Aby przejść do danego tematu przytrzymaj ctrl i kliknij lewym przyciskiem mychy

Zawartość

1. czynniki kształtujace stan zdrowia społeczeństwa (4) i ich wielkości procentowe

To jest od pani dr Pacian z zajęć:

50-60% - styl zycia

20% - czynniki Środowiskowe ( biologiczne, chemiczne, fizyczne np. w miejscu pracy, w tym tez są czynniki psychospołeczne)

15% - czynniki Genetyczne

10% - jakość opieki zdrowotnej

a to z netu:

Czynniki kształtujące zdrowie

1. 5-10% czynniki genetyczne

2. 5-10% czynniki środowiskowe

3. 20-25% środowisko społeczne

4. 10-20% medycyna naprawcza

5. 40-60% styl życia

…dużo się nie różni ale jednak, nauczyć się do wyboru do koloru…dosłownie

2. zdrowie wg WHO

Zdrowie to nie tylko całkowity brak choroby, czy kalectwa, ale także stan pełnego, fizycznego, umysłowego i społecznego dobrostanu (dobrego samopoczucia). 

3. zagrożenia zdrowia związane z odżywianiem: błędy ilościowe, jakościowe

Bledy jakościowe:

• nieregularne spozywanie posiłków

• spozywanie dużej ilości posiłków przed snem

• spozywanie żywności zanieczyszczonej

• zjadanie w pospiechu, stresie

• niewlasciwa temperatura posiłków

• zbyt szybkie odstawianie niemawlat od piersi

Bledy ilościowe:

• niewlasciwa kaloryczność w stosunku do zapotrzebowania organizmu

• nadmiar lub niedobor składników odżywczych w diecie

4. Zalecenia żywieniowe proponowane przez WHO:

To jest od Pani Dr i jest prawidłowo:

Tluszcze 30% energii dziennej

Cholesterol <300mg/dzien

Bialko 15%

Węglowodany 55%

Cukier 10%

Błonnik pokarmowy 40 g/dzien

Sol 6 g/dzien

…a dla ogólnego dokształcenia można przeczytać poniższe (to z prezentacji)

• udział energi z białka u osób dorosłych powinien wynosić ok. 12%, a w odniesieniu do dzieci, ok. 13 % całodziennego zapotrzebowania energetycznego

• udział białka zwierzęcego powinien stanowić ok ½, a w przypadku dzieci i młodzieży oraz ciężarnych i karmiących kobiet nawet ¾ ogolnej ilości spożywanego dzienie białka

udział energi z węglowodanów powinien sięgać 56-65% calodziennego zapotrzebowania energetycznego, przy czym z cukrow prostych nie powinien być wyższy niż 10-12%

• w odniesieniu do zdrowej populacji dorosłej udzial energii z tluszczow ogółem nie powinien przekraczać 30% calodziennego zapotrzebowania energetycznego,. W przypadku dzieci i młodzieży udzial tłuszczów powinien sięgać 33%, a u osob starszych i z chorobą niedokrwienną serca tylko około 25%

• proporcje kwasów tłuszczowych nienasyconych do jednonienasyconych i nasyconych powinny wynosić w przybliżeniu 1:1:1

• poziom cholesterolu w diecie nie powinien przekraczać 300mg/dzień

• zawartość błonika pokarmowego 20-40g/dzień

• zawartość soli kuchennej 5-7g/dzień

5. Zagrożenia wynikające z uzależnienia:

Alkohol

Układ krążenia:

Nadużywanie alkoholu zwiększa ryzyko wystąpienia:

• Nadciśnienia tętniczego,

• Zaburzeń rytmu serca (migotanie i trzepotanie przedsionków, częstoskurcz komorowy i migotanie komór),

• Kardiomiopatii alkoholowej (zwyrodnienie komórek miąższowych, stłuszczenie i powiększenie serca),

• Udarów krwotocznych mózgu,

• Krwawień śródczaszkowych.

Układ pokarmowy:

• Alkohol działa szkodliwie na każdy z elementów przewodu pokarmowego, co powoduje częstsze występowanie u osób pijących objawów charakterystycznych dla tego układu:

• Bóle brzucha

• Biegunki

• Krwawienia

Przełyk-: Nadmierne spożycie alkoholu zwiększa częstość występowania:

• Refluksu żołądkowo- przełykowego,

• Zapalenia przełyku,

• Przełyku Baretta (adaptacyjna metaplazja nabłonka wielowarstwowego płaskiego przełyku w nabłonek walcowaty i gruczołowy typu żołądkowego wyzwolona drażnieniem przez sok żołądkowy),

Żołądek- Etanol poprzez swoje działanie bezpośrednio drażniące może powodować ostre zapalanie żołądka oraz przewlekłe zapalenie żołądka i dwunastnicy.

Jelito:

- Alkohol powodując uszkodzenie struktury i funkcji kosmków jelitowych oraz zmianę funkcji motorycznych jelit prowadzi do wystąpienia przewlekłego nieżytu jelita, zespołu złego wchłaniania oraz przewlekłych biegunek.

- Niedobory pokarmowe powstałe w efekcie wymienionych zaburzeń dotyczą głównie witaminy B1 oraz E.

Trzustka- Nadużywanie alkoholu powoduje ostre i przewlekłe zapalenie trzustki

Wątroba- W zależności od ciężkości uszkodzenia wątroby wyróżniamy trzy podstawowe zespoły chorobowe:

• Stłuszczenie wątroby

• Alkoholowe zapalenie wątroby

• Alkoholowa marskość wątroby

Układ nerwowy:

• Uszkodzenia układu nerwowego na skutek alkoholu, powoduje zmiany zarówno w układzie obwodowym, jak i ośrodkowym.

• Silne działanie neurotoksyczne mają produkty kondensacji metabolitów alkoholu z metabolitami dopaminy. Alkohol przyczynia się także do zwiększonej urazowości czaszki i mózgu oraz do częstszego występowania krwawień domózgowych (krwiaki podtwardówkowe, krwotoki podpajęczynówkowe, udary).

• Polineuropatia alkoholowa (spowodowana toksycznym uszkodzeniem funkcji nerwów obwodowych).

Układ endokrynny:

• podwyższony poziom kortyzolu,

• rozchwianie osi podwzgórzowo-przysadkowo-nadnerczowej,

• obniżenie poziomu trójjodotyroniny,

• obniżenie poziomu testosteronu u mężczyzn,

• zaburzenie miesiączkowania, cykle bezowulacyjne, przyspieszenie menopauzy u kobiet.

Układ odpornościowy:

• Osoby przewlekle pijące alkohol mają mniejszą odporność na infekcje zarówno bakteryjne jak i wirusowe.

• Alkohol powoduje nieadekwatnie słabą reakcje produkowania granulocytów wielojądrzastych w wypadku infekcji (granulocyty te są mało ruchliwe, a przez co mało skuteczne w walce z infekcją). Także odporność komórkowa jest zmniejszona, czego pośrednim dowodem może być relatywnie częste występowanie u alkoholików gruźlicy i nowotworów o etiologii wirusowej.

4 fazy rozwoju alkoholizmu (wg Jellinka)

I faza (wstępna):

Picie napojów alkoholowych jest zawsze umotywowane zewnętrzną przyczyną, chociaż przyszły alkoholik szuka sytuacji, w których dochodzi do picia. Występuje podwyższenie tolerancji alkoholu

II faza zwiastunów (ostrzegawcza):

Rozpoczyna się od wystąpienia pierwszych palimpsestów.

Palimpsest jest to nie pamięć okresu upicia występująca po dawkach alkoholu nie zaburzających w sposób istotny zachowania. Pojawia się stała, natrętna myśl o alkoholu. Picie staje się potrzebą, a nie przyjemnością. Rozpoczyna się picie w tajemnicy przed otoczeniem.

III faza krytyczna ( ostra):

Początek uzależnienia wiąże się z utratą kontroli nad ilością wypijanego alkoholu. Pierwsze dawki alkoholu powodują niepohamowaną potrzebą dalszego picia, które z reguły kończy się stanem głębokiego upojenia. Próby ukrycia swego pijaństwa kończą się niepowodzeniem. Chorzy porzucają pracę, zrywają z przyjaciółmi, nasilają się konflikty małżeńskie kończące się rozwodem. Na końcu fazy krytycznej pojawia się picie poranne. Jest to wypijanie na czczo niewielkiej ilości alkoholu, aby być zdolnym do podjęcia jakichkolwiek czynności.

IV faza chroniczna (zejściowa):

Nadal występuje picie poranne, pojawiają się ciągi pijacze (wielodniowe okresy niekontrolowanego picia). Obniża się wyraźnie tolerancja alkoholu. Chorzy piją wszelkie produkty zawierające alkohol: denaturat, spirytus salicylowy. Degradacja społeczna prowadzi do kontaktów z ludźmi z marginesu społecznego. Następuje psychodegradacja alkoholowa.

Nikotyna

• NOWOTWORY

• NIENOWOTWOROWE SCHORZENIA UKŁADU ODDECHOWEGO

• CHOROBY UKŁADU NACZYNIOWEGO

• INNE EFEKTY CHOROBOWE

Płuca-

• Substancje chemiczne zawarte w dymie tytoniowym działają toksycznie oraz drażniąco na nabłonek oddechowy. U palaczy częsta jest ponadto zapadalność na obturacyjną choroba płuc (POChP), która polega na zaburzeniach przepływu powietrza w drogach oddechowych. Innym częstym zjawiskiem obserwowanym u nałogowych palaczy jest przewlekłe zapalenie zatok przynosowych, ostre zapalenie układu oddechowego, grypa, a niekiedy także astma oskrzelowa. Palacze tytoniu znacznie częściej chorują także na wszelkie infekcje dróg oddechowych, ponieważ palenie upośledza wiele funkcji komórek oraz prowadzi do gorszego funkcjonowania oczyszczających oskrzela rzęsek.

Serce i naczynia krwionośne-

• Trwanie w nałogu nikotynowym wyraźnie przyspiesza odkładanie się blaszek miażdżycowych w naczyniach krwionośnych, co zwiększa ryzyko zawału serca oraz udaru mózgu. Palenie papierosów uszkadza błonki naczyń krwionośnych, prowadzi do wzrostu stężenia fibrynogenu oraz poziomu cholesterolu we krwi oraz do zwiększenia oporu w naczyniach krwionośnych, co prowadzi do zaburzeń rytmu serca oraz zawału.

• U palaczy zaburzony jest ponadto transport tlenu przez krew do wielu kluczowych narządów. Zwiększona skłonność do powstawania zakrzepów, podniesione ryzyko wystąpienia choroby wieńcowej, miażdżyca w naczyniach krwionośnych nóg, choroba Buergera, czyli zarostowo-zakrzepowe zapalenie naczyń - to kolejne schorzenia typowe dla palaczy.

Mózg-

• Palenie tytoniu znacznie zwiększa ryzyko wystąpienia udaru mózgu, zwłaszcza niedokrwiennego zawału mózgu. Ryzyko wystąpienia udaru mózgu jest wprost uzależnione od liczby wypalanych dziennie papierosów.
  Ryzyko wystąpienia udaru mózgu zmniejsza się już po 2 latach od zaprzestania palenia, a po upływie 5 lat wraca do poziomu identycznego jak u osób niepalących.
  Nałóg może powodować powstawanie zakrzepów w naczyniach krwionośnych mózgu, zatorów, a także krwawień podpajęczynówkowych.

Układ trawienny i wydalniczy (czyli dupa)

Udowodniono, że u palaczy występuje ok. 1,5 razy większe ryzyko raka żołądka i raka przełyku. Częściej cierpią też oni na chorobę refleksową, polegającą na zarzucaniu treści z żołądka do przełyku, wywołanym rozluźnieniem mięśni zamykających od góry wejście do żołądka.

NOWOTWORY

• Płuc,

• Nerki,

• Trzustki,

• Wargi,

• Języka,

• Jamy ustnej,

• Przełyku i krtani,

• Pęcherza moczowego

Ogólne efekty palenia tytoniu

• Wśród regularnie palących częściej występują nieżyty przewodu pokarmowego,

• Choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy,

• Choroba Leśniewskiego - Chrona,

• Powoduje obniżenie ostrości wzroku,osłabienie węchu i smaku,

• Osteoporoza

• Zmniejszenie produkcji plemników,

• Zaburzenia owulacji,

• Rozedma płuc

• Przyspiesza proces starzenia się skóry,

• Powoduje żółknięcie zębów,

• AMD - zwyrodnienie plamki żółtej.

• Utrata włosów

• Katarakta- Palenie papierosów jest przyczyną bądź też powoduje pogorszenie już występujących chorób oczu

• Wiotczenie i marszczenie się skóry

• Utrata słuchu

• Rak skóry

• Przebarwienia palców

NIE MAM CZYNNIKÓW ZEWNĘTRZNYCH I WEWNĘTRZNYCH !! ! ! ! !!

6. typy uzależnień wg WHO i przykład do każdego

Wg WHO wyróżnia się osiem podstawowych typów uzależnień:

1. typ morfinowy - opium, heroina, metadon - charakteryzuje się silnym uzależnieniem fizycznym i psychicznym, zwiększającą się tolerancją oraz silnymi objawami abstynencji

2. typ barbituranowo-alkoholowy - meprobomat, benzodiazepiny) - wyraźna zależność psychiczna o różnym stopniu, niewielkie uzależnienie fizyczne, niezbyt silne zwiększanie tolerancji i słabe objawy abstynencji - zespół ten może być kwalifikowany jako nałóg

3. typ kokainowy - kokaina - słabe uzależnienie fizyczne, ale silne psychiczne, znaczne zwiększanie tolerancji i silne objawy abstynencji

4. typ cannabis - konopie (marihuana, haszysz) - zależność psychiczna umiarkowana lub silna, uzależnienia fizycznego brak, nie występują objawy abstynencji, tolerancja ulega zwiększeniu w niewielkim stopniu

5. typ amfetaminowy - deksamfetamina, metamfetamina - silna zależność fizyczna, brak zależności psychicznej, wyraźne zwiększanie tolerancji

6. typ khat - katyna (pochodna efedryny z liści i gałązek krzewu Catha edulis) - uzależnienie psychiczne przeważa nad fizycznym, które jest bardzo słabe lub w ogóle nie występuje, tolerancja nie ulega zwiększaniu

7. typ substancji halucynogennych - LSD, meskalina - uzależnienie psychiczne słabe, uzależnienia fizycznego brak, tolerancja nie ulega zwiększaniu

8. typ rozpuszczalników wziewnych - butapren, TRI - słabe uzależnienie psychiczne, silne objawy zatrucia toksycznego

7. Objawy uzależnienia od narkotyków

Uzależnienie fizyczne

Powstaje jako rezultaty włączenia się zażywanego środka narkotycznego lub jego metabolitów w cykl fizjologicznych przemian tkankowych organizmu. Jest to stan patologiczny wywołany przez powtarzane podawanie niektórych leków i ujawniający się w postaci swoistego zespołu objawów zwanego "zespołem abstynencji", który pojawia się, gdy nastąpi przerwa w stosowaniu środka (lub też w niektórych przypadkach, zmniejszenia jego dawki). W okresie odstawienia środka narkotycznego u osoby uzależnionej występuje głód narkotyczny. Zjawisko to polega na subiektywnym odczuciu wewnęt5rznego pobudzenia, a objawy fizyczne przyjmują formy: bólu stawów i mięsni, drżenia kończyn, drgawek, wymiotów, braku łaknienia.

Fizyczna zależność występuje w wyniku leków typu heroina, morfina, kodeina, metadonu. Nie występuje natomiast przy stosowaniu konopi, substancji halucynogennych (np. LSD) czy lotnych rozpuszczalników.

W postępowaniu leczniczym zjawisko zależności fizycznej odgrywa bardzo istotną rolę. Przede wszystkim wskazuje ono na potrzebę szczególnej ostrożności w procesie odtruwania (przy odstawieniu leku), gdyż objawy abstynencji mogą być bardzo silne i w skrajnych przypadkach wręcz groźne dla życia.

Z uzależnieniem fizycznym wiąże się tzw. tolerancja tj. nabyta odporność organizmu na substancje narkotyczne, która powoduje konieczność przyjmowania coraz większych dawek dla uzyskania tych samych, co na początku efektów. Z czasem organizm domaga się ilości środka wielokrotnie przekraczających dawkę śmiertelną dla zdrowia człowieka.

Uzależnienie psychiczne

Jest to przymusowy stan, w którym konieczne jest okresowe lub ciągłe używanie leku w celu uzyskania efektu przyjemności lub dla uniknięcia objawów abstynencji. Jest ono w pewnym stopniu uwarunkowane rodzajem osobowości, charakterem i strukturą psychiczną człowieka przyjmującego środki narkotyczne, a także pod wpływem środowiska. Szybkość wystąpienia zależności psychicznej zależy również od rodzaju przyjmowanego środka. Morfina i leki morfinopodobne, w szczególności zaś heroina i ketobemidon powodują stosunkowo szybko duże nasilenie zależności psychicznej, podobnie jak kokaina, amfetamina oraz barbiturany. Jakkolwiek odstawienie środków narkotycznych w fazie uzależnienia psychicznego nie powoduje objawów abstynencji uważa się jednak, że uzależnienie to stanowi najczęstszy czynnik doprowadzający do zatruć środkami psychotropowymi, a w niektórych przypadkach może być jedyną przyczyną ciągłego ponawiania zażywania środków. Spośród objawów psychicznych spowodowanych nadużywaniem środków odurzających należy wymienić:

• zaburzenia pamięci

• halucynacje

• drażliwość

• wybuchowość

• rozbicie psychiczne

• apatię

• bezsenność

• stany depresyjne

• omamy słuchowe

Poza uzależnieniem fizycznym i psychicznym od środków odurzających można tez mówić o uzależnieniu społecznym, którego cechą charakterystyczną jest przede wszystkim wytworzenie się bardzo silnej zależności jednostki od grupy, przejawiającej się bezwzględnym respektowaniu panujących w niej norm, systemu wartości i obyczajów,. Głównym mechanizmem tworzenia się tej zależności jest silnie odczuwana przez jednostkę potrzeba afiliacji, której zaspokojenie pociąga za sobą uzależnienie społeczne.

Objawy uzależnienia w funkcjonowaniu społecznym to poczucie osamotnienia, izolowania się od ludzi, większą podatność na sugesti

Morfina - Już kilkakrotne użycie morfiny może spowodować powstanie głodu morfinowego, początkowo psychicznego, który w krótkim czasie może przeistoczyć się w głód komórkowy (uzależnienie fizyczne). Przerwanie zażywania morfiny wywołują u narkomana ciężkie objawy abstynencji. Zażywania morfiny powoduje senność, zaburzenie świadomości, zniesienie odruchów, bardzo silne zwężenie źrenic, a przy przedawkowaniu - sinicę, obniżenie ciśnienia krwi, zapaść na skutek porażenia ośrodka oddechowego.

Amfetamina- Obejmuje amfetaminę i substancje o działaniu pobudzającym OUN, a także leki z grupy anorectica - hamujące łaknienie. Amfetamina pierwotnie używana była do leczenia astmy oskrzelowej. W czasie wojny podawano ją pracownikom fabryk, żołnierzom, samobójczym pilotom w celu zniesienia lęku, zmęczenia i pobudzenia agresywności.
Amfetamina powoduje zniesienie uczucia zmęczenia, euforie, wzrost napędu psychoruchowego,wzmożenie koncentracji uwagi, podwyższenie ciśnienia krwi, rozszerzenie źrenic.
Amfetamina powoduje bardzo silną zależność psychiczną, słabą zależność fizyczną i tolerancję.
Osoby przyjmujące długo amfetaminę są wyniszczone z powodu zaburzeń snu, stanów lękowych, omamów, drżenia kończyn.
Po odstawieniu amfetaminy występuje zespół abstynencyjny charakteryzujący się spowolnieniem psychicznym, uczuciem zmęczenia, przedłużonym okresem snu, wzmożonym łaknienieniem.
Objawy ostrego zatrucia to: wielomówność, majaczenie, lęki, urojenia, dreszcze, poty, gorączka, zaburzenia rytmu serca.

Marihuana- Obejmuje różne przetwory konopi indyjskich, haszysz, marihuanę które zawierają psychoaktywną substancję. Występuje głód psychiczny narkotyku. U palaczy długo używających mogą wystąpić zaburzenia psychosomatyczne, słaba koncentracja i schorzenia dróg oddechowych.
Najnowsze badania potwierdzają, że regularne używanie marihuany powoduje apatię, zobojętnienie, upośledzenie zapamiętywania.

8. czynniki ryzyka ch. Społecznych i cywilizacyjnych

CHOROBY CYWILIZACYJNE :
Choroby cywilizacyjne to schorzenia związane z ujemnymi skutkami życia w warunkach wysoko rozwiniętej cywilizacji (sytuacjach stresowych, napięciu nerwowym, małej ruchliwości mięśniowej, oddziaływaniu skażeń środowiska i hałasu, nieracjonalnym odżywianiu). Są to głównie: nadciśnienie tętnicze, otyłość, choroba wieńcowa i wrzodowa, schorzenia alergiczne, zaburzenia psychiczne, cukrzyca, choroby nowotworowe, AIDS, anoreksja, bulimia, alkoholizm, narkomania

Choroby cywilizacyjne nierozłącznie wiążą się z pojęciem chorób społecznych. Granica między nimi jest dość niewyraźna. Choroby cywilizacyjne przez swą powszechność stają się chorobami społecznymi. Ich przyczyną jest postęp techniczny, rozwój przemysłu, urbanizacji, motoryzacji oraz chemizacja środowiska. Wiele z tych schorzeń jest następstwem wypadków, zatruć przemysłowych, hałasu, zanieczyszczeń środowiska, a zwłaszcza skażenia gleb, wody, powietrza i żywności.

CHOROBY SPOŁECZNE:

Choroby społeczne to różnego typu schorzenia przewlekłe, szeroko rozpowszechnione w społeczności. Jedną z podstawowych cech tych chorób jest możliwość ich zwalczania w sposób kompleksowy. Indywidualne zabiegi nie są w stanie opanować choroby społecznej, mogą być co najwyżej cennym uzupełnieniem masowych, zorganizowanych i systematycznie prowadzonych kuracji obejmujących całe społeczeństwo lub ich określone grupy. Należą do nich: alkoholizm, nikotynizm, choroby serca i naczyń krwionośnych, AIDS,ch.reumatyczne,cukrzyce;

Nadciśnienie tętnicze:

Nadciśnienie tętnicze jest chorobą układu krążenia, w której w naczyniach tętniczych panuje zwiększone ciśnienie krwi. Nadciśnienie tętnicze jest chorobą przewlekłą, która podlega długotrwałemu leczeniu. O nadciśnieniu tętniczym mówimy wówczas, gdy podczas kilkakrotnych pomiarów, dokonywanych w spoczynku, ciśnienie przekracza wartości graniczne uznane za prawidłowe. Za wartość graniczną uznaje się ciśnienie 140/90 mm Hg (milimetry słupa rtęci).

Co robić, aby zapobiec nadciśnieniu:

• Zdrowy styl życia

• U ludzi z nadwagą najskuteczniejszym sposobem zwalczenia nadciśnienia jest zmniejszenie wagi ciała do optymalnej

• Zwiększenie aktywności fizycznej (uprawianie sportów, spacery, spędzanie wolnego czasu na świeżym powietrzu)

Otyłość:

Otyłość jest przewlekłą chorobą spowodowana nadmierną podażą energii zawartej w pokarmach w stosunku do zapotrzebowania organizmu, skutkiem, czego jest magazynowanie nadmiaru w postaci tkanki tłuszczowej. Otyłości towarzyszą liczne powikłania ze strony układu sercowo-naczyniowego i innych narządów.

Typy otyłości:

Otyłość typu "gruszka" - (udowo-pośladkowa) częściej występuje u kobiet.
Otyłość typu "jabłko" - częściej dotyczy mężczyzn.

Choroby towarzyszące otyłości:

• Cukrzyca typu II- stanowi 90% przypadków cukrzycy. 80-90% pacjentów stanowią osoby otyłe.

• Nadciśnienie tętnicze- wzrost masy ciała o 20% powoduje ośmiokrotny wzrost częstości występowania nadciśnienia.

• Hiperlipidemia- czyli podwyższenie poziomu cholesterolu i trójglicerydów we krwi.

• Udar mózgowy - ryzyko jego wystąpienia u osób otyłych jest dwukrotnie większe.

• Niewydolność serca - ryzyko tej choroby u otyłych jest większe 1,9 razy.

• Choroba niedokrwienna serca (choroba wieńcowa) -Prawdopodobieństwo, że osoba otyła będzie miała chorobę wieńcową jest 1,5 raza większe niż u osoby z prawidłową wagą. Otyłość pogarsza także przebieg rehabilitacji pozawałowej.

• Kamica pęcherzyka żółciowego - schorzenia pęcherzyka u osób otyłych występują sześciokrotnie częściej niż u szczupłych.

• Zmiany zwyrodnieniowe stawów - stawy podlegające nadmiernym obciążeniom szybciej ulegają uszkodzeniu, prowadzi to do zespołów bólowych, np. kręgosłupa, stawów kolanowych.

• Nowotwory - u otyłych częściej niż u szczupłych występują nowotwory macicy, sutka, pęcherzyka żółciowego, jelita grubego, prostaty.

• Zaburzenia oddychania w czasie snu - objawiające się m.in. zespołem hipowentylacji bądź bezdechu sennego.

• Żylaki kończyn dolnych - u osoby otyłej gorsze są warunki odpływu krwi z kończyn dolnych.

• Zaburzenia hormonalne i powikłania ciąży - częściej występują u otyłych kobiet.

• Zespół X (obecnie nazywany zespołem polimetabolicznym) - zespół ogólnoustrojowych zaburzeń, na które składają się: otyłość wisceralna, upośledzona tolerancja glukozy, zwiększone stężenie insuliny, oporność na insulinę, nadciśnienie tętnicze, zaburzenia lipidowe, choroba niedokrwienna serca.

Co robić, aby zapobiec otyłości:

• Dieta

• Ruch

• Leki

• Leczenie chirurgiczne

• Wsparcie psychologiczne

• Unikanie ponownego wzrostu wagi (efekt jo-jo)

Choroba wieńcowa:

Choroba wieńcowa, zwana też chorobą niedokrwienną serca - to zespół chorobowy charakteryzujący się niedostatecznym ukrwieniem (i co za tym idzie niedostatecznym zaopatrzeniem w tlen) serca, spowodowanym znaczącym zwężeniem (a niekiedy - zamknięciem) światła tętnic wieńcowych, odżywiających mięsień serca. Obraz kliniczny choroby wieńcowej jest dość zróżnicowany; jej najbardziej znanymi postaciami są dławica piersiowa (dusznica bolesna, angina pectoris) i zawał serca.

Czynniki sprzyjające powstawaniu i rozwojowi choroby wieńcowej:

• Palenie papierosów

• nadciśnienie tętnicze

• cukrzyca

• płeć męska

• podeszły wiek

• siedzący tryb życia

• menopauza

• podwyższone stężenie fibrynogemu, homocysteiny, kwasu moczowego we krwi

Choroba wrzodowa:

Choroba wrzodowa jest to proces o nieustalonej dotychczas etiologii (przyczynie), w którym dochodzi do wytworzenia pojedynczego, rzadziej mnogich owrzodzeń w żołądku lub dwunastnicy. Chorobą wrzodową nie są te stany, gdy owrzodzenie żołądka lub dwunastnicy powstało w wyniku wpływu znanych czynników, np. leków niesterydowych przeciwzapalnych, czynników infekcyjnych, poparzenia ciała. Najpewniejszą metodą diagnostyczną jest badanie endoskopowe żołądka (gastroskopia) połączone z pobraniem wycinków, które zostaną poddane badaniu histopatologicznemu.

Przyczyny choroby wrzodowej:

• Nadmierne produkowanie przez organizm m.in. kwasu żołądkowego

• Stres

• Palenie papierosów

• Alkohol

• Ostre przyprawy

• Bakteria Helicobacter pylori

Alergie

Alergia jest to stan polegający na nieprawidłowym rozpoznawaniu przez organizm pewnych substancji, pochodzących z otaczającego nas świata zewnętrznego, jako obcych i szkodliwych, a następnie mobilizowaniu przeciw nim sił układu odpornościowego. Układ ten zwany też układem immunologicznym, za pomocą komórek wchodzących w jego skład i wydzielanych przez te komórki substancji, rozpoczyna walkę z czynnikami, które wniknęły do organizmu. Wskutek oddziaływań komórkowych dochodzi do wystąpienia objawów chorobowych, ogólnych lub narządowych. Należy podkreślić, że reakcja ta nie jest prawidłową reakcją odpornościową: jest ona silniejsza, wygasa z trudem, a w pamięci immunologicznej organizmu do końca życia pozostaje zakodowana informacja i skłonność do powtórzenia tej reakcji. Na tym właśnie polega różnica między alergią a stanem prawidłowym. U osoby zdrowej, nie mającej skłonności do rozwijania reakcji alergicznej, nie występują żadne objawy choroby mimo przebywania w stałym kontakcie z substancjami, o których skądinąd wiadomo, że mogą być źródłem silnej alergii.

Rodzaje alergii:

• Alergiczny sezonowy nieżyt nosa

• Astma oskrzelowa atopowa

• Atopowe zapalenie skóry

• Alergiczne zapalenie spojówek

• Alergia pokarmowa

Zaburzenia psychiczne:

Zaburzenia psychiczne, ogólnie ujmując, to brak harmonijnego funkcjonowania osoby w sferze psychicznej (np. myślenia, emocji), uniemożliwiający lub utrudniający realizację zadań i celów życiowych. W klasyfikacji zaburzeń psychicznych można znaleźć wiele jednostek diagnostycznych. Pacjenci najczęściej spotykają się z takimi nazwami jak nerwica, depresja, schizofrenia.

Rodzaje chorób psychicznych:

• nerwice

• depresja

• schizofrenia

Cukrzyca:

Cukrzyca jest to przewlekła choroba metaboliczna, której podstawowym objawem jest podwyższony poziom cukru ( glukozy ) we krwi.

Czynniki ryzyka występowania cukrzycy:

Zarówno cukrzyca typu 1, jak i cukrzyca typu 2 ma podłoże genetyczne. Oznacza to, że ryzyko wystąpienia cukrzycy jest znacznie wyższe u tych osób, które są blisko spokrewnione z chorymi na cukrzycę.
Szansa zachorowania na cukrzycę wzrasta z wiekiem, dlatego też osoby po 45 roku życia powinny przynajmniej jeden raz do roku kontrolować poziom cukru.
Cukrzyca występuje znacznie częściej u ludzi otyłych, prowadzących siedzący tryb życia, obciążonych nadciśnieniem tętniczym, zaburzeniami lipidowymi. Cukrzyca występuje znacznie częściej u osób u których w przeszłości występowały zaburzenia tolerancji glukozy, a także u kobiet z cukrzycą ciężarnych w wywiadzie. Osoby te powinny mieć regularnie kontrolowany poziom cukru.

Choroby nowotworowe:

Nowotworem nazywamy nieprawidłową tkankę, która rozrasta się nadmiernie i w sposób nieskoordynowany z sąsiadującymi tkankami. Nadmierny rozrost spowodowany jest niepohamowaną proliferacją komórek, nieustającą nawet po wyeliminowaniu czynnika, który ją wywołał.

Czynniki rakotwórcze:

• dym papierosowy

• spaliny samochodów

• wyziewy z kominów fabrycznych

• promieniowanie jonizujące

• mykotoksyny

• wirusy

• fale wysyłane przez telefony komórkowe

AIDS:

AIDS skrót od angielskiego określenia dla nabytego zespołu niedoboru odporności /Acquired Immune Deficiency Syndrome/. AIDS nie jest pojedynczą chorobą, lecz zespołem objawów różnych chorób, które w charakterystyczny sposób atakują osoby zakażone HIV. Wiele z tych chorób występuje powszechnie i nie są one specjalnie szkodliwe dla osób z nieuszkodzonym systemem immunologicznym. Niemniej jednak dla kogoś, kto ma poważnie uszkodzony system odpornościowy, niektóre z tych chorób mogą być nawet śmiertelne. Lekarze posługują się listą tak zwanych warunków określających występowanie AIDS. W przypadku, gdy u kogoś zakażonego HIV rozwinie się stan chorobowy określony jako czynnik warunkujący AIDS, zostaje uznany za chorego na AIDS. Niektóre z opisanych stanów wiażą się z poważnymi chorobami. Inne natomiast są mniej groźne dla ogólnego zdrowia pacjenta. W wielu przypadkach, nawet gdy system odpornościowy jest poważnie uszkodzony oraz gdy wiadomo już, że mamy do czynienia z AIDS, duża liczba osób czuje się na tyle dobrze, aby wykonywać swoją normalną pracę. Z naszej dotychczasowej wiedzy wynika, że przeważająca większość osób zakażonych HIV ostatecznie choruje na AIDS. Czas trwania tego procesu jest różny i zależy od wielu indywidualnych czynników organizmu.

Kiedy można zarazić się AIDS:

• stosunek płciowy

• wspólne używanie igieł i strzykawek do narkotyków

• wstrzykiwanie narkotyku z zakażoną krwią

• skaleczenie przedmiotem na którym znajdowała się zakazona krew

• transfuzja krwi

• można urodzić się z zakażeniem

Anoreksja:

Jadłowstręt psychiczny (anoreksja) jest to choroba o podłożu psychicznym. Objawia się silną obawą przed utyciem prowadzącą do unikania jedzenia. Osoby chore postrzegają siebie jako dużo grubsze i brzydsze niż są w rzeczywistości, nierzadko czują wstręt do swojego ciała i mają zaniżone poczucie własnej wartości. Często też stwierdzają, że są syte, zanim zaczną jeść. Jednym z kryteriów rozpoznawczych anoreksji jest spadek należnej masy ciała o ponad 15%.

Objawy anoreksji:

• brak apetytu i wręcz niepohamowany wstręt do jedzenia,

• skrajnie szczupłe ciało, zaostrzają się rysy twarzy, skóra jest sucha, tkanka tłuszczowa prawie całkiem zanika,

• ogólne osłabienie, odwodnienie, czasem dolegliwości ze strony układu krążenia,

• u kobiet często następuje zatrzymanie miesiączki,

• wraz z rozwojem choroby charakterystyczna jest coraz większa drażliwość, trudno jest spokojnie porozmawiać z osobą chorą,

• odsuwanie się od innych, tracenie przyjaciół.

Przyczyny anoreksji:

• Zaburzone postrzeganie obrazu własnego ciała

• Niezadowolenie z figury

• Przekonanie, że szczupła sylwetka jest pomocą w życiu

• Negatywny stosunek do dojrzewania

• Lęk przed "dorosłością"

• Niska samoocena i brak wiary w siebie
  

Bulimia:

Żarłoczność psychiczna (bulimia) jest chorobą o podłożu psychicznym. Są to okresowe napady żarłoczności z utratą kontroli nad ilością spożywanych pokarmów. Chorzy na bulimię czują się głodni nawet bezpośrednio po jedzeniu. Osoby te zdają sobie sprawę, że jedzenie wymknęło się spod ich kontroli, próbują między okresami obżarstwa rygorystycznie przestrzegać diety i opanować napady żarłoczności. Wstydzą się tego i utrzymują w tajemnicy przed najbliższym otoczeniem, często objadając się nocą.

Przyczyny bulimii:

• Traktowanie jedzenia jako namiastki miłości

• Obrona przed seksem

• Stresujące wydarzenia życiowe

• Niska samoocena

Alkoholizm:

Alkoholizm jest to choroba polegająca na systematycznym, nadmiernym spożywaniu napojów alkoholowych. Osoba uzależniona jest nazywana alkoholikiem. O alkoholizmie mówimy kiedy 25% tygodniowych kalorii pochodzi z alkoholu. Gdy ten procent przekracza 80% jest to tzw. skrajny alkoholizm.

Objawy choroby alkoholowej:

• Dojmująca chęć picia(głód alkoholowy)
  - Narastające poczucie wewnętrznego przymusu żeby napić się alkoholu, któremu towarzyszą
  doznania podobne do głodu(Uczuciu ssania w żołądku)
  - Utrata kontroli nad piciem
  - człowiek nie potrafi przewidzieć, kiedy
  zacznie pić i kiedy przestanie ani ile wypije
  Fazy picia alkoholu:

• Faza wstępna prealkoholowa, konwencjonalnego stylu picia

• Faza ostrzegawcza zaczyna się w momencie pojawienia się luk pamięciowych - palimpsestów

• Faza krytyczna rozpoczyna się od utraty kontroli nad piciem

• Faza przewlekła zaczyna się wraz z wystąpieniem wielodniowych ciągów trwająca od kilku miesięcy do kilku lat

Narkomania:

Narkomania patologiczne zjawisko społeczne, uzależnienie spowodowane krótszym lub dłuższym zażywaniem leków (głównie przeciwbólowych środków narkotycznych) albo innych środków uzależniających (narkotyki, leki uspokajające i psychotropowe).
Charakteryzuje się koniecznością przyjmowania środka odurzającego, tendencją do stałego zwiększania dawki oraz fizycznym i psychicznym uzależnieniem. Zaprzestanie zażywania powoduje bardzo przykre doznania abstynencyjne, prowadzące w krańcowych przypadkach nawet do zejścia śmiertelnego.

W zależności od stosowanego środka uzależniającego zastosowano podział na:

• morfinizm - uzależnienie od zażywania morfiny

• kokainizm - uzależnienie od zażywania kokainy

• heroinizm - uzależnienie od zażywania heroiny

• uzależnienie od wziewnych środków odurzających

9. czynniki ryzyka chorob ukł. Krazenia (modyfikujące i niemodyfikujące )

• Czynnik ryzyka jest parametrem, który można określić, nazwać i zmierzyć, który pozwala przewidzieć prawdopodobieństwo rozwoju choroby lub jej powikłań.

• Czynnik ryzyka jest cechą występującą u danego człowieka, która zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia w przyszłości choroby serca lub naczyń

• Czynniki ryzyka chorób układu krążenia
  - czyli dlaczego zapadamy na choroby serca i naczyń ?  

• MODYFIKOWALNE - czyli wszystko w Twoich rękach:

• nadciśnienie tętnicze

• cholesterol

• cukrzyca

• palenie papierosów

• nadwaga i otyłość

• mała aktywność fizyczna

• nieprawidłowe odżywianie

• alkohol

• stres

• zespół metaboliczny

• NIEMODYFIKOWALNE - czyli takie, na które nic nie poradzisz:

• Wiek - Mężczyźni > 55 r ż .; Kobiety >  65 r ż . 

• Płeć - Męska

• Choroby układu krążenia w rodzinie: Zawał serca, nagły zgon lub udar mózgu:
     - u ojca lub brata przed 55 rokiem życia,
     - u siostry lub matki przed 65 rokiem życia

• CZYNNIKI GENETYCZNE - jeśli w rodzinie pojawiają się choroby układu krążenia, a my nie dbamy o siebie, nie podejmujemy działań profilaktycznych to niestety pracujemy na swoje własne choroby. Choroby genetyczne serca mogą być uwarunkowane wielogenowo lub związane z nieprawidłowościami chromosomowymi. Choroby genetyczne uwarunkowane wielogenowo to między innymi część przypadków choroby wieńcowej, nadciśnienia tętniczego, niewydolności serca, hiperlipidemii mieszanej czy otyłości.

10. Czynniki rakotwórcze możemy podzielić na chemiczne, fizyczne i biologiczne.

*Związki chemiczne o udowodnionym działaniu rakotwórczym:

• związki alkilujące ;

• węglowodory aromatyczne;

• azbest;

• arsen;

• eter dwuchlorometylowy;

• chrom sześciowartościowy;

• nikiel;

• estrogeny koniugowane

• chlorek winylu;

• sadze;

• smoły;

• oleje.

*Do fizycznych czynników rakotwórczych zaliczamy promieniowanie jonizujące (promieniowanie rentgenowskie), promieniowanie radu i innych izotopów promieniotwórczych, promieniowanie nadfioletowe.

*Biologiczne czynniki rakotwórcze to wirusy onkogenne. 20% nowotworów u ludzi indukowanych jest zakażeniami wirusowymi. Wirusy onkogenne wywołują raka tylko u niektórych osób zakażonych.

11. programy profilaktyczne realizowane w Polsce

- Polcard

- Narodowy program zwalczania chorob nowotworowych

- Rzadowy program polityki zdrowotnej i społeczno - ekonomicznej prowadzacej do zmniejszenia konsumpcji tytoniu

- Krajowy program zapobiegania narkomanii

- Narodowy Program Profilaktyki i rozwiązywania Problemow Alkoholowych

- Program Ochrony Zdrowia Psychicznego

- Krajowy Program Zapobiegania Zakażeniom HIV i opieki nad Żyjącymi z HIV i chorymi na AIDS

12. globalne zagrozenia zdrowia w krajach rozwinietych i rozwijających się

Kraje rozwinięte:

tytoń, ciśnienie tętnicze, alkohol, cholesterol, nadwaga, niski poziom spożycia owoców i warzyw, brak aktywności fizycznej

OGÓLNIE NIE WIADOMO O CO CHODZI !! JAK KTOŚ WIE TO PROSZĘ UZUPEŁNIĆ.

13. znac pojecia: promocja zdr, edukacja, profilaktyka

Promocja zdrowia - proc. Umożliwiający każdemu człowiekowi zwiekszenie oddziaływania na wlasne zdrowie w sensie jego poprawy i utrzymania. Proces ten towarzyszy przez cale Zycie, polega na indywidualnym kształtowaniu swojego zdrowia oraz zdrowia rodziny.

Edukacja zdrowotna - to glownie wiedza, ale także przekonania, zachowania oraz sposoby i style zycia, które maja na celu utrzymanie zdrowia na określonym poziomie poprzez: zmiany sposobu myslenia o zdrowiu sensie jego promowania oraz zwiekszenia skuteczności oddziaływania i kontroli nad wlanym zdrowiem. Kierunkami edukacji zdrowotnej jest: informowanie oraz wychowanie zdrowotne.

Profilaktyka - działania mające na celu zapobieganie chorobom poprzez je wczesne wykrycie i leczenie. Wyrozniamy 3 fazy profilaktyki:

I. pierwszorzedowa (pierwotna) - skierowana do populacji zdrowej ale zagrozonej choroba, dzieli się na swoista (szczepionki) i nieswoista

II. drugorzedowa (wtorna) - wczesne rozpoznanie i leczenie chorych

III. trzeciorzedowa - prawidłowe postepowanie lecznicze, rehabilitacyjne, zapobiegające skutkom choroby

14. wskaźnik BMI i WHR - prawidłowe wartości, jak je obliczamy

-Body Mass Index (ang. wskaźnik masy ciała, w skrócie BMI; inaczej wskaźnik Queteleta II) - współczynnik powstały przez podzielenie masy ciała podanej w kilogramach przez kwadrat wysokości podanej w metrach^[1].

Dla osób dorosłych wartość BMI wskazuje^[2] na:

• < 16,00 - wygłodzenie

• 16,00-16,99 - wychudzenie (spowodowane często przez ciężką chorobę lub anoreksję)

• 17,00-18,49 - niedowagę

• 18,50-24,99 - wartość prawidłową

• 25,00-29,99 - nadwagę

• 30,00-34,99 I stopień otyłości

• 35,00-39,99 II stopień otyłości

• ≥ 40,0 III stopień otyłości (otyłość skrajna)

Oznaczanie wskaźnika masy ciała ma znaczenie w ocenie zagrożenia chorobami związanymi z nadwagą i otyłością, np. cukrzycą, chorobą niedokrwienną serca, miażdżycą. Podwyższona wartość BMI związana jest ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia takich chorób.

-Wskaźnik WHR - to stosunek obwodu talii do obwodu bioder

WHR =	obwód talii (cm)
			obwód bioder (cm)

U kobiet pow. 0,85, a u mężczyzn - pow. 1 wskazuja na aneroidalna dystrybucje tkanki tluszczowej, a w związku z tym zwiekszone zagrozenie chorobami układu krazenia

Wartości prawidłowe: K< 80cm , M< 94cm

Stopnie otyłości trzewnej: I. K - 80-87,9 cm, M - 94 - 101,9 cm

II. K - >88 cm, M - > 102 cm

15. warunki promocji zdrowia, obszary, kierunki.

Warunki promocji zdrowia:

1. wedziec - należy przekazywac czlowiekowi informacje o tym co sprzyja jego zdrowiu, a co mu szkodzi - wyrabianie nawykow prozdrowotnych już wczesnego dzieciństwa

2. chcieć - należy wypracowac psychologiczne i socjologiczne metody przekonywania ludzi do wyboru postaw prozdrowotnych - przekonanie ludzi żeby chcieli zyc zdrowo

3. móc - stworzenie warunkow ekonomicznych i społecznych do realizacji prozdrowotnego stylu zycia.

Kierunki działań dla promocji zdrowia:

• Ochrona warunkow niezbędnych dla zdrowia

• Umożliwienie działań niezbędnych do rozwijania potencjalu zdrowotnego

• Godzenie roznych interesow w imie interesu nadrzednego, jakim jest zdrowie.

Obszary dzalan promocji zdrowia (główne cele):

• Budowa zdrowotnej polityki publicznej

• Tworzenie środowiska zycia i pracy sprzyjającego zdrowiu

• Zachęcanie społeczeństwa do dzialania na rzecz zdrowia

• Rozwijanie indywidualnych umiejętności utrzymania zdrowia

• Reorientacja świadczeń zdrowotnych.

---