowe, od których wszystkie państwa są w coraz większym stopniu zależne, z uwagi na międzynarodowy handel, bezpieczeństwo energetyczne i dobrobyt. Dlatego też wymagają one większych międzynarodowych wysiłków, aby zapewnić ich wytrzymałość na ataki lub przerwanie. Większość światowej konsumpcji jest transportowana na skalę światową, a dostawy energii są w coraz większym stopniu narażone na załamania, stąd też niektóre państwa NATO stają się coraz bardziej zależne od zagranicznych dostawców energii i w niektórych przypadkach
od zagranicznych sieci dostaw i dystrybucji energii.

W oparciu o wszechstronną definicję bezpieczeństwa, należy zwrócić uwagę także na czynniki środowiskowe, związane z bezpieczeństwem pochodzącym z otoczenia
i stanowiącym jedno z wyzwań NATO. Czynniki te m.in. obejmują ekstremalne warunki pogodowe, wyczerpywanie się zasobów naturalnych, zanieczyszczenie środowiska, które w rezultacie mogą ostatecznie doprowadzić do katastrofy, napięć regionalnych i przemocy.

Nietrudno nie zauważyć, że coraz bardziej występujące nieprzewidywalne klęski żywiołowe, takie jak trzęsienia ziemi, powodzie i nawałnice powodują zakłócenia w infrastrukturze. Czynniki środowiskowe mają wpływ przede wszystkim na wzrost bezpieczeństwa energetycznego, ponieważ większość członków i partnerów NATO polega na dostawie energii z zagranicy, wysyłanej za pośrednictwem rurociągów i kabli, które przekraczają granice wielu państw. Sposoby zmniejszenia zagrożeń stanowią niewątpliwie duże wyzwanie dla Sojuszu.

Duży wpływ na globalną sytuację w sferze bezpieczeństwa w ostatnich latach, spowalniając lub niwelując wzrost gospodarczy licznej grupy państw jest kryzys gospodarczy. Istnieje możliwość, iż doprowadzi to do istotnych zmian w funkcjonowaniu globalnych systemów gospodarczych i finansowych oraz zmodyfikuje strukturę międzynarodowej współpracy.

STRATEGIA I POLITYKA NUKLEARNA

Zdaniem gen. Stanisława Kozieja, szefa Biura Bezpieczeństwa Narodowego
(od 2010 roku) strategia nuklearna NATO obejmuje dwa główne nurty. Pierwszy
- to koncepcje, plany i przedsięwzięcia dotyczące własnych sił nuklearnych oraz obrony przed bronią masowego rażenia, drugi zaś - to stanowisko Sojuszu wobec problemów związanych
z istnieniem broni jądrowej poza NATO, w tym jej rozprzestrzeniania się oraz kontroli zbrojeń i rozbrojenia nuklearnego.

Pierwsza z wymienionych kwestii, tj. Strategia nuklearna NATO, która została ujęta
w „Koncepcji Strategicznej” przyjętej w Waszyngtonie w kwietniu 1999 roku, określa podstawowy cel sił nuklearnych w kategoriach politycznych, jako: zachowanie pokoju
i zapobieganie zagrożeniom i wojnie. Zasadniczą funkcją sił nuklearnych jest udział
w odstraszaniu ewentualnego agresora przed podjęciem wrogich poczynań wobec Sojuszu, wobec czego przeciwnik powinien liczyć się z możliwością radykalnej ofensywy nuklearnej Sojuszu.

Koncepcja Strategiczna podkreśla równocześnie rolę i znaczenie istnienia amerykańskiej broni jądrowej w Europie, która ma na celu wspomaganie efektywności zasady nuklearnego odstraszania. W kontekście odstraszania Koncepcja ma na uwadze również potencjał i charakterystykę sił nuklearnych. Nadrzędnym warunkiem jest utrzymanie, adekwatnie do stanu bezpieczeństwa i sytuacji międzynarodowej, potencjału nuklearnego
na możliwie najniższym ilościowo poziomie, nie mniej jednak gwarantującym zachowanie pełnej, wiarygodnej skuteczności odstraszania. Postulat zmniejszania i dostosowywania liczebności broni nuklearnej do sytuacji w zakresie bezpieczeństwa jest częścią szerszej polityki NATO. Nie mniej jednak popieranie procesu kontroli zbrojeń, w tym minimalizacji arsenałów nuklearnych, w żadnym wypadku nie może wpłynąć na minimalizację efektywności samego odstraszania. Biorąc powyższe pod uwagę należy wnioskować,
że odstraszanie nuklearne jest fundamentalną częścią Koncepcji Strategicznej NATO, mającą istotny wpływ na poziom bezpieczeństwa Sojuszu i jego wiarygodności.

Koncepcja strategiczna określa jednocześnie funkcje strategicznych i substrategicz-nych sił nuklearnych, będących najwyższą gwarancją bezpieczeństwa Sojuszu. Natomiast amerykańskie siły substrategiczne, poza spełnianiem funkcji odstraszania, jednocześnie zapewniają i umacniają więź transatlantycką w sferze politycznej i wojskowej, a także są wyrazem zasady solidarności, wspólnego zaangażowania sojuszników w zapobieganie wojnie. Należy podkreślić, że Koncepcja nie ujmuje wprost, które zagrożenia powinny być redukowane lub likwidowane przez siły nuklearne, a cele i zadania określone są ogólnie kładąc nacisk na polityczny aspekt ich funkcjonowania.

Należy również podkreślić stanowisko NATO do tzw. reguły ,,No-First-Use”, a zatem nie używania broni jądrowej, w przypadku nie użycia jej przez przeciwnika. NATO
nie wypowiada się ani za, ani przeciw tej regule i nie określa wcześniej, jak reagowałoby
na agresję. Pozostawiając tę kwestie otwartą do chwili zaistnienia takiej sytuacji, utrzymuje
w niepewności potencjalnego agresora co do istoty sojuszniczego reagowania na agresję.

Dysponentem potencjału nuklearnego NATO są Stany Zjednoczone i Wielka Brytania, a wynika to z zobowiązań dotyczących przestrzegania zasad dysponowania bronią nuklearną w myśl postanowień Traktatu o Nierozprzestrzenianiu Broni Jądrowej (Non Proliferation Treaty - NPT). W myśl tego traktatu państwa posiadające status nuklearny
nie mogą sprzedawać, przekazywać w posiadanie czy też administrowanie własnej broni jądrowej stronie drugiej.

Broń nuklearna dzieli się na strategiczną, substrategiczną (operacyjną) i taktyczną (pola walki). Obecnie na europejskim terytorium NATO znajduje się jedynie broń substrategiczna, która także w ostatnim okresie została radykalnie zredukowana w ramach zmian potencjału nuklearnego Sojuszu. Jednocześnie Sojusz zrezygnował z wdrażania szeregu programów modernizujących jego siły nuklearne.

Nie mniej istotną modyfikacją w funkcjonowaniu sił nuklearnych są także decyzje dotyczące zmian w liczebności samolotów podwójnego przeznaczenia oraz stanu ich gotowości do użycia. W praktyce oznaczało to stopniowe redukowanie ilości tych samolotów, a także (od 1995 roku) znaczące wydłużenie czasu niezbędnego do ich uruchomienia. Obecnie siły nuklearne nie funkcjonują w systemie gotowości ,,alarmowej'', a gotowość
do użycia osiągają w ciągu tygodni.

Zasady planowania i użycia sił nuklearnych opierają się na ujętych w „Koncepcji Strategicznej” fundamentalnych założeniach solidarności i wzajemności zobowiązań, zawartych w politycznych ,,Wytycznych do nuklearnego planowania i konsultacji''. Najważniejsze zmiany w planowaniu nuklearnym, zgodnie z zapisami Koncepcji Strategicznej, odnoszą się do rezygnacji z tworzenia planów użycia broni jądrowej przeciwko określonym państwom, oraz tzw. listy celów. W praktyce oznacza to, że broń nuklearna nie jest obecnie nakierowana na żaden konkretny cel strategiczny oraz nie jest przeznaczona
do likwidowania czy usuwania sprecyzowanego zagrożenia. W zamian natomiast przyjęto zasadę tzw. planowania adaptacyjnego, zbiór zasad i procedur planowania użycia broni nuklearnej, niezależnie od typu zagrożenia i okoliczności. Poza tym Wytyczne te rozstrzygają o utrzymaniu politycznej kontroli nad przebiegiem planowania nuklearnego i politycznym charakterze samego procesu konsultacji nuklearnych, a także definiują funkcję dowódców strategicznych w procesie konsultowania, jako doradczo-wspierającą.

Jednym z bardzo ważnych zadań jest bezpieczeństwo i ochrona broni jądrowej
i z tego powodu też NATO podjęło w latach dziewięćdziesiątych szereg przedsięwzięć techniczno-inwestycyjnych i organizacyjnych w tym zakresie. Jedynym z tych przedsięwzięć była już wspomniana likwidacja wielu obiektów przechowywania broni nuklearnej (ok. 80%). Aczkolwiek wybudowano, choć w mniejszej ilości ale za to w pełni nowoczesne obiekty, przystosowane do przechowywania bomb grawitacyjnych, będących obecnie tylko na wyposażeniu NATO.

Na płaszczyźnie organizacyjnej zostały podjęte działania, które mają na celu zwiększenie kontroli i nadzoru nad bezpieczeństwem broni nuklearnej. Ponadto sporządzono dokument dotyczący bezpieczeństwa broni jądrowej, w którym także określano system przedsięwzięć organizacyjnych, personalnych, technicznych służących zabezpieczeniu
i ochronie broni jądrowej.

Nowym zjawiskiem w polityce nuklearnej NATO jest próba sprecyzowania planu zwiększenia otwartości w informowaniu o wybranych zagadnieniach z dziedziny nuklearnej. Jest to niewątpliwie repliką na zastrzeżenia niektórych kręgów opinii publicznej, co do słuszności kontynuowania obecnej polityki nuklearnej NATO, jak i krytykę jej różnych aspektów ze strony innych państw, organizacji międzynarodowych i pozarządowych. Zamierzenie to jest wyrazem przekonania o konieczności propagowania wiedzy środowisk opiniotwórczych w tej dziedzinie. Dowodzi się, że zbyt mały zasób wiadomości zainteresowanych problematyką kręgów opiniotwórczych na temat przekształceń w polityce nuklearnej NATO, w efekcie staje się niezrozumieniem istoty tej polityki, a tym samym obraca się w rzeczywistości przeciwko NATO.

ZAŁOŻENIA STRATEGII NATO Z 1999 ORAZ 2010 ROKU

Założenia strategii z 1999 roku, wskazują na najważniejsze działania NATO,
do których m.in. należą:

1. Istotnym i wciąż aktualnym celem sojuszu jest zagwarantowanie wolności i poczucia bezpieczeństwa wszystkim członkom, za pomocą środków politycznych i militarnych. Przy zachowaniu fundamentalnych wartości demokracji, praw człowieka
   i praworządności, sojusz dąży do zapewnienia stabilnego pokojowego porządku
   w Europie.

2. Sojusz urzeczywistnia powiązania transatlantyckie, które na trwałe wiążą bezpieczeństwo Ameryki Północnej z bezpieczeństwem Europy.

3. Podstawową zasadą, w myśl której działa sojusz, jest wspólne zaangażowanie suwerennych państw dla umocnienia niepodzielności bezpieczeństwa wszystkich jego członków.

4. Organizacja Narodów Zjednoczonych, Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy
   w Europie, Unia Europejska i Unia Zachodnioeuropejska wnoszą istotny wkład
   w euroatlantyckie bezpieczeństwo i stabilność.

5. Bezpieczeństwo sojuszu jest w dalszym ciągu uwarunkowane wieloma różnorodnymi zjawiskami ryzyka militarnego i niemilitarnego, które może nadejść z każdej strony
   i często jest trudne do przewidzenia.

6. Znaczącym czynnikiem bez wątpienia jest istnienie potężnych sił nuklearnych poza sojuszem.

7. Niekontrolowane przemieszczanie się dużych mas ludzkich, zwłaszcza w wyniku zbrojnych konfliktów, może także stać się problemem dla bezpieczeństwa i stabilizacji sojuszu.

8. Wspólnym celem sojuszy jest zbudowanie europejskiej struktury bezpieczeństwa,
   w ramach której wkład sojuszu do zapewnienia euroatlantyckiego bezpieczeństwa
   i stabilizacji oraz wkład innych międzynarodowych organizacji jest uzupełniający
   i obustronnie się mobilizujący, zarówno w pogłębianiu stosunków między państwami euroatlantyckimi, jak i pokonywanie kryzysów.

9. NATO, realizując strategię polityczną zmierzającą do zachowania pokoju, przeciwdziałania wojnie oraz ugruntowania bezpieczeństwa i stabilizacji, ma za zadanie współpracować z innymi organizacjami celem przeciwdziałania konfliktom.

10. NATO w pełni wykorzysta partnerstwo, współpracę i dialog oraz swoje powiązania
    z innymi organizacjami, by przyczynić się do zapobiegania kryzysom, jeśli zaś one się pojawią, zmierza do przeciwdziałania ich zaostrzeniu, reagując we wczesnym ich stadium.

11. Przez swoje podejście oraz otwartość na innych sojusz stara się utrzymać pokój, popierać i promować demokrację, przyczyniać się do rozwoju dobrobytu, postępu
    i partnerstwa wśród wszystkich demokratycznych euroatlantyckich państw.

12. Sojusz zgodnie z art.10 układu waszyngtońskiego pozostaje otwarty dla nowych członków.

13. Polityka sojuszu popierająca kontrolę zbrojeń, oraz jej nierozprzestrzenianie się,
    a także rozbrojenie odgrywa ważną rolę w realizowaniu celów polityki bezpieczeństwa sojuszu.

14. Obecność konwencjonalnych i nuklearnych sił zbrojnych Stanów Zjednoczonych
    w Europie jest niezbędna dla jej bezpieczeństwa oraz nierozerwalnie związana
    z bezpieczeństwem Ameryki Północnej.

15. Głównym zadaniem sił zbrojnych sojuszu jest ochrona pokoju, zapewnienie integracji terytorialnej oraz zagwarantowanie politycznej niezależności i bezpieczeństwa sojuszniczych państw. Tak więc siły zbrojne NATO muszą być ciągle zdolne
    do kolektywnej obrony i równocześnie do skutecznych działań antykryzysowych.

16. Zasadnicze znaczenie ma utrzymanie bezpieczeństwa i stabilizacji euroatlantyckiego regionu.

17. Sojusz musi również być gotowy do prowadzenia operacji kierowanych politycznie
    i dowodzonych strategicznie zarówno przez UZE, jak i inne uzgodnione organizacje.

18. Siły zbrojne sojuszu mają również swój udział w popieraniu stabilności w całym euroatlantyckim rejonie przez wzajemne kontakty militarne i inne działania kooperacyjne.

19. Cechą charakterystyczną dla sił zbrojnych sojuszu jest wprowadzenie klauzul dotyczących kontroli zbrojeń.

20. Ograniczona, ale militarnie znacząca część sił lądowych, powietrznych i morskich
    w każdej chwili powinna być gotowa, tak szybko jak to jest możliwe, do reagowania na różnorodne ewentualności, w tym także na agresję przeciwko któremuś z partnerów sojuszu.

21. Sojusz musi być w stanie ustalić ryzyko wynikające z istnienia i proliferacji broni ABC oraz skutecznie przeciwdziałać jego rozszerzaniu, gdyż stanowi on poważne zagrożenie dla ludności, terytorium i sił zbrojnych.

22. Siły zbrojne i infrastruktura sojuszu muszą być chronione przed atakami terroryzmu.

23. Sojusz nie przewiduje możliwości prowadzenia wojny chemicznej lub biologicznej.

24. Koncepcja strategiczna potwierdza stale aktualny cel sojuszu i określa jego główne zadania w zakresie bezpieczeństwa.

Do głównych założeń strategii z 2010 roku m.in. należą :

1. Fundamentalne i trwałe cele NATO są gwarancją wolności i bezpieczeństwa wszystkich członków z wykorzystaniem politycznych i wojskowych środków.

2. Państwa członkowskie NATO tworzą bezprecedensową wspólnotę wartości, przywiązaną do zasad wolności jednostki, demokracji, praw człowieka
   i praworządności. Sojusz jest jednoznacznie konsekwentny w stosunku do celów
   i zasad Karty Narodów Zjednoczonych i Traktatu Waszyngtońskiego, które uznają nadrzędną odpowiedzialność Rady Bezpieczeństwa za utrzymanie międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa.

3. Polityczne i wojskowe stosunki między Europą a Ameryką Północną funkcjonują
   w NATO od czasu jego utworzenia w 1949 roku. Więź transatlantycka jest jak zawsze silna i ważna dla zachowania euroatlantyckiego pokoju i bezpieczeństwa,
   a bezpieczeństwo członków NATO po obu stronach Atlantyku jest niepodzielne.

4. NATO jest unikatowym i podstawowym transatlantyckim forum konsultacji
   we wszystkich sprawach, które dotyczą terytorialnej integralności, politycznej niezależności i bezpieczeństwa wszystkich jego członków, jak stanowi to Artykuł 4. Traktatu Waszyngtońskiego.

5. W celu możliwie skutecznej i sprawnej realizacji pełnego zakresu misji NATO, sojusznicy będą angażować się w ciągły proces reform, modernizacji i transformacji.

6. Sojusz ponosi największą odpowiedzialność za ochronę i obronę naszego terytorium
   i naszej ludności przed atakiem, tak jak stanowi to Artykuł 5 Traktatu Waszyngtońskiego.

7. Odstraszanie, oparte na właściwej kombinacji nuklearnych i konwencjonalnych zdolności, pozostaje zasadniczym elementem kompleksowej strategii.

8. Najwyższą gwarancją bezpieczeństwa sojuszników są siły nuklearne Sojuszu, szczególnie te będące w posiadaniu Stanów Zjednoczonych.

9. W celu osiągnięcia pełnego zakresu zdolności koniecznych do odstraszania i obrony przed jakimkolwiek zagrożeniem bezpieczeństwa, NATO będzie m.in.:

• Utrzymywać właściwą kombinację sił nuklearnych i konwencjonalnych;

• Rozwijać i utrzymywać silne, mobilne siły konwencjonalne zdolne
  do szybkiego rozmieszczania w celu realizacji zadań na mocy Artykułu 5

• Zapewniać możliwie najszerszy udział sojuszników w kolektywnym planowaniu obronnym dotyczącym zadań do spełnienia przez broń nuklearną, bazowania sił nuklearnych w czasie pokoju oraz w ustaleniach dotyczących dowodzenia, kontroli i konsultacji.

• Dalej rozwijać zdolność NATO do obrony przed zagrożeniem bronią masowego rażenia: chemiczną, biologiczną, radiologiczną i nuklearną.

• Rozwijać dalej nasze możliwości zapobiegania, wykrywania, obrony przed atakami cybernetycznymi.

• Wzmacniać zdolności do wykrywania i obrony przed międzynarodowym terroryzmem.

• Rozwijać zdolności do wniesienia wkładu na rzecz bezpieczeństwa energetycznego, włączając w to ochronę krytycznej infrastruktury energetycznej, szlaków i linii tranzytowych.

10. Kryzysy i konflikty poza granicami NATO mogą stwarzać bezpośrednie zagrożenie dla bezpieczeństwa terytorium i społeczeństw Sojuszu. Dlatego NATO będzie angażować się tam gdzie to możliwe i konieczne, aby zapobiegać kryzysom, opanowywać je, stabilizować sytuacje pokonfliktowe oraz wspierać procesy odbudowy.

11. Doświadczenia z operacji NATO, w szczególności w Afganistanie i na Zachodnich Bałkanach świadczą jasno, że wszechstronne polityczne, cywilne i wojskowe podejście jest niezbędne do efektywnego zarządzania kryzysowego.

12. Najlepszym sposobem opanowywania konfliktów jest zapobieganie im, zanim się pojawią. NATO będzie ciągle monitorować i analizować międzynarodowe środowisko, aby przewidywać kryzysy i, gdzie to właściwe, podejmować aktywne kroki w celu zapobiegania im, zanim przerodzą się w większe konflikty.

13. NATO dąży do zapewnienia swego bezpieczeństwa przy możliwie najniższym poziomie sił zbrojnych, dlatego będzie nadal wzmacniać kontrolę zbrojeń. Natomiast w dziedzinie nieproliferacji będzie m.in.:

• Zdecydowanie dążyć do budowy bezpieczniejszego świata dla wszystkich
  i bez broni nuklearnej zgodnie z celami Traktatu o Nierozprzestrzenianiu Broni Jądrowej.

• W przypadku jakichkolwiek przyszłych redukcji, celem sojuszu jest dążenie
  do uzyskania rosyjskiej zgody na zwiększenie transparentności co do jej broni nuklearnej w Europie i przemieszczenie tej broni z dala od terytorium państw NATO.

14. Rozszerzenie NATO przyczyniło się do bezpieczeństwa członków, a perspektywa dalszego rozszerzenia przyczyniła się do stabilności w Europie. Drzwi do członkostwa NATO pozostają w pełni otwarte dla wszystkich europejskich demokracji, które podzielają wartości Sojuszu, a których włączenie może przyczynić się do wspólnego bezpieczeństwa i stabilności.

15. Promowanie euroatlantyckiego bezpieczeństwa najlepiej zapewnia szeroka sieć stosunków partnerskich z państwami i organizacjami na całym świecie.

16. Dialog i współpraca z partnerami mogą wnieść konkretny wkład w umocnienie międzynarodowego bezpieczeństwa, w obronę wartości, na których wspiera się Sojusz, w operacje NATO i w przygotowanie zainteresowanych państw
    do członkostwa w NATO.

17. Współpraca między NATO i Organizacją Narodów Zjednoczonych w operacjach na całym świecie stanowi istotny wkład do bezpieczeństwa. Sojusz dąży do pogłębienia politycznego dialogu i praktycznej współpracy z ONZ, , w tym poprzez;

• Wzmocnienie łączności między kwaterami obu organizacji;

• Bardziej regularne polityczne konsultacje;

• Wzmocnioną praktyczną współpracę w zakresie opanowywania kryzysów,
  w które angażują się obie organizacje.

18. Aktywna i efektywna Unia Europejska przyczynia się do całościowego bezpieczeństwa obszaru euroatlantyckiego. Dlatego UE jest unikatowym i istotnym partnerem NATO. Obie organizacje mają w większości tych samych członków
    i wszyscy członkowie obu organizacji wyznają te same wartości.

19. Współpraca NATO-Rosja ma znaczenie strategiczne, ponieważ przyczynia się
    do tworzenia wspólnego obszaru pokoju, stabilizacji i bezpieczeństwa. NATO
    nie stanowi zagrożenia dla Rosji.

20. NATO jest unikatowym w historii Sojuszem bezpieczeństwa, dysponującym siłami wojskowymi zdolnymi do wspólnego działania w każdym środowisku, który może kontrolować operacje w każdym miejscu, wykorzystując do tego zintegrowaną strukturę dowodzenia i który ma w swojej dyspozycji zasadnicze zdolności, na które niewielu sojuszników mogłoby sobie pozwolić indywidualnie.

Jolanta Adamska

Bibliografia:

1. S. Zakrzewski (red.), NATO na początku XXI wieku, Wyższa Szkoła Nauk Humanistycznych i Dziennikarstwa, Poznań 2008.

2. S. Koziej, Strategie Bezpieczeństwa NATO i UE, Skrypt internetowy, www.koziej.pl

3. Dokument PDF, strategia_rozwoju.pdf

4. http://www.bbn.gov.pl/portal/pl/2/2694/Koncepcja_Strategiczna_NATO__tlumaczenie.html

21

---