METODY WYKŁAD

Wiedza zdroworozsądkowa	Wiedza naukowa
Źródłem wiedzy jest doświadczenie i obserwacja; zdrowy rozsądek, intuicja.	Źródłem wiedzy naukowej są fakty, potwierdzone empirycznie autorytety naukowe (naukowcy i ich prace).
Znaczna nieokreśloność, przejawiająca się np. w nieostrości tematów (wieloznaczność), braku precyzji przy charakteryzowaniu różnic między zjawiskami oznaczonymi przez terminy wiedzy zdroworozsądkowej.	Dążenie do określenia przyczyn skutkowych zależności między faktami
Sądy i poglądy wiedzy zdroworozsądkowej nie wyjaśniają zazwyczaj, nie tłumaczą, dlaczego tak jest a nie inaczej, nie tłumaczą zjawisk, które interesują badacza.	Ujawnienie ogólnych i szczegółowych związków między posiadanymi informacjami.
Brak weryfikacji (przede wszystkim empirycznej), wiedzy zdroworozsądkowej.	Określenie granic błędów lub dopuszczalnych odchyleń między faktami przewidywanymi a rzeczywistymi.
Trwałość twierdzeń zdroworozsądkowych (trudno je obalić; często przyczyniają się do powstawania np. uprzedzeń).	Większa łatwość obalania twierdzeń wiedzy naukowej niż przekonań wiedzy zdroworozsądkowej.
	Większy stopień precyzji twierdzeń i ich formułowania, dotyczący faktów szczegółowych jak i uogólnień właściwych nauce
	Formułowanie wniosków na podstawie metod badań naukowych.

WIEDZA ZDROWOROZSĄDKOWA:

1. Wiedza jest nam bardzo bliska, bo ją sami zdobywamy

2. Wiedza zawodna - mimo to występują tendencje, aby tą wiedzą kierować się w życiu

3. Wiedza może dostarczyć nam informacji w faktach, ludziach, zjawiskach; są to suche informacje, które nie są zależne między sobą, np. tradycja - chodzenie do kościoła

WIEDZA NAUKOWA:

1. Opisowa (poznawcza) - odpowiada na pytanie jak jest?

2. Wyjaśniająca (diagnostyczna) - odpowiada na pytanie, dlaczego tak jest?

3. Prognostyczna - odpowiada na pytanie jak będzie?

4. Utylitarna (terapeutyczna) - odpowiada na pytanie, jakie podejmować działania?

1,2,3 - cel poznawczy

4 - cel praktyczny

CELE BADAŃ PEDAGOGICZNYCH:

Cel poznawczy - W badaniach naukowych zwykle wiąże się z opisem (charakterystyką) jakiegoś zjawiska społecznego lub pedagogicznego, ale może również dotyczyć rozszerzania, uzupełniania wiedzy na temat zjawisk już nam znanych.

Cel praktyczny - Ma nam ułatwić wykorzystanie zdobytej wiedzy do opracowania strategii bądź sposobu rozwiązywania jakiegoś problemu społecznego bądź pedagogicznego.

To nic innego jak umiejętność wykorzystania przez badacza wiedzy w praktyce.

Dzięki badaniom naukowym zdobywamy wiedzę naukową. Badania mogą posiadać funkcję:

• Opisową

• Wyjaśniającą

• Prognostyczną

• Utylitarną

Nadrzędnym celem jest poznawanie i opisywanie różnych zjawisk społecznych

• Cel poznawczy

• Cel praktyczny

Sukces pracy badawczej zależy od 2 czynników:

Cechy badacza	Czynniki instrumentalne
Intelektualna działalność	1. Etap pracy koncepcyjnej - określenie przedmiotu badań, postawienie problemów, formułowanie hipotez, określenie zmiennych, wskaźników, wybór metod i technik badań
Kreatywność i śmiałość myślenia
Krytycyzm i ostrożność	2. Etap wykonawczy - przeprowadzenie badań, porządkowanie i gromadzenie materiału empirycznego, sformułowanie wniosku, napisanie sprawozdania z badania
Systematyczność i precyzja
Bezstronność i obiektywizm
Rozległa wiedza o przedmiocie badań

Musi to być zjawisko obiektywnie istniejące i bezpośrednio dostępne dla badacza

Przedmiotem dociekań naukowców są zjawiska istniejące w otoczeniu badacza, istniejące obiektywnie czy to się badaczowi podoba czy nie.

Zebrane zagadnienie musi być dosyć dobrze opisane w literaturze naukowej.

Istnieje pewien poziom obiektywnej wiedzy podmiotu badań

Musi mieć odpowiednie środki do empirycznej weryfikacji:

• Czas na przeprowadzenie badań i pieniądze

• Narzędzia do przeprowadzenia badań

• Mieć respondentów

Przedmiot badań musi być konkretny, by na podstawie jego skonstruować temat badań

Np. system wartości młodzieży uczącej się w KPSS w Lublinie.

PROBLEM BADAWCZY:

„Problem badawczy to tyle, co pewne pytanie lub zespół pytań, na które podpowiedzi ma dostarczyć badanie” (S. Nowak)

„Swoiste pytanie, określające jakość i rozmiar pewnej niewiedzy (pewnego braku w dotychczasowej wiedzy) oraz cele i granice pracy naukowej” (Pieter)

• Problem badawczy w formie pytania

• W każdej pracy jeden problem główny, a z tego problemu formułuje się więcej niż 1 problem szczegółowy

POWSTANIE PROBLEMU BADAWCZEGO:

Problem badawczy określa zakres i cel dociekań naukowych badacza.

PROBLE$M BADAWCZY POWINIEN BYĆ:

• Konkretny - Uciśniony (np. unikanie uogólnień typu „obserwowanie ludzi”), ale wyczerpujący (dokładny, precyzyjnie sformułowany)

• Ujmujący obiektywne zjawiska - tj. odnoszący się do zjawisk istniejących niezależnie od woli badającego i istniejący w obowiązujących teoriach (np. bezrobocie)

• Możliwy do weryfikacji - Można go zmienić i opisać pod względem ilościowym i jakościowym (np. skała bezrobocia, struktura bezrobocia)

• Nowy - Nie ma sensu empirycznie weryfikować zjawiska, które zostało zbadane wszechstronnie i opisane

RODZAJE PROBLEMÓW BADAWCZYCH:

• Pytanie rozstrzygnięcia - Są to pytania badawcze rozpoczynające się od pytania „czy” i dopuszczają tylko dwie możliwe odpowiedzi „TAK” lub „NIE” itp. (np. „Czy gry komputerowe wyzwalają agresję”?)

• Pytanie dopełnienia - Umożliwiają odpowiedzi bardziej szczegółowe, których treść i zakres wyznaczają pytania rozpoczynające się od partykuły:, „jak”, „dlaczego”, „kto”, „co”, „w jakim stopniu”, „gdzie” (np. „Jak gry komputerowe wpływają na zachowanie agresywne”?)

• Pytania dotyczące właściwości zmiennych - są to pytania badawcze, które dotyczą wartości (właściwości) zmiennych charakteryzujących zjawiska będące przedmiotem naszych naukowych, zainteresoiwań, (np. „Jakie cechy myślenia niezbędne są w zawodzie menadżera”?)

• Pytania dotyczące relacji między zmiennymi - Są to pytania o zależność między interesującymi badacza zmiennymi (np.. „Czy istnieją relacje między wyglądem fizycznym a pozycją w grupie rówieśniczej”?) Lub, „Jakie relacje istnieją między wyglądem fizycznym a pozycją w grupie rówieśniczej”?)

ZMIENNA:

Zmienna - Cecha lub właściwość, która ulega zmianom (przeobrażeniom) pod wpływem różnych czynników a badający chce te zmiany obiektywnie zmienić. Wyróżniamy następujące zmienne:

• Zmienna zależna - Czynniki, które ulegają widocznym zmianom w wyniku oddziaływania zmiennych niezależnych

• Zmienna niezależna - Czynniki, które powodują zmiany w innych czynnikach

• Zmienna pośrednicząca - Czynniki, które wpływają na zależności, jakie występują między zmienną zależną i niezależną, ale nie są objęte badaniami bezpośrednimi (np. w problemie bezrobocia na osobowość, zmienna pośrednicząca może być wykształcenie, posiadane hobby, brak rodziny)

Przyczyny:

Czynniki zewnętrzne Czynniki wewnętrzne

1. Staż pracy Odporność na stres

2. Zakres zasobów Kompetencje zawodowe

3. Liczba klientów

• Zmienne dwuwartościowe (dychotomiczne) Przyjmuje tylko 2 wartości np. płeć - kobieta i mężczyzna. Wśród zmiennych dychotomicznych wyróżnia się:

• Zmienną zdychotomozowaną - Zmienna wielowartościowa, dla których badacza dla jakiś celów sprowadził do postaci dwuwartościowości

• Zmienna ciągła - Jeżeli zbiór wartości tworzy continuum, jeżeli między sąsiednimi wartościami zmiennej możliwe jest znalezienie 3 wartości.

Inaczej mówiąc dana zmienna jest ciągła, gdy dla różnych osób z populacji może ona przyjmować ważne wartości.

WSKAŹNIKI:

Wskaźniki - to pewna cecha, zdarzenie lub zjawisko na podstawie zajścia, którego wnioskujemy z pewnością bądź z określonym prawdopodobieństwem bądź z prawdopodobieństwem wyższym od przeciętnego, iż zachodzi zjawisko, które nas interesuje.

Wskaźnikiem jakiegoś zjawiska „Z” nazywać będziemy takie zjawisko „W”, którego zaobserwowanie pozwoli nam (w sposób bezwyjątkowy lub z określonym czy choćby wyższym od przeciętnego prawdopodobieństwem) określić iż zaszło zjawisko „Z”.

TYPY WSKAŹNIKÓW:

1. Wskaźniki empiryczne

Występują wtedy, gdy wskazywane przez niego zjawisko daje się łatwo i bezpośrednio zaobserwować. Zachodzące relacje między wskaźnikami a danym zjawiskiem ma charakter związku empirycznego.

2. Wskaźniki definicyjne

Mają miejsce wówczas, gdy wynikają z definicji badanego zjawiska lub faktu. W takim przypadku nadajemy sens dawnemu terminowi (będącemu odpowiednikiem interesującego nas zjawiska) za pomocą badania jego pełnej bądź cząstkowej definicji, w której wskaźnik (bądź zespół wskaźników) jest członem definiującym.

3. Wskaźniki interferencyjne

Odnoszą się do zjawisk bezpośrednio nieobserwowalnych i nie wchodzą do definicji badanych zjawisk. Dotyczą wszystkich hipotetycznych zmiennych, które wprawdzie są nieobserwowalne, ale posiadają osobową wielkość (szereg obserwowalnych następstw). Dobieranie wskaźników inferencyjnych do zjawisk nieobserwowalnych, których definicje nie pozwalają na ustalenie szukanych wskaźników następuje najczęściej przez odwołanie się do tych zjawisk.

Alkoholizm: wskaźniki

• Ilość wypitego alkoholi

• Rodzaj alkoholi

• Częstotliwość

• Choroby (marskość wątroby, delirium)

Przestępczość: wskaźniki

• Ilość przestępstw

• Rodzaje przestępstw

• Płeć, wiek sprawców

• Obszar występowania

• Częstotliwość

• Pora dokonywania przestępstw

WYBÓR METODY BADAŃ:

Ilościowe: Jakościowe:

• Sondaż diagnostyczny Studium przypadku

• Monografia pedagogiczna Socjometria

• Metody indywidualnego przypadku Badania fenomenologiczne -

• Eksperyment pedagogiczny (świadomość człowieka)

METODA SONDAŻU DIAGNOSTYCZNEGO:

Sondaż diagnostyczny bywa określany jako sondaż ankietowy, sondaż na grupie respondencyjnej.

Badania sondażowe:

• Obejmują wszelkiego typu istotne zjawiska społeczne, które nie posiadają instytucjonalnej lokalizacji, a wręcz odwrotnie są jakby rozproszone w społeczeństwie

• Mają na celu wykrycie istnienia tych zjawisk oraz ukazanie ich wszystkich atrybutów

• Prowadzi się w oparciu o specjalnie dobraną grupę reprezentującą populację generalną, w której badane zjawisko występuje

Metoda sondażowa ma za zadanie:

• Poznanie określonego zjawiska społecznego, opinii społecznej

• Wyjaśnienie pewnych zjawisk masowych czy ważniejszych procesów występujących w zbiorowościach

W badaniach metoda sondażu nie zawsze możemy zbadać wszystkie interesujące nas osoby, z których składa się zbiorowość. Zazwyczaj jest to niemożliwe gdyż:

• Badania są zbyt kosztowne

• Nie można dotrzeć do wszystkich osób, które pragniemy zbadać

• Badania mogą być pracochłonne i długotrwałe

W takich przypadkach przeprowadza się badania częściowe; bada się część jednostek, ale wniosek uogólnia się na całość zbiorowości.

Charakterystyczne w tej metodzie jest instrumentalne użycie respondentów - są to osoby dostarczające pożądanych informacji (ustnie lub pisemnie), jednak konsekwencje i wnioski z przeprowadzonych badań dotyczą pośrednio naszych informatorów, a bezpośrednio dotyczą grupy, którą oni reprezentują.

Stosowane techniki w metodzie sondażu diagnostycznego:

• Ankieta

• Wywiad

• Analiza dokumentów osobistych

• Obserwacja

• Techniki statystyczne

MONOGRAFIA:

Monografia - Polega na traktowaniu układu społecznego jako pewnej całości i dąży do zanalizowania układu relacji miedzy częściami tej całości, zasad jej funkcjonowania (Łobocki).

Monografia - Metoda gruntownego i wielostronnego poznania systemu instytucji, jej organizacji, skuteczności działania, to również dążenie do zbadania ludzi z nią związanych (Pilch).

Monografia - To naukowo przeprowadzona swoista wizytacja danej instytucji mająca służyć dokładnemu przez badacza rozpoznaniu prognozy i przedstawieniu koncepcji ulepszeń badanej instytucji (Kamieński).

Monografia:

• Nie polega na opracowaniu charakterystyki instytucji

• Polega na postawieniu diagnozy, planowaniu, prognozie, koncepcji ulepszeń praktycznych odpowiadających potrzebom badanej instytucji.

Metoda monograficzna może być realizowana przez następujące techniki:

• Badanie dokumentacji

• Elementy obserwacji

• Ankieta

• Wywiad

• Elementy eksperymentu wychowawczego

Metodzie monograficznej grożą 3 niebezpieczeństwa:

• Subiektywizm

• Pseudouogólnienie

• Opisowość

Pod względem metorycznym monografia umożliwia:

• Gruntowne rozpoznanie struktury instytucji

• Określenie efektywności działań wychowawczych

• Postawienie diagnozy określonych braków

• Opracowanie koncepcji ulepszeń i prognoz rozwojowych placówki lub instytucji

Warunki skutecznego stosowania badań monograficznych:

• Wstępne rozeznanie terenu badań

• Korzystanie z możliwie wielu źródeł informacji

• Posiadanie umiejętności łatwego nawiązywania kontaktów z ludźmi

• Krytyczne podejście do otrzymanych danych w wyniku przeprowadzonego postępowania badawczego

Monografia bada wąską grupy a sondaż diagnostyczny bada szeroką grupę ludzi. Wychodzi po za ramy instytucji.

W monografii stosujemy analizę kompletną (analizowanie wszystkich). Nie wybieramy próby reprezentatywnej.

Jakie cechy najczęściej przypisuje się osobom upośledzonym umysłowo?

Z.Z: cechy przypisywane osobom upośledzonym

Z.N: upośledzenie umysłowe

Z.P: stopień upośledzenia, środowisko, miejsce zamieszkania, wykształcenie, wiek, płeć

Z.Z: Interesuje badacza

Z.N: Nie ma wpływu

Z.P: Jakie czynniki

Wskaźnik Z.Z: Cechy pozytywne (uczucia, uczynność, otwartość); cechy negatywne (agresywność, zachowanie nieadekwatne do sytuacji)

W.Z.N: Czynnik badania diagnostycznego (test IQ)

W.Z.P: Miejsce zamieszkania (duże miasto, małe miasto, wieś; wiek; płeć; stopień upośledzenia - umiarkowany, znaczny)

Zmienną pośredniczącą zawsze jest:

• Wiek - lata

• Płeć - Mężczyzna, kobieta

• Wykształcenie - podstawowe, średnie, wyższe

• Miejsce zamieszkania - d.m, m.m, wieś

EKSPERYMENT PEDAGOGICZNY:

Eksperyment „jest metodą naukowego badania, określonego wycinka rzeczywistości polegająca na wychowaniu lub tylko zmianie przebiegu procesów przez wprowadzenie do nich jakiegoś nowego czynnika i obserwowaniu zmian powstałych pod jego wpływem” (Znaniecki).

Celem eksperymentu jest wykrycie związków przyczynowo - skutkowych między zmienną zależną a zmienną niezależną.

Stosowany w pedagogice eksperyment dostarczy wychowawcy wiedzy o:

• Skuteczności poszczególnych działań

• Efektach podejmowanych inicjatyw wychowawczych czy dydaktycznych

• Wartości nowych metod nauczania bądź pracy wychowawczej

Rezultatem eksperymentu są określone zmiany. Ze zmianami układu wiążą się 2 sprawy:

1. Natury metodologicznej - wiąże się z techniką wykrywania zależności między zmiennymi niezależnymi a innymi elementami badanego układu (zmienne zależne)

2. Natury moralnej - mówiącej, iż nie można dopuścić, aby w zależnościach badawczych przyjęto świadomie działania szkodliwe dla określonej grupy.

WYMAGANIA STAWIANE W EKSPERYMENCIE:

• Badane zjawisko daje się wywołać

• Wyniki eksperymentalne są pozycyjnie określone i poddają się manipulacji

• Przeprowadzone badania można powtórzyć przy zachowaniu tych samych warunków

• Uzyskane zmiany dają się zmierzyć

TECHNIKI EKSPERYMENTALNE:

1. Technika grup równoległych

W równoległych badaniach równolegle uczestniczą 2 grupy:

• Eksperymentalna

• Kontrolna

Technika ta wymaga:

• Obecności dwojakiego rodzaju grup tj. grupy eksperymentalnej i grupy kontrolnej w miarę równoważnych

• Określonych czynników eksperymentalnych (zmiennych niezależnych) uruchomionych tylko w grupie eksperymentalnej

• Badań początkowych i końcowych mających na celu kontrolę zmiennych zależnych a nie rzadko również zmiennych pośredniczących

2. Technika rotacji

Wprowadza się rotacje grup, czyli wymianę ich funkcji, tzn. raz jedna grupa jest kontrolna, a druga eksperymentalna, a potem na odwrót.

3. Technika jednej grupy

Przy stosowaniu tej techniki nie przewiduje się grupy kontrolnej, jest tylko grupa eksperymentalna

BADANIA PILOTAŻOWE:

Badania pilotażowe wg T. Pilcha:

• Przybliżają wiarygodny obraz badanego zjawiska - tj. czy wybrany problem jest ważny dla zbadania zbiorowości, jaka jest jego skala i natężenie na wybranym terenie badań, jaką wiedzą o interesującym badacza zjawisku posiadają mieszkańcy danego terenu. Uzyskane dane mogą posłużyć do charakterystyki i do ulepszenia narzędzi badawczych

• Umożliwiają kontrolę narzędzi i warsztatu badawczego - tj. dzięki badaniom podstawowym uzyskujemy odpowiedzi na pytania: czy zastosowaliśmy trafne i rzetelne narzędzie pomiaru?, czy możemy nimi przebadać najważniejsze cechy typowe dla wybranego zjawiska lub procesu?, Czy należy zmienić warsztat badawczy, z którego korzystamy? (np. zwiększyć zakres badań, zmienić ich organizację, zastosować dodatkowe kryteria doboru w grupie badawczej)

• Wpływają na precyzyjne określenie języka, jakim się posługujemy - tj. można dokonać korekty terminów, by uniknąć pojęć dwuznacznych lub drażniących respondentów; to funkcja badań pilotażowych jest szczególnie ważna, gdy sami opracowujemy narzędzie badawcze

• Ułatwiają formułowanie pytań kierowanych do respondentów tj. dzięki materiałowi empirycznemu z badań pilotażowych można dokonać korekty pytań w opracowanych samodzielnie narzędziach (np. należy unikać pytań sugerujących odwiedź, wyrażających negatywne emocje)

Można posłużyć się:

1. Doborem celowym - jest to skupienie się na konkretnej grupie badawczej. Stosowany z racji braku innych grup możliwych do wybrania.

2. Doborem losowym - Wybór niecelny, który możemy zorganizować w różny sposób. Np. stosowanie tablic statystycznych - ustalamy wzór i na jego podstawie wybieramy interesująca nas liczbę osób do badań.

Dobór losowy:

Indywidualny Grupowy

(Wybieramy konkretne jednostki do badań) (wybieramy grupy)

Warstwowy (np. 60 dzieci) Wielostopniowy (2860 dzieci)

• Rodzina

• Sieroty biologiczne

• Sieroty społeczne

• Płeć

• Poziom szkoły

• Podstawowy

• Gimnazjalny

• Ponadgimnazjalny Podst gimn Ponadgim

(1000) (1000) (860)

płeć dz. (500) (500) (400)

syt. rodz. Sieroty biol. (100) (90) (120)

Uczennice klas ostatnich (15) (20) (25)

METODY LOSOWE:

1. Badania biograficzne

2. Badania fenomenologiczne

3. Badania socjometryczne

4. Badania etnograficzne

5. Badania studium przypadku

Badania biograficzne

Związane z dokładną analizą życia wybranej osoby. Do czynienia mamy z analizą życia ludzi znanych i wybitnych pod koniec ich życia lub po śmierci.

Badania fenomenologiczne

Świadomość każdego człowieka - zbadana przez chwile jest rzetelna, gdyż, co jakiś czas zmienia się świadomość badacza.

Badania studium przypadku

„Studium przypadku jest sposobem badań polegających na analizie jednostkowych losów ludzkich, uwikłanych w określone sytuacje wychowawcze lub na analizie konkretnych zjawisk natury wychowawczej poprzez pryzmat jednostkowych biografii ludzkich z nastawieniem na opracowanie diagnozy przypadku lub zjawiska w celu podjęcia działań terapeutycznych”. (T. Pilch)

Studium przypadku jest metodą badań pedagogicznych. Daje możliwość prześledzenia:

• Drogi życiowej badanych

• Ich stosunku do życia

• Atmosfery wychowawczej środowisk wychowawczych osób znaczących, wpływających na kształt życiowych wyborów

• Subiektywnej oceny własnych sukcesów i porażek

• Kierunku podejmowanych decyzji

Badania socjometryczne

Metoda, która pozwala zdiagnozować nieformalną strukturę grupy. Dzięki tym badaniu możemy:

• Określić, jaką pozycję w strukturze grupy zajmują jednostki

• Namierzyć gwiazdę socjometryczną

• Czy grupa jest zintegrowana czy rozproszona

Socjogramy graficzne

Kryterium: pozytywne / negatywne

ograniczone / nieograniczone

Para socjometryczna - wybór odwzajemniony:

A B

Łańcuszek socjometryczny - to nieodwzajemniony i jednostronny ciąg:

A B C D

Sieć socjometryczna - wybór odwzajemniony; osoby nawzajem się wybierają, ale jednocześnie są atrakcyjne dla innych z po za grupy, że inni chcą wejść do sieci

A B

C

Socjometryczne - jakościowe

Nastawione na nieformalne grupy

______ - oznacza kryterium pozytywne

--------- - oznacza kryterium negatywne

• - kierunek wyboru

Para socjometryczna

Wybór nieodwzajemniony

Sieć

Plicha -grupa hermetycznie zamknięta - izoluje się od innych członków grupy. Wybierają się nawzajem.

SOCJOGRAMY:

I grupa - nieuporządkowane

II grupa - hierarchiczne

III grupa - kołowe

I nieuporządkowane

Najprostszy sposób, ale mało daje informacji na temat dekodowania grupy. Wszystko jedno, na jakiej płaszczyźnie umieścimy osoby, ważne żeby zaznaczyć wybory. Osoba z małą liczbą wyborów będzie na górze a osoba z duża liczbą wyborów będzie na dole. Często mylne, więc by nie była błędna stosuje się:

II hierarchiczne

W tym socjogramie nanosimy pozycje określonych osób zgodnie z otrzymaną liczbą wyborów. To liczna wyborów ustala hierarchię osób w grupie.

Na samej górze najwięcej głosów. Najmniej na dole. Połączyć takimi liniami żeby się nie przecinały.

III kołowy

Polega na tym, że pewne wybory dokonywane przez grupę zamieszczamy w tzw. Kręgach. Tyle kręgów ile jest maksymalnych wyborów.

Jeśli ktoś nie uzyskał żadnego wyboru to max+1 kręgów, czyli nie 10 tylko 11 i w tym 11 umieszczamy tych nie wybranych. W środku z największą liczbą wyborów.

Koło zieli się na połówki. Jeśli grupa jest zróżnicowana na płcie to bez względu na ilość wyborów jedna polówka przypada panom a druga kobietom.

Kolejną metoda socjometryczną do badań jest plebiscyt życzliwości i niechęci. Stosował ją sam Janusz Korczak. Polegał on na uporządkowaniu osób wchodzących w skał grupy od najbardziej lubianych do najmniej lubianych za pomocą skali 5-cio stopniowej.

++ bardzo lubię

+ lubię

+/- obojętny stosunek

- nie lubię

-- nienawidzę

Kolejną techniką socjometryczną zbliżoną do plebiscytu jest technika rangowania. Polega na próbie przydzielenia rangi osobom z grupy.

Ranga 1 w pozytywnym znaczeniu - lubię

Ranga 1 w negatywnym znaczeniu - nie lubię

Rang jest tyle ile osób ()10-1=9)

W metodzie rangowania nie można użyć 2 razy tej samej rangi (++)

Jak się liczy rangę?

_∑__suma rang dla jednej os

n-1

---