Edukacja dorosłych- wielość oddziaływań dydaktyczno- wychowawczych i wychowawczo- rozrywkowych, których przedmiotem jest człowiek dorosły i dorastający.

Człowiek dorosły (przegląd)

* Psychoanaliza- prezentuje człowieka jako rezultat dziecięcego wychowania i doświadczenia oraz sposobu pokonania psychoseksualnych kryzysów

* W nauce o młodzieży- odnajdziemy człowieka dorosłego widzianego jako członka generacji homogenicznej wiekowo, która wspólnie dokonała decydujących i kształtujących historyczno- społecznych doświadczeń.

* Antropologia filozoficzna- podejmuje próbę pojmowania człowieka całościowo na podstawie poznania empirycznego i w ten sposób pojmowany jest jako „zdolny do działania”,

* Socjologia- ukazuje człowieka jako istotę odgrywającą rolę która zachowuje się według oczekiwań partnera w interakcji i ze względu na nałożone przez społeczeństwo sankcje.

* Interakcjonizm symboliczny- widzi człowieka jako zdolnego do rozmowy, interakcji,

* Konstruktywizm- pojmowany człowiek dorosły jako ewolucyjne i biologicznie powstały system „ autopois”, który aktywnie może konstruować rzeczywistość i tworzyć w ten sposób własny świat.

Podstawowe cechy współczesnej edukacji dorosłych:

1. Realizowana jest przez wielu organizatorów, jak: władze państwowe, samorządy terytorialne, stowarzyszenia społeczne, kościoły i związki wyznaniowe,

2. Organizowana jest w różnych środowiskach. Grupami docelowymi są: załogi zakładów pracy, zrzeszenia zawodowe, i związkowe, grupy środowiska lokalnego, regionalne,

3. Obejmuje swym zasięgiem wielość form- dorośli edukowani są w wielu trybach i systemach: szkoły dla pracujących, kursy, uczelnie wszechnicowe, w toku pracy zawodowej, poprzez środki masowego przekazu, poradnictwo zawodowe i doradztwo, wystawiennictwo (edukacja artystyczna), działalność rekreacyjna, krajoznawstwo, w toku procesu resocjalizacyjnego, działalności artystycznej i hobbystycznej.

• Instytucjonalizacja, związana z tworzeniem licznych instytucji oświatowych i wychowawczych towarzyszy temu rozrastanie się podstaw prawnych, powiększenie stanu kadrowego, wyposażenie pracowni w pomoce edukacyjne.

• Wielowymiarowość tworzenia dużej liczby wersji poszczególnych form edukacji uczestników edukacji dorosłych; najlepsze, optymalnie dostosowanie do ich możliwości: wieczorowe szkoły dla dorosłych i inne.

• Otwartość- związek edukacji dorosłych z innymi systemami życia społecznego, a celem jest likwidacja wszelkich granic zamykających dostęp do dalszego kształcenia się.

• Brak ścisłego ukierunkowania programowego- widoczna w szczególności na przykładzie form kształcenia ogólnego- stwarza możliwości wypracowania w poszczególnych instytucjach edukacji dorosłych własnych dostosowanych do warunków środowiska programów swoistego stylu i modelu kształcenia dorosłych.

• Ścisły związek ze sprawami gospodarczymi, społecznymi i kulturalnymi, od których zależy rozwój edukacji.

• Wielopoziomowość- dorośli mogą kształcić się na trzech podstawowych poziomach: kursy nauczania początkowego (analfabeci), kształcenie na poziomie szkoły wyższej (studia wieczorowe, zaoczne, eksternistyczne), dla specjalistów: studia podyplomowe, doktoranckie, staże naukowe, konferencje, seminaria itp.

Wykład 2

19.02.2011

Ewolucja edukacji dorosłych:

1. Mnożenie form kształcenia osób dorosłych

2. Zróżnicowanie form kształcenia dorosłych

Trzy trendy ewolucji form kształcenia dorosłych:

• Wyrażona w tworzeniu form aktywnych, artystycznych, technicznych, naukowych

• Tworzenie form pracy z małymi grupami oraz form zajęć indywidualnych (samokształceniowych)- dochodzi tym samym do form zbiorowych na rzecz preferencji dla małych i indywidualnych oraz zróżnicowanych form kształcenia.

• Tworzenie się form coraz bardziej efektywnych zarówno w rozwoju umysłowym, moralnym i społecznym.

(!!!)Trzy wymiary edukacji dorosłych:

1. Edukacja permanentna (poziom ogólny i strategiczny); posiada wymiar teoretyczny i spekulatywny, który mieści w sobie wszystko to, co na przestrzeni historii zostało powiedziane, wymyślone, napisane i przedstawione w związku z potrzebami, aspiracjami, utopiami dotyczącymi ciągłości uczenia się w wieku wykraczającym poza okres, gdy przebiega ono najszybciej, czyli poza dzieciństwem i młodością.

2. Edukacja dorosłych- poziom intencjonalny i instytucjonalny zawierający edukację zawodową, osobistą, ogólną, polityczno- obywatelską, estetyczną, religijną. Stanowi jej pragmatyczną odmianę. Zajmuje się organizacją potrzeb i aspiracji poznawczych, zmieniających się zależnie od wymogów społecznych, politycznych i ekonomicznych, a także gustów i obyczajów, poglądów i zachowań demograficznych.

3. Edukacja w wieku dorosłym- przedmiotem badań staje się indywidualny los jednostek i historia ich kształcenia. Ma ona charakter czysto autoedukacyjny.

Prekursorzy edukacji dorosłych:

1. Kazimierz Osiński (1738- 1802)- pedagog, autor i tłumacz dzieł z zakresu fizyki, chemii, matematyki

2. Paweł Brzostowski (1739- 1827)- ksiądz, organizator działalności edukacyjnej, kanonik wileński

3. Feliks Radwański (1756- 1826)- architekt, profesor matematyki

4. Stanisław Staszic (1755- 1826)- ksiądz, działacz polityczny, filozof, pisarz, wychowawca, nauczyciel

5. Jan Chodźko (1777- 1851)- prawnik, pisarz, działacz społeczny i oświatowy

6. Lucjan Siemieński (1807- 1877)- literat, konspirator, spiskowca, emigrant, działacz patriotyczny

7. Konrad Prószyński (1851- 1908)

8. Stanisław Michalski (1864- 1949)

9. Jadwiga Dziubińska (1847- 1937)

10. Aleksander Patkowski (1890- 1942)- inicjator uniwersytetów regionalnych i organizator krajoznawstwa

11. Zofia Solarzowa (1902- 1988) i Ignacy Solarz (1891- 1940)- twórcy Wiejskiego Uniwersytetu Ludowego w Szycach pod Krakowem i Wiejskiego Uniwersytetu Orkanowego w Gaci.

Kształcenie dorosłych w Polsce i na świecie.

Kształcenie dorosłych w Polsce.

Ustawodawstwo, systemy finansowania i pokrewne kwestie polityczne:

• Tradycje istniejące w północnej części Europy

• Historyczne podejście nowych krajów członkowskich UE oraz krajów leżących poza ich granicami do polityki kształcenia dorosłych

• Proces dostosowywania się tych krajów do dynamicznych stosunków panujących w zintegrowanej Europie

Każdy system jest inny przy czym widoczny jest oczywisty podział pomiędzy Europą północną i zachodnią, gdzie kształcenie dorosłych bywa często zinstytucjonalizowane i silnie zorganizowane, także Europą południową i wschodnią, gdzie różne organy i struktury społeczne działają jak bodziec, a kształcenie dorosłych częściej odbywa się w miejscu pracy lub w strukturach społecznych, niż w określonych instytucjach ( Raport EAEA)

Ogólny przegląd ustawodawstwa- prawa związane z kształceniem dorosłych stanowią część obszaru polityki:

• Przepisy oferujące wsparcie finansowe dostawcom kształcenia dorosłych

• Przepisy ustanawiające indywidualne uprawnienia do urlopu szkoleniowego

• Przepisy stwarzające zachęty finansowe do uczestnictwa w kształceniu dla uczniów (słuchaczy)

• Przepisy ustanawiające normy dla uznawania odbytego kształcenia incydentalnego i nieformalnego

Trendy w uczestnictwie- bariery, dane, oczekiwania

Do 25 krajów UE sytuacja ta kształtuje się następująco:

• Uczestnictwo w formalnym kształceniu dorosłych na postawie wcześniejszych osiągnięć edukacyjnych:- niskie 1,4%, średnie 5,2%, wysokie 8,5%

• Uczestnictwo w incydentalnym kształceniu dorosłych na postawie wcześniejszych osiągnięć edukacyjnych: niskie 6,5%, średnie 16,4%, wysokie 30,9%

• Uczestnictwo w nieformalnym kształceniu dorosłych na postawie wcześniejszych osiągnięć edukacyjnych: niskie 18, 4%, średnie 34, 1%, wysokie 55,2%

Wspólne modele uczestnictwa:

• Poziom uczestnictwa obniża się wraz z wiekiem- w szczególności w obszarach zawodowych i tych związanych z pracą

• Wskaźnik uczestnictwa rośnie proporcjonalnie do wzrostu poziomu wykształcenia uczestników

• Im gorsza sytuacja społeczna, tym mniejsze prawdopodobieństwo uczestnictwa osób w kształceniu dorosłych

• Uczestnictwo jest niższe na terenach wiejskich niż na obszarach zurbanizowanych

• Pewne mniejszości etniczne w znacznie mniejszym stopniu biorą udział w kształceniu dorosłych niż inne grupy.

Przyczyny braku uczestnictwa w edukacji dorosłych:

• Brak motywacji i pewności siebie

• Problemy związane z wykluczeniem społecznym

• Brak informacji o możliwości kształcenia

• Brak poradnictwa i doradztwa

• Wysokie koszty kształcenia

• Osoby niezatrudnione (jak też osoby na stanowiskach, na których nie ma wymogu posiadania wyższych kwalifikacji) nie są w stanie bezpośrednio odczuć korzyści płynących z kształcenia

TRAL (Thematic Review of Adult Learning)- Uczenie się dorosłych- Polska na tle prezentowanych krajów biorących udział w badaniu, ma jeden z najwyższych wskaźników uczestnictwa osób w kształceniu ustawicznym.

Tendencje do zmiany uczestnictwa odbiorców:

• Zwiększenie udziału w kształceniu ustawicznym osób starszych

• Zwiększenie z inwestycji w kształcenie ustawiczne

• Nadanie większej wagi w kształcenie dorosłych w polityce edukacyjnej i zatrudnienia

• Położenie większego nacisku na ewolucję zastosowanych rozwiązań w stosunku do opracowywania nowych dokumentów strategicznych

• Wprowadzenie elementów innowacyjności do polityki z obszaru edukacji dorosłych

• Wzmacnianie koordynacji między różnymi grupami interesu

• Niedopuszczanie do regresywnych efektów stosowanej polityki w obszarze LLL

• Zapewnienie stabilności modelom kształcenia ustawicznego.

Wykład 3

20.02.2011

(!!!)Cel strategiczny

Rozwój procesu kształcenia ustawicznego i uczenia się w ciągu kształcenia całego życia jest wspomaganie i ukierunkowanie rozwoju osobowości, stymulowanie innowacyjności i kreatywności człowieka. Sprzyjać to będzie wzrostowi konkurencyjności, poprawie organizacji pracy i tworzeniu podstaw rozwoju społeczeństwa opartego na wiedzy.

Strategia rozwoju kształcenia ustawicznego do 2010 roku.

Działania priorytetowe:

• Zwiększenie dostępu do kształcenia ustawicznego

• Podnoszenie jakości kształcenia ustawicznego

• Współpraca i partnerstwo

• Wzrost inwestycji w zasoby ludzkie

• Tworzenie zasobów informacyjnych w zakresie kształcenia ustawicznego i rozwój usług doradczych

• Uświadomienie roli i znaczenia kształcenia ustawicznego

Instytucje zaangażowane w proces kształcenia ustawicznego

Oferta edukacyjna

Tematyka prowadzonych badań w obszarze kształcenia ustawicznego

Wykład 4.

06.03.2011

(!!!)Ważne pojęcia w andragogice dorosłych:

• Edukacja ustawiczna- proces dydaktyczny w wyniku którego podmiot procesu edukacji- osoby dorosłe, które spełniły obowiązek szkolny, uzyskuje i uzupełnia wiedzę ogólną, umiejętności i kwalifikacje zawodowe w formach pozaszkolnych. Ściśle związane jest z edukacją formalną, gdyż odnosi się do zinstytucjonalizowanych form (np. szkoła, uczelnia) nauczania i uczenia się, opartych na stałych pod względem czasu i treści nauki formach (np. klasy, stopnie, programy, podręczniki), wg Okoń, Nowy Słownik Pedagogiczny

• Andragogika (edukacja dorosłych)- gr. Andros- człowiek, agogos- przewodnik- jest to nauka zajmująca się teorią nauczania ludzi dorosłych ściśle związane są z nią takie pojęcia jak edukacja ustawiczna i edukacja całożyciowa, a także kształcenie formalne, nieformalne i poza formalne

• Edukacja całożyciowa (uczenie się przez całe życie)- współczesna koncepcja edukacji całożyciowej. Jest procesem obejmującym swoim zasięgiem całe życie człowieka, rozwój jego cech indywidualnych jak też rozwój cech społecznych we wszystkich formach i wszystkich koncepcjach.- w systemie formalnym, nieformalnym i poza formalnym (Strategia Rozwoju Kształcenia Ustawicznego)

• Edukacja nieformalna- obejmuje zorganizowaną działalność oświatową, która odbywa się poza ustalonym systemem kształcenia formalnego, często podejmowana samodzielnie lub w nawet zorganizowanej akcji, umożliwia określonej grupie uczestników osiągnięcie założonych celów (np. warsztaty, treningi, szkolenia)

• Edukacja poza formalna (incydentalna)- niezorganizowany i nieusystematyzowany proces odbywający się w ciągu całego życia, dzięki któremu jednostka nabywa wiedzę i umiejętności, kształtuje swoje postawy, utrwala wartości, korzystając z codziennego doświadczenia oraz wychowawczego wpływu swojego środowiska (np. rodzina, sąsiedzi, rówieśnicy, praca, rozrywka, mass media)

• Edukacja ustawiczna dla wszystkich- ściśle związane jest to z liczbą uczestniczących w tego rodzaju edukacji, której zadanie skierowane powinno być na grupy osób szczególnie poszkodowanych. Motywacja staje się ważnym warunkiem sukcesu edukacji dorosłych jak tez integracja instytucji popularyzujących tę edukację oraz środki wspomagające jej rozwój jak multimedia.

Tendencje (dążenia) w obszarze kształcenia dorosłych:

• Aby nadano kształceniu ustawicznemu strategiczne znaczenie- podkreślenie roli edukacji dorosłych- rola we wszystkich obszarach życia- gospodarcza, społeczna i polityczna pozycja gminy, regionu oraz kraju

• Włączenie oraz skupienie się wokół badań nad kształceniem samosterownym i sieci współpracy- skierowana na rozwój indywidualnych możliwości uczenia się, świadome uczestnictwo w życiu społecznym i procesie edukacji- korzystanie z dóbr; centra doradcze: informowanie, doradzanie i wskazywanie kierunku.

• Dążenie do sprzyjania i podwyższania jakości kształcenia ustawicznego- ukierunkowanie na zindywidualizowanie, wpływanie na świadomość, przekazywana wiedza będzie wspomagała proces edukacji ludzi dorosłych, będzie interdyscyplinarna- z różnych dziedzin, kształcenie specjalistów- edukatorów z różnych dziedzin

• Dążenie do modularyzacji kształcenia ustawicznego- kształcenie dzięki modułom, wykształcenie człowieka kompetentnego- wiedza, doświadczenie (osobiste) i praktyka (zawodowa); kształcenie modułowe jest korzystniejsze, bloki tematyczne, edukacja dorosłych pozwala na zdobycie nowych kwalifikacji i uprawnień (np. projekt TEACH)

System finansowania edukacji w Polsce:

• Wiek osób podlegających procesowi kształcenia

• Oferta programowa, która proponuje bogatą paletę placówek

• Różnorodność organów prowadzących

• Zmiany cywilizacyjne, demograficzne

Analiza w kontekście 3 aspektów:

1. Podmiotów finansujących

2. Procesów ustalenia wysokości transferów pieniężnych

3. Zakresu przedmiotowego zadania finansowych i różnych źródeł

Podmioty systemów finansowania edukacji dorosłych w Polsce:

• Krajowe oraz osoby prawne, osoby fizyczne

• Budżet wspierany przez kapitał zagraniczny jak: Bank Światowy- Aktywizacja Obszarów Wiejskich, w tym pod komponent B2- edukacji, kraje UE

• Zagraniczne

• Prywatne

• Publiczne

Państwo- najważniejszy podmiot w sferze finansowania dorosłych

• Oświatowa subwencja ogólna

• Dotacje celowe

• Rezerwy celowe

Kierunki alokacji środków finansowych:

1. Zmodernizowanie sprzętu komputerowego i oprogramowania, dostęp do Internetu

2. Zmodernizowanie bazy dydaktycznej szkół i placówek jak również opracowanie nowych podstaw programowych i innowacyjnych programów nauczania

3. Wprowadzenie kształcenia na odległość- powszechny dostęp do wiedzy (e-learning)

Model finansowania edukacji- założenia:

• Uwzględnienie środków na wdrażanie programów niwelujących zagrożenia globalizacji kulturowej

• Uwzględnienie zjawisk kryzysowych- bezrobocie(niepewność pracy, brak perspektyw)

• Szanse zawodowe, zagrożenia moralne dzieci, młodzieży i dorosłych, zagubienie, samotność, niepewność, zwątpienie, ograniczenie dostępu do urządzeń infrastruktury i mieszkalnictwa

• Zapobieganie zagrożeniom dla otoczenia przyrodniczego człowieka

• Zapobieganie zagrożeniom bezpieczeństwa przez narastające przestępstwa, afery, korupcje, mafie, alkoholizm, choroby, dewiacje.

Finansowanie sieci edukacji dorosłych:

• Wsparcie finansowe Komisji Europejskiej w wysokości wynikającej z przedłużonego Planu Pracy (negocjowana z koordynatorem)

• Wysokość przyznanego grantu zależy od działań przewidzianych w projekcie

• Każdego roku Komicja Europejska organizuje co najmniej jedno spotkanie dla koordynatorów sieci Grundtviga w celu monitorowania postępów

Możliwości finansowe i czasowe:

• Wzmacnianie popytu na edukację dalszą poprzez wspieranie jednostek i skuteczniejsze uwzględnianie ich zawodowej sytuacji

• Stworzenie równowagi między indywidualną odpowiedzialnością i wspieraniem z zewnątrz, przy tym zaleca się sprawdzenie skuteczności działania kuponów edukacyjnych

• Umożliwienie stopniowego zdobywania kwalifikacji w ramach uprawnień socjalnych

• Nowa regulacja czasu pracy i nauki oraz finansowanie edukacji dalszej w drodze regulacji między pracodawcami i związkami zawodowymi

• Specjalne wspieranie pracowników średnich i małych zakładów

• Kontrola udogodnień podatkowych dla uczących się

(!!!)Instytucje edukacji o zasięgu światowym i europejskim

• UNESCO- Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Oświaty, Nauki i Kultury

• UIE- Instytut Pedagogiczny UNESCO

• EAEA- Europejski Związek Edukacji Dorosłych

• ESREA- Europejskie Towarzystwo na Rzecz Rozwoju Edukacji Dorosłych

• IIZ/ DVV- Instytut Współpracy Międzynarodowej Niemieckiego Związku Uniwersytetów Powszechnych

• OECD- Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju

• ICAE- Międzynarodowa Rada Edukacji Dorosłych

• ODCE- Organizacja Współpracy i Rozwoju Ekonomicznego

• CE- Rada Europy

(!!!)Instytucje edukacji dorosłych o zasięgu krajowym :

• NIACE- Krajowy Instytut Ustawicznej Edukacji Dorosłych- Anglia i Walia

• LSSA- Litewski Związek Edukacji Dorosłych

• AONTAS- Krajowy Związek Edukacji Dorosłych

Rada Europy (CE)- pierwsza europejska organizacja polityczna powołana po II wojnie światowej w celu nawiązania i zacieśnienia współpracy w dziedzinie gospodarczej, społecznej, kulturalnej, prawnej i oświatowej. Działalność badawcza i propagandowa, głównie w zakresie:

• Europejskiego obywatelstwa i tożsamości narodowej

• Oświaty i kultury w społeczeństwie w okresie przemian

• Kultury i oświaty dnia codziennego

Rada nie dysponuje aktami prawnymi umożliwiającymi bezpośrednio legislacyjne wpływanie na proces kształcenia i wychowania w poszczególnych krajach

Organizacja Współpracy i Rozwoju Ekonomicznego (ODCE)- zrzesza 36 krajów i posiada wydzielony Komitet Edukacyjny. Kierunki prac:

• Ekspertyzy systemów oświatowych

• Planowanie i przewidywanie rozwoju oświaty zgodnie z tendencjami gospodarczo- ekonomicznymi i postępem techniki w danym regionie

• Nowe technologie informacyjne związane z rozwojem kształcenia ustawicznego

Dokumenty opracowane przez tę organizację są materiałem informacyjnym i nie mają mocy obowiązującej.

UNESCO- zadania:

• Prowadzenie działalności sprzyjającej wzajemnemu poznaniu i zrozumieniu między narodami

• Popieranie oświaty, nauki i kultury na obszarze całego świata

• Ochrona dorobku kulturowego

• Rozwijanie współpracy i wymiany kulturowej między narodami

Obrady UNESCO kończą się uchwaleniami rekomendacji, stanowiących źródło informacji.

Organizacja Współpracy Gospodarczej (OECD)- Paryż 1961 r., charakter gospodarczy, wywiera niemały wpływ na rozwój szkolnictwa państw członkowskich (ponad 20 krajów z UE). Za sprawy edukacji i oświaty odpowiadają tu przede wszystkim:

• Komitet Edukacji- określa główne kierunki polityki oświatowej e aspekcie społecznym i politycznym

• Centrum ds. Badań i Innowacji w Oświacie- rozwija aktywność badawczą w edukacji, wdraża innowacje oświatowe

Europejskie Stowarzyszenie do spraw Edukacji Dorosłych- wchodzi tam ponad 140 organizacji z ponad 25 krajów. Cel: zabieganie o należną rangę edukacji dorosłych w polityce państw europejskich przez wskazywanie jej znaczenia w rozwiązywaniu problemów jak brak równowagi szans, zmierza do podejmowania działań na rzecz tworzenia kultury pokoju i tolerancji.

Europejski Instytut Edukacji i Polityki Socjalnej- Paryż 1975 r., organizacja pozarządowa. Cel: rozwój współpracy naukowo- badawczej w perspektywie europejskiej na rzecz poprawy warunków oświaty, edukacji i kształcenia ustawicznego. Dokonuje analiz założeń i realizacji polityki oświatowej, projektów edukacyjnych i reform systemowych w poszczególnych krajach, proponując ich usprawnienie. Współdziała z Radą Europy, UNESCO.

Stowarzyszenie ds. Kształcenia Nauczycieli w Europie- organizacja pozarządowa, powstała w 1976 r. pod auspicjami Europejskiej Fundacji na rzecz Kultury. Formy działalności:

• Coroczne konspekty poświęcone problematyce kształcenia nauczycieli

• Prace w 12 stałych grupach zajmująca się aktualnymi problemami kształcenia nauczycieli

• Publikowanie ukazujących się trzy razy do roku specjalistycznych czasopism „European Journal of Teacher Education”, biuletyn „News”.

Nauczyciel w oświacie dorosłych:

W momencie narodzin oświaty dorosłych- celowej działalności na rzecz ludzi i robotników na przełomie XVIII i XIX w., pojawia się nowa kategoria nauczycieli dorosłych- działacze społeczni- nauczali z pobudek religijnych, W Anglii- kraju z tradycjami edukacji dorosłych - ukształtowało się kilka odmian pracowników oświaty dorosłych: organizatorzy i nauczyciele edukacji początkowej, organizatorzy i opiekunowie- przewodnicy- zespołów samokształceniowych, W II połowie XIX w. na stałe wprowadzona została kategoria nauczyciela dorosłych (profesjonalnych nauczycieli), nauczyciele tzw. kolegiów ludowych oraz wykładowcy i tutorzy (nauczyciele konsultanci, doradcy i opiekunowie). W Danii pojawili się nauczyciele- wychowawcy szkoły ludowej o charakterze internatowym dla młodzieży pracującej i dorosłych, zwanym uniwersytetem ludowym. W Polsce w okresie zaborów, w spontanicznie organizowanej oświacie dorosłych pracy kulturalno- oświatowej funkcjonowali tacy działacze społeczni jak: nauczyciele kursów dla analfabetów, prelegani wykładów popularnych, organizatorzy imprez kulturowych, bibliotekarze- samoucy. Z czasem ukształtowali się nauczyciele działalności profesjonalnej jak: czołowi intelektualiści uniwersytetów, członkowie towarzystw naukowych i kulturalnych, pisarze, autorzy poradników i przewodników do samokształcenia. W okresie międzywojennym nastąpił dynamiczny rozwój oświaty dorosłych. Zrodził się nowy typ pracownika oświatowego jako zawodowca różnych specjalności. Był to pracownik „do wszystkiego”, szczególnie na terenach wiejskich: do nauczania analfabetów, prowadzenia uniwersytetu powszechnego (ludowego), W połowie lat 20- tych pojawił się pracownik pozaszkolnej oświaty dorosłych: redaktor i prezenter w radio.

Kształcenie i doskonalenie andragogów w Polsce

• W 1919 r. rozpoczęto kształcenie i doskonalenie andragogów w Centralnym Biurze Kursów dla Dorosłych(później Instytut Oświaty Dorosłych). Przyjęto różnorodne formy działalności: poradnictwo (dla działaczy oświatowych, np. w zakresie literatury, organizacji kursów oraz kursy dla instytucji oświaty dorosłych); wydawnictwa(opracowania programowe, organizacyjne i metodyczne, sprawozdawczo- informacyjne oraz czasopisma i podręczniki dla dorosłych) i kursy instruktorskie (dla czynnych pracowników oświaty i dla kandydatów zawodu nauczycielskiego).

• Instytut został rozwiązany w 1948 r. przez włączenie do Towarzystwa Uniwersytetów Ludowych, które wkrótce utraciło autonomię przez włącznie do Towarzystwa Uniwersytetów Robotniczych.

• Akademickie kształcenie andragogów zostało podjęte w 1925 r. przez Wolną Wszechnicę Polską- nowatorską placówkę o charakterze otwartym, dostępną dla osób nieposiadających świadectwa dojrzałości.

• Na Wolnej Wszechnicy Polskiej powstały 4 wydziały: Matematyczno- Przyrodniczy, Nauk Politycznych, Nauk Społecznych oraz Wydział Pedagogiczny.

• Wydział Pedagogiczny posiadał w swej strukturze Studium Pracy Społeczno- Oświatowej wg koncepcji H. Radlińskiej o następujących specjalnościach: systematycznego kształcenia dorosłych, bibliotekarstwo i czytelnictwo, organizacja życia kulturalnego, praca opiekuńcza. Po wojnie działalność kontynuowano na Uniwersytecie Łódzkim do 1952 r.

• W okresie międzywojennym nowatorską formą kształcenia andragogów były kursy korespondencyjne organizowane przez Powszechny Uniwersytet Korespondencyjny. Przeprowadzono 45 kursów, poruszających m. in. takie zagadnienia jak: dzieje i założenia teoretyczne pracy oświatowej, założenia społeczno- polityczne i gospodarcze pracy oświatowej, założenia kulturalne pracy oświatowej, praktyka pracy oświatowej.

• Po II wojnie ważnym ośrodkiem kształcenia adragogów był Kraków. W latach 1946- 1949 Wyższa Szkoła Nauk Społecznych prowadziła trzyletnie studia dla pracowników kulturalno- oświatowych. Uniwersytet Jagielloński z katedrą Oświaty i Kultury Dorosłych prowadził magisterskie studia pracy kulturalno- oświatowej (1946- 1952)

• W roku 1956 reaktywowano 5-cio letnie studia pedagogiczne, a od 1969 r. specjalizację edukacji dorosłych.

• W 1974 r. specjalizacja ta została zastąpiona 5-cio letnimi studiami pedagogiki kulturalno- oświatowej, które przygotowywały głównie do pracy pozaszkolnej z dziećmi i młodzieżą.

• Do 1989 r. jedyną formą przygotowania andragogicznego były podyplomowe studia edukacji dorosłych przy Uniwersytecie Warszawskim z programem ogólnym i przy SGGW dla nauczycieli szkół rolniczych i pozaszkolnej oświaty rolniczej.

Podsumowanie:

Do 1898 r. kształcenie andragogiczne w Polsce charakteryzowała redukcja zróżnicowanej kategorii pracowników oświaty dorosłych do kategorii pracowników kulturalno- oświatowego.

Pracownicy i działacze coraz mniej licznych instytucji oświaty, a także nauczyciele rozwijających się od lat 70- tych centrów kształcenia dorosłych, nie znajdowali wsparcia w zinstytucjonalizowanych formach kształcenia i doskonalenia andragogów.

Zainteresowanie oświatą dorosłych wzrosło w obliczu przesilenia politycznego i społecznego i gospodarczego co zaowocowało rozwojem rynku usług edukacyjnych dla dorosłych

Oferta w zakresie kształcenia andragogów jest ograniczona m. in. z powodu ograniczonych możliwości finansowania tej grupy zawodowej.

Andragogika nie jest przedmiotem nauczania w ramach 150-cio godzinnego kursu pedagogicznego dla studentów specjalności nauczycielskiej różnych kierunków, którzy coraz częściej trafiają do pracy z dorosłymi.

Studenci pedagogicznych specjalności edukacji dorosłych / edukacji ustawicznej, którzy bez prawa do nauczania przedmiotów szkolnych, nie znajdą, z wyjątkiem dużych ośrodków zatrudnienia w placówkach andragogicznych (w charakterze metodyków, doradców, organizatorów pozaszkolnych form edukacji dorosłych).

Współczesne typologie pracowników edukacji dorosłych- problemy:

• Różnorodność placówek oświaty dorosłych (CKU, CKP, ośrodki szkoleniowe, zakłady pracy, domy kultury, firmy szkoleniowe, uniwersytety III wieku), różnych organizatorów (państwo, towarzyszenia, osoby fizyczne).

• Różnorodność statusu zawodowego i wynikających stąd zadań i funkcji (w edukacji szkolnej- nauczyciel, edukacja zawodowa- trenerzy , instruktorzy, popularyzatorzy wiedzy, przewodnicy kultury)

• Różnorodność relacji między zatrudniającą instytucją a pracownikami (pracują na pełnym etacie, pracujący na umowę zlecenie, o dzieło)

• Różnorodność weryfikacji kwalifikacji (pracownicy o różnym poziomie wykształcenia)

• Fragmentaryczne dane statystyczne (żaden organ państwowy nie ma obowiązku gromadzenia danych o placówce i kadrze oświaty dorosłych

A. Wesołowska:

• Andragog- nauczyciel

• Andragog- animator

• Andragog- organizator

M. Marczuk:

• Nauczyciel szkolnej edukacji dorosłych

• Nauczyciel pozaszkolnej edukacji dorosłych

FORMY KSZTAŁCENIA LUDZI DOROSŁYCH - Nauczyciele szkolnej edukacji dorosłych- style działania (B. Wojtasik)

• Nauczyciele szkół stacjonarnych (wieczorowych )- organizują proces kształcenia głównie w systemie klasowo- lekcyjnym (średni szczebel) i wykładowo- ćwiczeniowym, preferowany styl- ekspert- ma dużą wiedzę, udziela instrukcji, wskazówek, poleceń, dokonuje wyboru i ponosi za niego odpowiedzialność.

• Nauczyciele szkół zaocznych (korespondencyjnych)- proces kształcenia polega na kierowanym samokształceniu o preferowanym stylu- konsultant- udziela wskazówek uczącym się, pomaga w rozwiązywaniu napotkanych problemów

• Nauczyciele szkół eksternistycznych - praca polega na udostępnianiu uczącym się programu kształcenia, wskazaniu odpowiednich źródeł wiedzy i sporadycznym udzielaniu konstrukcji oraz przeprowadzaniu egzaminów- preferowany styl- spolegliwy opiekun - stymuluje do aktywności, nie narzuca zdania, udziela porady kiedy jest proszony

• Nauczyciel form przemiennych (połączenie kształcenia stacjonarnego z zaocznym)- preferowany styl to połączenie eksperta z konsultantem

Specyfika pracy andragoga

• Inne relacje między uczącym a uczniem

• Większa różnorodność form kształcenia

• Większe zintegrowanie z potrzebami społecznymi

• Inny sposób oceniania

• Inna atmosfera nauki

• Inna motywacja i cele nauczania

• Inny sposób planowania procesu kształcenia

(!!!)J. Kargul

• Właściciele- obok działalności gastronomicznej stwarzają warunki i inspirują rozmaitą działalność artystyczno- kulturową

• Instruktorzy- prowadzą tradycyjne sekcje i zespoły zainteresowanych w domach kultury

• Animatorzy- twórcy rozmaitych autorskich form aktywności kulturalnej, których głównym celem jest pobudzanie do aktywności uczestników zdarzeń

(!!!)T. Aleksander

• Kierownicy placówek oświatowych i kultury, centrów kształcenia i doskonalenia, domów i ośrodków kultury, bibliotek, organizujących różne formy kształcenia dorosłych

• Instruktorzy, prowadzący konkretną działalność edukacyjną i wychowawczą z dorosłymi

• Organizatorzy i realizatorzy działalności kulturalno- oświatowej

• Działacze społeczni (wolontariusze) w różnych instytucjach oraz placówkach oświaty i kultury dorosłych

Zadania i funkcje andragogów- Raport UNESCO (J. Delors)

• Uczenie się zdobywania wiedzy (nauczyć się jak się uczyć)- to zarówno środek jak i cel w życiu. Jako środek pomaga zrozumieć siebie i świat na tyle, by godnie żyć, zdobywać kwalifikacje zawodowe, komunikować się. Jako cel oznacza czerpanie radości z rozumienia, posiadania wiedzy i odkrywania. Uczenie zdobywania wiedzy wymaga ćwiczeń myślenia, kształtowania umiejętności koncentracji i przywoływania wcześniej zdobytej wiedzy (UCZYĆ SIĘ ABY WIEDZIEĆ)

• Uczenie się działania- nie jest tylko procesem nabywania kwalifikacji zawodowych, ale też kompetencji. Szczególnie jest to ważne w kontekście rynku pracy- potrzebne są kompetencje zawodowe, społeczne i indywidualne pozwalające na umiejętne funkcjonowanie w zespole na zasadzie współdziałania i podporządkowania. (UCZYĆ SIĘ ABY DZIAŁAĆ)

• Uczenie się harmonijnego współdziałania- głównym założeniem jest to, aby uczący się mogli poznawać i odkrywać innych, by rozumieli wartości wspólne realizowanych celów wcześniej jednak należy poznać samego siebie, swoje najbliższe otoczenie, tradycje i kulturę (UCZYĆ SIĘ ABY WSPÓŁDZIAŁAĆ)

• Uczenie się życia- to troska o wszechstronny rozwój jednostki, jej ciała, intelektu, wrażliwości, poczucia estetyki, osobistej odpowiedzialności i duchowej wartości. Dla tych wartości należy wzbogacać programy kształcenia o treści humanistyczne, artystyczne i dzieła różnych sztuk. One pobudzają wrażliwość, rozwijają duchowo i uczą wartościowania. Celem tego uczenia się jest rozwój własnej osobowości i możliwości działania w oparciu o własną autonomię, krytyczny osąd, świadomość współodpowiedzialności (UCZYĆ SIĘ ABY ŻYĆ)

Funkcje andragogów:

S. Kaczor:

• Wychowawcza

• Dydaktyczna

• Działacze społeczni

• Badawcza

• Społeczno- opiekuńcza

• Innowacyjna

Cz. Banach:

• Nauczanie i wspieranie rozwoju

• Wychowanie i samowychowanie uczniów

• Opieki, wyrównywanie warunków kształcenia

• Diagnozowania

• Resocjalizacji

• Działalności innowacyjno- reformatorska

• Współpracy ze środowiskiem zamieszkania i pracy

• Organizacji pracy własnej i zbiorowej

Funkcje andragogów- andragogika krytyczna:

• Zadania andragoga to uczenie korzystania z informacji przetwarzanych w życiowym doświadczeniu, pomoc w odkrywaniu źródeł uprzedmiotowienia, pomoc w identyfikowaniu ograniczających emancypacyjny udział w życiu społecznym, pomoc w rozumieniu związków jednostki z rzeczywistością oraz czynników osobowościowych i poza osobowościowych określających ten związek.

Zadania andragogów:

• Informacyjne

• instruktażowe

• doradcze

• konsultacyjne

• mediacyjne

• rekwalifikacyjne

• wychowawcze

• terapeutyczne

Wykład 6

16.04.2011

Edukacja ustawiczna jako idea edukacyjna

(!!!)Robert J. Kidd - w 1960 r. przewodniczył II Międzynarodowej Konferencji Oświaty Dorosłych w Montrealu, której rezultatem było sformułowanie zasady kształcenia ustawicznego w oświacie dorosłych (1966)

Trzy wymiary kształcenia ustawicznego: kształcenie w pionie, poziomie i w głąb.

1. Kształcenie w pionie obejmuje kolejne szczeble edukacji szkolnej- od przedszkola, poprzez szkołę do studiów wyższych i podyplomowych. Zasady drożności i dostępności gwarantują młodzieży i dorosłych spełnienia się w tym wymiarze, niezależnie od wieku, zawodu, miejsca zamieszkania i innych czynników utrudniających edukację.

2. Kształcenie w poziomie ma zapewnić poznawania różnych dziedzin życia, nauki i kultury niezależnie od studiów pionowych. Likwidacja sztucznych barier między dziedzinami życia i kultury umożliwia pełne wykorzystanie tego wymiaru dzięki indywidualnej aktywności człowieka i dzięki działalności pozaszkolnych instytucji oświatowych.

3. Kształcenie w głąb jest natomiast ściśle związane z jakością edukacji i wyraża się w bogatej motywacji kształcenia, w umiejętnościach samokształceniowych, zainteresowaniach intelektualnych, w stylu życiu zgodnym z ideą ustawicznego kształcenia i kulturalnym wykorzystaniem czasu wolnego.

Koncepcja Kidda poszerza rozumienie edukacji ustawicznej dzięki akcentowaniu jakości działań oświatowych i wskazywaniu bogatych potrzeb oraz możliwości oświaty pozaszkolnej i oświaty dorosłych. Trzy wymiary kształcenia w pionie, poziomie i w głąb to edukacja programowa w szkole i uczelni wspierana aktywnością samokształceniową i udziałem w formach pozaszkolnej oświaty dorosłych.

(!!!)P. Lengrand( 1970- najwybitniejszy teoretyk oświaty ustawicznej, który zwrócił uwagę na różnorodność w rozumieniu pojęcia kształcenia ustawicznego)- aby urzeczywistnić idee oświaty ustawicznej, należy podjąć działalność w następującym zakresie:

1. Rozwoju edukacji dorosłych, która zaspokoiłaby potrzeby aktualizowania wiedzy i stałaby się terenem wypracowania metod kształcenia nietradycyjnego

2. Dokonanie zmian w nauczaniu podstawowym, w celu wysunięcia w nim na pierwsze miejsce konieczności wyrobienia w uczniach nawyku uczenia się

3. Przygotowanie zmian systemu kształcenia nauczycieli, z założeniem przekształceń

Podstawową zasadą kształcenia ustawicznego- zdaniem Lengranda- jest zachowanie ciągłości i systematyczności procesu uczenia się, co zapewni z jednej strony stały rozwój, a z drugiej uchroni przed zdezaktualizowaniem zdobytej wiedzy.

(!!!)Ch. Hummel (1977), który na podstawie materiałów XXXV sesji Międzynarodowej Konferencji Oświaty UNESCO dokonał ogólnej prezentacji aktualnych problemów oświaty i jej dalszego rozwoju.

• Podstawową ideą edukacji ustawicznej jest wychowanie nowego typu człowieka charakteryzującego się twórczym i dynamicznym stosunkiem do życia i kultury; potrafiącego doskonalić siebie, a także ulepszać warunki życia. Systemem kształcenia ustawicznego autor obejmuje przedszkole, szkołę podstawową i średnią, formy edukacji zawodowej, oświatę dorosłych i szkolnictwo wyższe.

• Konsekwencją tego podejścia dla edukacji ustawicznej jest przede wszystkim odejście od przekazu wiedzy encyklopedycznej na rzecz poznawczego uczenia się.

R. H. Dave (1977)- kształcenie ustawiczne nie jest tożsame z oświatą dorosłych w nowych warunkach. Jest to całość oświaty i wychowania obejmującą formalne, nieformalne ci incydentalne formy kształcenia i wychowania. Do oświaty ustawicznej autor zalicza wychowanie środowiskowe w domu, w szkle, w zakładzie pracy i poza nim. Wyodrębnia trzy komponenty oświaty ustawicznej: Zycie, oświatę i ustawiczność. Ostatecznym celem oświaty ustawicznej jest utrzymanie i polepszanie jakości życia poprzez rozwój i integrację dla lepszego odgrywania ról społecznych i zawodowych.

(!!!)Faure (Uczenie się: nasz ukryty skarb). Jedna z dwu podstawowych zasad to:

• Uczenie się przez całe życie, określa nową strukturę życia ludzkiego i miejsca w nim edukacji.

• Kształcenie ustawiczne jest zgodne z potrzebami nowoczesnego społeczeństwa, uwzględnia przemiany czasu, wartości rynku oraz rytm indywidualnej egzystencji

• Edukacja staje się wielowymiarowa i zgodna z określeniami komisji „czterech filarów” realizuje kształcenie dla wiedzy, dla działań i umiejętności, dla znajdowania sensu życia i zrozumienia innych.

1. Uznano, że wszyscy obywatele państwa powinni uczestniczyć w formach aktywności edukacyjnej. Osoby z niższym wykształceniem uzyskują odpowiednie wsparcie i przygotowanie.

2. Należy zwiększyć liczbę i różnorodność instytucji oświatowych. Obok uniwersytetów ludowych powinny szerzej rozwijać działalność szkoły ogólnokształcące i zawodowe dla dorosłych oraz centra kursów.

3. Uczniów w szkołach powszechnych trzeba wdrażać do samodzielnej aktywności poznawczej i rozwijania dalszego kształcenia.

4. Placówki i instytucje oświatowe muszą stale doskonalić swą działalność, aby odpowiadała aktualnym potrzebom i nowym propozycjom teorii edukacji.

5. Wskazane jest opracowanie systemu kredytów dla kształcenia dorosłych, które byłyby realizowane w ujęciu modułowym, co ułatwi i uatrakcyjni proces aktywności edukacyjnej.

6. Wymagają zbliżenia potrzeby i interesy zakładów pracy oraz jednostek ludzkich, by łączyć w całość kierunki rozwoju gospodarki z indywidualną aktywnością oświatową dorosłych, która stanowi zespół ludzki w gospodarce kraju, regionu i przedsiębiorstwa.

7. Różne formy aktywności edukacyjnej wymagają rozwinięcia współpracy trzech typów instytucji kształcących w zakresie ogólnym, zawodowym i artystycznym. Łącznie stanowią one całość oddziaływań i doznań kulturalnooświatowych.

8. Potrzebne są szersze i aktywniejsze formy włączenia dorosłych do technologii informatycznej; zarówno z życia codziennego jak i modernizacji procesów edukacyjnych. Ważna w tym jest rola zakładów pracy i instytucji upowszechniania wiedzy oraz techniki użytkowej

9. Trzeba przygotować bank ofert oświatowych dla dorosłych z odpowiednim jego upowszechnieniem.

10. Najbardziej funkcjonalne kursy dla dorosłych utworzyć powinny sieć placówek do wykorzystania przez zainteresowanych, którzy podejmą kształcenie lub inne formy aktywności edukacyjnej.

Wykład 5.

03.04.2011

Andragog- rozumiany jako nauczyciel ludzi dorosłych (edukator)

Nauczyciel szkoły w Roscoe Village w Ohio (USA) w 1872r: nauczyciel każdego dnia powinien zadbać o to, aby lampy były napełnione a kominek czysty.

Nauczyciel w oświacie dorosłych:

• W momencie narodzin oświaty dorosłych- celowej działalności na rzecz ludzi i robotników na przełomie XVIII i XIX w., pojawia się nowa kategoria nauczycieli dorosłych- działacze społeczni- nauczali z pobudek religijnych, charytatywnych, samopomocowych , społecznych, politycznych, opiekuńczych i tzw. wyższych celów i własnej satysfakcji. Podobne poglądy utrzymywały się do lat 50- tych XX w. np. w Niemczech.

• W Anglii- kraju z tradycjami edukacji dorosłych - ukształtowało się kilka odmian pracowników oświaty dorosłych: organizatorzy i nauczyciele edukacji początkowej, organizatorzy i opiekunowie- przewodnicy- zespołów samokształceniowych, organizatorów zajęć klubowych i świetlicowych, oświatowi pracownicy muzealni i biblioteczni

• W II połowie XIX w. na stałe wprowadzona została kategoria nauczyciela dorosłych (profesjonalnych nauczycieli), nauczyciele tzw. kolegiów ludowych oraz wykładowcy i tutorzy (nauczyciele konsultanci, doradcy i opiekunowie)- uniwersytetów rozszerzonych (university extension)- ruch tych uniwersytetów skupiał się wokół takich zadań jak: popularyzacja nauki, kultury, techniki przez pracowników uczelni wśród i spoza grona studentów.

• W Danii pojawili się nauczyciele- wychowawcy szkoły ludowej o charakterze internatowym dla młodzieży pracującej i dorosłych, zwanym uniwersytetem ludowym. Szczególną wagę przywiązywano do kwalifikacji moralnych, ponieważ wspólne zamieszkiwanie z podopiecznymi ściśle powiązane było z pozytywnym oddziaływaniem wychowawczym.

• W Polsce w okresie zaborów, w spontanicznie organizowanej oświacie dorosłych pracy kulturalno- oświatowej funkcjonowali tacy działacze społeczni jak: nauczyciele kursów dla analfabetów, prelegani wykładów popularnych, organizatorzy imprez kulturowych, bibliotekarze- samoucy.

• Z czasem ukształtowali się nauczyciele działalności profesjonalnej jak: czołowi intelektualiści uniwersytetów, członkowie towarzystw naukowych i kulturalnych, pisarze, autorzy poradników i przewodników do samokształcenia.

• W okresie międzywojennym nastąpił dynamiczny rozwój oświaty dorosłych. Zrodził się nowy typ pracownika oświatowego jako zawodowca różnych specjalności. Był to pracownik „do wszystkiego”, szczególnie na terenach wiejskich: do nauczania analfabetów, prowadzenia uniwersytetu powszechnego (ludowego), niedzielnego, prowadzenia biblioteki, teatru amatorskiego, chóru oraz innych działań.

• W połowie lat 20- tych pojawił się pracownik pozaszkolnej oświaty dorosłych: redaktor i prezenter w radio.

Kształcenie i doskonalenie andragogów w Polsce

• W 1919 r. rozpoczęto kształcenie i doskonalenie andragogów w Centralnym Biurze Kursów dla Dorosłych(później Instytut Oświaty Dorosłych). Przyjęto różnorodne formy działalności: poradnictwo (dla działaczy oświatowych, np. w zakresie literatury, organizacji kursów oraz kursy dla instytucji oświaty dorosłych); wydawnictwa(opracowania programowe, organizacyjne i metodyczne, sprawozdawczo- informacyjne oraz czasopisma i podręczniki dla dorosłych) i kursy instruktorskie (dla czynnych pracowników oświaty i dla kandydatów zawodu nauczycielskiego).

• Instytut został rozwiązany w 1948 r. przez włączenie do Towarzystwa Uniwersytetów Ludowych, które wkrótce utraciło autonomię przez włącznie do Towarzystwa Uniwersytetów Robotniczych.

• Akademickie kształcenie andragogów zostało podjęte w 1925 r. przez Wolną Wszechnicę Polską- nowatorską placówkę o charakterze otwartym, dostępną dla osób nieposiadających świadectwa dojrzałości.

• Na Wolnej Wszechnicy Polskiej powstały 4 wydziały: Matematyczno- Przyrodniczy, Nauk Politycznych, Nauk Społecznych oraz Wydział Pedagogiczny.

• Wydział Pedagogiczny posiadał w swej strukturze Studium Pracy Społeczno- Oświatowej wg koncepcji H. Radlińskiej o następujących specjalnościach: systematycznego kształcenia dorosłych, bibliotekarstwo i czytelnictwo, organizacja życia kulturalnego, praca opiekuńcza. Po wojnie działalność kontynuowano na Uniwersytecie Łódzkim do 1952 r.

• W okresie międzywojennym nowatorską formą kształcenia andragogów były kursy korespondencyjne organizowane przez Powszechny Uniwersytet Korespondencyjny. Przeprowadzono 45 kursów, poruszających m. in. takie zagadnienia jak: dzieje i założenia teoretyczne pracy oświatowej, założenia społeczno- polityczne i gospodarcze pracy oświatowej, założenia kulturalne pracy oświatowej, praktyka pracy oświatowej.

• Po II wojnie ważnym ośrodkiem kształcenia adragogów był Kraków. W latach 1946- 1949 Wyższa Szkoła Nauk Społecznych prowadziła trzyletnie studia dla pracowników kulturalno- oświatowych. Uniwersytet Jagielloński z katedrą Oświaty i Kultury Dorosłych prowadził magisterskie studia pracy kulturalno- oświatowej (1946- 1952)

• W roku 1956 reaktywowano 5-cio letnie studia pedagogiczne, a od 1969 r. specjalizację edukacji dorosłych.

• W 1974 r. specjalizacja ta została zastąpiona 5-cio letnimi studiami pedagogiki kulturalno- oświatowej, które przygotowywały głównie do pracy pozaszkolnej z dziećmi i młodzieżą.

• Do 1989 r. jedyną formą przygotowania andragogicznego były podyplomowe studia edukacji dorosłych przy Uniwersytecie Warszawskim z programem ogólnym i przy SGGW dla nauczycieli szkół rolniczych i pozaszkolnej oświaty rolniczej.

Podsumowanie:

Do 1898 r. kształcenie andragogiczne w Polsce charakteryzowała redukcja zróżnicowanej kategorii pracowników oświaty dorosłych do kategorii pracowników kulturalno- oświatowego.

Pracownicy i działacze coraz mniej licznych instytucji oświaty, a także nauczyciele rozwijających się od lat 70- tych centrów kształcenia dorosłych, nie znajdowali wsparcia w zinstytucjonalizowanych formach kształcenia i doskonalenia andragogów.

Zainteresowanie oświatą dorosłych wzrosło w obliczu przesilenia politycznego i społecznego i gospodarczego co zaowocowało rozwojem rynku usług edukacyjnych dla dorosłych

Oferta w zakresie kształcenia andragogów jest ograniczona m. in. z powodu ograniczonych możliwości finansowania tej grupy zawodowej.

Andragogika nie jest przedmiotem nauczania w ramach 150-cio godzinnego kursu pedagogicznego dla studentów specjalności nauczycielskiej różnych kierunków, którzy coraz częściej trafiają do pracy z dorosłymi.

Studenci pedagogicznych specjalności edukacji dorosłych / edukacji ustawicznej, którzy bez prawa do nauczania przedmiotów szkolnych, nie znajdą, z wyjątkiem dużych ośrodków zatrudnienia w placówkach andragogicznych (w charakterze metodyków, doradców, organizatorów pozaszkolnych form edukacji dorosłych).

Współczesne typologie pracowników edukacji dorosłych- problemy:

• Różnorodność placówek oświaty dorosłych (CKU, CKP, ośrodki szkoleniowe, zakłady pracy, domy kultury, firmy szkoleniowe, uniwersytety III wieku), różnych organizatorów (państwo, towarzyszenia, osoby fizyczne).

• Różnorodność statusu zawodowego i wynikających stąd zadań i funkcji (w edukacji szkolnej- nauczyciel, edukacja zawodowa- trenerzy , instruktorzy, popularyzatorzy wiedzy, przewodnicy kultury)

• Różnorodność relacji między zatrudniającą instytucją a pracownikami (pracują na pełnym etacie, pracujący na umowę zlecenie, o dzieło)

• Różnorodność weryfikacji kwalifikacji (pracownicy o różnym poziomie wykształcenia)

• Fragmentaryczne dane statystyczne (żaden organ państwowy nie ma obowiązku gromadzenia danych o placówce i kadrze oświaty dorosłych

A. Wesołowska:

• Andragog- nauczyciel

• Andragog- animator

• Andragog- organizator

M. Marczuk:

• Nauczyciel szkolnej edukacji dorosłych

• Nauczyciel pozaszkolnej edukacji dorosłych

Nauczyciele szkolnej edukacji dorosłych- style działania (B. Wojtasik)

• Nauczyciele szkół stacjonarnych (wieczorowych )- organizują proces kształcenia głównie w systemie klasowo- lekcyjnym (średni szczebel) i wykładowo- ćwiczeniowym, preferowany styl- ekspert- ma dużą wiedzę, udziela instrukcji, wskazówek, poleceń, dokonuje wyboru i ponosi za niego odpowiedzialność.

• Nauczyciele szkół zaocznych (korespondencyjnych)- proces kształcenia polega na kierowanym samokształceniu o preferowanym stylu- konsultant- udziela wskazówek uczącym się, pomaga w rozwiązywaniu napotkanych problemów

• Nauczyciele szkół eksternistycznych - praca polega na udostępnianiu uczącym się programu kształcenia, wskazaniu odpowiednich źródeł wiedzy i sporadycznym udzielaniu konstrukcji oraz przeprowadzaniu egzaminów- preferowany styl- spolegliwy opiekun - stymuluje do aktywności, nie narzuca zdania, udziela porady kiedy jest proszony

• Nauczyciel form przemiennych (połączenie kształcenia stacjonarnego z zaocznym)- preferowany styl to połączenie eksperta z konsultantem

Specyfika pracy andragoga

• Inne relacje między uczącym a uczniem

• Większa różnorodność form kształcenia

• Większe zintegrowanie z potrzebami społecznymi

• Inny sposób oceniania

• Inna atmosfera nauki

• Inna motywacja i cele nauczania

• Inny sposób planowania procesu kształcenia

(!!!)J. Kargul

• Właściciele- obok działalności gastronomicznej stwarzają warunki i inspirują rozmaitą działalność artystyczno- kulturową

• Instruktorzy- prowadzą tradycyjne sekcje i zespoły zainteresowanych w domach kultury

• Animatorzy- twórcy rozmaitych autorskich form aktywności kulturalnej, których głównym celem jest pobudzanie do aktywności uczestników zdarzeń

(!!!)T. Aleksander

• Kierownicy placówek oświatowych i kultury, centrów kształcenia i doskonalenia, domów i ośrodków kultury, bibliotek, organizujących różne formy kształcenia dorosłych

• Instruktorzy, prowadzący konkretną działalność edukacyjną i wychowawczą z dorosłymi

• Organizatorzy i realizatorzy działalności kulturalno- oświatowej

• Działacze społeczni (wolontariusze) w różnych instytucjach oraz placówkach oświaty i kultury dorosłych

Zadania i funkcje andragogów- Raport UNESCO (J. Delors)

• Uczenie się zdobywania wiedzy (nauczyć się jak się uczyć)- to zarówno środek jak i cel w życiu. Jako środek pomaga zrozumieć siebie i świat na tyle, by godnie żyć, zdobywać kwalifikacje zawodowe, komunikować się. Jako cel oznacza czerpanie radości z rozumienia, posiadania wiedzy i odkrywania. Uczenie zdobywania wiedzy wymaga ćwiczeń myślenia, kształtowania umiejętności koncentracji i przywoływania wcześniej zdobytej wiedzy (UCZYĆ SIĘ ABY WIEDZIEĆ)

• Uczenie się działania- nie jest tylko procesem nabywania kwalifikacji zawodowych, ale też kompetencji. Szczególnie jest to ważne w kontekście rynku pracy- potrzebne są kompetencje zawodowe, społeczne i indywidualne pozwalające na umiejętne funkcjonowanie w zespole na zasadzie współdziałania i podporządkowania. (UCZYĆ SIĘ ABY DZIAŁAĆ)

• Uczenie się harmonijnego współdziałania- głównym założeniem jest to, aby uczący się mogli poznawać i odkrywać innych, by rozumieli wartości wspólne realizowanych celów wcześniej jednak należy poznać samego siebie, swoje najbliższe otoczenie, tradycje i kulturę (UCZYĆ SIĘ ABY WSPÓŁDZIAŁAĆ)

• Uczenie się życia- to troska o wszechstronny rozwój jednostki, jej ciała, intelektu, wrażliwości, poczucia estetyki, osobistej odpowiedzialności i duchowej wartości. Dla tych wartości należy wzbogacać programy kształcenia o treści humanistyczne, artystyczne i dzieła różnych sztuk. One pobudzają wrażliwość, rozwijają duchowo i uczą wartościowania. Celem tego uczenia się jest rozwój własnej osobowości i możliwości działania w oparciu o własną autonomię, krytyczny osąd, świadomość współodpowiedzialności (UCZYĆ SIĘ ABY ŻYĆ)

Funkcje andragogów:

S. Kaczor:

• Wychowawcza

• Dydaktyczna

• Działacze społeczni

• Badawcza

• Społeczno- opiekuńcza

• Innowacyjna

Cz. Banach:

• Nauczanie i wspieranie rozwoju

• Wychowanie i samowychowanie uczniów

• Opieki, wyrównywanie warunków kształcenia

• Diagnozowania

• Resocjalizacji

• Działalności innowacyjno- reformatorska

• Współpracy ze środowiskiem zamieszkania i pracy

• Organizacji pracy własnej i zbiorowej

Funkcje andragogów- andragogika krytyczna:

• Zadania andragoga to uczenie korzystania z informacji przetwarzanych w życiowym doświadczeniu, pomoc w odkrywaniu źródeł uprzedmiotowienia, pomoc w identyfikowaniu ograniczających emancypacyjny udział w życiu społecznym, pomoc w rozumieniu związków jednostki z rzeczywistością oraz czynników osobowościowych i poza osobowościowych określających ten związek.

Zadania andragogów:

• Informacyjne

• instruktażowe

• doradcze

• konsultacyjne

• mediacyjne

• rekwalifikacyjne

• wychowawcze

• terapeutyczne

Wykład 6

16.04.2011

Edukacja ustawiczna jako idea edukacyjna

(!!!)Robert J. Kidd - w 1960 r. przewodniczył II Międzynarodowej Konferencji Oświaty Dorosłych w Montrealu, której rezultatem było sformułowanie zasady kształcenia ustawicznego w oświacie dorosłych (1966)

Trzy wymiary kształcenia ustawicznego: kształcenie w pionie, poziomie i w głąb.

4. Kształcenie w pionie obejmuje kolejne szczeble edukacji szkolnej- od przedszkola, poprzez szkołę do studiów wyższych i podyplomowych. Zasady drożności i dostępności gwarantują młodzieży i dorosłych spełnienia się w tym wymiarze, niezależnie od wieku, zawodu, miejsca zamieszkania i innych czynników utrudniających edukację.

5. Kształcenie w poziomie ma zapewnić poznawania różnych dziedzin życia, nauki i kultury niezależnie od studiów pionowych. Likwidacja sztucznych barier między dziedzinami życia i kultury umożliwia pełne wykorzystanie tego wymiaru dzięki indywidualnej aktywności człowieka i dzięki działalności pozaszkolnych instytucji oświatowych.

6. Kształcenie w głąb jest natomiast ściśle związane z jakością edukacji i wyraża się w bogatej motywacji kształcenia, w umiejętnościach samokształceniowych, zainteresowaniach intelektualnych, w stylu życiu zgodnym z ideą ustawicznego kształcenia i kulturalnym wykorzystaniem czasu wolnego.

Koncepcja Kidda poszerza rozumienie edukacji ustawicznej dzięki akcentowaniu jakości działań oświatowych i wskazywaniu bogatych potrzeb oraz możliwości oświaty pozaszkolnej i oświaty dorosłych. Trzy wymiary kształcenia w pionie, poziomie i w głąb to edukacja programowa w szkole i uczelni wspierana aktywnością samokształceniową i udziałem w formach pozaszkolnej oświaty dorosłych.

(!!!)P. Lengrand( 1970- najwybitniejszy teoretyk oświaty ustawicznej, który zwrócił uwagę na różnorodność w rozumieniu pojęcia kształcenia ustawicznego)- aby urzeczywistnić idee oświaty ustawicznej, należy podjąć działalność w następującym zakresie:

4. Rozwoju edukacji dorosłych, która zaspokoiłaby potrzeby aktualizowania wiedzy i stałaby się terenem wypracowania metod kształcenia nietradycyjnego

5. Dokonanie zmian w nauczaniu podstawowym, w celu wysunięcia w nim na pierwsze miejsce konieczności wyrobienia w uczniach nawyku uczenia się

6. Przygotowanie zmian systemu kształcenia nauczycieli, z założeniem przekształceń

Podstawową zasadą kształcenia ustawicznego- zdaniem Lengranda- jest zachowanie ciągłości i systematyczności procesu uczenia się, co zapewni z jednej strony stały rozwój, a z drugiej uchroni przed zdezaktualizowaniem zdobytej wiedzy.

(!!!)Ch. Hummel (1977), który na podstawie materiałów XXXV sesji Międzynarodowej Konferencji Oświaty UNESCO dokonał ogólnej prezentacji aktualnych problemów oświaty i jej dalszego rozwoju.

• Podstawową ideą edukacji ustawicznej jest wychowanie nowego typu człowieka charakteryzującego się twórczym i dynamicznym stosunkiem do życia i kultury; potrafiącego doskonalić siebie, a także ulepszać warunki życia. Systemem kształcenia ustawicznego autor obejmuje przedszkole, szkołę podstawową i średnią, formy edukacji zawodowej, oświatę dorosłych i szkolnictwo wyższe.

• Konsekwencją tego podejścia dla edukacji ustawicznej jest przede wszystkim odejście od przekazu wiedzy encyklopedycznej na rzecz poznawczego uczenia się.

R. H. Dave (1977)- kształcenie ustawiczne nie jest tożsame z oświatą dorosłych w nowych warunkach. Jest to całość oświaty i wychowania obejmującą formalne, nieformalne ci incydentalne formy kształcenia i wychowania. Do oświaty ustawicznej autor zalicza wychowanie środowiskowe w domu, w szkle, w zakładzie pracy i poza nim. Wyodrębnia trzy komponenty oświaty ustawicznej: Zycie, oświatę i ustawiczność. Ostatecznym celem oświaty ustawicznej jest utrzymanie i polepszanie jakości życia poprzez rozwój i integrację dla lepszego odgrywania ról społecznych i zawodowych.

(!!!)Faure (Uczenie się: nasz ukryty skarb). Jedna z dwu podstawowych zasad to:

• Uczenie się przez całe życie, określa nową strukturę życia ludzkiego i miejsca w nim edukacji.

• Kształcenie ustawiczne jest zgodne z potrzebami nowoczesnego społeczeństwa, uwzględnia przemiany czasu, wartości rynku oraz rytm indywidualnej egzystencji

• Edukacja staje się wielowymiarowa i zgodna z określeniami komisji „czterech filarów” realizuje kształcenie dla wiedzy, dla działań i umiejętności, dla znajdowania sensu życia i zrozumienia innych.

11. Uznano, że wszyscy obywatele państwa powinni uczestniczyć w formach aktywności edukacyjnej. Osoby z niższym wykształceniem uzyskują odpowiednie wsparcie i przygotowanie.

12. Należy zwiększyć liczbę i różnorodność instytucji oświatowych. Obok uniwersytetów ludowych powinny szerzej rozwijać działalność szkoły ogólnokształcące i zawodowe dla dorosłych oraz centra kursów.

13. Uczniów w szkołach powszechnych trzeba wdrażać do samodzielnej aktywności poznawczej i rozwijania dalszego kształcenia.

14. Placówki i instytucje oświatowe muszą stale doskonalić swą działalność, aby odpowiadała aktualnym potrzebom i nowym propozycjom teorii edukacji.

15. Wskazane jest opracowanie systemu kredytów dla kształcenia dorosłych, które byłyby realizowane w ujęciu modułowym, co ułatwi i uatrakcyjni proces aktywności edukacyjnej.

16. Wymagają zbliżenia potrzeby i interesy zakładów pracy oraz jednostek ludzkich, by łączyć w całość kierunki rozwoju gospodarki z indywidualną aktywnością oświatową dorosłych, która stanowi zespół ludzki w gospodarce kraju, regionu i przedsiębiorstwa.

17. Różne formy aktywności edukacyjnej wymagają rozwinięcia współpracy trzech typów instytucji kształcących w zakresie ogólnym, zawodowym i artystycznym. Łącznie stanowią one całość oddziaływań i doznań kulturalnooświatowych.

18. Potrzebne są szersze i aktywniejsze formy włączenia dorosłych do technologii informatycznej; zarówno z życia codziennego jak i modernizacji procesów edukacyjnych. Ważna w tym jest rola zakładów pracy i instytucji upowszechniania wiedzy oraz techniki użytkowej

19. Trzeba przygotować bank ofert oświatowych dla dorosłych z odpowiednim jego upowszechnieniem.

20. Najbardziej funkcjonalne kursy dla dorosłych utworzyć powinny sieć placówek do wykorzystania przez zainteresowanych, którzy podejmą kształcenie lub inne formy aktywności edukacyjnej.

14.05.2011

Człowiek w e-społeczeńsrwie

Problemy społeczne współczesnego świata.

Współczesny świat kształtują:

Przemiany cywilizacyjne, społeczne, ekonomiczne, gospodarcze.

Rozwój technologii informacyjnych i komunikacyjnych.

Społeczeństwo informacyjne

Rozwój technologii a przemiany społeczne.

Cele - założone efekty	Charakter przemian
Działalność gospodarcza w sieci globalnej oparta na wiedzy	Wzrost zamożności i rozwój społeczny
Wszechstronne instytucje	Przedefiniowanie zewnętrznych relacji
Zintegrowane organizacje oparte na wiedzy	Przemiana struktur organizacyjnych instytucji
Wysoko wydajne i skuteczne jednostki	Wzrost wydajności pracy i efektywności nauk

Edukacja w społeczeństwie wiedzy powinna:

• Kształtować umiejętności korzystania z technologii informacyjnych

• Sprzyjać kształtowaniu postaw ukierunkowanych na rozwój indywidualny

• Sprzyjać kształtowaniu postaw ukierunkowanych na samokształcenie

E-społeczeństwo - krótka geneza:

• Lata 60. ewolucyjna teoria społeczna Tadeo Umesao

• Lata 70. wzrasta zapotrzebowanie na technologie informacyjne

• Lata 80. książka Information Society

• Koniec lat 90. dyskusje na temat:

• Wpływu technologii teleinformatycznych na społeczeństwa oraz istoty informacji w procesie rozwoju społecznego

• Informacja stała się narzędziem

Rozumienie pojęć:

• wzrost obszarów produkcyjnych, dystrybucji i użytkowania informacji

• informacja staje się tworem i jest traktowana jako dobro niematerialne, równoważne lub cenniejsze

• społeczeństwo funkcjonuje w ramach globalnej sieci komputerowej, w której komunikowanie się staje się aspektem ekonomicznym

Szanse i zagrożenia:

• aktywność gospodarcza

• zmiany struktur organizacji działających w obszarze kultury, gospodarki, edukacji

• infrastruktura techniczna - rozpowszechnianie technologii

• innowacyjność technologii - udział w badaniach

Cechy społeczeństwa informacyjnego:

• informacja jako dobro ekonomiczne

• upowszechniony dostęp do technologii informatyczno-komunikacyjnych

• sprawne funkcjonowanie innych sektorów i działów gospodarki dzięki sektorowi informacyjnemu

• specjalny status nauki i edukacji

Szanse i zagrożenia:

• zanikanie tradycyjnych więzi

• grupy społeczne: rodzina, grupy sąsiedzkie, rówieśnicze

• więzi międzyludzkie ulegają rozpadowi a relacje często staja się powierzchowne, ograniczone, czasem i pozbawione emocji

• kontakty bezpośrednie zastępuje krótka wiadomość tekstowa sms, e-mail, czy rozmowa na skype

Społeczeństwo wirtualne - alternatywa dla tradycyjnych społeczności?

Specyficzna zbiorowość, wyróżniająca się określonym językiem, normami zachowania, sankcjami, sposobem „wejścia” do grupy i podtrzymywania relacji międzyludzkich, dla której ważne staja się fundamenty tworzenia wirtualnej społeczności, czynniki motywacyjne członków do aktywności w jej strukturach, korzyści jakie daje przynależność do tej grupy społecznej.

Etapy tworzenia się społeczeństw wirtualnych.

6. koleżeństwo, nawiązywanie trwałych więzi
5. rozłożona w czasie interakcja on-line
4. przestąpienie do społeczności
3. zdobywanie zaufania, zwrócenie na siebie uwagi		pełne zwrócenie na siebie uwagi
2. zawieranie znajomości on-line, poznawanie przyjaciół
1. znajdywanie podobieństwa	potrzeby rozdzielne w czasie		samoocena i samokształcenie		podtrzymywanie interakcji	niezależna ocena pomysłów

Społeczeństwo wirtualne - problematyka:

• prawa człowieka

• przemoc w rodzinie, w pracy, w społeczeństwie

• rynek pracy

• religia

• sprawy społeczne, polityczne, gospodarcze

• samotność

KSZTAŁCENIE USTAWICZNE

UDZIAŁ W KSZTACENIU USTAWICZNYM

INSTYTUCJE SZKOLENIOWE

ZAANGAŻOWANIE PRACODAWCÓW

RYNEK USŁUG EDUKACYJNYCH

CENTRUM KSZTAŁCENIA USTAWICZNEGO

CENTRUM KSZTAŁCENIA PRAKTYCZNEGO

SZKOŁY WYŻSZE (W TYM STUDIA PODYPLOMOWE I DOKTORANCKIE)

PLACÓWKI NAUKOWE, OŚRODKI BADAWCZO- ROZWOJOWE

OŚRODKI SZKOLENIA, DOKSZTAŁCANIA I DOSKONALENIA KADR, STOWARZYSZENIA, FUNDACJE, SPÓŁKI, SPÓŁKI Z O.O., SPÓŁDZIELNIE I INNE

SZKOŁY DLA DOROSŁYCH

MINISTERSTWO EDUKACJI NARODOWEJ

MINISTERSTWO GOSPODARKI

MINISTERSTWO FINANSÓW

MINISTERSTWO PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ

MINISTERSTWO NAUKI I SZKOLNICTWA WYŻSZEGO I INNE

POZIOM WOJEWÓDZKI

URZĄD MARSZAŁKOWSKI

WOJEWÓDZKI URZĄD PRACY

KURATORIUM OŚWIATY

POZIOM POWIATU/ GMINY

URZĄD MIASTA, STAROSTWO POWIATOWE

POWIATOWE URZĘDY PRACY

POZIOM CENTRALNY

KOMPETENCJE ANDRAGOGÓW, FAZY ROZWOJU PROFESJONALNEGO

WSPÓŁCZESNE TYPOLOGIE PRACOWNIKÓW EDUKACJI DOROSŁYCH

ZADANIA I FUNKCJE ANDRAGOGÓW

ANDRAGOG

KSZTAŁCENIE I DOSKONALENIE ANDRAGOGÓW W POLSCE

EWOLUCJA KATEGORII NAUCZYCIELA DOROSŁYCH

---