Diagnostyka inwazyjna w chorobach układu krążenia

CEWNIKOWANIE SERCA I ANGIOKARDIOGRAFIA

• Cewnikowanie serca jest złożonym badaniem inwazyjnym. Celem badania jest pomiar ciśnień w jamach serca i dużych naczyniach, określenie utlenowania krwi i uwidocznienie morfologii jam serca oraz naczyń za pomocą angiokardiografii.

Badanie to polega na wprowadzeniu cewnika do jam serca i naczyń.

Angiokardiografia polega na uwidocznieniu morfologii jam serca oraz naczyń za pomocą środka cieniującego.

Wskazania i zastosowanie cewnikowania serca i angiokardiografii

• Ocena zmian anatomicznych- cewnikowanie prawego i lewego serca

• Ocena zaburzeń mechanicznej czynności serca- angiokardiografia i cewnikowanie tętnicy płucnej met. Swana-Ganza

• Rozpoznanie i ocena zmian w tt. wieńcowych - koronarografia

• Ocena zaburzeń rytmu i przewodzenia- cewnikowanie prawego serca, rejestracja potencjału pęczka Hisa

• Ocena zmian histologicznych, ultrastrukturalnych, histochemicznychi immunologicznych w mięśniu sercowym- biopsja endomiokardialna prawej i/lub lewej komory serca

• Leczenie wad serca bez torakotomii - zamykanie przetrwałego przewodu tętniczego i ubytku przegrody międzyprzedsionkowej, walwuloplastyka mitralna, przeznaczyniowe wszczepianie zastawek serca( płucnej i aortalnej), pozawałowy ubytek międzykomorowy

• Inne - ablacja alkoholowa w leczeniu HCM(kardiomiopatia przerostowa), obliteracja uszka lewego przedsionka, filtry żylne, septostomia przedsionkowa, przezskórne zamykanie nieprawidłowych naczyń i połączeń naczyniowych(przetoki tętniczo-żylne w płucach, wieńcowe,chirurgiczne zespolenia systemowo-płucne)

Wyposażenie pracowni cewnikowania serca

• System radiografii (generator, lampa rentgenowska, wzmacniacz obrazu)

• Zestaw do monitorowania parametrów fizjologicznych (ciągłe monitorowanie ciśnienia tętniczego krwi metodą krwawą, monitorowanie ekg oraz pulsoksymetria)

• Urządzenia obliczeniowe (m.in.QCA- pomiar ilościowy zwężenia w tętnicy wieńcowej))

• Analogowy bądż cyfrowy system archiwizacji wraz z systemem wizyjnym

• Materiały sterylne oraz zestaw pierwszej pomocy

• Zasilanie awaryjne

Sprzęt stosowany w cewnikowaniu serca

• Serce prawe-dostęp przez żyłę udową, podobojczykową, szyjną lub zgięcia łokciowego)

• -cewnik Swana-Ganza (cewnik z pływającym balonikiem)

• -cewnik Cournanda

• -cewnik wielozadaniowy

• Serce lewe i koronarografia (dostęp (przez tętnicę)udowy- technika Judkinsa, ramienny- technika Sonesa, promieniowy)

• Igła 18G,

• prowadnik

• koszulka hemostatyczna(introduktor)

• -cewnik typu `pigtail'(świński ogonek)

• -cewniki koronarograficzne ( lewe i prawe -Judkinsa, Amplatza, IMA, cewnik wielofunkcyjny, cewnik typu `kija hokejowego')

Rola pielęgniarki kardiologicznej w przygotowaniu pacjenta do badań inwazyjnych w chorobach układu krążenia

• założenie dokumentacji ( karta gorączkowa, karta obserwacji, karta zleceń lekarskich)

• sprawdzenie danych personalnych pacjenta i możliwości powiadomienia rodziny lub opiekuna)

• poinformowanie pacjenta o czynnościach przygotowawczych jakie czekają go przed zabiegiem koronarografii i/lub koronaroplastyki

• informacja od chorego o uczuleniu na środki kontrastowe, przyjmowanych lekach, szczególnie wpływających na krzepliwość krwi, ciąża, choroby przewlekłe

• ocena stanu pacjenta przed zabiegiem i ustalenie wstępnej diagnozy pielęgniarskiej

• zajęcie się chorym oczekującym na zabieg, zdobycie zaufanie jego i rodziny

• pobranie materiału(krew,mocz) do badań laboratoryjnych i/lub towarzyszenie choremu w trakcie pewnych badań(ekg, rtg, usg itp.)

• założenie wkłucia dożylnego i pomiar parametrów życiowych

• przygotowanie miejsca nakłucia(najczęściej wygolenie ok. pachwinowej)

i ewentualne działania związane z profilaktyką p/zakrzepową

• przypomnienie choremu o usunięciu biżuterii, protez zębowych, szkieł kontaktowych, zabezpieczeniu rzeczy wartościowych itp.

• przebranie pacjenta w bieliznę szpitalną

• odtransportowanie chorego do sali zabiegowej

• przygotowanie urządzeń potrzebnych we wczesnym okresie pozabiegowym (żródło tlenu, ssak elektryczny, kardiomonitor)

Cele koronarografii

• Potwierdzenie lub wykluczenie zmian w tt.wieńcowych (cel diagnostyczny)

• Ocena mozliwości szybkiego uzyskania reperfuzji w STEMI(zawał serca z uniesieniem odcinka ST)

• Ocena możliwości zabezpieczenia przed zamknięciem światła i zaburzeniami przepływu w obwodowych segmentach tt.wieńcowych (w NSTEMI - zawał serca bez uniesienia odcinka ST i w UA- niestabilna choroba wieńcowa)

• Ustalenie wskazań do leczenia inwazyjnego choroby wieńcowej oraz wybór optymalnego sposobu leczenia(cel podstawowy w stabilnej chorobie wiencowej)

Wskazania do koronarografii

1. klasa I (istnieje pełna zgodność, że angiografia wieńcowa jest uzasadniona)

• Ostre zespoły wieńcowe

• STEMI- zawał serca z uniesieniem odcinka ST, w ciągu 12 godz. od początku objawów (lub w razie utrzymywania się objawów)

• po leczeniu fibrynolitycznym

• wstrząs kardiogenny w przebiegu zawału serca (w ciągu 36 godz.od początku zawału

• NSTEMI- zawał serca bez uniesienia odcinka ST

• Niestabilna ch. wieńcowa (UA)

• dodatnie testy obciążeniowe po stabilizacji UA

• podejrzenie anginy Prinzmetala (naczynioskurczowa, tzw. variant angina )

• stan po zawale serca leczonym zachowawczo z nawrotem objawów w okresie rehabilitacji lub niestabilnością hemodynamiczną

• ostre powikłania zawału serca wymagające leczenia chirurgicznego ( ostra niewydolność/niedomykalność zastawki mitralnej, pęknięcie przegrody międzykomorowej lub wolnej ściany lewej komory, tętniaki serca przebiegające z niewydolnością i/lub grożną arytmią komorową

• podejrzenie ostrej lub podostrej zakrzepicy po PCI

• podejrzenie restenozy(nawrotu zwężenia) po PCI(przezskórnej angioplastyce wieńcowej) lub nawrót objawów niedokrwienia po CABG(pomostowaniu aortalno-wieńcowym)

• rozpoznana stabilna choroba wieńcowa(testy nieinwazyjne) i ,nieme niedokrwienie, - z myślą o leczeniu inwazyjnym w celu poprawy komfortu życia lub rokowania

• ciężka dławica klasy III lub IV nie poddająca się leczeniu farmakologicznemu

• wysokie ryzyko na podstawie testów nieinwazyjnych

• nieskuteczne OMT, przebyte NZK(nagłe zatrzymanie krążenia) lub VT, angina de novo(świeżo powstała)

2) klasa IIa (klasa II- jest często wykonywana lecz nie ma zgodnej opinii co do uzasadnienia jej przydatności bądż użyteczności)

• ciężka stabilna dławica poprawiająca się po leczeniu farmakologicznym

• znaczne poczucie choroby nie dające się wyjaśnić innymi metodami

• obciążenie poważnymi czynnikami ryzyka przy nawet niewielkich objawach i dobrej kontroli leczenia

• pacjenci z dodatnimi wynikami testów niwinwazyjnych wykonujący specyficzne zawody- piloci, kierowcy zawodowi, operatorzy maszyn itp.

• VT - częstoskurcz komorowy

klasa IIb

• Stabilny obraz kliniczny po zawale serca z prawidłową funkcją l.k.

• Niewysokie ryzyko w testach nieinwazyjnych

• Przebyte PCI GLTW(angioplastyka wieńcowa pnia głównej lewej tętnicy wieńcowej)

• Choroby zastawkowe przed operacjami kardiochirurgicznymi

• Wady wrodzone w razie podejrzenia anomalii tt.wieńcowych

• Kardiomiopatia rozstrzeniowa i przerostowa z objawami typowymi dla choroby niedokrwiennej serca

• Niewydolność serca o niejasnej przyczynie

• Potencjalni dawcy serca z podejrzeniem choroby wieńcowej

• Zabiegi chirurgiczne pozasercowe o dużym ryzyku u chorych z rozpoznaną chorobą wieńcową żle reagującą na leczenie farmakologiczne

• Podejrzenie choroby wieńcowej u chorych kwalifikowanych do transplantacji nerek lub innych narządów

Przeciwwskazania do koronarografii

• BRAK ZGODY CHOREGO

• Udar mózgu w ciągu ostatniego m-ca

• Czynne krwawienie

• Czynne zakażenie

• Gorączka o niejasnej etiologii

• Niekontrolowane NT

• Istotne zab. elektrolitowe, l.antykoagulacyjne!

• Brak współpracy z pacjentem

• Zatrucie naparstnicą

• Ciężka nadczynność tarczycy,niestabilna cukrzyca

• Alergia na kontrast w wywiadzie bez odpowiedniego zabezpieczenia przed zabiegiem

• Przyjmowanie metfofminy do 48 godz. przed zabiegiem u pacjentów ze skłonnością do kwasicy

Powikłania koronarografii i cewnikowania serca

• Śmiertelność 0,11%

• Zawał serca 0,05%

• Incydent naczyniowo-mózgowy 0,07%

• Zaburzenia rytmu serca 0,38%

• Powikłania naczyniowe 0,43%

• Powikłania po kontraście 0,37%

• Powikłania hemodynamiczne 0,26%

• Perforacja jam serca 0,03%

Zadania pielęgniarki kardiologicznej w opiece nad pacjentem po zabiegach interwencyjnych

• Monitorowanie ekg, pośredni pomiar RR, satO2,diurezy (1-3 doby - możliwość reokluzji IRA, najwyższe ryzyko grożnych arytmii i mechanicznych powikłań zawału). Po zabiegach planowych powyższe procedury u wybranych pacjentów podwyższonego ryzyka

• Obserwacja kaniuli zapewniającej dostęp naczyniowy ( zwykle do 6-8 godz. po zabiegu) oraz miejsca nakłucia

• Udział w prowadzeniu farmakoterapii po leczeniu inwazyjnym

• Rutynowe czynności pielęgnacyjne w przypadku unieruchomionego chorego

IRA -ang. infarct related arteria (tętnica odpowiedzialna za zawał serca)

Przezskórna plastyka naczyń wieńcowych-PTCA(percutaneous transluminal coronaty angioplasty)

PTCA została przeprowadzona po raz pierwszy przez Andreasa Gruentziga w 1977 roku

Cele

-uzyskanie ustąpienia dolegliwości dławicowych

-przywrócenie zdolności do wykonywania wysiłku fizycznego

-przywrócenie prawidłowego ukrwienia mięśnia sercowego

-zmniejszenie częstości nowych incydentów sercowych (zgony, zawały serca, kolejne PTCA

-wydłużenie życia chorych

PTCA - sprzęt stosowany do wykonania zabiegu

• Stenty

1.metalowe(ang.BMS-bare metal stent)

-ze stali nierdzewnej

-kobaltowo-chromowe

2. uwalniające lek antyproliferacyjny (ang.DES- drug eluting stent)

• Cewniki Balonowe

• - do predylatacji

• -do postdylatacji(wysokociśnieniowe)

• Cewniki prowadzące

• Prowadniki angioplastyczne

Przezskórna angioplastyka wieńcowa (ang.PCI) wskazania

Wskazaniem do wykonania zabiegu PCI jest co najmniej jedna, angiograficznie istotna(>50% średnicy światła naczynia) zmiana miażdżycowa w tętnicy wieńcowej, pod warunkiem, że istnieją dowody takie jak objawy kliniczne i/lub wyniki badań dodatkowych (m.in. SPECT-badanie izotopowe serca, MRI-magnetyczny rezonans jądrowy, test wysiłkowy, próba dobutaminowa) świadczące o niedokrwieniu w obszarze mięśnia sercowego zaopatrywanym przez tę tętnicę.

Przeciwwskazania do PCI

• Bezwzględne

-brak istotnej - > 50% zmiany zawężającej światło tętnicy wieńcowej w koronarografii i brak niedokrwienia w testach prowokacyjnych

• -brak stentów w pracowni hemodynamicznej

• Względne

-poszerzanie dystalnego odcinka i rozwidlenia niezabezpieczonego chirurgicznie pnia lewej tętnicy wieńcowej

-planowa implantacja stentu do pnia LTW w ośrodku bez zabezpieczenia kardiochirurgicznego na miejscu

- przewlekła niedrożność pomostu żylnego aortalno-wieńcowego

-niedrożność naczynia > 6 miesięcy

-zwężenie `graniczne' bez danych klinicznych przemawiających za niedokrwieniem

-brak kontrapulsacji wewnątrzaortalnej

-koagulopatie

Powikłania PCI

• Ostre zamknięcie tętnicy wieńcowej

• Perforacja tętnicy wieńcowej

• Nefropatia pokontrastowa

• Zgon

• Zawał serca

• Powikłania miejscowe (częściej niż po koronarografii)

• Powikłania neurologiczne

Biopsja endomiokardialna

Sytuacje kliniczne, w których istnieje zgodnośc opinii o korzyściach płynących z biopsji:

• choroby naciekowe mięsnia sercowego

• monitorowanie kardiotoksyczności antracykliny

• monitorowanie procesu odrzucania przeszczepionego serca

• kardiomiopati rozstrzeniowa (kliniczna przydatnośc procedury jest ograniczona, a właściwe rozpoznanie czynnika etiologicznego dzięki biopsji uzyskuje się u 10% pacjentów)

• różnicowanie pomiędzy kardiomiopatią restrykcyjną i konstrykcyjną

• określanie zapalenia mięśnia sercowego jako przyczyny komorowych zaburzeń rytmu serca

• ocena chorych z zaburzeniem czynności lewej komory serca skojarzoną z infekcją wirusem HIV

Biopsja endomiokardialna - technika

• Biopsję prawego serca wykonuje się z dostępu przez żyły: szyjną wewnętrzną, podobojczykową lub udową

Używane są bioptomy Caves-Schultz Stanford i bioptom Kinga, które wprowadzane są do jam serca i pozycjonowane pod kontrolą fluoroskopową i/lub echokardiograficzną.

• Biopsję lewego serca wykonuje się z dostępu przez tętnicę udową używając powyższych typów bioptomów stosowanych w przypadku biopsji prawej komory.

Pobiera się 4-6 próbek miokardium.

Powikłania biopsji endomiokardialnej

• Perforacja mięśnia sercowego z tamponadą serca

• Zatory systemowe - powietrzny, tkankowy lub zakrzep

• Zaburzenia rytmu i przewodzenia

• Uszkodzenie zastawek serca

• Reakcja wazowagalna

• Odma opłucnowa

Całkowity odsetek powikłań waha się 1-2%, a ryzyko perforacji serca z tamponadą serca nie przekracza 0,05%.

Przeciwwskazania do biopsji endomiokardialnej

• Przeciwwskazania do biopsji dotyczą tylko biopsji lewej komory serca

- blok prawej odnogi pęczka Hisa - ze względu na ryzyko wystąpienia całkowitego bloku przedsionkowo- komorowego

- Pacjenci z rozpoznaną skrzepliną w lewej komorze serca

Nakłucie worka osierdziowego(perikardiocenteza)

• Przygotowanie chorego

1.Nakłucie planowe: chory na czczo, z oznaczoną grupą krwi, hematokrytem, INR, potasem w surowicy krwi, ogoloną przednią ścianą kl. Piersiowej

2.Nakłucie ze wskazań nagłych: wstępna ocena ilości i rozmieszczenia płynu przy pomocy USG

Niezbędny sprzęt: Igła punkcyjna, np.SECALON 1,70-2,0 mm, igła do anieczulenia skóry, lignokaina, rękawiczki, fartuch operacyjny, serwety, gaziki, śr.odkażające, kranik, dren do wlewów, probówki, sprzęt reanimacyjny, monitor ekg

wskazania i technika

1. Diagnostyczne (ogólne, cytologiczne, mikrobiologiczne - nowotwory, kolagenozy, tbc)

2. Odbarczenie tamponady serca, czyli usunięcie nagromadzonej w nim krwi lub płynu.

• Chory leży w pozycji nachylonej ok. 30 st. do poziomu, pod kontrolą ekg.

• Igłę wprowadza się po uprzednim znieczuleniu skóry lignokainą, pomiędzy wyrostkiem mieczykowatym a lewym łukiem żebrowym utrzymując ją w kierunku na prawy staw mostkowo-obojczykowy, pod kątem 30 st.do powierzchni skóry, pod kontrolą fluoroskopową lub echokardiograficzną i zwykle wyczuwa się przy tym delikatne tętnienie serca.

Powikłania nakłucia worka osierdziowego

• Uszkodzenie mięśnia sercowego lub naczynia nasierdziowego

• Zaburzenia rytmu serca

• Spadek ciśnienia tętniczego

• Odma opłucnowa

• Przetoka osierdziowo- opłucnowa

• Uszkodzenie wątroby

Stany naglące w kardiologii

Nagłe zatrzymanie krążenia(NZK)

Ustanie czynności serca jako pompy. Może ono być następstwem przyczyn pierwotnie sercowych(głównie choroba niedokrwienna serca), ostrej niewydolności oddechowej, zatoru tętnicy płucnej, utraty dużej ilości krwi z łożyska naczyniowego, hypowolemii, szybko narastającej tamponady serca, przedawkowania leków, hypotermii, wstrząsu anafilaktycznego.

U osób dorosłych przyczyną ok. 72% NZK w warunkach przedszpitalnych jest migotanie komór(VF), 8% asystolia, 4% rozkojarzenie elektromechaniczne, 16% inne: zator tętnicy płucnej, narastająca odma opłucnowa, tachyarytmie i bradyarytmie. W warunkach szpitalnych przyczyna ponad 50% NZK to VF, 25% asystolia, 25% rozkojarzenie elektromechaniczne.

Około 70% przedszpitalnego NZK ma miejsce w domu chorego, w większości w ciągu dnia, zaś uliczne NZK w ok. 2/3 przypadków wystepują w ciągu dnia.

Niestabilna choroba wieńcowa- spoczynkowe bóle wieńcowe trwające >20minut, ze słabą reakcją na nitraty

Ostry zawał serca- typowy ból zawałowy(okolica zamostkowa, przedsercowa, międzyłopatkowa, lewa łopatka), trwający minimum 20-30 minut lub ból nietypowy(nadbrzusze, gardło prawy bark, żuchwa).

Prawidłowe zebranie wywiadu pozwala postawić rozpoznanie wstępne u 70-80% chorych z zawałem serca !!!

Obrzęk płuc

- objawy występujące często: duszność, przymusowa pozycja siedząca, trzeszczenia nad całymi polami płucnymi, pobudzenie psychoruchowe, tachykardia, sinica

- objawy występujące rzadziej: kaszel, wzrost ciśnienia, świsty i furczenia, przepełnienie żył szyjnych, nadmierna potliwość, skurcz żył obwodowych

Wstrząs kardiogenny

*przyczyny:

-niewydolność napełniania komór - tachyarytmie, tamponada serca, zwężenie ujść żylnych przedsionkowo-komorowych, ciała obce

-niewydolność wyrzutu- ostre zespoły wieńcowe, zapalenia, kardiomiopatia przerostowa, przeciek międzykomorowy, leki kardiodepresyjne, zwężenie ujść tętniczych, niedomykalność ujść żylnych, zator tętnicy płucnej, nagły wzrost oporu obwodowego, zaburzenia rytmu serca

-postacie mieszane

*kryteria rozpoznania

1.Spadek ciśnienia skurczowego<80mmHg lub spadek o >60mmHg poniżej wartości wyjściowej utrzymujący się >30 minut

2.Spadek wskażnika pojemności wyrzutowej <2l/m2/min

3.Spadek diurezy godzinowej <20 ml

4.Zaburzenia świadomości o różnym stopniu nasilenia

*parametry monitorowane:

1.Ciągłe - tętno(ang.HR- heart rate), ekg

2.Okresowe - RR, diureza godzinowa, OCŻ, ciśnienie zaklinowania w t.płucnej, rzut minutowy serca, echo serca

3.Kontrola parametrów 1-4 X/24h - hematokryt, leukocytoza, elektrolity, gazometria, koagulogram, kreatynina

Częstoskurcz komorowy(VT)

Występuje prawie wyłącznie u osób z organiczną chorobą serca, najczęściej w świeżym zawale serca oraz w tętniaku pozawałowym. Postępowaniem z wyboru, zwłaszcza z zaburzeniami hemodynamicznymi, jest kardiowersja elektryczna.

Częstoskurcz komorowy utrzymujący się> 30 sekund (określa się go mianem utrwalony) często powoduje zaburzenia hemodynamiczne i wymaga wykonania kardiowersji elektrycznej. Lekiem z wyboru stosowanym w VT jest amiodaron.

Przełom nadciśnieniowy

Jest to gwałtowny wzrost ciśnienia tętniczego do wartości > 200/120-130 mmHg lub stopniowy wzrost>300/150mm Hg

Objawy : silne bóle i zawroty głowy, napady drgawkowe, nagłe pogorszenie widzenia, duszność, tachykardia, bóle w klatce piersiowej, wymioty.

Powikłania : obrzęk płuc, ostra niewydolność wiencowa, zawał serca, tętniak rozwarstwiający aorty, krwotok śródmózgowy/podpajęczynówkowy, odwarstwienie siatkówki, obrzęk tarczy nerwu wzrokowego, utrata wzroku, niewydolność nerek, krwotok wewnętrzny, zaburzenia rytmu serca, rzucawka porodowa

Zatorowość płucna - stanowi najczęstsze powikłanie zakrzepicy żył głębokich. W ponad 90% przypadków żródłem materiału zatorowego są żyły głębokie kk.dolnych. Zatory tętnicy płucnej są jedną z głównych przyczyn zgonów chorych hospitalizowanych(występują u ponad 10% badanych sekcyjnie)

*Obraz kliniczny: duszność, tachypnoe, ból w klatce piersiowej, tachykardia, hypotonia, objawy zakrzepicy żylnej, ostra niewydolność prawokomorowa(masywne przepełnienie żył szyjnych), zawał płuca(ból opłucnowy, kaszel, krwioplucie)

*następstwa: masywny zator tętnicy płucnej (20% chorych z zatorowością płucną - śmiertelność > 30%), nagłe zatrzymanie krążenia, wstrząs, ostre serce płucne, zawał płuca, przewlekłe nadciśnienie płucne

Ostre rozwarstwienie aorty (w 60-70% przypadków dotyczy aorty wstępującej)

Czynniki sprzyjające:Zespół Marfana, nadciśnienie tętnicze, koarktacja aorty, dwupłatkowa zastawka aortalna, płeć męska(50-60 r.ż.), trzeci trymestr ciąży.

*Objawy: nagły, rozdzierający ból w klatce piersiowej zamostkowy(rozwarstwienie proksymalne) lub międzyłopatkowy(rozwarstwienie dystalne) promieniujący do brzucha i okolicy lędżwiowej. Może być mylnie interpretowany jako objaw zawału serca. Cechą charakterystyczną jest przemieszczanie się bólu od punktu wyjścia zgodnie z kierunkiem rozwarstwienia ściany aorty w kierunku szyi,ok.międzyłopatkowej, brzucha, ok. lędżwiowej i kończyn dolnych, zlewne poty, bladość, lęk, wymioty, zasłabnięcie, wstrząs kardiogenny, różnica cisnienia skurczowego na kk.górnych o ponad 15mmHg oraz asymetria lub brak tętna na tt.obwodowych, szmer rozkurczowy ostrej niedomykalności aortalnej, cechy niedokrwienia mózgu, narządów trzewnych, nerek i kończyn

*Diagnostyka- tomografia komputerowa(CT), badanie echokardiograficzne

Tamponada serca ostra

Zespół ostrych zaburzeń hemodynamicznych, będących następstwem znacznego wzrostu ciśnienia wewnątrzosierdziowego w przebiegu gromadzenia się płynu w worku osierdziowym(wystarczy bardzo szybkie nagromadzenie się tylko 100 ml krwi w tamponadzie krwotocznej serca)

*przyczyny: okołozawałowe pęknięcie wolnej ściany serca, urazy serca, doosierdziowe pęknięcie tętniaka aorty, uszkodzenie jatrogenne(np.zakładanie elektrody wewnatrzsercowej)

*obraz kliniczny: nagła lub narastająca duszność, bóle w klatce piersiowej, zasłabnięcie, wstrząs, NZK, utrata przytomności, przepełnienie żył szyjnych, ostre powiększenie wątroby, tętno paradoksalne, spadek RR ze zmniejszeniem amplitudy skurczowo-rozkurczowej, zanik wcześniej wyczuwalnego uderzenia koniuszkowego i słyszalnych tonów serca.

Najlepszym badaniem w szybkiej diagnostyce tamponady serca jest echokardiografia.

11

---