ZESPÓŁ ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH/SYNDROM - kilka zaburzeń na raz

Symptom - objaw

Syndrom - zespół objawów

ZABURZENIA MYŚLENIA, JĘZYKA, POROZUMIEWANIA SIĘ

ocenia się je z punktu przetwarzania informacji.

I. ZABURZENIA TREŚCI MYŚLENIA:

1. Myśli nadwartościowe - przekonania, na ogół prawdziwe, które mają nadmierny wpływ na człowieka; wywołują bardzo silne emocje. Takie myślenie jest bardzo sztywne, radykalne, czasem nawet fanatyczne. Często mają pozytywny rezultat.

2. Urojenia - są to fałszywe przekonania, pochodzenia chorobowego, w którym ważnych jest 5 cech:

• Fałszywość - rozwijanie się przekonań chorego z przekonania otoczenia;

• Chorobowy kontekst - współwystępowanie innych objawów psychopatologicznych;

• Niezwykle silne poczucie oczywistości;

• Niekorygowalność - niepodatność na rzeczowe kontrargumenty. Podważanie słowa chorego powoduje u niego silne emocje;

• Indywidualistyczny i wyobcowujący społecznie charakter treści urojeniowej.

U osób chorych psychicznie jako pierwszy powstaje problem z selekcją informacji. Brak selekcji powoduje nadmiar napływu informacji. Nadmiar ten powoduje chaos wewnętrzny w psychice. Prowadzi to do dużego lęku o charakterze ogólnego poczucia zagrożenia. W tej sytuacji uruchamiają się procesy obronne w organizmie, które podejmują próbę wyeliminowania leku. SCHIZIS - rozpadłoś osobowości. Następuje faza OLŚNIENIA. Różne informacje z różnych struktur zaczynają się porządkować , jednak dzieje się to w sposób patologiczny. Pojawiają się myśli urojeniowe, a następnie urojenia. Dla chorego świat dzieli się na ludzi przyjaznych i wrogów, a ponadto poczucie wyższości - „To JA zostałem wybrany przez swoich prześladowców”.

• Urojenia proste - brak tendencji do systematyzacji

• Urojenia paranoiczne - tendencja do systematyzacji. Urojenia mają wpływ na wspomnienia z przeszłości - rozbudowanie treści urojeń.

• urojenia paranoidalne - sprowadzają się do schizofrenii paranoidalnej

• urojenia oniryczne - urojenia dziania się, chory jest aktorem, bierze udział w urojonych wydarzeniach.

PODZIAŁ UROJEŃ

• dotyczące własnej osoby

• dotyczące świata zewnętrznego

• dotyczące relacji JA-INNI - związku z innymi ludźmi.

• Urojenia prześladowcze - przybierają różne formy. Często zaczynają się od urojeń odnoszących/ksobnych (odnoszenie do siebie wszystkiego, co wcale nie dotyczy danej osoby, zaprzeczanie pokrewieństwu).

• Urojenia oddziaływania/wpływu/owładnięcia - chory ma wrażenie, że świat zewnętrzny wpływa na jego życie (myśli, ruchy, zachowanie, reakcje itd.). Czasem zdarza się tak, że chory myśli, że może wpływać na innych.

• Urojenia odsłonięcia/odsłaniania myśli - chory myśli, ze osoba, która na niego wpływa, może widzieć jego myśli.

• Urojenia niewierności - choroba Otella. Chory często podaje pozornie racjonalne argumenty, a ponadto łatwo wpływa na osoby zdrowe, które przeżyły tego typu doświadczenia (zdradę). Jednak chory wykazuje nadmierną aktywność urojeniową (np. śledzi, kontroluje, sprawdza).

• Urojenia depresyjne

• przeżywanie głębokiego poczucia winy/urojenia winy - chory wini się za „drobiazgi” lub rzeczy mało istotne. Następuje deprecjacja własnej osoby (niskie poczucie własnej wartości) Mogą wystąpić urojenia prześladowcze. Pojawiają się urojenia oczekiwania na karę - samosąd (często chory morduje własną rodzinę - aby ją „ratować”, a na koniec popełnia samobójstwo).

• urojenia majątku/zubożenia/okradania;

• urojenia nihilistyczne (dotyczą poczucia, że nie ma się jakichś narządów)/hipochondryczne (poczucie utraty zdrowia)

• urojenia prześladowcze.

• Automatyzmy psychiczne

Przekonanie chorego, że wszystko dzieje się automatycznie, nie ma wpływu na swoje zachowanie i nie może nad tym zapanować.

• Mały automatyzm - poczucie obcości przeżyć. Chory ma poczucie, że nie decyduje o niczym;

• Ideacyjno-słowny - chory słyszy glosy wewnątrz swojego ciała (psychoza i schizofrenia)

4. Myśli natrętne

Są to zaburzenia treści myślenia. Chory często ma poczucie tych myśli, zdaje sobie z nich sprawę. Treść tych myśli może być bardzo różna, często mogą być neutralne (np. treść piosenki). Często są to myśli bluźniercze, o charakterze seksualnym. Mogą to być także myśli prześmiewcze.

Ruminacje natrętne - stałe rozważania na temat możliwości.

II FORMALNE ZABURZENIA MYŚLENIA

1. Zaburzenia toku myślenia

• spowolnienie myślenia (np. depresja);

• przyspieszenie myślenia (szybkie rozwijanie wątków i wypowiedzi) - gonitwa myśli, słowotok;

• otamowanie - chwilowa, nieoczekiwana pauza myśli;

• natłok (mantyzm) - poczucie uciążliwego, nadmiernego natłoku myśli, pojawiają się różne wątki na raz (charakterystyczne dla schizofrenii;

• rozwlekłoś myśli - jest często spowodowana organicznym uszkodzeniem mózgu, charakterystyczna dla osób chorych na padaczkę (lepkość myślenia);

• perseweracje (powtarzanie) - częste powtarzanie tego samego wyrazu lub całego wątku, często występują na zasadzie powtarzania rytmu.

• mutyzm (niemowa), np. u osób poddanych silnemu stresowi. Są różne rodzaje mutyzmy:

• wybiórczy - tylko w stosunku do niektórych osób;

• sytuacyjny - wynikający z zażenowania;

• katatoniczny - w przypadku schizofrenii;

• stereotypie.

• Zaburzenia struktury i funkcji

• Zubożenie myślenia (alogia) - ograniczenie treściowe wypowiedzi, krótkie i niepłynne wypowiedzi, ubogie słownictwo, często pacjenci koncentrują się na wybranych wątkach (rezonerstwo, pseudofilozofowanie - można je zaobserwować w schizofrenii);

• Myślenie paralogiczne - zmiany w logiczności myślenia, wypowiedzi przestają być zrozumiałe dla otoczenia, często chorzy posługują się nadmiernie konkretnymi lub nadmiernie abstrakcyjnymi wypowiedziami, pojawiają się neologizmy (zupełnie nowe pojęcia, które nie mają określonych zasad opisu)

• Myślenie magiczne;

• Myślenie symboliczne;

• Nieskładność gramatyczna (np. paragramatyzmy);

• Myślenie niekomunikatywne - prowadzi do braku zrozumienia drugiej osoby (np. myślenie autystyczne - całkowite zamknięcie się w sobie i w swoim własnym, wewnętrznym świecie);

• Myślenie egocentryczne - cechu je jednostronność myślenia, odnoszenie wszystkiego do siebie (ego-ja), brak zainteresowania rzeczywistym odbiorcą, kontakt jest jednostronny, charakteryzuje osoby o osobowości histerycznej lub osoby niedojrzałej;

• Rozkojarzenie - nieskładność myślenia, wypowiedzi są bardzo chaotyczne, częste wracanie do tego samego wątku; może doprowadzić do „sałatki słownej” (schizofazji) - wypowiedzi bez podmiotu, orzeczenia i składni gramatycznej;

• Inkoherencja (rozerwanie związków myślowych) - zaburzenia w składni gramatyczne, cała wypowiedzi jest niespójna i porozrywana, często wątek myślowy podąża za przypadkowym skojarzeniem, często zmienia wątek na podstawie zjawiska fonetycznego (rytm lub rym), często pojawia się splątanie - majaczenie.

ZABURZENIA CZYNNOŚCI EMOCJONALNO-MOTYWACYJNYCH

Emocje - jest to reakcja na kogoś/coś/sytuację.

Uczucia - są to postawy wobec czegoś lub kogoś / stosunek do czegoś lub kogoś / związek z jakimś obiektem.

Afekt / zaburzenia afektywne / choroby afektywne - bardzo silne przeżycie emocjonalne związane z zawężeniem świadomości.

Nastrój - jest to długo trwający stan emocjonalny o dużym nasileniu, w pewien sposób odbijający się na zachowaniu (np. chandra).

Zaburzenia nastroju (czynności emocjonalno-motywacyjnych):

1. Obniżenie nastroju - ujemny ton emocjonalny utrzymuje się przez dłuższy czas

• Nastrój depresyjny / melancholia - negatywna ocena swojego postępowania, smutek, przygnębienie, poczucie bezsilności, poczucie niemożności przeżywania radości i przyjemności, bardzo niska samoocena, niskie poczucie własnej wartości, pesymistyczne spojrzenie na przeszłość, teraźniejszość i przyszłość, poczucie winy (które może prowadzić do samobójstwa);

• Nastrój dysporyczny - występuje ujemna ocena swojego życia, ale nastrój ten charakteryzuje się nagłą zmiennością, towarzyszy temu ton rozżalenia, rozdrażnienia, a nawet złość; często występuje u osób starszych i u dzieci z niedojrzałą jeszcze korą mózgową. Człowiek bardzo łatwo i szybko reaguje na bodźce z zewnątrz;

• Nastrój dystymiczny - zmienny, często występuje nerwica, tendencja do obniżonego nastroju o zabarwieniu lękowym, pewne dolegliwości somatyczne, nastawienie hipochondryczne.

• Podwyższenie nastroju - cechuje się różnorodnie opisywanym, wybitnie dodatnim tonem i zabarwieniem emocjonalnym wszystkich przeżyć. Poziom nasilenia tych odczuć jest powyżej poziomu określanego jako charakterystyczny dla danej osoby.

• Nastrój maniakalny - charakteryzuje się równomiernym podwyższonym nastrojem. Długo się utrzymuje. Występuje w zespołach maniakalnych. Podwyższona, ale nierealna samoocena. Chory ubarwia swoje życie, podwyższa swój poziom społeczny. Optymistyczna / wysoka ocena przeszłości, przypisywanie sobie nieprawdziwych zasług. Ponadto zawyżanie oceny przyszłości. Chaotyczna działalność. Bezkrytyczność w stosunku do własnych pomysłów. Duże, nieadekwatne do sytuacji poczucie humoru. Często stawianie sobie nierealnych do osiągnięcia celów, którego niepowodzenie powoduje rozdrażnienie, złość i gniew (mania gniewna). Nienasilone wzmożenie nastroju to nastrój hipomaniakalny.

• Nastrój euforyczny - pogoda ducha, radość, euforia, poczucie uniesienia i szczęścia, brak krytycyzmu. Może wystąpić tam, gdzie pojawiło się organiczne uszkodzenie mózgu.

• Nastrój moriatyczny (moria - miłość) - rodzaj wesołkowatości, tendencja do dowcipkowania i błaznowania. Zachowanie, którego inni nie rozumieją.

• Nastrój ekstatyczny - przeżywanie w spokoju znaczenia własnej osoby, kontemplacja. Występuje przy atakach padaczkowych. Jeśli pojawiają się urojenia - schizofrenia.

3. Lęk - dominujący objaw przy zaburzeniach psychicznych. Strach - dotyczy obiektu lub sytuacji; lęk - niepokój wewnętrzny, nieuprzedmiotowiony strach; antycypacja - przewidywanie lęku (obawa); trwoga - dłuższe utrzymywanie się obawy; panika - nagłe wystąpienie bardzo silnego leku (współwystępuje z jakimś zachowaniem). Objawy lęku to: pocenie się, szybsze bicie serca, drażliwość, trudności ze skupieniem się, problemy z zaśnięciem, drżenie rąk, męczliwość, „miękkie” nogi, zawroty głowy, zasłabnięcia, nudności (mogą być także wymioty), suchość w ustach, uderzenia gorąca, parcie na mocz, biegunka, przewidywanie rzeczy najgorszych.

• Lęk dezadaptacyjny - zaburzenie funkcjonowania, może prowadzić do lęku destrukcyjnego.

• Lęk adaptacyjny - emocja pozytywna w sensie skutku. Sprzyja lepszemu, optymalnemu funkcjonowaniu.

• Lęk uogólniony - przewlekły, wolno płynący. Długotrwale utrzymujące się napięcie lękowe o różnej, lecz mało zmieniającej się intensywności.

• Lęk napadowy - napady paniki. Krótkotrwałe powtarzające się epizody o bardzo dużym nasileniu przeżywanego lęku.

• Lęk w postaci fobii - nawykowe unikanie sytuacji lękorodnych, kojarzonych z obawą wystąpienia objawów nasilonego lęku.

4. Złość

ZABURZENIA AKTYWNOŚCI (MOTYWACJI)

Motywacja - mechanizmy zaangażowane w uruchomienie, ukierunkowanie, podtrzymanie i zakończenie działania.

Napęd - hipotetyczny konstrukt psychologiczno-fizjologiczny, opisujący podstawową aktywność, zapewniającą organizmowi psychiczną i fizyczną sprawność, żywotność, „witalność”, szybkość, pobudliwość, gotowość do działania i reagowania, pozwalającą na zapoczątkowanie i podtrzymywanie aktywności.

Zahamowanie/pobudzenie ruchowe - zmiany szybkości i zmienności różnych form aktywności psychomotorycznej obejmują różne jej aspekty.

Zahamowanie może przebiegać z różnego stopnia subiektywnym odczuciem hamowania lub blokowania aktywności.

• Osłupienie (stupor) - spontaniczne ruchy oraz reakcje na bodźce, a nawet kontrola czynności fizjologicznych; pojawia się w głębokich stanach depresji;

• Niepokój - łagodna postać wzmożenia aktywności ruchowej, mimo przykrych odczuć i niemożności wyciszenia się, nie zawsze wiąże się z zaburzeniem celowości i skuteczności działania.

• Pobudzenie - niemożność „wysiedzenia” w jednym miejscu, skrajna aktywność.

Zaburzenia aktywności:

1. Natrętne czynności (natręctwa ruchowe, kompulsje) - Proste lub złożone czynności ruchowe, które chory odczuwa jako przymus i które uporczywie ponawia, mimo świadomości ich bezsensowności i prób przeciwstawienia się. Występują w zespołach natręctw. Zaburzenia o charakterze obsesyjno-kompulsywnym (obsesje - myśli natrętne, kompulsje - czynności przymusowe). Częste są różne czynności czyszczące i porządkujące, manipulacje dotyczące ciała, uporczywe przeliczanie widzianych przedmiotów oraz różne, zbędne, często dziwaczne ruchy ciała, pojawia się także wielokrotne sprawdzanie wykonywanych już czynności (np. wielokrotne sprawdzanie, czy drzwi są już zamknięte). Chory ma świadomość swojej choroby. Konsekwencją natrętnych czynności często jest niemożność wykonywania zawodu.

2. Stereotypie, perseweracje, iteracje ruchowe - różne formy bezwładności ruchów dowolnych, polegającej na ograniczającej elastyczności ekspresji ruchowej. Stanowią fragment szerszych zaburzeń wzorców ekspresji. Sztywne powtarzanie pewnych czynności. Perseweracja to ciągłe powtarzanie tego samego ruchu.

3. Parakinezy (niedostosowanie ruchowe) - niezwykłe formy aktywności ruchowej, typowe dla katatonii.

4. Katalepsja - wiąże się z naturalnym wzmożeniem napięcia mięśniowego, które może mieć charakter plastyczny (zastyganie lub giętkość woskowa), sztywny (prowadzi do deskowatego usztywnienia tułowia i kończyn).

5. Zastyganie - polega na znacznym spowolnieniu ruchów, co przy wzmożonym napięciu powoduje, ze pozycja nadania ciału chorego z trudem i bardzo wolno powraca do stanu pierwotnego lub długotrwale pozostaje w takiej nadanej, nawet nienaturalnej pozycji.

ZABURZENIA IMPULSYWNOŚCI

Popędy - wrodzone potrzeby biologiczne, motywujące do zachowania życia i przedłużenia istnienia gatunku.

Nawyki - to niemal równie silnie oddziałujące potrzeby nabyte ukształtowane pod wpływem różnych doświadczeń życia osobniczego.

1. Poziom aktywności

• Impulsywność wzmożona/ograniczona - ogólne zmiany poziomu impulsywności mogą wiązać się bądź ze zmianami motywującej roli emocji, popędów lub nawyków, bądź ze zmianami kontroli nad nimi, czego efektem jest albo ułatwienie, albo utrudnienie przetwarzania impulsów w działanie.

2. Zmiany aktywności

• Impulsywność emocjonalna - brak kontroli nad emocjami. Prymasowanie i manieryzmy (np. plucie po każdym zdaniu, chodzenie na palcach, manieryzmy schizofreniczne) niedostosowane do sytuacji. Pojawiają się ruchy mimowolne.

• Impulsywność popędowa - popedy mogą wzmagać, ograniczać lub zmieniać charakter aktywności impulsywnej. Musi nastąpić natychmiastowe zaspokojenie potrzeb. Niemożność odroczenia tego w czasie.

ZABURZENIA PAMIĘCI

1. Zaburzenia ilościowe pamięci (dysmnezje)

• Hipermnezja - pamięć wzmożona. Nie ma wielkiego znaczenia klinicznego, pojawia się nieregularnie lub tylko epizodycznie.

• Hipomnezja - ograniczenia pamięci. Obniżenie możliwości pamięciowych, pojawiają się warunki utrudniające lub uniemożliwiające zapamiętywanie. Przejawia się przewagą upośledzenia pamięci dawnej lub pamięci świeżej.

• Amnezja - niepamięć lub luka pamięciowa jest postacią hipomnezji, w której dochodzi do utraty możliwości odtwarzania wspomnień z jakiegoś odcinka czasu.

• Amnezja całkowita (brak wspomnie)

• Amnezja fragmentaryczna (urywki wspomnień)

• Amnezja pełna lub cząstkowa (dotyczy tylko pewnych typów wspomnień)

• Amnezja trwała lub przemijająca

• Deficyt pamięci krótkotrwałej lub długotrwałej

• Niepamięć wsteczna (rozciąga się wstecz od momentu zadziałania czynnika powodującego utratę lub zaburzenie świadomości do ostatnich realnych wspomnień poprzedzających to wydarzenie)

• Niepamięć następcza (rozciąga się od pełnego ustąpienia zaburzeń świadomości do odzyskania zdolności zapamiętywania zachodzących wydarzeń.

• Ekmnezja - zaburzenia pamięci polegające na przeżywaniu przeszłości jako teraźniejszości.

• Zaburzenia jakościowe pamięci (paramnezje)

• Allomnezje

• Iluzje pamięci - wspomnienia rzeczywiste, lecz zniekształcone pod wpływem innych przeżyć, zwłaszcza silnych emocji fizjologicznych lub emocji wyzwolonych przez stany chorobowe.

• Kryptomnezje - wspomnienia nieświadome, wspomnienia odtworzone bez rozpoznania jego wtórności.

• Złudzenia utożsamiające - przeżycia, w których zachodzi błędne usytuowanie wydarzeń w czasie.

• Deja vu (już widziałem)

• Deja vecu (już przeżywałem)

• Jamais vu (nigdy nie widziałem)

• Jamais vecu (nigdy nie przeżywałem)

• Pseudomnezje

• Konfabulacje - wspomnienia rzekome; wspomnienia, o których chory ma poczucie realizmu

• Omamy pamięciowe - fałszywe wspomnienia z silnym przekonaniem realizującym.

ZABURZENIA SPOSTRZEGANIA

1. Zniekształcenia (anomalie) spostrzegania - zmienione, zniekształcone spostrzeganie niektórych właściwości rzeczywistych przedmiotów, prawidłowo rozpoznanych, zakwalifikowanych i umiejscowionych w realnej, obiektywnej przestrzeni.

• Zniekształcenie koloru - jednobarwność, intensywność;

• Umiejscowienia - zbyt blisko lub daleko;

• Wielkości - zbyt małe lub zbyt duże;

• Kształtu - zmiana proporcji, skośność, asymetria;

• Liczby - podwojenie, zwielokrotnienie;

• Powtarzalności - zwielokrotnienie czasowe;

• Ruchu - przyspieszanie, zwalnianie;

• Barwy emocjonalnej - miłe lub wstrętne;

• Intensywności - zbyt jaskrawe lub blade.

2. Deficyty zmysłowe

3. Iluzje

4. Omamy i omamy rzekome, parahalucynacje

ZABURZENIA ŚWIADOMOŚCI

Elementy świadomości:

• Czuwanie - poczucie subiektywnej aktualności, teraźniejszości, współobecności przeżywania i wydarzeń

• Jasność - rozpoznawanie i odczuwanie;

• Refleksja - wychodzenie poza bezpośrednio rozpoznawalne i odczuwalne, w stronę kontekstu przeżywania, tworzonego przez czas, przestrzeń, jaźń.

Zaburzenia świadomości dzielą się na:

• Zaburzenia przytomności

• Ilościowe, których strumień świadomości ulega wyłączeniu

• Senność patologiczna - oznacza silną tendencję do zasypiania, na tle ogólnie zmniejszonej aktywności, spowolnienia (Topor), nieostrości spostrzegania i pojmowania;

• Sopor (stan przedśpiączkowy) - oznacza znaczne pogłębienie senności (sen patologiczny), sprawiające, że kontakt z chorym można nawiązać jedynie za pomocą bardzo silnych bodźców, zwykle na krótko i w sposób niepełny , po czym chory wyłącza się ponownie;

• Śpiączka (narkolepsja, coma) - oznacza wyłączenie przytomności (stan nieprzytomności), przy czym jej głębokość określa się za pomocą stopnia zniesienia odruchów oraz innych reakcji ruchowych czy autonomicznych.

• jakościowe, w których strumień świadomości ulega charakterystycznym zmianom, opisywanym obrazowo i metaforycznie

• przymglenie - przeżywanie i zachowanie pacjenta przypomina zachowanie człowieka próbującego poruszać się w gęstej mgle. Dominuje odczucie nieostrości, niedokładności i trudności oceny odległości oraz wzajemnych relacji przestrzennych przedmiotów w polu widzenia. Kontakt jest trudny. Zachowanie, ruchy i wypowiedzi pacjenta są spowolnione, reakcje opóźnione. Zwykle zaburzona jest orientacja w czasie i miejscu. Poziom przymglenia może się wahać.

• Zamącenie (przyćmienie, zaćmienie) - przeżywanie i zachowanie pacjenta można wyobrazić sobie jako zachowanie w środowisku o niejednakowej przejrzystości, jasności i szybko zmieniającej się postaci. Dominują więc zaburzenia spostrzegania - fragmentaryczność, zniekształcenia konturów i kształtów, sprzyjają powstawaniu zniekształceń percepcji, iluzji oraz omamów. Po ustąpieniu pozostaje niepamięć, najczęściej fragmentaryczna.

• Zwężenie - przeżywanie i zachowanie pacjenta można wyobrazić sobie jako zachowanie człowieka, którego pole widzenia (percepcji) ulega skrajnemu ograniczeniu (przez „dziurkę od klucza”). Nawiązanie kontaktu praktycznie się nie udaje. Orientacja oceniana na podstawie zachowania pacjenta wydaje się głęboko zaburzona we wszystkich aspektach. Po ustąpieniu występuje zwykle całkowita niepamięć.

• Zaburzenia poczucia, uświadamiania siebie

• Zaburzenia otoczenia, czasoprzestrzeni

• Derealizacja - uogólnione poczucie zachodzącej w otoczeniu zmiany, często nieokreślonej, mało jednoznacznej, zastanawiającej, zatrważającej lub zagrażającej. Zachowanie osób, charakter okoliczności, czas i przestrzeń wydarzeń mogą być odbierane i pojmowane jako zmienione. O Derealizacja psychotycznej mówimy, gdy poczucie zmiany otoczenia interpretowane jest urojeniowo.

• Zaburzenia poczucia czasu (dyschronognozja) - do częściej opisywannych zaburzeń poczucia czasu należą: zmiany jego dynamiki (nagłe przyspieszanie, hamowanie), jednostajne spowolnienie lub zwiększona szybkość upływu, niemożność oceny czasu trwania i chronologii wydarzeń, poczucie zanikania, rozpadu lub zmiany znaczenia czasu w ogóle albo jego odcinków (przeszłości, teraźniejszości, przyszłości), anomalie percepcji związane z czasem (trwają zbyt długo lub seryjnie), poczucie przeżywania naraz dwóch czasów (aktualnego i innego), dezorientacja w czasie (niezdolność jego prawidłowej oceny).

• Zaburzenia poczucia przestrzeni - mogą występować w podobnych sytuacjach klinicznych, jak zaburzenia poczucia czasu. Do częściej występujących należą: „zaniedbywanie” przestrzeni przeciwstronnie do miejsca uszkodzenia mózgu, utrudnienie lub niemożność przestrzennego usytuowania przedmiotów lub znajdywania drogi, zniekształcenie przestrzenności spostrzeżeń (np. zwielokrotnienie, anomalie kształtu, wielkość), podwojenie umiejscowienia przestrzennego osób i przedmiotów (naraz tu i gdzieś indziej), dezorientacja w miejscu (niemożność prawidłowej oceny swego miejsca pobytu).

• Zaburzenia siebie samego

• Depersonalizacja - uogólnione poczucie zmiany własnych przeżyć, często niejasnej, mało jednoznacznej, zastanawiającej, zatrważającej lub zagrażającej. Przeżywane stany emocjonalne, motywy, spontaniczne zachowania i reakcje są odczuwane i interpretowane jako np. sztuczne, nieprawdziwe, zaskakujące, dziwne, niespójne z własnym „ja”. Często rodzi to poczucie pewnej niejednoznaczności lub nawet obcości własnych przeżyć i może wyzwalać różne reakcje. O depersonalizacji psychotycznej mówimy, gdy interpretacja odczuwanego stanu wiąże się z utratą krytycyzmu.

• Zaburzenia jaźni - jaźń ulega różnym zaburzeniom, które występują w wielu stanach chorobowych i przybierają bardzo różnorodny obraz. Posługując się wspomnianymi wymiarami jaźni, można je opisać jako zaburzenia poczucia:

• Żywotności (np. spowalniania, obumierania, zamierania, zanikania siebie);

• Aktywności (np. zanikanie lub wyolbrzymianie poczucia sprawstwa własnych działań);

• Spójności (np. niespójności, pęknięcia, dysharmonii, rozpadu siebie);

• Rozgraniczenia (np. nieostrości, słabości, przenikalności granic oddzielających „jaa” o „świata”);

• Tożsamości (np. zmiany własnej tożsamości biograficznej lub cielesnej).

• Zaburzenia schematu ciała - chodzi o nieadekwatną do rzeczywistości ocenę własnej postaci, której przyczyny mogą być różne. Na nieadekwatną trwałość zachowanego w pamięci wyobrażenia ciała wskazują zwłaszcza takie zjawiska, jak: objaw fantomu (po amputacjach większych kończyn), objaw sobowtóra ( autoskopia, spostrzeganie siebie poza granicami własnego ciała).

• Zaburzenia poczucia zdrowia (choroby) - brak wglądu chorobowego - niedostateczne uświadamianie sobie istoty i konsekwencji wynikających z przeżywanych zaburzeń psychicznych. Wyróżnia się co najmniej trzy jego wymiary:

• Krytycyzm - oznacza zdolność do realistycznej oceny rzeczywistości;

• Poczucie choroby - uznanie przez chorego chorobliwości przeżywanego stanu;

• Gotowość leczenia - gotowość współdziałania w proponowanym leczeniu.

1. Symulacja - jest świadomym i celowym wytwarzaniem objawów jakichś zaburzeń, podejmowanym w sposób planowany i kontrolowany, bez jakiejkolwiek impulsywnej motywacji, w celu uzyskania korzyści w sytuacjach związanych z orzekaniem, osądzaniem lub karaniem.

2. Agrawacja - świadoma (?) tendencja do przedstawiania realnych objawów chorobach jako cięższych niż są w rzeczywistości. Motywem jest zwykle chęć uzyskania lub podtrzymania korzystnych świadczeń związanych z rolą osoby chorej.

3. pozorowanie choroby (zespół Munchhausena) - polega na celowym i świadomym wytwarzaniu objawów choroby somanntycznej i psychicznej w celu uzyskania jakichś świadczeń medycznych (opieki, diagnostyki, terapii), przy czym pacjent nie jest w stanie zapanować nad wielokrotnym, powtarzającym się, impulsywnym inicjowaniem tego typu zachowań, prowadzących czasem do podejmowania działań ryzykownych dla jego zdrowia lub życia (np. zatruwania lub kaleczenia się poddawania zbędnym zabiegom diagnostycznym lub leczniczym).

4. Dysymulacja - ukrywanie objawów zaburzeń psychicznych. Chory nie chce się leczyć. Chorzy na depresję mają dysymulację tendencji samobójczych.

ZABURZENIA SPRAWNOŚCI INTELEKTUALNEJ (INTELIGENCJI)

Upośledzenie (IQ<69) - to nieosiągnięci odpowiedniego dla wieku poziomu sprawności intelektualnej. Pozwala on rozróżnić upośledzenie:

• Lekkie (IQ 50-69)

• Umiarkowane (IQ 35-49)

• Znaczne (IQ 20-34)

• Głębokie (IQ poniżej 20)

Stany przemijających opóźnień rozwoju - zależne są od zaniedbań środowiskowych , które w odpowiednich warunkach szybko ulegają wyrównaniu.

Otępienie - wyraźne obniżenie osiągniętego poziomu sprawności umysłowej, utrudniające lub uniemożliwiające samodzielne funkcjonowanie w zwykłych warunkach życiowych, przejawia się zwłaszcza utrudnieniem właściwego pojmowania, rozumowania, uczenia się i reagowania w nowych sytuacjach oraz tworzenia i odtwarzania śladów pamięciowych.

Natomiast jako otępienie rzekome określa się stany przemijającego, pozornego obniżenia realnej sprawności poznawczej.

ZABURZENIA OSOBOWOWŚCI

4 nurty zaburzeń osobowości:

1. Koncepcje typologiczne - osobowość jest wynikiem dziedziczenia (GAllen);

• Genetyka warunkuje rozwój osobowości;

• Koncepcja dynamiczna

• Psychoanalityka (Freud, Horney, Adler, itd.)

• Związane z czynnikami otoczenia, które mają największy wpływ na osobowość;

• Koncepcja deskryptywna / opisowa / cech osobowości

• Koncepcja podejścia systemowego

TEORIE CECH OSOBOWOŚCI

Cecha - właściwości / dyspozycje psychofizyczne człowieka; zbiór określonych zachowań, któremu nadajemy jakąś nazwę.

Osobowość to zbiór różnorodnych cech, które tworzą jakąś konfigurację.

Zaburzenia osobowości (zgodne z klasyfikacją ICD 10)

• Zaburzenia struktury osobowości

• Osobowość nieprawidłowa / dyssocjalna / psychopatyczna / psychopatia

Pinel - „mania bez urojeń”. Jego zdaniem są zaburzenia, w których nie ma urojeń. Są to zaburzenia w sferze uczuć moralnych (ślepota moralna, oligofrenia moralna, kreroidia - chłód uczuciowy, i inne)

Prischard - „moral insenity - obłęd moralny” - brak zdrowia moralnego.

Koch - „psychopatyczna, konstytucjonalna, mało wartościowa, psychopatia” - osobowośc nieprawidłowa.

• Zaburzenia struktury i funkcji osobowości;

• Zaburzenia w zakresie rozwoju osobowości

.

---