Zakłócenia komunikacyjne

1. Bariery komunikacyjne

2. Wzorce dysfunkcyjnego komunikowania się

3. Niewłaściwe strategie rozwiązywania konfliktów

4. Strategie manipulacyjne

Nie partnerski styl komunikowania się ( 2 odmiany )

Bariery komunikacyjne ( Bolton 2002 „brudna dwunastka” )

3 kategorie :

1. OSĄDZANIE

2. DAWANIE ROZWIĄZAŃ

3. UNIKANIE UDZIAŁU W TROSKACH DRUGIEGO CZŁOWIEKA

OSĄDZANIE

• Krytykowanie

• Etykietowanie ( jesteś głupi )

• Stawianie diagnozy (..powinieneś zrobić to i to )

• Chwalenie połączone z oceną

Ukryta intencja - zachowanie manipulacyjne - chwalenie nieszczere aby uzyskac korzyść płynąca z czyjegoś przyszłego zachowania , nieszczere pochwały mające na celu wywołanie dobrego nastroju ( zachowania zakłócające kom. rodzinną )

DAWANIE ROZWIĄZAŃ

• Rozkazywanie

• Grożenie

• Moralizowanie

• Niewłaściwe pytania ( Pozory zainteresowania , pytania nie związane z tematem czy problemem drugiej osoby , brak empatii ,osoba nie słucha tylko udaje , formułuje pytania dając pozór konwersacji i fałszywe sprzężenie zwrotne)

• doradzanie „powinieneś zrobić to i tamto” -bez słuchania

UNIKANIE UDZIAŁU W TROSKACH DRUGIEGO CZŁOWIEKA

• Odwracanie uwagi od tego co mówi druga osoba

• Logiczne argumentowanie ( bez emocji )

• Uspokajanie ( bez emocji ) - brak zaangażowania , powtarzamy formułę „nie denerwuj się „ chociaż wcale nie słuchamy i myślimy o czymś innym, mimo werbalnego komunikatu wskazującego na rzekome zainteresowanie wysyłamy tez komunikat niewerbalny zdradzający nasze prawdziwe nastawienie

• Wzory dysfunkcyjnego komunikowania się

• Zablokowanie komunikacji

Następuje zablokowanie sprzężenia zwrotnego , brak informacji zwrotnej , najbardziej klasyczny przykład - MILCZENIE-pozornie osoba milcząca nie wchodzi w konflikt (nic nie mówi ) Brak reakcji = poczucie dyskomfortu

Często ojcowie prowokują konflikt z córką by z nią nie rozmawiać i mieć spokój ,bo nie wiedzą jak się z nią komunikować - BRAK PEWNOŚCI FUNKCJONOWANIA W ROLI ROZICIELSKIEJ - kłopoty z obrazem własnej osoby , poczucie mniejszej wartości lub niestabilna samoocena przekładają się na sposób komunikowania się

Człowiek mający zastrzeżenia do siebie -ciągle ma za złe innym wszystko—a jest niezadowolony z samego siebie .AKCEPTACA SIEBIE I WYWAŻONA SAMOOCENA = DOBRY I WŁAŚCIWY STOSUNEK DO INNYCH LUDZI

2. Przemieszczenie komunikacji

Złe zachowanie dzieci w środowisku pozarodzinnym np. w szkole jest wynikiem kłótni rodziców , to co dzieje się między rodzicami rzutuje na zachowanie dziecka , poprzez złe zachowanie w szkole dziecko przekazuje przemieszczony komunikat , ze w jego rodzinie dzieje się cos złego. Złe zachowanie dziecka = przemieszczony komunikat, dziecko - wydelegowany pacjent

3. Uszkodzenie komunikacji np. efekt podwójnego związania double-bind

Sprzeczność komunikatu z obszaru werbalnego i pozawerbalnego np. kobiety , które nie chciały mieć dziecka - ze względu na opinie społeczną nie mogą o tym głośno powiedzieć , kamuflują ten rodzaj odczucia i wysyłaja sprzeczne komunikaty werbalnie komunikują chęć opieki pozawerbalny komunikat jest zupełnie inny , dzieci są szczególnie wyczulone na sferę pozawerbalną , kobieta może mówić ze kocha dziecko ale ono i tak wyczuje że jest inaczej.

Wynikiem tego mogą być u dziecka nawet zaburzenia schizofreniczne (gdy double-bind utrzymuje się długo)-młoda jednostka dąży do uporządkowania świata wokół siebie, a tu odbiera tak sprzeczne komunikaty.

Destruktywne strategie kierowania konfliktem ( Rostowska 2001 )

Dobrze funkcjonująca rodzina-występuje umiejętność godzenia się , kłótnia coś daje

Zakłócenia komunikacyjne-brak umiejętności godzenia się, kłótnie są destruktywne, nie ma pozytywnej nowej jakości

1.unikanie konfliktu

2.użycie siły

3.minimalizowanie - udawanie ,ze wszystko jest w porządku

4.obwinianie - KLASYK-zwłaszcza u ludzi niedojrzałych

5.” Tłumiki”

6.” worek”

7. manipulacja

8. odrzucenie osobiste.

• Strategie manipulacyjne ( Mckay ,Davis , Funking )

• Oskarżanie i osądzanie ( sarkazm)

• Wzbudzanie poczucia winy

• Wzbudzanie litości

• Szantaż

• Przekupstwo

• Zjednywanie

• Okazywanie chłodu uczuciowego

• Ujawnianie symptomów ( ból głowy, napady depresji)

Dziedziczenie wzorców - komunikacja między małżonkami kształtuje komunikację w rodzinie i wzorce

Jak komunikują się z nami rodzice-tak my się komunikujemy , dziedziczymy wzorzec

• ŚREDNIE DZIECIŃSTWO „ WIEK PYTAŃ „

4-6 ROK ŻYCIA

3 Rodzaje aktywności w ramach których może zmieniać się wzorzec komunikacji

• Wspólna zabawa ( relacja doraźna , symetryczna , okazjonalnie w pewnych odcinkach czasowych relacja komunikacyjna nabiera charakteru symetrycznego

• Wykonywanie ważnego zadania ( instrukcje , polecenia ,oceny są elementem wykorzystywanym )

• Przekazywanie kompetencji ( uczenie , wyjaśnianie , tłumaczenie - charakter wyjaśniający , relacja niesymetryczna- większa aktywność dorosłego)

W tym okresie ważny jest dotyk oraz gesty.

7-10 lat rozwija sie trochę mówienie o przyszłości , stopniowy wzrost komunikatów werbalnych , wcześniej terazniejszość tu i teraz

• DORASTANIE 10,12-20,23

• Zmiany we wzorcach rozmów i okazywania uczuć

• W postawach ( rodzicielskich ) wobec dorastającego

Rodzice powinni zmodyfikować sposób zwracania się do dzieci , jeżeli będą dorastającego traktować jak dziecko, mogą wystąpić zaburzenia , młodzież może zacząć wymuszać od rodziców zmianę traktowania w różny sposób.

Dorastanie- Potrzeba nowych form komunikacji , dyskusja, dialog oraz zmniejszenie roli dotyku…( w wieku dorastania występują zmiany fizjologiczne oraz hormonalne, dlatego konieczna jest modyfikacja komunikacji z dorastającymi , młodzież nie życzy sobie dotyku ,przytulenia czy głaskania-rodzice często odbierają to jako brak miłości czy rozluźnienie więzi-a młodzież w ten sposób próbuje zmodyfikować zachowanie rodziców

Sposób-Nasilenie werbalnych wzorców , dialog , rozmowy ,traktowanie dziecka jak partnera , zmiana sposobu myślenia

Potrzeba samodzielności , autonomii - rodzice powinni te potrzeby uwzględnić

Modyfikacja postaw , wzorców wobec dorastających dzieci

Niestabilność emocjonalna = niestabilność zachowań

Za relacje w rodzinie odpowiadają dorośli a nie młodzież dorastająca

Zmiany we wzorcach przekazywania uczuć , wycofanie dotyku na rzecz dialogu

• Zasady postępowania z dorastającymi ( Obuchowska )

• Zasada AKCEPTACJI

Młodzież powinna czuć , że rodzice są zawsze blisko i w razie potrzeby mogą na nich liczyć , potrzebują dużego wsparcia

• Zasada WIARYGODNOŚCI

Rodzice muszą być wiarygodni , jeśli sami kłamią nie mogą wymagać od dzieci aby nie kłamały

• Zasada POSZANOWANIA INTYMNOŚCI

Podsłuchiwanie , grzebanie w rzeczach i później wykorzystywanie tej wiedzy w rozmowie są niedopuszczalne


• Zasada RÓWNYCH ZOBOWIĄZAŃ

• Zasada STABILNOŚCI ( ZACHOWANIA RODZICÓW POWINNY BYĆ STABILNE )

• Zasada PROŚBY

• Aby uczynić komunikacje symetryczną , nie można stosować groźby , nakazów i zakazów

• Zasada KONSEKWENCJI

• Zasada OTWARTOŚĆI NA INFORMACJE

• Zasada HUMORU ( NIE WSZYSTKIE PROBLEMY ROZWIĄZYWAĆ W ŚMIERTELNIE POWAŻNY SPOSÓB )

• Zasada współoddziaływania

KOMUNIKACJA

1. Dwustronna , wzajemna

2. Niesymetryczna

Rozwój-ku osiągnięciu symetrii , która powinna się ukształtować w okresie dorastania

• PODSYSTEM RODZEŃSTWA

Rozwój kom. w aspekcie rozwojowym , nie można być w relacji bez kom.

Pojęcie relacji z rodzeństwem

2 grupy definicji

1. Formalno-biologiczne

Stan powiązania przez pokrewieństwo biologiczne

2.Psychologiczne ,suma interakcji ( działań , komunikacji , wiedza )

Stosunek do wzajemnej percepcji , uczucia względem siebie

CECHY

1. Wspólne dziedzictwo biologiczne

2. relacja przypisana dzięki wspólnemu rodzicielstwu

( fakt ,ze rodzeństwo ma tych samych rodziców )

3. długość trwania tych relacji

4. bardzo egalitarna ( duża różnorodność wspólnych doświadczeń )

Wysoka kontekstowość - informacje ulokowane w kontekstach doświadczeń , w których uczestniczyły obie osoby , wystarczy gest lub słowo i wiadomo o co chodzi

ZMIANY ROZWOJOWE / FAZY

1. inicjacji - kształtowanie się relacji

2. podtrzymywanie tej relacji , utrwalenie więzi

3. schyłku - rodzeństwo jako osoby już dorosłe ,nie trzeba pracować na relacje

TYPY RELACJI Z RODZEŃSTWEM

1. bardzo bliskie 14%

2. bliskie 30%

3. lojalne 34%

4. apatyczne 12%

5. wrogie 11%

rywalizacja występuje tam gdzie jest też faworyzacja

FUNKCJE W PÓŹNIEJSZYM ŻYCIU

1. Towarzystwo i wsparcie psychologiczne ( młodzież ) ,wsparcie , wysłuchanie ,pomoc psychologiczna (a nie instrumentalna )

2. Reminesencje ( wspominanie )-dorośli rola uzupełniająca w udzielaniu pomocy , wieksza w chorobie i kryzysach

3. Pomaganie

• SPOSOBY DIAGNOZOWANIA KOMUNIKACJI

Podstawowe wzory komunikacji

WZORCE KOMUNIKACJI ( C. Mares )

Autorytarny - osoba , komunikuje się tylko w jedna stronę , komunikacja w postaci przekazywania zakazów , nakazów itp. Nie dochodzi do wymiany zdań ,brak dialogu , jeżeli ta forma komunikacji jest stała nie prowadzi do dobrych relacji

Manipulacyjny - nie konstruktywny . Osoba stosująca ten wzorzec w pewnym sensie kamufluje swoją intencje stwarzając wrażenie , że to o czym mówi ma nieść dobro drugiemu członkowi rodziny. Intencja jest odwrotna , chodzi o dobro osoby , która manipuluje i tylko udaje że chodzi o dobro innych . Kamuflaż-osoba stosująca ten wzorzec kom. wymusza na członkach rodziny poczucie winy-ja chce dla ciebie dobrze a ty robisz to i to…

Jeżeli wzorzec jest stały może doprowadzić do spustoszenia emocjonalnego

Współpracujący-Otwarcie na dialog , bierze się pod uwagę zdrowie innych , partnerstwo ,otwartość

• KOMUNIKACJA RODZINNA W ASPEKCIE RELACJI Z DZIEĆMI

R.DREIKUS V.SOLTZ - wyróżnili 2 typy :

1. rozmawianie z dzieckiem (+)

Partnerstwo w stosunku do dziecka , nie tylko przekazywanie ale przede wszystkim słuchanie komunikatów . Zaleca się w rozmowie z dzieckiem przyjęcie jego pozycji przestrzennej np. rodzic siada z dzieckiem na dywanie - niwelacja różnicy przestrzennej , która wyznacza ramy komunikacji- po to by zapewnić kontakt wzrokowy

2.mówienie do dziecka (-)

Model jednostronny , niekorzystny ,rodzic przekazuje co ma być wykonane , nie stwarzając okazji aby dziecko mogło odpowiedzieć

• Modele komunikacji J. Stewart

• Jednostronny

N- - - - - - -O

Celowy akcja

Model typu akcja - przekazywanie informacji od nadawcy do odbiorcy , bez nastawienia na odbiór inf. Zwrotnej

PRZEKAZ-polecenie , rozkaz - nie prowadzi do rozwoju więzi , członkowie rodziny żyją obok siebie

Model jednostronny może być skuteczny w niektórych przypadkach , na przykład zagrożenia rodziny ( pożar , szybka akcja )

2. Dwustronny

N <-------------- O

------------------

Model interakcyjny , dyskusyjny , średnie warunki dla rozwoju indywidualnego , dominuje w rodzinach dobrze prosperujących , uwzględnienie sprzężenia zwrotnego , nastawienie nadawcy na odbiór informacji zwrotnych- umożliwienie wymiany zdań , poglądów

Niebezpieczeństwo w ramach komunikacji

Mogą wystąpić 2 rodzaje zakłóceń

• Na etapie przekazu komunikatu poza werbalnego

Jeżeli osoba przekazująca komunikat jest mało empatyczna , może robić to nie adekwatnie do tego co czuje (formy wyrazu, ekspresja )mowa ciała przekazuje nie do końca to co jej się wydaje ze przekazuje , w wyniku tego odbiorca odbiera zniekształcony komunikat , zaczyna się szereg sprzężeń zwrotnych z elementami zakłócenia

• Istnieją duże możliwości wzajemnego obwiniania się o problemy z komunikacja ( BŁĘDNE KOŁO ) sekwencja uruchamiania sprzężeń zwrotnych o obwinianie siebie nawzajem - zrobiłam to bo ty zrobiłeś to i to…

3.Relacyjny transcendentny

Model typu transakcja , partnerzy komunikacyjni bardziej niż na sobie skupieni są na meritum sprawy , na tym co jest przedmiotem komunikacji

N ----------O

/ /

Przedmiot komunikacji- kierowanie uwagi na przedmiot komunikacji , kierowanie uwagi na to co ma załatwić prowadzana rozmowa , model najbardziej pozytywny jednak najrzadziej występujący . Model ten stwarza najlepsze warunki dla rozwoju indywidualnego każdego członka rodziny ,zwracanie uwagi na cel ( a nie wzajemne obwinianie się ) model wystepuje gdy w rodzinie znajduje się osoba wysoce dojrzała.

• Modele komunikacji a problem winy

• jednostronny - bezosobowy , brak więzi ( problem winy nie istnieje )

• dwustronny- wzajemne obwinianie się partnerów , zachowania komunikacyjne spostrzegane jako reakcja na zachowanie partnera Błędne koło

• relacyjny-brak podstaw o obwinianie się , dojrzalszy członek rodziny kieruje uwagę na przedmiot relacji

PROBLEM WINY człowiek obarczany winą zaczyna swe zachowanie usztywniać i stosować mechanizmy obronne ( wtedy nie można uczyć prawidłowych wzorców kom.) Człowiek silnie obwiniany nie wykazuje otwartości na zmianę , zamyka się , blokuje swoje tendencje do zmiany zachowania , dzieje się to podświadomie-automatycznie uruchamiają się zachowania pochodzące z obszaru obronnego ( mają obronić zagrożone poczucie własnej wartości człowieka którego się atakuje )

Nie należy wskazywać winy - ma to odwrotny skutek ( osoba wcale jeśli wskażemy jej winę nie otworzy się na komunikacje tylko jeszcze bardziej się zamknie )

Zachowania obronne- reakcja agresywno-obronna , eskalacja agresji

Obwiniania wzajemne= usztywnienie zachowania , agresja

Wniosek

Dla działań profilaktycznych jeśli chcemy wprowadzić pozytywną komunikacje nie możemy obwiniać jednej osoby o dany stan rzeczy

* jeśli chcemy zmodyfikować sposób komunikowania się musimy zademonstrować dojrzalsze formy komunikacji i zachowania , odpowiadamy zachowaniem z innego poziomu , aby nie prowokować do uruchamiania mechanizmów obronnych

W diagnozie kwestia winy jest istotnym elementem , terapeuta od tego uzależnia jakie działania podejmie

Określanie kodów porozumiewania się

KODY JĘZYKOWE (Bernstein)

1. OGRANICZONY

• Konkretność

• Teraźniejsza perspektywa

• Kanał niewerbalny ( miny , gesty )

• Bezwzględność przekonań ( brak nastawienia na odbiór)

Rodziny prymitywne , brak warunków dla rozwoju indywidualnego , rozmowy dotyczą tylko kwestii tu i teraz , nie myśli się ani o przeszłości ani o przyszłości , powierzchowność

2. ROZWINIĘTY

• Różne poziomy abstrakcji

• Perspektywa odległa

• Kanał werbalny ( odgrywa dużą rolę )

• Względność przekonań

• Używanie symboli

Dobre i duże warunki dla Roz.indywidualnego , kom. nie dotyczy tyko tu i teraz , nie jest konkretnie ulokowana , rozmowy uwzględniają zarówno przeszłość jak i przyszłość rodziny , nastawienie na odbiór , rozmowy nie dotyczą tylko porozumiewania się , ale są wzbogacone

• RODZINA A KOMUNIKACJA ( SHUGAR , SMOCZYŃSKA )

• RODZINY POZYCJONALNE

Dominuje kod ograniczony , zamknięty system komunikacji ( brak nastawienia na informacje zwrotną ) , kontrola imperatywna ( nakazy , zakazy - kontrola zachowań )

• RODZINY UKIERUNKOWANE NA OSOBY

Kod rozwinięty , otwarty system komunikacji , kontrola-apelowanie , tłumaczenie , wyjaśnianie

• WYRÓŻNIENIE TECHNIK KOMUNIKOWANIA SIĘ ( T.GORDON )

TECHNIKI KOM. SIĘ :

1. Wypowiedz JA

Rodzic zmęczony

Kod

-------------

„jestem zmęczony”

Wypowiedz i informacja o stanie psychicznym rodzica , która nikogo nie rani. Informacja o sobie i własnym stanie psychicznym nie rani partnera i nie stwarza podstaw do uruchamiania mechanizmów obronnych.

2. Wypowiedz TY

Rodzic zmęczony

Kod

-------------

„jesteś nieznośny”

W tej samej sytuacji następuje przekazania informacji przykrej dla syna , generalizacja opinii o synu , winę za sytuację lokuje się w synu , dziecko otrzymuje informacje ,że jest nieznośne i jest nie w porządku wobec ojca.

TY -lokowanie winy , odpowiedzialność w partnerze , uruchomienie mechanizmów obronnych.

• STYLE KOMUNIKACJI ( L . Grzesiuk )

• Styl partnerski :

• Nie narzucanie własnego punktu widzenia

• Nie formułowanie nakazów i zakazów

• Koncentrowanie uwagi na wypowiedziach rozmówcy—aktywne i uczestniczące słuchanie

• Ekspresja emocji adekwatna do tego co czujemy ( ekspresja w sposób socjalizowany )

• Uwzględnienie przemienności

2. Styl niepartnerski

• Koncentrowanie się na własnych potrzebach i celach

( Często w ten sposób komunikuje się osoba autorytarna lub zdarza się tak gdy jakaś osoba w związku jest uległa i pozwala na to aby jej nie słuchano )

Wzorce komunikacji dziedziczymy społecznie

• JAKOŚĆ KOMUNIKACJI ( J . STEWART )

BEZOSOBOWA- - - - - - - - - - - - - INTERPERSONALNA

KONTINUM

Możemy odpowiadać tylko za część komunikacji

• POJĘCIE RODZINY DAWNEJ

• Zbiór jednostek tworzących środowisko wychowania dzieci i młodzieży

Rodzice ---------- Dzieci

Wpływ jednostkowy

Różnica przede wszystkim w podejściu terapeutycznym - terapia kierowana na osobę przejawiającą jakieś niepokojące zachowania ( na młodzież )

• WSPÓŁCZEŚNIE

Rodzina jako ewolucyjny system interakcji tworzący środowisko rozwoju wszystkich członków rodziny ( dorosłych i dzieci )

Rodzice ---------------- dzieci

----------------------------

• Zmienność , płynność rodziny

• Dwukierunkowość wpływu

• Rodzice wpływają na dzieci oraz dzieci wpływają na rodziców

• Rodzina nie jako coś stałego , komunikacja zależy od charakteru sprzężeń zwrotnych w rodzinie

• Komunikacja zaczyna mieć charakter procesu interakcyjnego a nie jest traktowana jako cecha osobowości jednostki . Wcześniej uważano , że sposób komunikowania się jest cechą jednej osoby , obecnie uważa się że to jak osoba się komunikuje zależy od systemu interakcji

KOMUNIKACJA TO PROCES O NATURZE INTERAKCYJNEJ A NIE WŁAŚCIWOŚĆ OSOBOWOŚCI

• SYSTEMOWE UJĘCIE RODZINY ( S . Minuchin )

• Całościowość

• Cyrkularność

• Ekwifinalizm

Ad 1. system jest czymś więcej niż sumą części

• Diagnostyka członków rodziny z osobna nie daje informacji o komunikacji w rodzinie

• Wzorzec komunikacji dokonujący się w interakcjach rodzinnych

• Całościowość -> coś dzieje się w części systemu - zmiana ogarnia też pozostałe jego części

• Kłótnie w małżeństwie dotyczą całej rodziny a nie tylko bezpośrednich stron konfliktu

• Komunikacja odbywa się na 2 poziomach : werbalnym i niewerbalnym , stan rzeczy na przykład niezadowolenie z małżeństwa jest widoczne w mowie ciała itp. ( komunikat przeniesiony-dziecko zaczyna źle się uczyć , brak koncentracji-kłopoty dziecka spowodowane zakłóceniami w rodzinie)

Ad 2.

Zasada cyrkularności - współcześnie inne niż dawniej ujęcie przyczyny i skutku , wcześniej starano się ustalić pierwotną przyczynę jakiegoś stanu rzeczy , miało to charakter liniowy ( przyczyna skutek)

Systemowe ujęcie- nie można traktować przyczyny i skutku w charakterze liniowym , ponieważ nie można wskazać jednoznacznie przyczyny jakiegoś stanu rzeczy , zachowanie A wpływa na zachowanie B itd… charakter wpływu odbywa się na zasadzie błędnego koła

BŁĘDNE KOŁO - zachowanie męża wpływa na zachowanie żony - to jak on to odbiera wpływa na jego zachowanie w stosunku do niej ( zawsze chcemy aby to ten drugi się zmienił)

TERAPEUTA-musi zorientować się która z osób wykazuje większy poziom dojrzałości osobowej , pokazuje zasadę cyrkularności i błędnego koła ,oraz to że obojętnie w którym miejscu rozpoczniemy modyfikacje zachowania- nie szukamy winnego-nie odpowiadamy agresją na agresję , obojętnie gdzie wprowadzimy modyfikację stan całości się poprawi

PROBLEM WINY- im bardziej próbujemy wykazać czyjąś winę tym bardziej dana osoba usztywnia swe zachowanie , tym bardziej zamyka się na modyfikację i uruchamia mechanizmy obronne

Ad 3 .

Ekwifinalizm

1. do tego samego stanu rzeczy mogą prowadzić różne drogi

np. rozwód - droga dojścia do rozwodu w kilku przypadkach może być różna

2. z tego samego stanu rzeczy może dojść do różnych efektów końcowych

rys.

Komunikacja w rodzinie zawsze ma charakter interakcyjny , mamy duży wpływ na charakter komunikacji poprzez pozytywne reagowanie nawet na negatywny komunikat

rys. wpływ nawet przez fizyczną obecność

Cyrkularne zakłócenia w porozumiewaniu się małżonków

Mąż nie ujawnia swoich uczuć





U męża rośnie żona czuje się odrzucona


niepokój utrudniający

okazywanie uczuć





mąż czuje się żona okazuje mężowi niechęć

odrzucony

* na ogół mężczyźni mają problem z okazywaniem uczuć oraz ich ujawnianiem, stereotyp wychowania chłopca- nie płacz jak baba , chłopaki nie płaczą i w ten sposób uczy się nie okazywania uczuć , kara za przejawianie uczuć-model socjalizujący chłopców. Poziom odczuwania emocjonalnego jest taki sam , nie ma różnicy między płciami ( jedynie problem ekspresji ). Mężczyzna uczuć nie ujawnia- co nie znaczy że nie czuje

Cyrkulacja pozytywna

Żona czuje się spokojna i pogodna





Żona ma spełnione żona miło odnosi się

Oczekiwania męża





Mąż okazuje żonie mąż czuje się kochany

Miłość i pomoc i potrzebny





Mąż chętnie przebywa w towarzystwie żony

Ekwifinalizm

Przykłady ekwifinalności

a)

mieszkanie bez 1 typ

rodziców rodziny

konflikt między mężem i żona

mieszkanie wspólne z rodzicami 2 typ rodziny

( do konfliktu dochodzi tu i tu- różne drogi ten sam stan rzeczy)

• CECHY DETERMINUJACE KOMUNIKACJE

Uwarunkowania komunikacji :

1. PODMIOTOWE

• Obraz własnej osoby i samoocena

( koncepcja trójkątów V. Satir )

• Empatia

• Otwartość

• Płeć

2. POZAPODMIOTOWE

Wzorce i modele komunikowanie się ( procesy społecznego uczenia się , naśladownictwo i modelowanie

Ad 1

Obraz własnej osoby - wynika z poczucia dojrzałości osobowej , im lepiej rozwinieta tym lepsza komunikacja i umiejętność kierowania uwaga. Niestabilna samoocena - osoba zle się czuje gdy uwaga zostanie skierowana na inna osobe , wtedy osoba z niska samoocena ostentacyjnie pokazuje swoje niezadowolenie .wtedy konieczna jest praca nad wlasna dojrzałością osobowa ,

Empatia- cecha charakterystyczna złozona

Emocjonalny, poznawczy, emocjonalno- poznawczy aspekt

`' jest zestrajaniem własnych stanów emocjonalnych ze stanami innych osób''Eliasz 1980

Od dorosłych zależy kształtowanie się dobrych bądź nie dobrych wzorców komunikacji . Kiedy rodzice potrafia zestrajac się z dzieckiem dziecko ma poczucie ze jest rozumiane. Empatia umozliwia rozpoznawanie stanów emocjonalnych. Jeśli dziecko nie ma empatycznej matki (która nie potrafi odczytywać pewnych komunikatów ) wtedy dziecko może nie nabrać odpowiednich wzorców-komunikacja jest zaburzona

Empatii uczymy się przez społeczne dziedziczenie empatycznych wzorców zachowania.

Otwartość -wcześniej otwartość uważano za cechę osobowości obecnie uważa się otwartość za element komunikacji ulokowany poza podmiotem

Ujawnienie informacji o sobie

Podkreśla się fakt , ze nie jest to pewna stała cecha osobowości a jest zjawiskiem dynamicznym, zmienia się, rozwija , podkreśla się tez , ze ważne jest aby być otwartym ale nie przekraczać pewnych granic - bo to nie kształtuje dobrej komunikacji w rodzinie , nie można zalewać nadmiarem informacji bo druga osoba zaczyna mieć dosyć i przestaje to na nią działać , z drugiej strony brak informacji o sobie tez nie jest dobre. Ani nadmiar informacji ani nadmierne zamknięcie

OPTYMALNE OTWARCIE GRANIC-jako proces, zmienia się bo jest procesem

Dla terapii-konieczność stałego sprawdzania otwartości, uaktualnianie diagnozy komunikacji, gdy chcemy zdiagnozować terapie

Determinanty

• Otwartość u rodziców - otwartość jest dziedziczona poprzez obserwowanie w tym względzie rodziców, dziedziczenie społeczne przebiega najczęściej wg. płci, zazwyczaj kobiety maja lepiej rozwinięte zdolności komunikacyjne. Ważne czy ojciec otwarcie komunikuje się z synem bo to determinuje jego przyszłe umiejętności społeczne

• Siła więzi i dzieci-otwartości kształtuje się w kontekście przywiązania , jeśli więzi w rodzinie nie są silne wtedy niekoniecznie dzieci przejmują wzorce rodziców

Płeć

1. rola przypisywana emocjom

2. wrażliwość na bodźce emocjonalne

3. umiejętność werbalizowania emocji

4. sposoby okazywania emocji

5. znaczenie przypisywane emocjom

ad1

ta rola w przypadku kobiet jest zdecydowanie większa, kobiety zwracają uwagę na przekaz emocji mężczyźni na przekaz informacji. Styl komunikowania się kobiet jest bardziej emocjonalny, styl mężczyzn konkretny . komunikacja kobiet zdeterminowanych płciowo przesuwa się odnośnie kontekstu informacji , mężczyźni koncentrują się na konkretach. Kobieta najczęściej informacje przekazuje na końcu, m odwrotnie

ad2

kobiety widzą więcej sygnałów dotyczących sfery emocjonalnej, mężczyzna nie odczytuje pozawerbalnie o co chodzi trzeba więc konkretnie nazwać sprawę po imieniu i powiedzieć o co chodzi. Kobieta musi powiedzieć: jestem zła , smutna, zrozpaczona - zrób to i to, aby mi było lepiej , kobiety zazwyczaj demonstrują zachowaniem-a mężczyzna i tak nic nie widzi , chociaż kobiecie wydaje się ze demonstruje wystarczająco wyraźnie

ad3

kobiety potrafią lepiej werbalizować emocje niż mężczyźni - sfera stereotypów - mężczyzna nie potrafi ani werbalnie ani pozawerbalnie demonstrować emocji. Mężczyzna może być tak samo wrażliwy jak kobieta , czym innym jest doznawanie emocji czym innym ich ekspresja . Mężczyzna nie ma wykształconych umiejętności werbalizowania tego co czują ( od dziecka chłopcy sa uczeni ze nie wolno im płakać -gdy okazują emocje spotyka ich kara społeczna - uczy się wiec aby ukrywał emocje) Mężczyźni chcą czuć się mężczyznami więc ukrywają emocje co często jest mylone z brakiem ich doznawania

ad4

kobiety okazują emocje w gestach najbardziej związanych z uczuciem

dotyk-żona kocha męża , czułość. Dotyk - wskaźnik bliskości partnerów , wyznacznik charakteru komunikacji

mężczyzna emocje okazuje poprzez konkretne działanie -kocha żonę i dzieci ,organizuje wakacje, zawozi kobietę do pracy ,kobiety tego nie doceniają , pragną wsparcia emocjonalnego-a mężczyzna identyfikacje z jej trudną sytuacją ujawnia poprzez jakieś działanie np. zawozi gdzieś żonę , a dla faceta to właśnie jest przejaw uczucia

ad5

k- emocje , kontekst

m-działanie , konkretna informacja

• PŁEĆ A KOMUNIKACJA

Wyrażanie emocji, złość

Rodzaje wsparcia:

• emocjonalne - kobiety zaangażowanie w związek pokazują poprzez czułość

• działaniowe - mężczyzna robi cos dla kobiety i w ten sposób okazuje jej bliskość , troskę

wskazania praktyczne: zrozumienie specyfiki komunikacji i przekazywanie troski w innej konwencji , kobiety - działanie, mężczyźni -wyrażanie uczuć.

Socjalizacja - inne przyzwolenie na emocje negatywne , kobietom nie pozwala się na wyrażanie gniewu i złości , są socjalizowane w kierunku tonowania złości. Mężczyźni mają większe przyzwolenie na złość , mogą się złościć

Kobieta jako mediator- na ogół kobiety mają lepiej rozwinięte umiejętności komunikacyjne , więc to one muszą ułatwiać komunikację z mężczyznami. Jeśli kobieta potrafi wczuć się , działać czasem jak mężczyzna na ogół jej rodzina funkcjonuje dobrze.

• PODSYSTEMY W RODZINIE 14.03.07

1. Kryteria wyróżniania podsystemów

• Pokolenia ( podsystem dorosłych i podsystem dzieci )

• Płeć ( podsystem męski i kobiecy )

• Zainteresowania ( np. podsystem który interesuje się samochodami czy pracą w ogrodzie , elementem który jest podstawa podziału są zainteresowania

• Rola społeczna , funkcja ( dzieci są dziećmi, rodzice rodzicami)

• Podsystemy

• Małżeński - najważniejszy ( mąż - żona ) tworzy rodzinę , jest podsystemem bazowym , sposób komunikowania się w tym podsystemie jest bardzo istotny dla wzorca komunikacji który się konstytuuje w rodzinie ( jak porozumiewają się między sobą małżonkowie tak potem porozumiewają się dzieci )

Prawie 90% terapii rodzinnej dotyczy podsystemu małżeństwa, zaburzenia zachowania któregokolwiek członka rodziny są komunikatem przeniesionym że w podsystemie małżeństwa dzieje się coś złego . W terapii w wielu przypadkach wystarczy zmodyfikować sposób komunikacji lub nauczyć prawidłowych wzorów.

Zasada działania w systemowym ujęciu rodziny ->jeśli cos w rodzinie się dzieje to trzeba w terapii zacząć od podsystemu małżeństwa

• Rodzicielski ( matka-dziecko , ojciec - dziecko )

• Rodzeństwa ( dziecko - dziecko )

Liczba podsystemów jest większa od liczby członków rodziny

3. granice podsystemów - reguły określające kto i jak uczestniczy w danym podsystemie ( S. Minuchin)

2 typy granic:

• między podsystemami(wewnętrzna, małżeństwa , a rodzicielskim, a rodzinnym )

• między systemem rodzinnym a środowiskiem zewnętrznym ( zewnętrzna)

granice mogą być nadmiernie otwarte lub nadmiernie zamknięte na środowisko zewnętrzne . Zdrowa rodzina powinna być optymalnie otwarta

nadmierne otwarcie granic-> zewnętrzne środowisko za bardzo wchodzi do rodziny, zlewa się ze środowiskiem i zatraca tożsamość

zamknięcie granic-> rodzina izoluje się i nadmiernie się zamyka owdowiałe kobiety, nadmierne naładowanie emocjami

owdowiali mężczyźni -> nadmierne otwarcie zewnętrznych granic systemu rodzinnego , wlewanie się środowiska zewnętrznego do rodziny , rodzina przestaje być swoista grupa , nie kształtują się więzi miedzy członkami rodziny

4. Przymierza i koalicje

Gdy w rodzinie występują wszystkie podsystemy ( rodzice i dzieci ) pojawiają się przymierza i koalicje

Układy przymierza -> nie zagrażają statusowi rodziny , próby łączenia się ze sobą otwarte na każdego członka rodziny , nie wykluczają nikogo np ojciec i dzieci kupują w tajemnicy prezent dla matki ale nie jest to skierowane przeciwko danej osobie

Koalicje - są pewnymi tworzącymi się podgrupami mającymi na celu wyeliminowanie danego członka rodziny . Najczęściej spotykane -> matka niezadowolona ze swojego małżeństwa wchodzi w koalicje z najstarszym synem ,działają razem przeciwko ojcu ,pokazują że jest nieudacznikiem

5. Klarowność granic w podsystemach wg Minuchina

- - - - - - - - - - -/ - - - - - - - / ------------------

Sztywne klarowne splątane , zatarte

Granice granice granice

Sztywne świadczą o braku zaangażowania w relacje rodzinne i o zaburzeniu komunikacji występują tam gdzie jest komunikacja jednostronna i autorytarny ojciec (nakazy, zakazy, brak wchodzenia w interakcje , brak dialogu ,nie nawiązują się silne więzi emocjonalne

Klarowne granice -> reguły określające kto co ma w rodzinie robić są jasne dla wszystkich

Granice splątane ,zatarte -> brak podziału obowiązków , nie wiadomo co kto ma robić, zbyt duża poufałość między rodzicami a dziećmi , sprowadzenie relacji do koleżeństwa, rodzice zwalniają się od poczucia odpowiedzialności i od pełnienia funkcji dorosłego

W dobrym systemie rodzinnym granice powinny być klarowne

W rodzinie występują 2 typy relacji ( wg Braun -Gładkowskiej )

• Pionowe

• Poziome

Rodzice w stosunku do dzieci powinni zachować relacje pionowe ,muszą pełnić funkcje dorosłych a dzieci powinny być dziećmi( nie obarczane dorosłymi obowiązkami) obarczanie dziecka domeną dorosłej osoby ( wciąganie dziecka w podsystem dorosłych )

Często w rodzinach z problemem alkoholowym występuje wyraźne zakłócenia w relacji rodzice-dzieci , przejście dzieci na miejsce dorosłych i przejęcie ich obowiązków dbania o rodzinę =bardzo daleko idąca patologia rodziny

Jeśli występuje przesunięcie dorośli na miejsce dzieci ( relacja koleżeńska ) lub odwrotnie bardzo mocno zaburzona komunikacja

Rodzina jako system stosunków i interakcji

1. pojęcie stosunku międzyosobowego ( relacji ) , to co dzieje się między jednostkami w czasie , mają względnie trwały charakter implikuje serię interakcji (określa się dobre lub złe stosunki - to przedkłada się na elementy zachowania komunikacyjnego )

2. Interakcja taki rodzaj kontaktu 2 lub więcej osób w jakim stanowią one nawzajem bodźce wpływające na zmiany w zachowaniu . w rodzinie komunikaty są wtopione w interakcje

3. Każda interakcja charakteryzuje się pewną kontynuacją w czasie , stanowi następstwo interakcji uprzednich i zawiera antycypację interakcji przyszłych ( R.Hinde)

Kryteria analizy interakcji za R . Hindem

1. Treść interakcji - meritum sprawy , czyli o co chodzi w rozmowie czy geście

2. Różnorodność - czy są jednotematyczne

3. Jakość - jak się czujemy , czy poziom wymiany wzmacnia interakcję

4. Intymność - na ile są to komunikaty o mnie i osobistych przeżyciach

5. Wzajemna percepcja - jak postrzegamy siebie wzajemnie w interakcjach np. jako osobę przyjazną

6. Zainteresowanie podtrzymaniem relacji - wyraźne zachowania świadczące o chęci bliskości członków rodziny

7. Bliskość uczuciowa interakcji - wskaźniki odległość i dotyk

Cechy komunikacji rodzinnej

1. Wtopienie komunikacji w interakcję - nie można wyróżnić samej, czystej komunikacji

2. Spontaniczność - mała samokontrola , brak kontroli zachowań , rodzina mieszka pod jednym dachem ,poza kontrolą są zwłaszcza komunikaty pozawerbalne

3. Nasilenie komunikatów niewerbalnych - bo ich nie kontrolujemy

4. Ograniczona intencjonalność - w rodzinie nie chce nam się zastanawiać nad tym co mówimy , nie chce się udawać czy kontrolować swoje zachowania

KOMUNIKACJA W MAŁŻEŃSTWIE

(Uwarunkowania ) Zdeterminowana:

1. Procesy rozwoju : indywidualne procesy rozwoju każdego z małżonków , jak ten rozwój przebiega- jeżeli normalnie to nie spodziewamy się zaburzeń komunikacji interpersonalnej

2. kohortowe normy ideologie ,czynniki : tyczy pokolenia małżonków ( wiek i czasy w jakich się żyje )i normy przez ich pokolenie prezentowane, sposób , pomysł na wychowywanie dzieci

3. Zdarzenia życiowe ( normatywne lub nienormatywne) normatywne tyczą wszystkich ludzi na danym etapie życia np. podjęcie pracy, śmierć współmałżonka , emerytura. Nienormatywne - zdarzają się tylko niektórym : niespodziewany spadek , śmierć w młodym wieku współmałżonka

Wymiary w analizie interpersonalnej

1. bezpośredniość - pośredniość : na ile komunikaty są otwarte bez elementów manipulacyjnych

2. efektywność - nieefektywność : czy komunikat jest zgodny z intencją , czy został odebrany przez partnera z intencją z jaką został przekazany

3. otwartość - brak otwartości : ujawnianie siebie , swoich myśli , uczuć

Cechy komunikacji:

• pary młode - bezpośrednia , ekspresyjna , intensywna ( często się kłócą ale nie jest to istotne bo i tak się godzą , każdy wnosi swoje wzorce i muszą ustalić ten jeden obowiązujący w ich rodzinie

• pary starsze ( emeryckie) - pośrednia , mało ekspresyjna , wysoko kontekstowa - wystarczą symboliczne odniesienia , równoważniki zdań, bo mają wspólny kontekst , mają wypracowane reguły gry ,większość informacji jest ulokowana w kontekście Wystarczy spojrzenie , jedno słowo ,by przywołać kontekst

• pary w wieku średnim - ambiwalentna - brak ustalenia w jakim jest komunikacja obszarze , chociaż jeszcze bardziej jest ekspresyjna i bezpośrednia

Powtórne małżeństwo - cechy komunikacji ( Kompara 1980 )

1. bardziej kontrolowana

2. mniej spontaniczna : mniejsze przejawy uczuć , czujność

3. bardziej skłonna do otwartych negocjacji : od razu uzgadniają reguły dobrego funkcjonowania

komunikacja odbywa się w poczuciu niepewności , lęku , zagrożenia czy i ten związek się nie rozpadnie . Potrzeba stałego monitorowania związku czy nie dzieje się nic złego

• Komunikacja w podsystemie rodzicielskim

• dwustronna ( wzajemna ) - kobieta i mężczyzna już od poczęcia odpowiadają na sygnały ciała kobiety , jest sprzężenie zwrotne

• niesymetryczna - tyczy stopnia zaangażowania nie wzajemności ,więcej zależy od rodziców

rozwój komunikacji zmierza ku symetrii

Determinanty komunikacji w podsystemie rodzicielskim

1. rozwój indywidualny rodziców i dzieci

2. czynnik kohorty ( pokolenie)

zmiany komunikacji dokonują się na tle zmian relacji rodzice-dzieci w 2 obszarach

• kształtowania więzi emocjonalnej

• modyfikacja postaw wychowawczych

OKRES PRENATALNY - komunikacja

• dwukierunkowość

• dialog

• synchronizowanie swoich reakcji

• wzajemność

• wymiana

dziecko jako partner dialogu np. matka kładzie rękę na brzuchu , dziecko przesuwa się w kierunku ciepła jakie ona wytwarza

• Przejawy komunikacji w tym okresie

1. uczenie się rozumienia sygnałów , ruchów dziecka

2. rozmowy ( głośne i w myślach ) - mówienie do dziecka

3. wyobrażeniowe myślenie o dziecku , wizualizacja

4. pozytywne myślenie

5. śpiewanie , granie na instrumencie

6. utulanie przez czułe dotykanie

7. masowanie brzucha

8. kołysanie

9. pisanie listów

10. pisanie pamiętnika , albumu

11. różne formy twórczości , włączanie dziecka w przeżycia duchowe , estetyczne

WCZESNE DZIECIŃSTWO 2,3 ROK ŻYCIA

1. kontynuacja zachowań z pierwszego okresu

2. społeczny uśmiech 2,3 miesiąc życia

niesymetryczny model , bo to rodzice więcej komunikują a dziecko tylko odpowiada

STADIA KOMUNIKACJI OD URODZENIA ( WORABEY)

1. regulacji- ( 75% interakcji to uspakajanie dziecka )

2. wzajemności- ( zdolność do podtrzymywania interakcji np. przez kontakt wzrokowy)

3. inicjacji -wzbogacanie sygnałów mimicznych naśladowań

4. intencji ( `'prośba”) - dziecko przez pewne komunikaty swego ciała może prosić rodziców by pokazał mu jeszcze raz daną zabawkę , która go interesuje .

• Wzory komunikacji w systemie rodzinnym

Dojrzałość do małżeństwa:

1. fizyczna

2. psychiczna - trzeba ujmować swojego partnera jako osobę , która ma wady i zalety , postrzegać go jako realną osobę a nie jako `'obraz''(wyobrażenie , myślenie życzeniowe - np. ktoś nie spełnia wyobrażeń i oczekiwań ) trzeba reagować na współmałżonka jako na realną osobę!

3. socjalna - zdolność młodych ludzi do utrzymania ( jest to istotne gdyż tam gdzie jest źródło utrzymania tam osoba odczuwa władzę )

Fazy w życiu rodziny (wg Ziemskiej)

1. faza małżeńska pierwotna

2. faza rodzicielska okresu przedszkolnego - nowe role rodzicielskie oprócz małżeńskich , pojawia się podsystem rodzicielski ; rozumienie potrzeb dziecka

faza rodz. okresu przedszkolnego

• charakter relacji rodzice - dzieci

dawniej - relacja jednostronna

rodzice ------ dzieci

pogląd , że rodzice się nie zmieniają jako osoby dojrzałe , zmieniają się tylko dzieci a ich zachowanie nie wpływa na funkcjonowanie rodziców

współcześnie - relacja obustronna

rodzice <----------dzieci

dzieci również oddziaływują na rodziców, proces wzajemnego wpływu odbywa się cały czas ( gdy matka ma świadomość że dziecko zostało poczęte rozpoczyna się proces wzajemnego wpływu) ta relacja to środowisko rozwoju wszystkich członków rodziny

Pełnienie ról rodzicielskich jako proces rozwojowy rodziców!!

Nowe potrzeby dziecka wpływają na zmiany w zachowaniu i komunikowaniu się rodziców , dorosły człowiek rozwija się poprzez dziecko , dokonuje się rozwój indywidualny dorosłych , dziecko pomaga rodzicom w przechodzeniu do wyższych etapów rozwoju indywidualnego

• problemy związane z wypracowaniem stylu wychowawczego

Zagrożenie dla rozwoju dzieci:

Sprowadzenie relacji z dzieckiem wyłącznie do poziomu koleżeństwa

Przejście na TY - skrócenie dystansu (relacje poziome z własnymi dziecmi a prawidłowe są pionowe )

3. faza rodzicielska okresu szkolnego ( rodzina z dzieckiem które zaczyna chodzić do szkoły)

4. faza rodzicielska okresu dorastania - pojawiają się potrzeby samodzielności i autonomii , gdy rodzice je uwzględniają w sposobie komunikacji wtedy w rodzinie jest ok., zazwyczaj jednak się tak nie dzieje bo okres dorastania pokrywa się z kryzysem wieku średniego. Zawsze odpowiedzialność za dobrą komunikację ponoszą dorośli a nie młodzież dorastająca

5. faza małżeńska wtórna - najstarsze dziecko wchodzi w dorosłe życie , przeprowadza się , małżonkowie zostają sami ,wymusza to uregulowanie relacji między małżonkami; „ syndrom pustego gniazda”- jeżeli wcześniej małżonkowie nie dbali o relację , może się zdarzyć ze po odejściu dziecka z domu już nic ich nie łączy, często w tej fazie dochodzi do rozwodu9 tylko dla dobra dzieci byli razem)

6. faza małżeństwa emeryckiego - przejście na emeryturę może spowodować duży uszczerbek w psychice człowieka zwłaszcza gdy ktoś pełnił funkcję publiczną ( sfera utwierdzająca go o jego ważności znika)=kryzysy w relacji z małżonkiem

małżeństwo w tej fazie zazwyczaj mało się do siebie odzywa , ale to nic złego gdyż ich komunikacja jest wysoko kontekstowa ( milczenie+ krótka wypowiedz i dla małżonków wszystko jasne) ; porozumienie poprzez wysoki kontekst wspólnych doświadczeń

diagnoza i prognoza

dziedzictwo wzorców z jakimi wchodzą do małżeństwa

uwarunkowania komunikacji

1. podmiotowe

• obraz własnej osoby i samoocena

• empatia

• otwartość

• płeć

• poza podmiotowe uwarunkowania

• wzorce i modele komunikowania się-są przejmowane drogą społecznego dziedziczenia ( dorośli wpływają na komunikację rodziny,

wzorce które wprowadzają są dziedziczone przez społeczne metody uczenia się - naśladownictwo , modelowanie , identyfikacja

przejmowanie pewnego typu zachowań na podstawie obserwacji osoby , która prezentuje określone zachowania - to istota działania tych procesów .Różnice dotyczą stopnia złożoności tego co jest przyjmowane w obserwacji

Naśladownictwo-sfera behawioralna- mimika , proste gesty ,zewnętrzne formy zachowanie , pantomimika , dokładne kopiowanie wzoru prostych zachowań , reakcje proste

Modelowanie -( wzbogacone naśladownictwo ) Pojęcie modelowania wprowadził Urie Bronfenbremer - uważa się że modelowanie polega na przejęciu symbolicznych równoważników zachowania modela-przejęcie motywacji do określonego typu zachowań ( np. przejęcie tendencji do agresywnego zachowania ,niekoniecznie w tej samej formie , agresywny ojciec bijący syna-syn przejmuje tendencje do agresywnego zachowania w ogóle - przejęcie motywu agresji ale przejawy mogą być zupełnie inne np. syn niszczy ławki w szkole . Nie dziedziczymy zewnętrznych form - ale to co wewnętrzne i czego nie widać - motyw.

Identyfikacja-najbardziej złożony proces , dotyczy większej powierzchni struktury osobowości , pełna identyfikacja jest wyrazem patologii ( utracenie własnej tożsamości )-ktoś staje się daną osobą - zlanie własnej tożsamości z tożsamością drugiego ( poczucie ze się jest jakąś osoba świadczy o zaburzeniach psychicznych)

Identyfikacja częściowa - matka kochająca dziecko , gdy dzieje się z nim coś złego przeżywa jego uczucia ,doznania , tak jakby krzywda działa się jej . Pojawia się element empatii

Dzięki identyfikacji odbywa się rozwój indywidualny człowieka , przejęcie sfery zachowań innych osób i uczenie się ich ( dorastanie)-przejmowanie form zachowania

Identyfikacja pozytywna -> ktoś lubi podróżować, ale nie może tego robić z jakiś przyczyn i poprzez identyfikację z podróżnikami przeżywa ich emocje jako swoje własne dzięki czemu wzbogaca swoje życie

Uczenie się ,przejmowanie pewnych zachowań o różnym stopniu złożoności na podstawie samej tylko obserwacji .podstawowe warunki uruchamiające działanie tych procesów

• duża częstotliwość kontaktu z daną osobą

• stosunek emocjonalny do tej osoby

naśladownictwo modelowanie identyfikacja

_____________/_______________/__________________

Czynniki sprzyjające modelowaniu :

1. właściwości podmiotu - czyli osoby która obserwuje , wobec której są przejawiane pewne zachowania , np. wiek - im młodsza jednostka tym większa skłonność do przejmowania zachowań ,tym bardziej te procesy kształtują zachowanie dziecka

• wiek

• zdolność do obserwacji

2. właściwości modela ( relacja model - obserwator )

• chodzi o istnienie więzi emocjonalnej ( uruchomiony zostaje element emocji ) . Modele to osoby traktowane jak autorytety

3. Właściwości sytuacji w której jednostka podlega oddziaływaniu modela - modelowanie najłatwiej przebiega w bezpośrednim kontakcie

Modelowanie może zajść również poprzez identyfikacje z bohaterami książek

Reagowanie identyfikacyjne - dążymy do upodobnienia się do modelu , samo spostrzeganie że moje zachowanie jest podobne do zachowania modelu posiada elementy samonagradzające

Siła procesu modelowania jest bardzo duża.

• Problemy kształtowania dobrej komunikacji

Wzorce komunikacji rodzinnej ulegają społecznemu dziedziczeniu. W przypadku problemów z komunikacja w danej rodzinie trzeba zacząć od diagnozowania - ustalić na czym polega zaburzenie w konkretnym przypadku danej rodziny

Kształtowanie prawidłowej komunikacji

1. Diagnoza

• Techniki werbalne - np. kwestionariusze do badania kodów ( Lidii Grzesiuk ) ustalenie stylu komunikacji , który w rodzinie panuje ,mając diagnozę można próbować naprawić komunikację

• Techniki pozawerbalne - techniki zaczerpnięte z systemowego ujęcia rodziny , na spotkaniu z terapeutą obecni są wszyscy członkowie rodziny -najmłodsze dziecko prosi się aby zademonstrowało ( pokazało) jak zachowuje się ojciec po przyjściu z pracy do domu. Ojciec otrzymuje komunikat zwrotny o tym jak jego zachowanie jest odbierane - to budzi refleksję ( na temat własnego zachowania ) Inny sposób diagnozy to tzw „ rzeźbienie” - prosi się dziecko aby stworzyło obraz rodziny , jeśli rodzice są na nim blisko - oznacza to dobre więzi , ważne są elementy odległości , gestów - to daję obraz relacji i stosunków w rodzinie

Techniki pozawerbalne ujawniają poziom rzeczywistych sposobów komunikowania się w rodzinie

2. Oddziaływanie

• Poziom ogólny - dotyczy kształtowania dojrzałości osobowej dorosłych członków rodziny

-wzmacnianie struktury `'ja'' i samooceny ( małżeństwo powinno czuć się komfortowo - mieć poczucie wydolności wychowawczej i małżeńskiej ; dobra samoocena = umiejętność komunikacji i porozumiewania się w sposób partnerski , nie odbiera się komunikatów jako zagrożenia. Podstawowym terenem oddziaływań jeśli chodzi o dobrą komunikację w rodzinie to poziom kształtowania dojrzałości osobowej rodziców jako rodziców i małżonków

zwiększanie poczucia bezpieczeństwa sprzyjającego większej otwartości ( na poziomie wdechu i wydechu)

zapewnienie warunków komfortu psychicznego(aby drugi człowiek się otworzył nie można na niego krzyczeć )

Zalecenie : działania terapeutyczne powinny isć w kierunku ochrony pozycji małżonków (indywidualnie i jako pary)-jeśli człowiek ma poczucie że się rozwija jego zadowolenie jest większe

• Poziom swoisty

->swoiste umiejętności

Styl partnerski

Otwartość

Ujawnianie siebie „wydech”

Słuchanie „wdech” empatyczne

Konstruktywne rozwiązywanie konfliktów -dobrze funkcjonująca rodzina-ważne jest to jak wychodzi się z konfliktu -i czy w jego wyniku powstaje nowa jakość - np. członkowie rodziny zaczynają lepiej się rozumieć

Umiejętności SWOISTE

Kształtowanie umiejętności słuchania S . Covey 2003

Zalecenia:

1. Staraj się najpierw zrozumieć słuchając empatycznie

2. Zadbaj o więź „ im głębiej będziesz rozumiał innych tym bardziej będziesz ich doceniał „

Empatyczne słuchanie S. Covey 2003

Etapy

1 . Powtarzanie treści przekazu ( bez interpretowania )

Powtarzanie tego co do nas dotarło z komunikatu bez interpretacji ( bez własnych dodatków), na tym etapie można zniwelować błędy w odbiorze

2. Próba ujęcia treści własnymi słowami - uogólniamy to co usłyszeliśmy , może dojść do wyczyszczenia nieścisłości

3. Próba odzwierciedlenia uczuć - powtarzamy to co zrozumieliśmy , próbujemy określić poziom emocjonalny-może dojść do zkonfrontowania adekwatności

3-krote możliwości sprawdzenia nieadekwatności z poziomu werbalnego i emocjonalnego

Umiejętności usprawniające komunikacje

Otwartość - uczenie przekazywania komunikatów o sobie ( komunikaty „ja” zamiast „ty”)ta samą kwestię można przekazać na dwa sposoby np.czuję się nieswojo kiedy ubierasz tą starą marynarkę zamiast wyglądasz okropnie w tej marynarce , akcent sprawy inaczej przedstawiony - komunikaty nie są raniące ani autorytarne -dają szansę drugiej osobie na poprawę sytuacji

Zaleca się stosowanie reguł otwartości

REGUŁY OTWARTOŚCI Fritz FIschaleck 1990

• Wyrażanie wprost życzeń

• Informowanie wprost o doznawanym napięciu i złości

• Otwarte wypowiadanie doznawanych słabości i obaw ( człowiek powinien być sobą ,a nie udawać ze jest silny i radzi sobie ze wszystkim)

• Wyrażanie drobnych uczuć mimo zakłóceń komunikacji np.lubię cie mimo że zachowujesz się obrzydliwie ,komunikaty powinny dotyczyć zachowania a nie osobowości np.” zachowujesz się obrzydliwie” a nie „jestes obrzydliwy”

• Respektowanie granic otwartości

Uczenie strategii rozwiązywania konfliktów Rostowska 2001

• Ograniczanie form i nasilenia komunikatów ( tę samą informację można przekazać w mniejszej liczbie komunikatów)

• Uczenie aktywnej postawy wobec problemów

• Branie odpowiedzialności za swoje myśli ,uczucia, zachowania

• Koncentracja na tu i teraz,( bez generalizacji i przywoływania wszystkiego co wydarzyło się wcześniej

• Wykorzystywanie humoru - bez drwin i sarkazmu

• Uwzględnianie różnic ( dla kobiety ważniejszy jest kontekst niż konkret )

• Utrzymywanie względnej równowagi ( nie dążenie do uzyskania przewagi nad partnerem )

• Rozumienie punktu widzenia drugiego człowieka

Jak można domowymi sposobami poprawić komunikacje:

Ćwiczenia:

1. grupowe - zobowiązanie do szczerości wszystkich członków rodziny

2. indywidualne

sprawdzanie - słuchając kogoś z rodziny spisujemy:

• słowa

• głos , mowa ciała

• nasza interpretacja

• konfrontacja naszych spostrzeżeń z osoba której słuchaliśmy ( rzeczywisty komunikat)

26

---