PLAN REFERATU
Separacja
Jakie są przyczyny separacji?
Jak złożyć pozew o separację?
Jak przeprowadzić separację z małżonkiem?
O czym orzeka sąd w wyroku o separacji?
Czy można zawrzeć małżeństwo w czasie separacji?
Jak przebiega sprawa o separację?
Różnica pomiędzy rozwodem a separacją
Rozwód
Rozwód kościelny
Gdzie wnieść pozew o rozwód, a gdzie o separację?
Jak złożyć pozew o rozwód?
Rozwód z orzekaniem o winę
Kto ponosi winę za rozpad małżeństwa?
Rozwodowa „wojna domowa”, czyli co dla kogo?
Jak przebiega sprawa rozwodowa w sądzie?
Jakie są skutki orzekania rozwodu przez sąd?
Kiedy sąd nie orzeka rozwodu?
Rozwód u notariusz
Małżonkowie umawiają się o podział majątku po rozwodzie
Czy separacja jest lepsza niż rozwód?
SEPARACJA
Separacja to postanowienie lub wyrok sądu powodujący w praktyce, że małżeństwo przestaje istnieć, ale nie można zawrzeć nowego małżeństwa.
Separacja jest to tzw. rozdział od stołu i łoża. Między małżonkami ustaje współżycie, uchylona zostaje wspólność majątkowa, ale żaden z nich nie ma prawa wstępować w nowy związek. Przez separację nie następuje rozwiązanie małżeństwa.
Do separacji może dojść tylko wtedy, gdy między małżonkami nastąpił zupełny rozkład pożycia. Może jej żądać każdy z małżonków, a orzeka ją sąd. Nie jest możliwe orzeczenie przez sąd separacji mimo zupełnego rozkładu pożycia, jeśli:
wskutek separacji miałoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci,
z innych względów orzeczenie separacji byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.
Orzekając separację na zgodny wniosek małżonków, sąd nie orzeka o winie rozkładu pożycia. Oznacza to, że żaden z małżonków nie ponosi winy. Orzeczenie separacji ma skutki takie jak rozwiązanie małżeństwa przez rozwód.
W wyroku orzekającym separację sąd rozstrzyga:
o władzy rodzicielskiej nad wspólnym małoletnim dzieckiem obojga małżonków,
w jakiej wysokości każdy z małżonków obowiązany jest do ponoszenia kosztów utrzymania i wychowania dziecka. Sąd może powierzyć wykonywanie władzy jednemu z rodziców, ograniczając władzę rodzicielską drugiego do określonych obowiązków i uprawnień,
o sposobie korzystania z tego mieszkania przez czas wspólnego w nim zamieszkiwania małżonków. W wypadku, gdy jeden z małżonków swym rażąco nagannym postępowaniem uniemożliwia wspólne zamieszkiwanie, sąd może nakazać jego eksmisję na żądanie drugiego małżonka.
Na wniosek jednego z małżonków sąd może w wyroku orzekającym separację podzielić majątek wspólny, jeżeli nie spowoduje to nadmiernej zwłoki w postępowaniu.
Przy separacji małżonkowie powinni sobie wzajemnie pomagać. Małżonkowie będący w separacji mają obowiązek wzajemnego dostarczania środków utrzymania, jeśli sytuacja tego wymaga.
Sąd może znieść separację. Potrzebne jest do tego zgodne żądanie małżonków.
Jakie są przyczyny separacji?
Małżonkowie decydują się na separację, jeśli miedzy nimi doszło do zupełnego rozkładu pożycia małżeńskiego. W odróżnieniu do rozwodu nie wymaga się, aby rozkład pożycia był trwały.
Od małżonków wnoszących o separację wymaga się, aby doszło między nimi do zerwania więzi uczuciowej, gospodarczej i fizycznej. Nie wymaga się natomiast, aby zerwanie tych wszystkich więzi było trwałe, tzn. aby nie rokowało w przyszłości ponownym podjęciem współżycia.
Przesłanki negatywne - separacji nie można orzec
Nawet, jeśli między małżonkami doszło do trwałego rozpadu pożycia, sąd nie orzeknie separacji z dwóch powodów. Po pierwsze, jeśli wskutek separacji ucierpiałoby dobro wspólnych małoletnich dzieci. Po drugie, gdy separacja byłaby niezgodna z zasadami współżycia społecznego.
Sąd orzekając w sprawie o separację musi przede wszystkim brać pod uwagę dobro wspólnych dzieci małżonków. Nie ma znaczenia czy są to dzieci własne, czy dzieci adoptowane. Prawo zawsze stało na straży ochrony dzieci.
Zdarzyć się mogą sytuację, gdy dobro dzieci ucierpiałoby, gdyby rodzice nadal byli małżeństwem. W takim przypadku sąd powinien orzec separację.
Za orzeczenie separacji niezgodne z zasadami współżycia społecznego należy uznać, sytuację, gdy małżonek wnosi pozew, ponieważ współmałżonek jest ciężko chory lub uległ poważnemu wypadkowi.
Zgodne żądanie małżonków
Za przesłankę orzeczenia separacji należy uznać zgodne żądanie separacji przez oboje małżonków.
Istnieje możliwość, że sąd orzeknie o separacji małżonków na ich zgodny wniosek, nie w procesie, ale w postępowaniu nieprocesowym.
Jest to najłatwiejszy sposób orzeczenia separacji. Co daje małżonkom, którzy chcę orzeczenia separacji:
szybsze orzeczenie separacji, z reguły jest to tylko jedna rozprawa,
za dowody wystarczają przesłuchania obojga małżonków,
jest to znacznie tańszy sposób, wniosek wiąże się z opłatą 100 zł.
Aby małżonkowie mogli skorzystać z takiego rozwiązania muszą:
po pierwsze nie posiadać wspólnych dzieci,
po drugie, oboje muszą się na to zgodzić.
Jak złożyć pozew o separację?
Separacja oznacza uchylenie, lecz nie rozwiązanie małżeństwa. Sąd orzeka o separacji na żądanie jednego małżonka albo na zgodne żądanie obojga małżonków.
W postępowaniu o separację mogą występować dwie strony: powód (małżonek, który wnosi pozew o separację) i pozwany (drugi małżonek). Pozew o separacje może wnieść każdy z małżonków. Z żądaniem separacji mogą też zgodnie wystąpić oboje małżonkowie.
Krok 1 Określenie sądu
Osoba wnosząca pozew o separację powinna określić sąd, do którego składa pozew.
Wniosek o separację należy złożyć w sądzie okręgowym. W sprawach o separację miejscowo właściwym jest sąd, w którego okręgu małżonkowie mają wspólne zamieszkanie. W przypadku braku miejsca wspólnego zamieszkania sądem właściwym jest sąd miejsca ich wspólnego pobytu.
W przypadku jeśli małżonkowie nie mają wspólnego miejsca zamieszkania ani pobytu, wniosek należy zgłosić w sądzie właściwym dla jednego z małżonków.
Krok 2 Określenie stron
W pozwie należy podać dokładne dane dotyczące stron, czyli obojgu małżonków. Określenie stron następuje przez podanie ich imion, nazwisk, zawodu i aktualnego adresu.
Krok 3 Żądanie pozwu
W pozwie o separację należy w sposób dokładny określić, czego żądamy oraz z czyjej winy (albo bez orzekania o winie) powinna zostać orzeczona separacja.
W sytuacji jeśli żądamy przesłuchania świadków, należy podać dokładnie ich imiona i nazwiska oraz aktualne adresy. Ma to wpływ na prawidłowe wezwanie ich na rozprawę. Należy też określić, na jaką okoliczność świadkowie powinni zostać przesłuchani.
Powód wyszczególnia w pozwie, czego dodatkowo domaga się od sądu oprócz orzeczenia separacji, np.: zasądzenia alimentów na rzecz wspólnych małoletnich dzieci, powierzenia mu wykonywania władzy rodzicielskiej nad wspólnymi dziećmi stron.
Krok 4 Uzasadnienie
Uzasadnienie to część pozwu, w której opisuje się, w jaki sposób doszło do rozkładu pożycia stron, co następnie doprowadziło do wystąpienia o separację. W uzasadnieniu należy wskazać na dowody, które będą potwierdzały, że opisane tam fakty są prawdziwe.
W uzasadnieniu pozwu o separację należy zawrzeć informację o liczbie, wieku i płci wspólnych dzieci stron, stosunków majątkowych i sytuacji zarobkowej obojga małżonków.
Krok 5 Załączniki
Do pozwu należy dołączyć załączniki. Załączniki to dokumenty, na które powoływano się w uzasadnieniu pozwu, na potwierdzenie przedstawionych argumentów.
Załącznikami są na przykład:
akt małżeństwa,
akty urodzenia wspólnych dzieci małżonków,
zaświadczenia o zarobkach małżonków.
Dokumenty te stają się dowodami w sprawie.
Załącznikami są również: odpis pozwu i odpisy oryginałów załączników, które zostały dołączone do oryginału pozwu.
Oryginał pozwu wraz z oryginałami załączników przeznaczony jest dla sądu i znajdzie się w aktach sprawy. Natomiast odpis pozwu wraz z odpisem załączników otrzyma za pośrednictwem sądu pozwany (drugi małżonek). Kopia pozwu powinna zawierać kompletną liczbę kopii załączników.
Krok 6 Podpis
Pozew musi być podpisany własnoręcznie. Nie wystarczy napisać swojego imienia i nazwiska na maszynie bądź zamieścić go w postaci wydruku z komputera czy w inny sposób mechanicznie odtworzyć podpis.
Jak przeprowadzić separację z małżonkiem?
Podstawą orzeczenia separacji jest zupełny rozkład pożycia między małżonkami. Małżonkowie mieszkają oddzielnie, nie ponoszą wydatków na wspólne utrzymanie, nie chcą jednak się rozwieść ze względów religijnych.
Sąd nie orzeknie separacji nawet, gdy dojdzie do zupełnego rozkładu pożycia, jeśli wskutek niej miałoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci, albo byłoby to sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.
Nie ma praktycznie przeszkód, aby sąd orzekł separacje, gdy małżonkowie nie mają wspólnych małoletnich dzieci. Sąd orzeka separację wtedy na podstawie ich zgodnego żądania.
Kto jest winny
Orzekając separację, sąd orzeka czy i który z małżonków ponosi winę rozkładu pożycia. Na zgodne żądanie sąd małżonków może tego zaniechać.
Dlaczego tak ważne jest, aby sąd orzekł o winie. Bowiem jeśli małżonek nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia i znajduje się w niedostatku, może żądać od drugiego dostarczenia mu środków utrzymania.
Na żądanie małżonka niewinnego sąd może orzec, aby małżonek wyłącznie winny przyczyniał się w odpowiednim zakresie do zaspokajania jego usprawiedliwionych potrzeb. Małżonek niewinny nie musi znajdować się niedostatku.
Niezależnie od tego, czy któryś z małżonków jest winny rozpadowi pożycia, małżonkowie mają oni obowiązek do wzajemnej pomocy.
Opieka rodzicielska
W wyroku orzekającym separację sąd rozstrzyga także o władzy rodzicielskiej nad wspólnym małoletnim dzieckiem obojga małżonków. Sąd orzeka w jakiej wysokości każdy z małżonków obowiązany jest do ponoszenia kosztów utrzymania i wychowania dziecka.
Sąd może powierzyć wykonywanie władzy jednemu z rodziców, ograniczając władzę rodzicielską drugiego do określonych obowiązków i uprawnień w stosunku do dziecka.
Powierzenie władzy rodzicielskiej powinno być dokonane jedynie z punku widzenia dobra tych dzieci. Sąd rozstrzyga biorąc pod uwagę między innymi:
wiek,
płeć dziecka,
wspólne wychowanie kilku dzieci.
Ustalenie winy jednego z rodziców nie może być czynnikiem decydującym o powierzeniu władzy rodzicielskiej.
Rozdzielność majątkowa
Na skutek orzeczenia sądu o separacji powstaje między małżonkami rozdzielność majątkowa. Małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym. Na wniosek jednego z małżonków sąd może dokonać także podziału majątku wspólnego.
O czym orzeka sąd w wyroku o separacji?
Orzeczenie separacji między małżonkami powoduje takie same skutki jak rozwiązanie małżeństw przez rozwód. Warto bliżej poznać, o czym orzeka sąd w wyroku o separację, przed podjęciem decyzji o wniesieniu pozwu.
O separacji orzeka sąd na wniosek choćby jednego z małżonków. W orzeczeniu sąd wskazuje, który z małżonków ponosi winę za rozpad pożycia. Sąd może odstąpić od orzekania o winie, jeśli małżonkowie zgodnie tego zażądają.
Opieka nad dziećmi
Sąd rozstrzyga w wyroku o separację o władzy rodzicielskiej nad wspólnym małoletnim dzieckiem. Wskazuje kto będzie ponosił koszty utrzymania i wychowania dzieci. Sąd może powierzyć władze rodzicielską jednemu z rodziców ograniczając władzę drugiego.
Warto zapamiętać, że jeśli na skutek separacji miałoby ucierpieć dobro małoletniego dziecka, albo będzie to sprzeczne z zasadami współżycia społecznego - sąd nie wyda wyroku o separacji.
Sprzeczna z zasadami współżycia społecznego jest na pewno sytuacji, gdy jeden z małżonków jest chory i potrzebuje stałej pomocy, a także gdyby z tego powodu miało ucierpieć dobro kalekiego dziecka.
Podział majątku
Orzeczenie o separacji powoduje powstanie między małżonkami rozdzielności majątkowej. Małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym. Z ważnych przyczyn małżonkowie mogą żądać, aby sąd uwzględnił stopień, w jakim każde z nich przyczyniło się do powstania tego majątku.
Na wniosek jednego z małżonków sąd może dokonać także podziału majątku wspólnego, jeśli przeprowadzenie tego postępowania nie spowoduje nadmiernej zwłoki w postępowaniu.
Wspólne mieszkanie
Sąd w wyroku o separację może rozstrzygnąć o sposobie korzystania ze wspólnego mieszkania. W sytuacji, gdy małżonek swoim nagannym postępowaniem uniemożliwia wspólne mieszkanie, na żądanie drugiego małżonka sąd może nakazać jego eksmisję.
Na zgodny wniosek stron sąd może także orzec o podziale mieszkania albo o przyznaniu go jednemu z małżonków. Istnieje jeden warunek, który musi zostać spełniony, współmałżonek musi wyrazić zgodę na opuszczenie mieszkania bez dostarczenia lokalu zastępczego.
Orzekając o wspólnym mieszkaniu małżonków sąd bierze pod uwagę potrzeby dzieci i małżonka, któremu powierza wykonywanie władzy rodzicielskiej.
Wzajemna pomoc
Małżonkowie pozostający w separacji mają obowiązek wzajemnie sobie pomagać. Jeśli małżonek nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia i znajduje się w niedostatku, może żądać od drugiego dostarczenia mu środków utrzymania.
W przypadku, gdy małżonek został uznany za wyłącznie winnego, sąd na żądanie małżonka niewinnego orzec, aby małżonek wyłącznie winny przyczyniał się do zaspokajania niewinnego.
Czy można zawrzeć małżeństwo w czasie separacji?
Może się wydawać, że separacja powoduje takie same skutki jak rozwód. To prawda, ale nie do końca. Najważniejszą różnicą, jest niemożliwość zawarcia kolejnego małżeństwa po orzeczeniu separacji.
Wielu małżonków pozostających w separacji zadaje sobie pytanie, czy mogą zawrzeć małżeństwo z inną osobą. Niektórym wydaje, się, że sokor sąd orzekł separacje dawno temu, to na pewno mogą wstąpić w nowy związek małżeński. Tym bardziej, jeśli nie utrzymują żadnych kontaktów ze współmałżonkiem.
Nic bardziej mylnego w czasie separacji nie można zawrzeć nowego związku małżeńskiego. Małżonkowie, pomimo iż żyją w separacji nadal pozostają małżeństwem. W Polsce zabroniona jest bigamia, czyli wielożeństwo.
Najpierw rozwód
Separacja nie rozwiązuje małżeństwa tak skutecznie jak rozwód. Aby móc ponownie wstąpić w związek małżeński, pozostający w separacji małżonkowie powinni wnieść do sądu pozew o rozwód.
Małżonkowie pozostający w separacji mają prawo rozwieść się. Jeśli uznają, że rozkład pożycia między nimi jest zupełny i trwały, a powrót do wspólnego pożycia nie nastąpi, mają prawo wystąpić z żądaniem rozwodu.
Orzeczenie separacji nie umożliwia automatycznie wystąpienia po pewnym czasie o rozwód. Należy udowodnić w postępowaniu rozwodowym, że rozkład pożycia jest zupełny i trwały.
Zniesienie separacji
Małżonkowie, który pozostają w separacji, mogą dojść do wniosku, że chcą do siebie wrócić. Pogodzili się i chcą stać się znów małżeństwem, mają prawo wystąpić do sądu o zniesienie separacji. Nie muszą ponownie wstępować w związek małżeński.
Pozew o zniesienie separacji należy złożyć do sądu okręgowego właściwym dla wspólnego:
miejsca zamieszkania małżonków,
miejsca ich pobytu.
Małżonkowie muszą wnieść zgodny wniosek. Sąd wydaje postanowienie o zniesieniu separacji. Gdy postanowienie uprawomocni się, małżonkowie ponowienie stają się pełnym małżeństwem. Nie ma potrzeby ponownego zawierania przez małżonków związku małżeńskiego.
Jak przebiega sprawa o separację?
W sprawach o separację małżonków zawsze orzeka sąd. Może to uczynić w trakcie procesu sądowego. Jednak w przypadku gdy małżonkowie złożyli zgodny wniosek o separację, sąd wydaje postanowienie w postępowaniu nieprocesowym.
Małżonkowie mają do wyboru dwie drogi uzyskania separacji. Po pierwsze w tzw. trybie nieprocesowym. Po drugie w trybie normalnego procesu toczącego się przed sądem.
W obu trybach należy wykazać, że między małżonkami nastąpił zupełny rozkład pożycia małżeńskiego. Oznacza to, że małżonkowi muszą udowodnić, że nic ich nie łączy na płaszczyźnie uczuciowej, fizycznej oraz ekonomicznej. W odróżnieniu od orzekania o rozwodzie małżonkowie nie muszą udowadniać, iż rozkład pożycia jest trwały.
Warto pamiętać, że sąd nie orzeknie separacji jeśli:
na jej skutek miałoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków,
z innych względów orzeczenie separacji byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.
Procesowe postępowanie o separację
Każdy z małżonków może wystąpić z pozwem o separację. Pozew składa się do sądu okręgowego. Wpis sądowy wynosi 600 PLN. Sąd rozpatruje sprawę na rozprawie. Rozpraw może być więcej niż jedna. Aby ustalić winę małżonka, sąd musi przeprowadzić postępowanie dowodowe, np. przesłuchać wielu świadków. W takim przypadku postępowanie przed sądem trwa znacznie dłużej. W razie wniosku o zaniechanie orzekania o winie, postępowanie dowodowe ulega ograniczeniu, np. sąd może nawet ograniczyć je do przesłuchania wyłącznie stron, jeżeli małżonkowie nie mają małoletnich dzieci.
Sprawa o separację kończy się wydaniem przez sąd wyroku. Sąd orzeka, który z małżonków jest winny rozkładowi pożycia. Sąd może nie orzekać o winie, jeśli małżonkowie z tego zrezygnują. W wyroku orzekającym separację sąd może również orzec o następujących kwestiach:
alimentach dla drugiego małżonka,
alimentach na dzieci,
władzy rodzicielskiej,
kontaktach z dzieckiem lub dziećmi,
sposobie korzystania przez małżonków ze wspólnego mieszkania,
podziale mieszkanie lub przyznaniu go jednemu z małżonków,
podziale majątku.
Różnica pomiędzy rozwodem a separacją
Nierzadko pomiędzy małżonkami dochodzi do sytuacji, gdy wspólne pożycie staje się trudne, męczące, a czasem wręcz niemożliwe. Powstają wtedy pytania, czy można dojść jeszcze do porozumienia, czy może nadszedł czas na rozwód? A może separację?
O tym, czy małżonkowie powinni wybrać rozwód czy separację decydują bardzo różne względy, nie tylko prawne, ale także psychologiczne i religijne. Dla wielu osób rozwód łączy się ze strachem, definitywnym zerwaniem więzi i brakiem możliwości powrotu do wspólnego życia. Czy tak w istocie jest, decydują każdorazowo stosunki panujące między małżonkami i ich wzajemne relacje. Zanim jednak podejmie się taką decyzję, należy zastanowić się, które rozwiązanie jest w danym przypadku bardziej wskazane i korzystne.
Drugie małżeństwo
Zasadniczą różnicą pomiędzy rozwodem i separacją jest możliwość ponownego wstąpienia w związek małżeński. W przypadku separacji nie dochodzi do rozwiązania dotychczasowego małżeństwa, a zatem nie można się ożenić, bądź wyjść za mąż ponownie.
Inaczej jest w przypadku rozwodu. Jego orzeczenie jest równoznaczne z ustaniem małżeństwa i „zwróceniem wolności” małżonkom. Odmienną kwestią jest natomiast stwierdzenie nieważności małżeństwa kościelnego. Bez takiego orzeczenia, wydawanego przez trybunały kościelne nie jest możliwe ponowne zawarcie małżeństwa kościelnego przed księdzem, a jedynie cywilnego przed kierownikiem Urzędy Stanu Cywilnego.
Przesłanki orzeczenia
Zgodnie z brzmieniem kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, do orzeczenia rozwodu konieczny jest zupełny i trwały rozkład pożycia małżeńskiego. Pożycie to nic innego jak duchowa, fizyczna i gospodarcza więź między małżonkami. To relacje oparte na wzajemnym zaufaniu, szacunku i miłości, na prowadzeniu wspólnego gospodarstwa domowego. Zerwanie tych więzi musi być nie tylko definitywne (np. wyprowadzenie się jednego małżonka do innej osoby), ale także trwałe, to znaczy bez widoków na poprawę wzajemnych relacji w przyszłości i bez takiej woli po stronie małżonków.
W przypadku separacji, wystarczy spełnienie tylko pierwszej przesłanki, a mianowicie zupełnego rozkładu pożycia. Na separację decydują się bowiem osoby, które jakkolwiek mają problemy z porozumieniem się w sprawach istotnych, to jednak wierzą, że małżeństwo można jeszcze naprawić.
Nazwisko
Jak było wspomniane wcześniej, separacja nie powoduje rozwiązania małżeństwa, a zatem niedopuszczalny jest powrót do nazwiska, którego używało się przed zawarciem związku małżeńskiego.
W przypadku rozwodu, każda ze stron rozpoczyna życie osobno, a zatem strona, która zawierając związek małżeńskim przyjęła nazwisko współmałżonka, może powrócić do nazwiska pierwotnego. Oświadczenie takie można złożyć Kierownikowi Urzędu Stanu Cywilnego w terminie 3 miesięcy od uprawomocnienia się wyroku rozwodowego.
Wzajemna pomoc
W przypadku orzeczenia separacji, małżonkowie zobowiązani są do wzajemnej pomocy, jeżeli przemawiają za tym względy słuszności. Trudno sprecyzować to pojęcie, szczególnie w kontekście ewentualnego dochodzenia takich roszczeń przed sądem, należy jednak domniemywać że chodzi o pomoc, którą małżonkowie dotychczas sobie świadczyli, nie tylko materialną, ale także fizyczną czy wsparcie duchowe.
Koszty i postępowanie
Praktyka pokazuje, że dużo łatwiej jest uzyskać separację niż rozwód. Wiąże się to przede wszystkim z tym, że w przypadku separacji nie trzeba udowadniać trwałego rozkładu pożycia. Również wina rozkładu pożycia nie ma tak istotnego znaczenia w przypadku separacji, a często jej udowadnianie przedłuża postępowanie rozwodowe.
Podkreślić również należy, że w przypadku separacji składamy do sądu wniosek i kosztuje on 100 zł, natomiast w przypadku rozwodu jest to pozew i opłata od niego wynosi 600 zł.
Na koniec dodać należy, że separację można znieść na wniosek małżonków i małżeństwo trwa nadal, natomiast w przypadku orzeczenia rozwodu małżeństwo ustaje, a ewentualne jego powstanie między małżonkami jest możliwe tylko przez ponowne zawarcie małżeństwa.
ROZWÓD
Rozwód to rozwiązanie małżeństwa przez sąd, wówczas gdy między małżonkami nastąpił trwały i zupełny rozkład pożycia. Pomiędzy małżonkami została zerwana wszelka istniejąca do tej pory więź duchowa, fizyczna i gospodarcza.
Pozew o rozwód wnosi się do sądu okręgowego, w którego okręgu małżonkowie mieli ostatnie wspólne miejsce zamieszkania, jeśli chociaż jedno tam przebywa.
Sąd orzeka rozwód:
z winy jednego z małżonków,
z winy obojga małżonków,
bez orzekania o winie.
Małżonkowie mogą złożyć wniosek o zaniechanie orzekania o winie. Każde z nich może cofnąć ten wniosek aż do momentu prawomocnego orzeczenia o rozwodzie.
W wyroku rozwodowym sąd rozstrzyga o władzy rodzicielskiej nad wspólnymi małoletnimi dziećmi, o wysokości alimentów, a jeśli małżonkowie zajmują wspólne mieszkanie - o sposobie korzystania z niego przez czas wspólnego zamieszkiwania po rozwodzie.
Skutki rozwodu
Po uprawomocnieniu się wyroku o rozwód małżeństwo zostaje rozwiązane, a każde z małżonków może założyć nową rodzinę. Małżonek rozwiedziony może wrócić do swojego poprzedniego nazwiska.
Jeżeli małżonkowie nie zawierali wcześniej umowy o rozdzielności majątkowej, ustaje między nimi wspólność majątkowa i powstaje rozdzielność majątkowa.
Kiedy sąd nie orzeka rozwodu
Każde z małżonków może żądać, aby sąd rozwiązał małżeństwo przez rozwód. Sąd nie orzeknie jednak rozwodu, gdy:
- żąda go jedno z małżonków wyłącznie winne rozkładu pożycia, chyba że drugie z małżonków wyrazi zgodę albo odmowa zgody byłaby sprzeczna z zasadami współżycia społecznego,
- wskutek rozwodu miałoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków.
ROZWÓD KOŚCIELNY
Prawo kościelne broni nierozerwalności małżeństwa. Istnieją jednak sytuacje, w których dopuszcza się możliwość rozwiązania lub też orzeczenia nieważności sakramentu małżeństwa.
Rozwiązanie małżeństwa następuje przez dyspensę. Dyspensy udziela na prośbę małżonków Ojciec Święty. Za jeden z powodów uzasadniających rozwiązanie małżeństwa uznaje się jego niedopełnienie.
Orzeczenie nieważności małżeństwa odbywa się w specjalnym procesie przewidzianym w prawie kanonicznym. Przyczyny orzeczenia nieważności małżeństwa można podzielić na:
przeszkody małżeńskie np. przeszkoda wieku, różnej religii, święceń
wady w zakresie konsensusu małżeńskiego.
Wyrok orzekający nieważność małżeństwa w pierwszej instancji nie jest orzeczeniem ostatecznym. Orzeczenie taki musi zostać dodatkowo zatwierdzono przez Sąd kościelny drugiej instancji.
Uzyskanie rozwodu lub separacji przez sąd cywilny nie ma wpływu na małżeństwo kościelne. Natomiast stwierdzenie nieważności małżeństwa kościelnego nie musi wcale oznaczać, iż zostanie orzeczony rozwód cywilny.
Gdzie wnieść pozew o rozwód, a gdzie o separację?
Często osoby decydujące się na separację lub rozwód nie wiedzą do jakiego sądu mają wnieść pozew. Zastanawiają się czy powinni wybrać sąd okręgowy czy rejonowy.
Pozew o separację
Pozew o separację powinien zostać złożony w sądzie okręgowym.
Właściwym miejscowo sądem jest sąd ostatniego miejsca wspólnego zamieszkiwania małżonków, jeżeli chociaż jedno z nich jeszcze w okręgu tego sądu przebywa.
W przypadku, kiedy nie ma takiego miejsca zamieszkania, właściwym miejscowo będzie sąd miejsca zamieszkania pozwanego (przeciwko, któremu wnosimy pozew).
Jeśli i tak nie uda się ustalić sądu właściwego miejscowo, ostatecznie sądem właściwym będzie sąd miejsca zamieszkania powoda (czyli małżonka, który wnosi pozew).
Wnosząc pozew o separację, należy liczyć się z kosztami, na które składają się:
opłaty sądowe i wydatki,
wynagrodzenie pełnomocnika, jeżeli korzysta się z pomocy adwokata,
koszty strony (np. dojazdu do sądu, utraconego zarobku).
Od pozwu o separację pobierana jest opłata stała w kwocie 600 zł. Jeśli małżonkowie składają zgodny wniosek o separację, stała opłata wynosi 100 zł.
Pozew o rozwód
Pozew o rozwód należy wnieść do sądu okręgowego.
Właściwym miejscowo będzie sąd, w którego okręgu małżonkowie mieli ostatnie wspólne miejsce zamieszkania. Pod warunkiem jednak, że w tym okręgu nadal stale przebywa chociaż jedno z nich.
Jeśli żadne z małżonków nie mieszka w tym okręgu, wtedy właściwym jest sąd miejsca zamieszkania pozwanego. A gdy i takiego nie można ustalić miejsca zamieszkania powoda.
Trzeba pamiętać, że jest to właściwość wyłączna. Oznacza to, że małżonkowie nie mogą jej zmienić umownie.
Wnosząc pozew o rozwód należy liczyć się z kosztami, na które składają się:
opłaty sądowe i wydatki,
wynagrodzenie pełnomocnika, jeśli korzysta się z jego pomocy,
koszty strony (np. dojazdu do sądu, utraconego zarobku itd.).
Od pozwu o rozwód sąd pobiera opłatę stałą w wysokości 600 zł.
Podstawa prawna: Kodeks cywilny, Kodeks postępowania cywilnego
(Wzory pozwów)
Jak złożyć pozew o rozwód?
Sąd orzeka rozwód jeśli między małżonkami nastąpił zupełny i trwały rozkład pożycia. Za trwały rozkład pożycia uważa się zerwanie ogółu więzi między małżonkami w sferze duchowej, fizycznej i gospodarczej. O rozwodzie sąd orzeka na żądanie małżonka.
Pozew o rozwód powinien zostać złożony w formie pisemnej w wydziale cywilnym w sądzie okręgowym. Może go złożyć każdy z małżonków.
Poniżej przedstawiamy kolejne etapy prawidłowego przygotowania pozwu o rozwód.
W postępowaniu o rozwód występują dwie strony:
powód (małżonek, który wnosi pozew),
pozwany (małżonek, z którym powód chce się rozwieść).
Należy w treści pozwu, w górnym prawym rogu podać datę i miejscowość sporządzenia pozwu o rozwód.
Krok 1 Określenie właściwego sądu
W pozwie należy określić sąd, do którego składany jest pozew o rozwód. W przypadku sprawy o rozwód sądem właściwym jest sąd okręgowy, w którego okręgu małżonkowie mieli ostatnie wspólne miejsce zamieszkania, jeśli chociaż jedno z nich tam nadal przebywa. Jeśli małżonkowie nie mają wspólnego miejsca zamieszkania pozew należy wnieść do sądu okręgowego właściwego dla miejsca zamieszkania pozwanego (przeciwko, któremu wnosimy pozew). W sytuacji, gdy nie można ustalić miejsca zamieszkania w wyżej wskazany sposób pozew wnosi się do sądu właściwego dla miejsca zamieszkania powoda (czyli małżonka, który wnosi pozew).
Krok 2 Określenie stron
Poprzez określenie stron pozwu o rozwód należy rozumieć określenie obu małżonków. Są oni bowiem stronami postępowania sądowego, którego efektem końcowym ma być orzeczenie rozwodu. W pozwie należy podać dokładne dane dotyczące stron. Dane jakie muszą zostać zawarte w pozwie to:
imiona małżonków,
nazwiska małżonków,
wykonywane przez nich zawody,
aktualne adresy.
Krok 3 Wskazanie żądania pozwu
W pozwie należy sprecyzować dokładnie żądania powoda, który domaga się orzeczenia rozwodu. Przede wszystkim należy podać, z czyjej winy (bądź bez orzekania o winie) powinien zostać orzeczony rozwód.
W przypadku, gdy osoba wnosząca pozew chce powołać świadków, którzy potwierdzą wnoszone przez nią żądanie należy zawrzeć żądania przesłuchania świadków. Należy podać dokładnie ich imiona i nazwiska oraz aktualnie adresy. Oprócz tego należy określić, na jaką okoliczność świadkowie mają być przesłuchani.
Rozwód z orzekaniem o winę
Jedną z najważniejszych kwestii w sprawach rozwodowych jest ustalenie, czy któryś z małżonków ponosi winę za rozpad małżeństwa. Sąd nie orzeka o winie małżonków, tylko na ich zgodny wniosek. Sprawy, w których wniesiono pozew o rozwód z orzeczeniem winy toczą się znacznie dłużej niż sprawy bez orzekania o winie.
Sąd orzekając o rozwód stwierdza, które z małżonków ponosi winę za rozkład pożycia małżeńskiego. Sąd może ustalić, że:
winę ponosi jeden z małżonków,
winę ponoszą oboje małżonkowie,
żaden z małżonków nie ponosi winy.
Sąd może także nie orzekać o winie. Potrzebne jest w tym względzie zgodne żądanie obojga małżonków. Sąd nie umieszcza w treści wyrku rozwodowego informacji o winie. Rozwód pociąga za sobą takie skutki, jakby małżonkowie nie ponosili winy za rozpad pożycia małżeńskiego.
Zawinione zachowanie w procesie sądowym to działanie lub zaniechanie małżonka., które narusza przepisy prawa i zasady współżycia społecznego, które prowadzi do zupełnego i trwałego rozkładu pożycia małżeńskiego.
Do zawinionego działania lub zaniechania możemy zaliczyć:
groźbę,
odmowę współżycia,
porzucenie małżonka bez powodu,
pijaństwo,
agresję,
zdradę małżeńską.
Nie można natomiast uważać zachowania małżonka za zawinione, gdy małżonek nie ma świadomości swojego zachowania, np. przez chorobę zawodową.
Wnosząc pozew o rozwód z orzeczeniem winy należy pamiętać, że wina musi zostać udowodniona. Pomocne w tym względzie mogą być:
zeznania świadków,
dokumenty,
raporty policyjne,
obdukcje lekarskie.
Dlaczego warto być niewinnym
Bardzo często sprawy rozwodowe ciągną się przez długie lata. Winy tego należy upatrywać się właśnie w „winie”. Małżonkowie starają się udowodnić, że ich współmałżonek jest winnym rozpadu małżeństwa. Ma to nie tylko znaczenie moralne, ale przede wszystkim prawne.
Rozwód orzeczeniem o winie jednego z małżonków pociąga za sobą ważne konsekwencje prawne. Szczególnie istotne są one w przypadku obowiązku alimentacyjnego między byłymi współmałżonkami. Małżonek, który został uznany za wyłącznie winnego rozpadu małżeństwa, nie może żądać od swojego byłego niewinnego współmałżonka alimentów.
Małżonek niewinny może zażądać od małżonka winnego alimentów. Wystąpić z takim żądaniem może, jeśli rozwód pociągnął za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka. Małżonek taki nie musi znajdować się w stanie niedostatku.
Kto ponosi winę za rozpad małżeństwa?
Jeżeli między małżonkami nastąpił zupełny i trwały rozkład pożycia, każdy z nich może żądać, aby sąd rozwiązał małżeństwo przez rozwód. Sąd orzeka o tym kto ponosi winę za rozpad małżeństwa, chyba że małżonkowie od tego odstąpią.
O zupełności rozkładu pożycia można mówić wtedy, gdy małżonków nie łączą więzi: duchowa, fizyczna i gospodarcza. Do uznania, że rozkład pożycia jest trwały, wystarczające wskazanie, że powrót małżonków do wspólnego pożycia nie jest możliwy.
Który z małżonków ponosi winę
Zasadniczą kwestią, której rozstrzygnięcie z reguły powinno znaleźć się w wyroku rozwodowym, jest ustalenie, czy i która ze stron ponosi winę rozkładu pożycia. Orzekając o winie w wyroku rozwodowym sąd może ustalić, że:
winę ponosi wyłącznie jeden z małżonków,
oboje małżonkowie są winni rozkładu,
oboje małżonkowie nie są winni rozkładu.
Za zawinione działanie małżonka uznaje się takie działanie, które narusza prawa lub obowiązki życia w małżeństwie. W konsekwencji prowadzi to do zupełnego i trwałego rozkładu pożycia, a ostatecznie do rozwodu.
Bez wątpienia do zawinionych działań małżonka można zaliczyć:
groźbę,
odmowę współżycia,
porzucenie małżonka bez jakiejkolwiek przyczyny,
pijaństwo,
agresję,
zdradę małżeńską.
Zdrada małżeńska już od dawna uznawana była za przyczynę powstania rozkładu pożycia. Natomiast związek jednego z małżonków z innym partnerem w czasie trwania małżeństwa, lecz po wystąpieniu zupełnego i trwałego rozkładu pożycia między małżonkami nie daje podstawy do przypisania temu małżonkowi winy za rozkład.
Bez orzekania o winie
Sąd może nie orzekać o winie jedynie na zgodne żądanie małżonków o zaniechanie ustalenia winnego rozpadu małżeństwa. W takim wypadku występują takie skutki, jakby żaden z małżonków nie ponosił winy.
Zgoda stron na orzeczenie przez sąd, bez orzekania o winie, musi istnieć w chwili orzekania. Strony, które złożyły wniosek o zaniechanie orzekania o winie, mogą cofnąć swoje oświadczenia, dopóki rozwód nie zostanie orzeczony.
Rozwodowa „wojna domowa”, czyli co dla kogo?
Podczas sprawy rozwodowej sąd często orzeka o sposobie korzystania z mieszkania przez małżonków. Sąd może orzec także o obowiązku przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny, sprawowania pieczy nad dziećmi, czy płacenia alimentów współmałżonkowi.
Sprawy rozwodowe nie zawsze toczą się szybko. Bardzo często małżonkowie nawet przez lata toczą "wojnę domową" związaną z funkcjonowaniem rodziny czy korzystaniem z mieszkania.
Sąd ustala reguły
Sąd na żądanie jednego z małżonków lub z urzędu może orzec o obowiązku małżonków przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny przez czas trwania procesu. Może także na ten czas zdecydować o sprawowaniu pieczy nad wspólnymi małoletnimi dziećmi.
Na żądanie jednego z małżonków sąd może orzec o sposobie i zakresie korzystania przez małżonków ze wspólnego mieszkania w czasie trwania procesu, a także o wydaniu małżonkowi opuszczającemu mieszkanie potrzebnych mu przedmiotów.
Zdarza się, że prawomocne orzeczenie dotyczące zaspokojenia potrzeb rodziny lub alimentów pomiędzy małżonkami bądź pomiędzy nimi a ich wspólnymi małoletnimi dziećmi zapadło przed wszczęciem sprawy o rozwód lub separację, a w wyniku zmiany okoliczności zachodzi potrzeba zmiany wysokości świadczeń. Sąd może wówczas wydać odpowiednie postanowienie w trakcie postępowania rozwodowego, jednak obniżenie wysokości świadczeń może nastąpić tylko na wniosek strony.
Alimenty dla współmałżonka
Możliwe jest dochodzenie przez małżonka, na wypadek orzeczenia rozwodu lub separacji, roszczeń alimentacyjnych od współmałżonka.
W trakcie procesu o rozwód nie jest możliwe wszczęcie odrębnej sprawy o alimenty lub o zaspokojenie potrzeb rodziny - co do świadczeń za okres od wytoczenia powództwa o rozwód.
Jeżeli pozew lub wniosek o zabezpieczenie powództwa zostanie złożony innemu sądowi, to przekaże on ten wniosek do sądu, w którym toczy się sprawa o rozwód.
Nie jest dopuszczalne rozstrzyganie w wyroku orzekającym rozwód o wygaśnięciu stwierdzonego prawomocnym orzeczeniem sądowym obowiązku alimentacyjnego obciążającego jednego z małżonków na rzecz drugiego.
Jak przebiega sprawa rozwodowa w sądzie?
Sprawy o rozwód rozstrzyga sąd okręgowy. Czyni to w trybie procesu. Każdy z małżonków ma prawo wniesienia pozwu o rozwód.
Postępowanie sądowe o orzeczenie rozwodu ma charakter osobisty. Oznacza to, że nie ma możliwości, aby rozwodu zażądał przedstawiciele ustawowy małżonka, ani tym bardziej prokurator.
Złożenie pozwu
Orzeczenie rozwodu jest możliwe tylko po przeprowadzeniu procesu sądowego. Wiąże się to z faktem, iż dopiero po złożeniu przez małżonków pozwu, sąd może rozstrzygać sprawę. W procesie o rozwód jeden małżonek pozywa drugiego o rozwód. Konieczne jest wykazanie, że nastąpił trwały i zupełny rozkład pożycia na płaszczyźnie uczuciowej, fizycznej i ekonomicznej.
Sąd nie orzeknie rozwodu, jeżeli:
wskutek rozwodu miałoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci,
byłoby to sprzeczne z zasadami współżycia społecznego,
orzeczenia rozwodu żąda małżonek wyłącznie winny rozpadu pożycia małżeństwa, chyba że drugi małżonek wyrazi zgodę na rozwód.
Koszty
Sąd pobiera z góry stałą opłatę w wysokości 600 zł. Naklejenie od razu znaczków opłaty sądowej za 600 zł. na pozew rozwodowy, spowoduje przyspieszenie sprawy.
Dodatkowe opłaty są związane z dochodzeniem alimentów, podziałem mieszkania, eksmisją czy też podziałem majątku.
Przebieg
Sąd rozpatruje sprawę na rozprawie. Rozpraw może być więcej niż jedna.
Przesłuchanie małżonków jest obowiązkowe. W toku procesu strony mogą zgłaszać wszelkie dowody. Można prosić sąd o przeprowadzenie dowodów ze świadków, dokumentów, biegłych.
Zdarza się, że małżonkowie chcą wykorzystać w wojnie rozwodowej własne dzieci. Należy pamiętać, że w charakterze świadka nie mogą być przesłuchani małoletni, którzy nie ukończyli trzynastu lat, a w przypadku małoletnich będących dziećmi lub wnukami stron - jeżeli nie ukończyli siedemnastu lat.
W czasie procesu sąd może przekazać sprawę do postępowania mediacyjnego, jeżeli uzna, że istnieją szanse na utrzymanie małżeństwa. To samo sąd może uczynić w celu ugodowego załatwienia spornych kwestii między małżonkami, które dotyczą zaspokojenia potrzeb rodziny, alimentów, sposobu sprawowania władzy rodzicielskiej.
Rozstrzygnięcie sądu zapada w formie wyroku. Sąd orzeka, który z małżonków jest winny rozwodowi pożycia, chyba, że małżonkowie zrezygnują z tego.
Wyrok orzekający rozwód
Rozstrzygnięcie o rozwodzie zapada w formie wyroku. W procesie o rozwód sąd rozstrzyga o wielu innych sprawach małżonków i ich dzieci. Nie można wszczynać odrębnej sprawy o alimenty między małżonkami w czasie orzekania o rozwód. Sąd może też orzec w następujących kwestiach:
alimentów na drugiego małżonka,
alimentów na dzieci,
władzy rodzicielskiej,
kontaktów z dzieckiem,
sposobu korzystania ze wspólnego mieszkania,
podziału mieszkania lub przyznaniu go jednemu z małżonków,
podziału majątku.
Postępowanie odwoławcze
Po wydaniu wyroku można składać apelację. Sprawę w II instancji rozpatruje sąd apelacyjny. Kasacja do Sądu Najwyższego jest niedopuszczalna.
Jakie są skutki orzekania rozwodu przez sąd?
Do orzeczenia rozwodu może dojść tylko, jeśli między małżonkami nastąpił trwały i zupełny rozkład pożycia. Sąd bada, czy istnieje między nimi więź uczuciowa, fizyczna i majątkowa, a jeżeli nie istnieje, to od jak dawna. Z żądaniem rozwodu może wystąpić każdy z małżonków.
Podstawową przesłanką orzeczenia rozwodu jest zaistnienie zupełnego i trwałego rozkłady pożycia małżeńskiego. Oprócz tej przesłanki prawo polskie wskazuje na sytuację, gdy pomimo zaistnienia między małżonkami rozpadu pożycia, sąd i tak nie orzeknie rozwodu. Takie sytuację nazywane są przesłankami negatywnymi orzeczenia rozwodu. Mowa tu o winie małżonka żądającego rozwodu, o małoletnich dzieciach oraz o zasadach współżycia społecznego.
Rozpad pożycia małżeńskiego
Sąd może orzec rozwód, jeśli między małżonkami nastąpił trwały i zupełny rozkład pożycia małżeńskiego. Nie ma tu znaczenia, z jakich przyczyn nastąpił rozpad. Sąd musi w każdej rozpatrywanej sprawie ustalić, czy ustało pożycie małżeńskie. W przypadku, gdy tego nie ustali, nie może orzec rozwodu.
Zupełność rozpadu pożycia małżeńskiego polega na ustaniu między małżonkami więzi: uczuciowej (psychicznej), fizycznej oraz gospodarczej. Najważniejsza jest więź emocjonalna. Na ustanie tej więzi wskazuje wrogi stosunek między małżonkami.
W niektórych przypadkach z naturalnych przyczyn może dojść do zerwania pożycia fizycznego, na przykład z powodu choroby małżonka. Natomiast brak więzi gospodarczej niekiedy może być spowodowany usprawiedliwionymi potrzebami życiowymi. Niekiedy jednak zamieszkiwanie we wspólnym mieszkaniu jest sytuacją przymusową.
Przy wyrokowaniu o rozpadzie pożycia małżeńskiego wymaga się, aby rozpad był trwały. Oznacza to, że małżonkowie nie powrócą już do wspólnego pożycia.
Przesłanki wyłączające orzeczenie rozwodu
W niektórych sytuacjach, pomimo ustania między małżonkami wszelkich więzi uczuciowych i finansowych, sąd nie orzeknie rozwodu. Sąd nie orzeknie rozwodu, jeśli:
z pozwem wystąpił wyłącznie winny rozpadu małżeństwa małżonek,
na skutek rozwodu miałoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci,
orzeczenie rozwodu jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.
Kiedy sąd nie orzeka rozwodu?
Sąd orzekając o rozwodzie bada przede wszystkim, czy między małżonkami nastąpił trwały i zupełny rozkład pożycia małżeńskiego. Niekiedy pomimo ustanie więzi uczuciowej, fizycznej i gospodarczej, sąd nie orzeknie rozwodu.
Prawo wskazuje na sytuację, gdy pomimo zaistnienia między małżonkami rozpadu pożycia, sąd i tak nie orzeknie rozwodu. Takie sytuacje nazywane są przesłankami negatywnymi orzeczenia rozwodu. Mowa tu o winie małżonka żądającego rozwodu, o małoletnich dzieciach oraz o zasadach współżycia społecznego.
Wyłączna wina
Rozwód nie może być orzeczony, jeżeli żąda go małżonek wyłącznie winny. Wina małżonka za rozpad pożycia małżeńskiego wiąże się z naruszeniem przez niego obowiązków wynikających z zawarcia związku małżeńskiego. Dotyczy to szczególnie wspólnego pożycia, wzajemnej pomocy, lojalności i wierności oraz współdziałania na rzecz rodziny.
Sprzeczne z normami moralnymi jest zdrada małżonka, brak zainteresowania się losem współmałżonka, opuszczenie go w potrzebie, naruszenie jego godności.
Naganne zachowanie się małżonka wobec wspólnych dzieci oraz innych bliskich współmałżonka może spowodować zawiniony rozpad pożycia małżeńskiego.
Warto wiedzieć, że choroba psychiczna co do zasady nie jest uważana za zawinienie rozkładu pożycia małżeńskiego.
Wina wyłączna musi być tylko po stronie małżonka wnoszącego pozew. Oznacza to, że pozwany małżonek nie przyczynił się w sposób zawiniony do rozpadu małżeństwa.
Zakaz rozwodu na żądanie wyłącznie winnego małżonka przestaje obowiązywać, jeśli drugi małżonek wyrazi na to zgodę. Przyjmuje się, że drugi małżonek, choć niewinny także domaga się rozwodu. Zgoda nie jest dla sądu wiążąca. Sąd powinien dokładnie zbadać sprawę, a przede wszystkim sprawdzić, czy pozwany małżonek wyraził zgodę swobodnie, bez żadnych nacisków. Zgoda na rozwód musi istnieć zarówno w chwili wnoszenia pozwu, jak i wydawania wyroku. Do orzeczenia przez sąd rozwodu, można ją cofnąć.
Jeśli niewinny małżonek nie wyrazi zgody na rozwód, sąd rozwodu orzec nie może. W przypadku jednak, gdy po dokonaniu oceny sytuacji między małżonkami, sąd uzna, że odmowa jest niezgodna z poczuciem słuszności, orzeknie rozwód. Chodzi o to, że małżonek odmawiający zgody może kierować się nagannymi motywami. Może chcieć dokuczyć małżonkowi, zemścić się na nim.
Dobro wspólnych małoletnich dzieci
Sąd nie orzeknie rozwodu, jeśli miałoby na tym ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci.
Dobro dziecka jest przez prawo szczególnie chronione. Mianem dobra dziecka, określa się wszelkie potrzeby o charakterze majątkowym i niemajątkowym.
Sąd orzekając o rozwodzie powinien odpowiedzieć na następujące pytania:
czy rozwód osłabi więzi między dzieckiem, a rodzicem przy którym nie pozostanie,
czy sposób wykonywania władzy rodzicielskiej nie przyniesie dziecku szkody,
czy dziecko boleśnie nie odczuje samego rozwodu rodziców.
Dla oceny, czy rozwód rodziców powoduje negatywne konsekwencje dla dziecka, ma znaczenie wiek dziecka, dotychczasowe stosunki między rodzicami, stan zdrowia i stopień wrażliwości dziecka. Sąd powinien w każdej sprawie zbadać, jaki wpływ na sytuację dziecka będzie miało orzeczenie rozwodu.
Do wspólnych dzieci zaliczymy:
dzieci urodzone w trakcie małżeństwa (domniemanie, że małżonkowie są ich rodzicami),
dzieci pozamałżeńskie, których pochodzenie zostało ustalone przez uznanie lub ustalenie ojcostwa,
wspólne adoptowane dzieci.
Zasady współżycia społecznego
Orzeczenie rozwodu nie jest możliwe, jeśli naruszałoby zasady moralności. Okoliczności mogą dotyczyć interesu samego małżonka, innych członków rodziny. Szczególnie chodzi to o dzieci jednego z małżonków - albo wspólnych pełnoletnich dzieci, lecz niepełnosprawnych i potrzebujących pomocy.
Zasady współżycia społecznego mają przede wszystkim chronić małżonka niewinnego rozkładu pożycia małżeńskiego. Szczególnie takiego małżonka, który znajduje się w trudnej sytuacji życiowej z powodu choroby, zaawansowanego wieku czy niemożliwości zaspokojenia potrzeb życiowych.
Na przykład sprzeczność z zasadami moralnymi pojawia się w sytuacji, gdy żona poświęciła się opiece nad dziećmi. Wskutek tego, nie mogła pracować i tym samym nie uzyskała prawa do emerytury.
Zaistnienie choć jednej z opisanych przesłanek spowoduje oddalenie pozwu rozwodowego i utrzymanie związku małżeńskiego.
Rozwód u notariusza
Możliwość przeprowadzenia rozwodu u notariusza brzmi zaskakująco. Ale może już niedługo będzie to normalna usługa świadczona przez notariuszy.
Notariusze chcą prowadzić elektroniczny rejestr rozwodów notarialnych. Według notariuszy wprowadzenie nowego rozwiązania ma podnieść bezpieczeństwo naszego prawa w Unii Europejskiej. A co oznacza dla nas obywateli?
Rozwód notarialny przeprowadzany miałby być w sytuacjach bezspornych. Czyli w przypadku, kiedy małżonkowie doszli między sobą do porozumienia i teraz chcą to porozumienie prawnie usankcjonować.
Dla osób, które chcą szybko i sprawnie przeprowadzić rozwód, rozwód notarialny okazałby się dobrym rozwiązaniem. Bez wątpienia skróciłby procedury prawne, które w sądach ciągną się bardzo długo.
Małżonkowie, którzy pozostają w konflikcie na pewno nie skorzystają z takiej formy.
Sędziowie jednak nie wyobrażają sobie, aby notariusze rozstrzygali w tak ważnych sprawach. Z ciekawością będziemy śledzić dalszy rozwój sytuacji.
Rozwód obecnie
Sprawy o rozwód rozstrzyga sąd okręgowy. Czyni to w trybie procesu. Każdy z małżonków ma prawo wniesienia pozwu o rozwód. W procesie o rozwód jeden małżonek pozywa drugiego o rozwód. Konieczne jest wykazanie, że nastąpił trwały i zupełny rozkład pożycia na płaszczyźnie uczuciowej, fizycznej i ekonomicznej.
Małżonkowie umawiają się o podział majątku po rozwodzie
Umowa o podział majątku wspólnego małżonków może zostać zawarta, gdy małżeństwo zostało rozwiązane przez rozwód.
Umowa o podział wspólnego majątku może zostać zawarta w dowolnej formie. Jednak należy pamiętać, że jeśli w skład majątku wchodzi nieruchomość, to musi zostać sporządzona w formie aktu notarialnego.
Forma aktu notarialnego wymagana jest również, gdy w skład dzielonego majątku wchodzi:
prawo użytkowania wieczystego,
albo inne prawo, do przeniesienia którego wymagana jest ta forma.
Małżonkowie mogą podzielić majątek dobrowolnie
W przypadku, gdy w skład majątku wspólnego, który podlega podziałowi wchodzi przedsiębiorstwo, byli małżonkowie mogą zawrzeć umowę na piśmie z podpisami poświadczonymi notarialnie. Należy tego dokonać szczególnie dla celów dowodowych.
W formie aktu notarialnego albo w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi byli małżonkowie co do zasady mogą zawrzeć każdą umowę o podział majątku wspólnego, nawet taką, która tej formy nie wymaga. Umowa taka będzie ważna.
Przy okazji podziału majątku byli małżonkowie muszą rozliczyć się z wszelkich roszczeń powstałych w czasie trwania wspólności ustawowej. Mowa tu o wydatkach i nakładach, jakie zostały dokonane z majątku wspólnego na majątek osobisty małżonka. Każda ze stron może domagać się zwrotu wydatków i nakładów, które poczyniła ze swojego majątku osobistego na majątek wspólny. Przy rozliczeniach nie uwzględnia się wydatków i nakładów, które zostały zużyte na zaspokojenie potrzeb rodziny.
Rozliczeń i zwrotów z tego tytułu dokonuje się najczęściej przy podziale majątku byłych małżonków.
Zawierając umowę o podziale małżonkowie rozliczają również roszczenia powstałe między ustaniem wspólności a podziałem majątku wspólnego.
Umowę o podział przed notariuszem albo w formie pisemnej zawiera się wówczas, gdy strony są zgodne co do sposobu tego podziału. Projekt takiego podziału nie może być sprzeczny z prawem ani zasadami współżycia społecznego.
Jeśli strony nie wystąpiły ze zgodnym wnioskiem co do sposobu podziału. Wtedy nie może zostać zawarta umowa między nimi, lecz dochodzi do sądowego podziału majątku wspólnego.
Z wnioskiem o podział do sądu może wówczas wystąpić każde z byłych małżonków.
Ważne: Gdy małżonkowie nie wystąpią zgodnie o podział majątku, spór między nimi rozstrzygany jest sądownie.
Czy separacja jest lepsza niż rozwód?
Małżonkowie, którzy rozstają się mogą żądać rozwiązania małżeństwa przez rozwód albo domagać się orzeczenia separacji. Rozwiedziony małżonek może założyć nową rodzinę. Natomiast pozostający może mieć rodzinę nową tylko nie może zalegalizować kolejnego małżeństwa.
Zarówno orzeczenie rozwodu jak i orzeczenie separacji powoduje powstanie między małżonkami rozdzielności majątkowej. Po zniesieniu separacji przez sąd małżeństwo istnieje nadal. Po orzeczeniu rozwodu małżeństwo przestaje istnieć. Gdyby więc rozwiedzeni małżonkowie znów chcieli być razem jako rodzina, muszą ponownie się pobrać.
Separacja faktyczna następuje w razie zupełnego zerwania pożycia małżeńskiego. W przypadku, jeżeli małżonkowie rozstają się, ale żaden z nich nie wniesie do sądu pozwu o separację to małżeństwo trwa nadal. Jeśli małżonkowie wniosą pozew do sądu i ten orzeknie separację, małżonkowie także nadal są małżeństwem.
Co więc powoduje separacja. Przede wszystkim następuje rozdzielność majątkowa między małżonkami. Po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami sąd orzeka o podziale majątku.
Jednak na każdym z małżonków nadal ciąży obowiązek zaspokajania potrzeb rodziny, nawet wówczas gdy nie mają wspólnych dzieci na swoim utrzymaniu.
Separacja łatwiejsza niż rozwód
Separację może orzec sąd na żądanie męża albo żony, bądź na zgodne żądanie obojga. Orzeczenie separacji jest łatwiejsze niż orzeczenie rozwodu. Przed sądem nie trzeba np. uzasadniać, że rozkład pożycia jest trwały. Sąd nie bada też, czy małżonek, który wystąpił z żądaniem, nie jest wyłącznie winny rozkładu pożycia.
Orzeczenie separacji
O separacji orzeka sąd okręgowy, w którego okręgu małżonkowie mają wspólne zamieszkanie lub pobyt. Jeżeli małżonkowie nie mają wspólnego zamieszkania albo pobytu, to orzeka sąd właściwy dla jednego z nich.
Najłatwiej orzeczenia separacji uzyskują małżonkowie, którzy nie mają małoletniego dziecka, a w dodatku oboje zgodnie wystąpili do sądu z takim żądaniem. Postępowanie toczy się wówczas w trybie nieprocesowym.
Sąd orzeka o separacji w trakcie procesu, tylko jeśli małżonkowie mają wspólne małoletnie dziecko, albo dzieci lub tylko jedno z nich domaga się separacji.
Separację generalnie łatwiej jest otrzymać niż rozwód. W pewnych przypadkach jednak sąd ma prawo nie przychylić się nawet do zgodnego żądania obojga małżonków. Sąd nie orzeknie o separacji, jeśli:
miało ucierpieć dobro małoletniego dziecka małżonków,
orzeczenie było sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.
Jedno rozwód drugie separację
Może zdarzyć się, że tylko jeden z małżonków wystąpił o orzeczenie separacji. Drugi małżonek zaś chciałby się rozwieść. Sąd musi ocenić czy między małżonkami nastąpił trwały i zupełny rozkład pożycia. Innymi słowy sąd ocenia czy została zerwana między małżonkami wszelka istniejąca do tej pory więź duchowa, fizyczna i gospodarcza. Jeżeli uzna, że żądanie rozwodu jest uzasadnione, to mimo że drugi małżonek domagał się separacji, orzeknie rozwód.
Może także zaistnieć sytuacja odwrotna. Oboje małżonkowie wystąpili z różnymi żądaniami. Jedno chce rozwodu, a drugi separacji. Jeśli sąd po rozpoznaniu sprawy uznaje, że orzeczenie rozwodu nie jest dopuszczalne, a uzasadnione jest orzeczenie separacji, to orzeknie separację.
Wina
Sąd orzeka również o tym, którego małżonka należy obarczyć winą za rozkład pożycia. Tylko wówczas gdy separacji domagali się zgodnie oboje, nie jest możliwe orzeczenie o winie. Sąd nie może przypisać jej tylko jednemu z nich bądź łącznie obojgu.
Podobnie jak przy rozwodzie
Podobnie jak rozwiedzeni małżonkowie, małżonkowie w separacji są obciążeni obowiązkiem alimentacyjnym. W sytuacji, gdy małżonek nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, znajduje się w niedostatku, albo separacja pociągnęła za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego, może żądać od współmałżonka alimentów.
Na małżonków pozostających w separacji został nałożony obowiązek udzielenia sobie wzajemnie pomocy, nie tylko materialnej, ale na przykład również wsparcia psychicznego. Taki obowiązek nie ciąży natomiast na rozwiedzionych małżonkach.