Pojęcie prawa wspólnotowego.
PRAWO WSPÓLNOTOWE - całokształt norm i procedur prawnych Wspólnoty - traktaty przyjęte przez państwa członkowskie oraz ogół aktów prawnych przyjętych w ramach samodzielnych kompetencji Wspólnoty.
Powstało na skutek przekazania niektórych kompetencji państwowych na rzecz Wspólnoty na mocy traktatów założycielskich, akcesyjnych oraz Traktatu z Maastricht. Normy tego prawa obowiązują w każdym państwie członkowskim i mają charakter nadrzędny wobec prawa wewnętrznego.
Geneza Unii Europejskiej
- Pierwsze koncepcje integracyjne pojawiły się już w starożytności (starozytna Grecja), średniowieczu (zjednoczenie którego chciał kościół przeciwko islamowi, z tego wzięły się wyprawy krzyzowe), koncepcje Napoleona Bonaparte.
- Po kataklizmie I wojny światowej kilku europejskich myślicieli wysunęło ponownie ideę zjednoczonej politycznie Europy. W 1923 r. austriacki książę Coudenhove-Kalergi założył Ruch Paneuropejski i w 1926 r. gościł w Wiedniu pierwszy Kongres Paneuropejski. Wysunięta doktryna Paneuropy, uważana za podstawę bazową wszystkich europejskich wspólnot.
- W 1940 r. sukcesy wojenne Niemiec i plany utworzenia Tysiącletniej Rzeszy zachęciły niemieckich ekonomistów do wysunięcia propozycji scentralizowanej unii europejskiej z jednolitym europejskim obszarem gospodarczym i ustalonymi wewnętrznymi kursami wymiany walut. W 1943 r. niemiecki minister spraw zagranicznych Joachim von Ribbentrop ostatecznie zaproponował utworzenie takiej instytucji ze strukturą wykazującą kilka podobieństw do współczesnej Unii Europejskiej, oczywiście bez jej demokratycznych struktur.
Istniały 3 koncepcje integracji europejskiej:
federacyjna - nawiazaujaca do przemowienia Churchilla, o potrzebie stworzenia panstw w Europie na wzor USA. Stworzenie zintegrowanego politycznie, ponadnarodowego panstwa związkowego, w którym pojedyncze panstwa wyrzekna się swojej suwerenności. Powinien powstac silny rząd politycznie odpowiedzialny przed parlamentem europejskim. Zwolennikami tej koncepcji byli : Konrad Adenauer, Paul-Henri Spajak, Walter Hallstein
konfederacyjna - zakładała utworzenie luźnej federacji suwerennych panstw, opierającej się na wspolpracyy międzypaństwowej i międzynarodowej, ale nie ponadnarodowej. Panstwa powinny zachowac maksymalna niezależność. Zwolennicy : De Gaulle
Funkcjonalistyczna - korzystan dla panstw wspolpraca gospodarcza z czasem miala doprowadzic do ich ściślejszego scalenia. Proces integracji miał przebiegac od współpracy gospodarczej do politycznej. Zwolennicy : Monnet, Schuman.
Po 1945 roku:
- Po II wojnie swiatowej plan Marshalla
- 1948 rok powstanie Unii Zachodnioeuropejskiej(Kraje Beneluksu, Francja, Wlk Brytania)
- 1948 - Kongres Haski - spotkanie przedstawicieli 25 krajów zorganizowane przez Józefa Retingera i Duncana Sandysa w Hadze w dniach 7-10 maja 1948. Kongres stał się forum dyskusyjnym na temat idei i metod integracji europejskiej, zapoczątkował utworzenie Rady Europy i powstanie Ruchu Europejskiego.
- 1949 - Powstanie NATO oraz Rady Europy(rezygnacja z federacyjnej koncepcji)
- 1950 - Plan Schumana - (likwidacja barier celnych, wspolna produkcja wegla i stali przez Francje i Niemcy) -
- 1951 - 1951 r. - Belgia, Francja, Holandia, Luksemburg, Niemcy i Włochy podpisują traktat paryski mający wprowadzić wspólny zarząd dla przemysłu ciężkiego - węgla i stali (powstaje EWWiS traktat zostaje podpisany na 50 lat)
- 1955 - konferencja w Messynie - zostaje podjeta decyzja o współpracy w dziedzinie energii atomowej, akceptacha wspolnego rynku ( Londyn opowiedział się przeciwko) decyzja o powstaniu EURATOMU
- 1957 - traktaty rzymskie ( Francja, RFN, Belgia, Holandia, Luksemburg, Włochy) powstanie EWG i Euratomu (weszly w zycie 1 stycznia 1958)
EWG - wspolpraca gospodarcza, promowanie rozwoju, integracja gospodarcza, wspolny rynek, zniesienie cel - w kilku etapach chodzilo o ciala wewnątrz wspólnoty, wspolna polityka celna, ostatecznie cła zniesiono w 1968
EURATOM - wspolne prowadzenie badan atomowych
- 1960 - Konwencja Sztokholmska (Wlk Brytania zawarla stowarzyszenie wolnego handlu podpisaly je Norwegia, Szwecja, Dania, Austria, Szwajcaria, Portugalia, pozniej Islandia i Liechtenstein)
1963- pierwsza proba Wlk Bryt wejścia do struktur wspólnot
- 1966 - kompromis luksemburski - Kompromis luksemburski to porozumienie zawarte w 1966 r. w Luksemburgu przez państwa członkowskie Wspólnot Europejskich, dotyczące sposobu głosowania w Radzie Wspólnot.
Zawarcie tego porozumienia zostało wymuszone przez Francję, która nie chciała się zgodzić na niekorzystne dla siebie zmiany, lecz nie miała wystarczającej liczby głosów w systemie większości kwalifikowanej, by się im przeciwstawić. Państwa członkowskie Wspólnot zobowiązały się do podejmowania decyzji jednogłośnie, jeśli dotyczą one ważnych interesów krajów członkowskich.
- 1973 - nowe panstwa członkowskie w sumie 9 krajow wchodza : Dania, Irlandia i Wlk Brytania
- 1975 - powstanie Europejskiego Funduszu Regionalnego
- 1981 do struktur dołącza Grecja (10 panstw)
- 1985 - podpisanie ukladu z Schengen, podpisalo go 5 panstw
- 1986 - Hiszpania i Portugalia (12)
- 1986 - jednolity akt europejski -pierwszy krok do ujednolicenia rynku europejskiego (do 1992 roku miał powstac wspolny rynek)
- 7 luty 1992 - Traktat z Maastricht - Traktat o UE, na jego mocy powstala UE, traktat założycielski, ratyfikowany w 1993. Głowne postanowienia : nazwa EWG na WE, zostala powolana do zycia UE (bez postaci prawnej), ustanowienie obywatelstwa europejskiego, trojfilarowa konstrukcja, powstal EBC, idea wspolnej waluty ECU, zasada pomocnicznosci)
-1995 - nowe kraje Austria, Finlandia, Szwecja (15)
- 1997- Traktat amsterdamski - Traktat amsterdamski w założeniu miał dostosowywać unijne traktaty do planowanego poszerzenia UE oraz zbliżyć Unię do obywateli, jednak konferencja międzyrządowa przygotowująca traktat nie zdołała wypracować dostatecznie daleko idących zmian, w związku z czym postanowiono, że właściwa rewizja traktatów pod kątem przygotowania do akcesji państw Europy Środkowo-Wschodniej przyjęta zostanie w późniejszym terminie. Zmiany uzgodnione w Amsterdamie, choć były mniejsze, niż planowano i tak napotkały problemy z ratyfikacją przez państwa członkowskie (w niektórych krajach musiały odbyć się referenda), co spowodowało przesunięcie o 4 miesiące planowanego początkowo na 1 stycznia 1999 r. terminu wejścia w życie traktatu.
- 1997 - rozmowy integracyjne : dwie grupy helsinska (Polska) i luksemburska
- 2001 - traktat nicejski - Traktat nicejski był pomyślany przede wszystkim jako mający zreformować Unię Europejską, by mogła sprawnie działać po przyjęciu 10 nowych krajów z Europy Środkowej i Południowej. Z tego powodu w pracach nad TN aktywnie uczestniczyły delegacje rządowe krajów kandydackich, choć formalnie rzecz biorąc traktat podpisało tylko 15 państw członkowskich.
- 2004 - wschodnie rozszerzenie UE : Cypr, Estonia, Litwa, Łotwa, Malta, Polska, Republika Czeska, Słowacja, Słowenia i Węgry (w sumie 25 krajów)
- 2007 - Bułgaria i Rumunia (27)
- 2007- Traktat z Lizbony - Traktat z Lizbony zmieniający Traktat o Unii Europejskiej i Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską; w wersji roboczej określany jako traktat reformujący) — umowa międzynarodowa zakładająca m.in. reformę instytucji Unii Europejskiej, podpisana 13 grudnia 2007 roku w Lizbonie.
Unia Europejska decydując się na "minitraktat" reformujący strukturę wspólnoty zrezygnowała z formalnej i jednolitej konstytucji. Zamiast tego UE ma jak dotychczas bazować na dwóch Traktatach:
Traktacie o Unii Europejskiej (tzw. Traktat z Maastricht, TUE);
Traktacie ustanawiającym Europejską Wspólnotę Gospodarczą (ob. Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską, TWE).
Do tych dwóch traktatów zostają dodane główne postanowienia konferencji międzyrządowej z 2004 r. (tzn. Traktatu ustanawiającego Konstytucję dla Europy)[8].
Traktat Lizboński lub Traktat Reformujący nadaje UE jednolitą strukturę i osobowość prawną. Zaproponowano go w miejsce odrzuconego drugiego Traktatu o Konstytucji UE. Do maja 2009 miał zostać ratyfikowany przez wszystkie kraje członkowskie (27).
Zmieniono:
To co nawoływało do charakteru konstytucyjnego (np. przepisy o symbolice UE)
Zachowano nazwę Traktat o UE
Zmiana nazwy z TWE na Traktat o funkcjonowaniu UE (TFUE)
Ścisłe powiązanie regulacjami obu traktatów (przeniesienie części regulacji z dawnego TWE do TUE lub z TUE do TFUE)
Struktura Unii Europejskiej
Obejmuje 3 filary:
I filar - obejmuje trzy wspólnoty: Wspólnotę Europejską (EW(G)), Europejską Wspólnotę Węgla i Stali (EWWS) oraz Europejską Wspólnotę Atomową (Euroatom), pogłębione i rozszerzone o Unię Gospodarczo-Walutową.
Pierwszy filar stanowi najlepiej rozwiniętą formę wspólnotowości. Zakres kompetencji tych organizacji jest bardzo szeroki i obejmuje m.in. wspólny rynek gospodarczy, unię celną, unię walutową, rynek rolny, transport i sieci transeuropejskie, przemysł, rozwój regionalny, ochronę środowiska, dział edukacji i kultury, naukę i postęp techniczny, ochronę zdrowia, ochronę konsumenta, politykę socjalną i obywatelstwo europejskie.
II filar - tworzy go Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa. Zasadnicze cele tej polityki: - przestrzeganie wspólnych wartości, fundamentalnych interesów i niezależności Unii, - podniesienie bezpieczeństwa Unii i jej państw członkowskich, - utrzymanie pokoju na świecie i umocnienie bezpieczeństwa międzynarodowego, - promowanie współpracy międzynarodowej, - promowanie demokracji i praworządności, przestrzeganie praw człowieka i swobód fundamentalnych. Realizacja tych celów następuje wskutek wymiany informacji, konsultacji miedzy krajami członkowskimi, ustalania wspólnych stanowisk, podejmowania inicjatyw i akcji na forum międzynarodowym. Najważniejsze decyzje w tym filarze podejmowane są przez Radę Europejską, czyli szefów państw i rządów poszczególnych krajów.
III filar - Wymiar Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych, a także współpraca w obszarze służb policyjnych. W obszarze działań tego filaru znajdują się: - zwalczanie narkomanii i handlu narkotykami, - walka z przestępczością międzynarodową, - współpraca policji w zakresie zwalczania przestępczości pospolitej, - współpraca sądowa w sprawach cywilnych, karnych i celnych, - zwalczanie terroryzmu krajowego i międzynarodowego, - regulowanie zasad wjazdu na teren UE i ochrona granic zewnętrznych unii.
Różnice między filarami :
I filar - Różnice między filarami dotyczą ich statusu prawnego. Pierwszy filar tworzą wspólnoty gospodarcze mające osobowość prawną zagwarantowaną w traktatach. W sprawach gospodarczych decyzje zapadają w ramach wspólnego prawa europejskiego, tworzonego i nadzorowanego przez organy UE.
II i III filar - W drugim i trzecim filarze kraje członkowskie Unii prowadzą koordynację swych działań jedynie w ramach współpracy międzyrządowej, czyli nie przekazują swych uprawnień instytucjom o charakterze ponadnarodowym, tak jak w pierwszym filarze. W trzecim filarze procedura decyzyjna opiera się na współpracy i uzgodnieniach rządów poszczególnych krajów członkowskich. Instytucje Europejskie pełnią tutaj jedynie funkcje koordynujące.
Międzyrządowość i ponadnarodowość UE.
Ponadnarodowość. Mianowicie UE jest także organizacją ponadnarodową. Taki przymiot wynika ze skali rozwoju tej organizacji. W związku z szerokim zakresem i rozrostem jej kompetencji doszło do wytworzenia w ramach tej organizacji samodzielnego, autonomicznego porządku prawnego odmiennego zarówno od prawa międzynarodowego jak i prawa krajowego państw członkowskich. Ten autonomiczny porządek prawny jest wynikiem rozrostu prawa pochodnego, stosowanego bezpośrednio w krajowym porządku prawnym państw członkowskich i mającego nawet pierwszeństwo w z zakresie obowiązywania przed normami tego prawa.
ORGANIZACJE PONADNARODOWE:
-Europejska Wspólnota Węgla i Stali - miała charakter ponadnarodowy
-wydaje zalecenia, które wiążą bezpośrednio państwa członkowskie
-cechy - rozwój kompetencji organizacji powoduje:
-wytworzenie się samodzielnego i autonomicznego porządku prawnego, różnego od prawa międzynarodowego krajowego państw członkowskich
-stopniowe uniezależnianie się w wyniku rozwoju zadań i kompetencji, od traktatu konstytuującego daną organizację
-stopniową ewolucję w kierunku umowy parakonstytucyjnej
-proces paralelizacji - równorzędnego rozwijania się różnych kompetencji i zadań
-tworzenie szczególnego rodzaju prawa wspólnotowego
Międzyrządowość.
ORGANIZACJE MIĘDZYPAŃSTWOWE:
-mają podmiotowość prawną jeśli wynika ona z ich statutu
-mogą zawierać umowy z państwami trzecimi
-prawo korzystania z przywilejów i immunitetów dyplomatycznych
-zdolność do czynności prawnych
-generalnie wydają zalecenia, a wiążące państwa członkowskie normy prawne muszą być przez nie przyjęte
Podmiotowość prawna UE
Unia Europejska posiada zdolność prawną, zdolność do czynności prawnej (nabywanie praw, zaciągania obowiązków, obrony praw). Traktat z Lizbony dał UE osobowość prawną, jako organizacja międzynarodowa.
Podmiotowość prawnomiędzynarodowa obejmuje:
- ius contrahendi - prawo do zawierania umów międzynarodowych
- ius legations - prawo przyjmowania (bierne prawo legacji) i wysyłania (czynne prawo legacji) misji dyplomatycznych
- ius processualis - zdolność do uczestniczenia w międzynarodowym postępowaniu sądowym i ponoszenia odpowiedzialności
Członkostwo we Wspólnotach Europejskich i Unii Europejskiej.
Art. 49 TUE- każde państwo europejskie, przestrzegające zasad ustalonych w art. 6 ust. 1 , może przystąpić do UE
- Kandydat musi być państwem w rozumieniu prawa międzynarodowego - państwo musi być państwem europejskim,
Państwo kandydujące musi być demokratycznym państwem prawa, szanującym zasady wolności oraz chroniącym mniejszości
Państwo kandydujące musi być zdolne do przyjęcia obowiązków państwa-członka UE, w tym obowiązków wynikających z celów unii politycznej, gospodarczej i monetarnej oraz musi przyjąć i wdrożyć acquis communautaire
Proceduralna strona procesu przystąpienia państwa kandydującego (PK) do UE
1. PK składa wniosek do Rady (może zostać wycofany do czasu złożenia dokumentów ratyfikacyjnych umowy o przystąpieniu)
2. Rada przekazuje wniosek Komisji, przygotowującej wstępną opinię w sprawie (avis)- Komisja może np. uzależnić opinię od spełnienia przez państwo określonych warunków
3. Na podstawie opinii Komisji Rada wydaje postanowienie o podjęciu rokowań w sprawie członkostwa PK
4. We wstępnym etapie negocjacji strony prowadzą przegląd prawa PK co do zgodności z „ac”- screening - etap z kluczową rolą Komisji
Po przedstawieniu stanowisk negocjacyjnych w poszczególnych rozdziałach negocjacyjnych, właściwe rokowania prowadzi Rada
5. O przyjęciu danego państwa decyduje Rada jednomyślnie
6. Warunki przyjęcia i dostosowania do traktatów stanowią przedmiot umowy między państwami członkowskimi i państwem (-ami) kandydującym (-ymi) składającym (-ymi) wniosek o przyjęcie. Umowa wchodzi w życie po ratyfikacji przez wszystkie PC oraz państwa kandydujące zgodnie z ich postanowieniami konstytucyjnymi
Prawa podstawowe w UE (Karta praw podstawowych)
Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej to zbiór fundamentalnych praw człowieka uchwalony i podpisany w dniu 7 grudnia 2000 r. podczas szczytu Rady Europejskiej w Nicei w imieniu trzech organów Unii Europejskiej: Parlamentu, Rady oraz Komisji, powtórnie, z pewnymi poprawkami, podpisany przez przewodniczących tych organów podczas szczytu w Lizbonie 12 grudnia 2007 r. Moc wiążąca dokumentu została mu nadana przez Traktat lizboński podpisany 13 grudnia 2007 roku.[1], który wszedł w życie 1 grudnia 2009 r.
Karta Praw Podstawowych składa się z preambuły oraz 54 artykułów rozdzielonych między 7 rozdziałów:
Godność człowieka (art. 1-5):
ochrona godności ludzkiej; prawo do życia (w tym zakaz orzekania i wykonywania kary śmierci); prawo do integralności cielesnej (w tym zakaz praktyk eugenicznych, zakaz czerpania zysków z ciała ludzkiego jako takiego i jego części, zakaz klonowania w celach reprodukcyjnych); zakaz tortur i poniżającego traktowania lub karania; zakaz niewolnictwa i pracy przymusowej.
Wolności (art. 6-19):
prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego; prawo do poszanowania prywatności i życia rodzinnego; ochrona danych osobowych; prawo do zawarcia małżeństwa i założenia rodziny; wolność myśli, sumienia i religii; wolność przepływu informacji i wyrażania opinii; wolność zgromadzania się i stowarzyszania się; wolność sztuki i badań naukowych; prawo do edukacji; wolność wyboru zawodu i prawo do zatrudniania się w każdym państwie UE; wolność prowadzenia działalności gospodarczej; prawo własności (w tym własności intelektualnej); prawo do azylu; ochrona na wypadek wydalenia i ekstradycji.
Równość (art. 20-26):
równość wobec prawa; zakaz wszelkiej dyskryminacji; poszanowanie różnorodności kulturowej, religijnej i językowej; równość płci ale przy dopuszczeniu "specyficznych korzyści dla płci niedostatecznie reprezentowanych"; prawa dziecka; prawa osób starszych; integracja osób niepełnosprawnych.
Solidarność (art. 27-38);
prawo pracowników do informacji i konsultacji; prawo do układów zbiorowych i wspólnych działań; prawo do pomocy społecznej i mieszkaniowej; prawo do ochrony przed nieuzasadnionym zwolnieniem; prawo do dobrych warunków pracy; zakaz pracy dzieci i ochrona pracującej młodzieży; zakaz zwolnień z powodu macierzyństwa, prawo do zasiłku macierzyńskiego i opiekuńczego; prawo do pomocy socjalnej; prawo dostępu do służby zdrowia; ochrona środowiska; ochrona konsumenta.
Prawa obywatelskie (art. 39-46):
prawo do głosowania i kandydowania w wyborach do Parlamentu Europejskiego; prawo do głosowania i kandydowania w wyborach samorządowych; prawo do dobrej administracji; prawo dostępu do dokumentów unijnych; prawo składania skarg do Rzecznika Praw Obywatelskich; prawo składania petycji do Parlamentu; prawo przemieszczania się i osiedlania; prawo do ochrony dyplomatycznej i konsularnej.
Wymiar sprawiedliwości (art. 47-50):
prawo do rzetelnego procesu sądowego; domniemanie niewinności i prawo do obrony; zasada legalizmu i proporcjonalności w procesie karnym; ne bis in idem procedatur (nikt nie może być ścigany lub skazywany z powodu faktów, co do których został już uniewinniony lub skazany; nie może być sądzony dwa razy o to samo).
Postanowienia ogólne (art. 51-54):
zakres stosowania Karty (podczas implementacji prawa wspólnotowego przez ciała unijne); zakres gwarantowanych praw (mogą być ograniczone tylko, jeśli jest to konieczne dla ochrony dobra publicznego lub innego z praw, przy uwzględnieniu zasady proporcjonalności); zakaz interpretacji Karty w sposób uszczuplający prawa człowieka gwarantowane przez inne akty prawa międzynarodowego; zakaz nadużycia praw (nie mogą być interpretowane jako uprawnienie do wydania aktu prawnego niweczącego którekolwiek z praw i wolności).
Obywatelstwo UE
- gwarancja praw podstawowych (godność równe traktowanie)
- prawo do swobodnego poruszania się po UE
- prawo do pracy na terenie UE
- prawo wyborcze do PE
- prawo do ochrony dyplomatyczno konsularnej
- skargi do PE
Obywatelstwo Unii Europejskiej jest więzią prawną łączącą osobę fizyczną z Unią Europejską oraz dającą tej osobie określone prawa i nakładającą na nią określone obowiązki. Obywatelstwo jest zapisane w artykule 9 Traktatu o Unii Europejskiej (TUE), zgodnie z którym obywatelem Unii jest każda osoba mająca obywatelstwo Państwa Członkowskiego. Obywatelstwo ma charakter dodatkowy w stosunku do obywatelstwa krajowego i nie zastępuje go.
Kompetencje wyłączne, dzielone i inne Unii Europejskiej
Wyłączne -> UE posiada wyłączne działanie, może stanowić prawo, państwa członkowskie w ich ramach nie mogą podejmować swoich działań.
Kompetencje wyłączne to kompetencje, w których pierwszeństwo posiada Unia i jej instytucja. Państwa mogą podjąć działania za uprzednią zgodą UE. Są to funkcjonowanie rynku wewnętrznego, unia celna, polityka monetarna krajów, które przyjęły walutę euro, zasoby morskie i polityka rybołówstwa, wspólna polityka handlowa.
Dzielone -> w tych dziedzinach nie ma kompetencji wyłącznych, ani wspierających państwa członkowskie. Kompetencje dzielone to kompetencje, w których Unia i państwa członkowskie wspólnie stanowią prawo, lecz tylko tam, gdzie Unia nie wykonała swoich kompetencji lub zaprzestała wykonywać swoją kompetencję. Są to: wspólny rynek, polityka społeczna (w zakresie spraw wymienionych w Traktacie), spójność ekonomiczna, społeczna i terytorialna, rolnictwo i połów ryb (wyłączając morskie zasoby), ochrona środowiska, ochrona konsumencka, transport, sieci, drogi i połączenia transeuropejskie, energia, przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości, ochrona zdrowia i bezpieczeństwo publiczne (w zakresie spraw wymienionych w Traktacie).
2 formy:
- kumulatywna - równolegle z Unia państwa członkowskie mogą podjąć działanie
- alternatywna - doktryna przyjęcia i doktryna zajętego pola ( gdy UE działa w danej dziedzinie, państwa członkowskie nie mogą) - państwa mogą prowadzić działania do momentu gdy UE ich nie rozpoczęła
Kompetencje wspomagające mają charakter koordynujący, wspierający i uzupełniający jednak bez harmonizacji prawa w tych obszarach. Są to: ochrona i polepszanie ludzkiego zdrowia, przemysł, kultura, turystyka, edukacja, młodzież, sport i doradztwo zawodowe, ochrona obywatelska, współpraca administracyjna.
Kompetencje:
- przyznane (przez Traktaty) - wyraźne ( wskazane w ustawach), dorozumiane
- domniemane
Prawo pierwotne - pisane.
Stanowi istotę prawa UE. Stanowią je traktaty założycielskie, reformujące i akcesyjne zawarte przez państwa członkowskie.
Do prawa pierwotnego należy również Karta Praw Podstawowych, która ma taką samą moc jak traktaty, tworzy to pewnego rodzaju hierarchię w prawie pierwotnym; interpretacja postanowień KPP nie może doprowadzić do rozszerzenia zakresu stosowania prawa UE na dziedziny leżące poza kompetencją Unii określonymi w Traktatach.
Pierwsze akty prawa pierwotnego stanowiły traktaty założycielskie:
-Traktat ustanawiający EWWiS (1951 r., Belgia/Holandia/Luksemburg/Francja/Rfn/Włochy, zawarty na 50 lat. Użyto terminu ponadnarodowy, czyli stał się prototypem ram instytucjonalnych dla WE, regulowano nim wszystkie kwesti dotyczące funkcjonowania wspólnego rynku węgla i stali)
-Traktat ustanawiający EWEA
-Traktat ustanawiający EWG(WE) (oba w 1957, inaczej Traktaty Rzymskie)
-Traktat o Unii Europejskiej
Prawem pierwotnym są też traktaty o fuzji trzech Wspólnot Europejskich.
Następnie traktaty reformujące (uzupełniające):
-JAE (dokonał znaczących poprawek w dziedzinie stanowienia prawa, zawierał europejską współpracę polityczną, , wspólnotowy i międzyrządowy nurt integracji europejskiej)
-Traktat z Maastricht (wprowadzenie procedury współdecydowania, czyli obecnej procedury legislacyjnej. Był jednocześnie traktatem reformującym i założycielskim UE)
-Traktat Amsterdamski
-Traktat Nicejski
-Traktat Lizboński
Oraz Traktaty akcesyjne o przystąpienie kolejnych państw do UE, ostatni z 2003
Składa się na nie 19 traktatów międzynarodowych. Przy tym trzon stanowi sześć umów : EWWiS, EWG, EWEA) oraz trzy kolejne : Jednolity akt europejski, Traktat z Maastricht, oraz amsterdamski. Podstawowa ceche prawa pisanego stanowi to, ze posiada ono specyficzny charakter „konstytucyjny”.
Prawo pierwotne - niepisane.
Obejmuje zasady prawa wspólnotowego, których jednak nigdzie w żaden wyrazny sposób nie skodyfikowano. Waznym zrozdlem zasad sa umowy zawarte przez panstwa członkowskie. Szczególnie istotna jest tu Europejska Konwencja Praw Człowieka. Konstytucje członkowskie oraz inne ustawy przyjęte w ramach ich systemu wewnętrznego zawieraja wiele wspolnych postanowien. Na ich podstawie można wnioskowac o istnieniu powszechnie przyjętych zasad prawa europejskiego.
Wewnętrzne prawo pochodne.
Akty prawa pochodnego wydawane są w celu realizacji zadań wyznaczonych w prawie pierwotnym. TL dzieli je na:
1.Akty prawodawcze:
-rozporządzenia
-dyrektywy
-decyzje
2.Akty nieprawodawcze:
-akty delegowane
-akty wykonawcze
-decyzje Rady Europejskiej
-porozumienia międzyinstytucjonalne
3.instrumenty WPZiB
4.ISTRUMENTY Przestrzeni Wolności, Bezpieczeństwa i sprawiedliwości
5. akty niewiążące
Do tej grupy zaliczane sa akty instytucji wspólnotowych. Są to : rozporządzenia, dyrektywy, decyzje, zalecenia i opinie. Można wyroznic dwa typy aktow wewnętrznego pochodnego : podstawowe i wykonawcze.
Zewnętrzne prawo pochodne.
Jest tworzone z jednej strony przez instytucje Wspólnoty, a z drugiej przez pozawspolnotowe podmioty prawa międzynarodowego. Umowy międzynarodowe są zawierane przez instytucje wspólnotowe na podstawie upoważnień traktatowych. Wiążą nie tylko wspólnotę, ale i państwa członkowskie. Są one aktami prawa pochodnego, ponieważ ich twórcami są organy Wspólnoty.
Cechy rozporządzenia (adresat, obowiązywanie, stopnie legislacji).
- zakres podmiotowy(wiąże wszystkie podmioty prawa wspólnotowego : państwa, instytucje, osoby fizyczne i prawne)
- zakres przedmiotowy(obowiązuje w całości bez wyjątków)
- zakres funkcjonalny (wykonywane jest bezpośrednio wewnątrz państw członkowskich i ma pierwszeństwo nad prawem krajowym)
- zakres proceduralny (przyjmowane jest w jednostopniowej procedurze decyzyjnej)
- charakter generalny
- wiąże w całości wszystkie państwa
- porównując do prawa krajowego jest to ustawa
Rozporządzenie jest instrumentem ujednolicenia prawa na terytorium całej UE.
Cechy dyrektywy (adresat, obowiązywanie, stopnie legislacji).
- skierowane są tylko do państw członkowskich i wymagają implementacji do prawa krajowego
-dyrektywy wiążą państwo członkowskie, do których są skierowane w odniesieniu do rezultatu, który ma być osiągnięty, pozostawiają jednak państwom swobodę wyboru formy i środków.
- wiąże państwa do których jest skierowana
- określa cel (nie środki wdrożenia)
- dyrektywy prowadzą do zbliżenia porządków prawnych państw członkowskich, ale nie do ich identyczności. Są więc elastycznym instrumentem harmonizacji prawa.
-implementacja dyrektywy następuje poprzez akty prawa powszechnie obowiązującego w państwie członkowskim (od 1 do 3 lat)
-adresatem są konkretne państwa członkowskie, nie wszystkie
- proces wdrożenia nadzoruje Komisja Europejska
- dyrektywa jest przyjmowana w procedurze dwustopniowej
Cechy decyzji (adresat, obowiązywanie, stopnie legislacji).
- obwiązuje tylko adresatów, którymi mogą być państwa jak i osoby fizyczne lub prawne
- wiąże w całości i bez jakichkolwiek wyjątków
- jeżeli adresatem jest osoba fizyczna lub prawna to dyspozycja jest wykonywana bezpośrednio wewnątrz państw i członkowskich i ma pierwszeństwo nad prawem krajowym, a jeśli adresatem jest państwo to decyzja nie posiada waloru bezpośredniej skuteczności i jest podobna do dyrektywy.
-można je porównać do krajowych decyzji administracyjnych
Cechy zalecenia i opinii (adresat, obowiązywanie, stopnie legislacji).
ZALECENIE:
- nie ma mocy wiążącej(nie ma znaczenia prawnego)
- jest wydawane z własnej inicjatywy instytucji legislacyjnej
- na jego treść składają się dwa elementy: instytucja wyraza swoja opinie w jakiejs sprawie i równocześnie sugeruje zalecany sposób reakcji.
- sugeruje podjecie określonych działań
OPINIA:
- nie posiada mocy wiążącej
-powstaje z inspiracji innego podmiotu
- jest mniej kategoryczna od zalecenia
- określa stanowisko
- nie ma charakteru narzucającego
Publikacja i notyfikacja aktów prawa pochodnego (art. 297 TFUE).
1.Akty ustawodawcze przyjęte zgodnie ze zwykłą procedurą ustawodawczą są podpisywane przez przewodniczącego Parlamentu Europejskiego i przewodniczącego Rady.
Przyjęte ze specjalna procedura - podpisywane przez przewodniczącego instytucji która go przyjęła.
Akty ustawodawcze są publikowane w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej
2. Akty o charakterze nieustawodawczym przyjęte w formie rozporządzeń, dyrektyw oraz decyzji, w przypadku gdy te ostatnie nie wskazują adresata, są podpisywane przez przewodniczącego instytucji, która je przyjęła.
Rozporządzenia, dyrektywy, które są skierowane do wszystkich Państw Członkowskich, jak również decyzje, które nie wskazują adresata, są publikowane w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.
Hierarchia aktów prawa pochodnego (art. 289-291 TFUE).
289.
1.Zwykła procedura ustawodawcza polega na przyjęciu rozporządzenia, dyrektywy lub decyzji wspólnie przez Parlament Europejski i Radę na wniosek Komisji
2. W szczególnych przypadkach przewidzianych w Traktatach przyjęcie rozporządzenia, dyrektywy lub decyzji przez Parlament Europejski z udziałem Rady lub przez Radę z udziałem Parlamentu Europejskiego stanowi specjalną procedurę ustawodawczą.
3. Akty prawne przyjmowane w drodze procedury ustawodawczej stanowią akty ustawodawcze.
4. W szczególnych przypadkach przewidzianych w Traktatach akty ustawodawcze mogą być przyjmowane z inicjatywy grupy Państw Członkowskich lub Parlamentu Europejskiego, na zalecenie Europejskiego Banku Centralnego lub na wniosek Trybunału Sprawiedliwości lub Europejskiego Banku Inwestycyjnego.
Artykuł 290
1. Akt ustawodawczy może przekazywać Komisji uprawnienia do przyjęcia aktów o charakterze nieustawodawczym o zasięgu ogólnym, które uzupełniają lub zmieniają niektóre, inne niż istotne, elementy aktu ustawodawczego.
Akty ustawodawcze wyraźnie określają cele, treść, zakres oraz czas obowiązywania przekazanych uprawnień. Przekazanie uprawnień nie może dotyczyć istotnych elementów danej dziedziny, ponieważ są one zastrzeżone dla aktu ustawodawczego.
2. Warunki, którym podlega przekazanie uprawnień, są wyraźnie określone w aktach ustawodawczych i mogą być następujące:
a) Parlament Europejski lub Rada może zadecydować o odwołaniu przekazanych uprawnień;
b) akt delegowany może wejść w życie tylko wtedy, gdy Parlament Europejski lub Rada nie wyrażą sprzeciwu w terminie przewidzianym przez akt ustawodawczy.
Do celów litery a) i b) Parlament Europejski stanowi większością głosów wchodzących w jego skład członków, a Rada większością kwalifikowaną.
3. W nagłówku aktów delegowanych dodaje się przymiotnik „delegowane” albo „delegowana”.PL C 83/172 Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej 30.3.2010
Do celów litery a) i b) Parlament Europejski stanowi większością głosów wchodzących w jego skład członków, a Rada większością kwalifikowaną.
3. W nagłówku aktów delegowanych dodaje się przymiotnik „delegowane” albo „delegowana”.PL C 83/172 Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej 30.3.2010
Artykuł 291
1. Państwa Członkowskie przyjmują wszelkie środki prawa krajowego niezbędne do wprowadzenia w życie prawnie wiążących aktów Unii.
2. Jeżeli konieczne są jednolite warunki wykonywania prawnie wiążących aktów Unii, akty te powierzają uprawnienia wykonawcze Komisji lub, w należycie uzasadnionych przypadkach oraz w przypadkach określonych w artykułach 24 i 26 Traktatu o Unii Europejskiej, Radzie.
3. Do celów ustępu 2 Parlament Europejski i Rada, stanowiąc w drodze rozporządzeń zgodnie ze zwykłą procedurą ustawodawczą, ustanawiają z wyprzedzeniem przepisy i zasady ogólne dotyczące trybu kontroli przez Państwa Członkowskie wykonywania uprawnień wykonawczych przez Komisję.
4. W nagłówku aktów wykonawczych dodaje się przymiotnik „wykonawcze” albo „wykonawcza”.
System instytucjonalny Unii Europejskiej (instytucje i organy).
Instytucje:
- Parlament Europejski, Strasburg, w skład wchodzą przedstawiciele obywateli państw członkowskich na podstawie proporcjonalności degresywnej, min 6 posłów, max 96, na 5 lat.
Kompetencje:
-prawodawcze (uchwalanie prawa, pośrednia inicjatywa ustawodawcza, budżet, prawo wydawania własnych aktów)
-kontrolne (wobec KE- rozpatruje ogólne roczne sprawozdania, uchwala wotum nieufności wobec niej, pytania do członków KE, może odmówić udzielenia absolutorium z wykonania budżetu, uczestniczy w procedurze wyboru Komisji; wobec RUE- czuwa nad jej pracami, Rada Europejska jest zobowiązana do składania PE sprawozdań. Poza tym bada petycje obywateli UE, może powoływać komisje śledcze, jest uprawniony do wszczynania postępowania przed TS, mianuje ombudsmana)
-kreacyjne (zatwierdza kandydatury przewodniczącego KE oraz poszczególnych komisarzy. Konsultacji z PE wymaga wybór członków TO, a także wybó prezesa, wiceprezesa i członków EBC)
-w zakresie stosunków zewnętrznych (wyraża opinie- obligatoryjne lub fakultatywne )
- Rada Europejska -szefowie państw lub rządów państw członkowskich, przewodniczący Rady Europejskiej oraz przewodniczący Komisji, spotkania 2 razy w ciągu półrocza, decyzje podejmuje w drodze konsensusu, w przypadku głosować kworum wynosi 2/3 członków. Nie jest instytucją kadencyjną, nie ma swojej stałej siedziby.
Kompetencje:
-ustala ogóle kierunki dla polityki gospodarczej p.czł.
-bada zatrudnienie w UE
-przyjmuje coroczne sprawozdania EBC
-stwierdza naruszenie przez p.czł. wartości UE
-przyjmuje decyzje określającą skład PE
-udział w powoływaniu i mianowaniu KE
-mianowanie Wysokiego Przedstawiciela Unii ds. Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa
-określanie strategicznych celów i interesów UE
-określanie ogólnych wytycznych Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa
-decydowanie o przyjęciu wspólnej polityki obronnej
-opracowywanie kryteriów kwalifikacyjnych
-udział w procedurze wystąpienia p.czł. z UE
- Rada (Unii Europejskiej) - składa się z przedstawicieli p.czł. szczebla ministerialnego, skład Rady nie jest stały. Organem RUE jest prezydencja. Przewodniczącym Rady jest minister z kraju sprawującego aktualnie prezydencję. Prezydencja Rady przypada co pół roku na kolejne państwo członkowskie. Jest to główny organ decyzyjny UE.
Kompetencje:
- prawodawcze ( prawo do wydawania rozporządzeń i dyrektyw, podejmowanie decyzji, wydawanie zaleceń i opinii, kompetencje do podjęcia właściwych działań , możliwość zadania od KE przeprowadzenia analiz, prawo pośredniej inicjatywy legislacyjnej, prawo udzielenia upoważnienia do ustanowienia wzmocnionej współpracy, prawo zmiany postanowień traktatów założycielskich)
-kontrolne (prawo wnoszenia skargi o stwierdzenie nieważności aktu prawa unijnego, wniesienie skargi na bezczynność innych instytucji UE, prawo zawieszenia p.czł. w jego prawach)
-kreacyjne ( np. ustalanie wysokości uposażeń funkcjonariuszy UE czy uczestnictwo w procedurze mianowania członków KE i TS)
- Komisja Europejska organ wykonawczy UE będący instytucją odpowiedzialną za bieżącą politykę Unii, nadzorujący praceszystkich jej agencji i zarządzającą jej funduszami, Funkcjonowanie komisji jest wzorowane na rządzie gabinetowym, a 27 komisarzy odpowiada randze ministra w rządach poszczególnych państw.
Funkcje:
-kontrolne: np. wnoszenie skargi do TSUE na bezczynność RE, PE, RUE lub EBC, wnoszenie skargi do TSUE o stwierdzenie nieważności aktu wspólnotowego;
-prawodawcze: prawo inicjatywy prawodawczej
-wykonawcze: wykonywanie budżetu, zarządzanie funduszami UE
-w zakresie stosunków zewnętrznych
- Trybunał Sprawiedliwości- W skład Trybunału Sprawiedliwości i Sądu wchodzi po 27 sędziów, mianowanych przez każde państwo członkowskie oraz 8 rzeczników generalnych.
Mianowani są na okres 6 lat. Ze swojego grona wybieraja prezesa TS na okres 3 lat.TS obraduje w trybie ciągłym. Składy orzekające: 3 sędziów, 5 sędziów, Wielka Izba (13 sędziów) oraz pełny skład.
W skład TS wchodzi: TS, Sąd oraz Sądy Wyspecjalizowane.
Instytucja ta zapewnia poszanowanie prawa w wykładni i stopsowaniu Traktatów
- Europejski Bank Centralny- główną funkcja jest zarządzanie euro-ma zapewnić stabilność cen, chroni przed nadmierną inflacją, kontroluje podaż pieniądza, monitoruje tendencje cen oraz ocenia ich ryzyko. Wraz z 27 bankami centralnymi p.czł wchodzi w skład Europejskiego Systemu Banków Centralnych. Władze sprawują 3 organy : Rada Prezesów, Zarząd, Rada Ogólna. Siedzibą EBC jest Frankfurt nad Menem.)
- Trybunał Obrachunkowy- instytucja Unii Europejskiej kontrolująca wykonanie budżetu oraz wpływy i wydatki Wspólnot Europejskich. Składa się z 27 rewidentów powoływanych na okres 6 lat przez Radę UE. Ponowne mianowanie jest możliwe. Członkowie ze swojego składu wybierają prezesa Trybunału Obrachunkowego na okres 3 lat. Kontroluje rachunki wszystkich ciał Wspólnot. Trybunał przedkłada Parlamentowi i Radzie UE oświadczenia o wiarygodności dokumentów księgowych, a także zgodność z prawem i prawidłowość wszelakich transakcji.
Przystąpienie do Unii Europejskiej (art. 49 TUE
Każde Państwo europejskie, które szanuje zasady określone w artykule 6 ustęp 1, może się ubiegać o członkostwo w Unii (europejski charakter geograficzny i europejski charakter polityczno-kulturowy) oraz spełnia kryteria kopenhaskie:
Kryteria polityczne:
Kryteria ekonomiczne:
W tym celu składa ono swój wniosek Radzie, która podejmuje decyzje, stanowiąc jednomyślnie po zasięgnięciu opinii Komisji oraz po otrzymaniu zgody Parlamentu Europejskiego, udzielonej bezwzględną większością głosów jego członków.
Warunki przyjęcia i wynikające z tego przyjęcia dostosowania w Traktatach stanowiących podstawę Unii są przedmiotem umowy między Państwami Członkowskimi a Państwem ubiegającym się o członkostwo. Umowa ta podlega ratyfikacji przez wszystkie umawiające się Państwa, zgodnie z ich odpowiednimi wymogami konstytucyjnymi.
Wystąpienie z Unii Europejskiej (art. 50 TUE).
Państwo Członkowskie, które podjęło decyzję o wystąpieniu, notyfikuje swój zamiar Radzie Europejskiej. W świetle wytycznych Rady Europejskiej Unia prowadzi negocjacje i zawiera z tym Państwem umowę określającą warunki jego wystąpienia, uwzględniając ramy jego przyszłych stosunków z Unią.
Traktaty przestają mieć zastosowanie do tego Państwa od dnia wejścia w życie umowy o wystąpieniu lub, w przypadku jej braku, dwa lata po notyfikacji, o której mowa w ustępie 2, chyba że Rada Europejska w porozumieniu z danym Państwem Członkowskim podejmie jednomyślnie decyzję o przedłużeniu tego okresu.
Zawieszenie państwa członkowskiego w niektórych prawach (art. 7 TUE
Na wniosek 1/3 państw PE lub KE, Rada może stwierdzić naruszenie wartości przez państwo członkowskie, Rada regularnie bada czy powody tego dokonania wciąż są aktualne, Rada po dokonaniu stwierdzenia ustępu 2 może większością kwalifikowana zdecydować o zawieszeniu niektórych praw wynikających ze stosowania Traktatów dla Państwa Członkowskiego, łącznie z prawem do glosowania, uwzględnia przy tym możliwe skutki zawieszenia dla praw i obowiązków osób fizycznych i prawnych.
Procedura - skrót
1.Wszczęcie - uzasadniony wniosek 1/3 PC lub Komisji,
2.Rada, stanowiąc większością 4/5 swych członków po uzyskaniu zgody Parlamentu Europejskiego, przyjętej większością 2/3 oddanych głosów reprezentujących większość członków Parlamentu, może stwierdzić istnienie wyraźnego ryzyka poważnego naruszenia przez dane PC zasad wymienionych w art. 6 ust. 1 TUE
3. Przed podjęciem decyzji Rada wysłuchuje dane PC - opinie ekspertów. Rada bada, czy powody prowadzące do stwierdzenia o istnieniu ryzyka poważnego naruszenia przez państwo pozostają nadal aktualne
4. Decyzja Rady (szefowie państw i rządów), podejmowana jednomyślnie na wniosek 1/3 PC lub Komisji i po uzyskaniu zgody Parlamentu Europejskiego, przyjętej większością 2/3 oddanych głosów w sprawie stwierdzenia poważnego i stałego naruszenia przez PC zasad art.. 6 ust. 1 TUE
5. Po podjęciu takiej decyzji, stanowiąc większością kwalifikowaną, Rada może zadecydować o zawieszeniu niektórych praw wynikających ze stosowania Traktatu UE dla danego PC
- zawieszenie niektórych praw nie oznacza zwolnienia tego państwa z wykonywania swoich obowiązków wynikających z Traktatu
- po zmianie sytuacji, prowadzącej do zawieszenia, Rada może postanowić większością kwalifikowaną głosów o uchyleniu podjętego środka
24. Zasada pomocniczości.
Wyrazem zasady pomocniczości w stosunkach międzynarodowych był Traktat o Unii Europejskiej w Maastricht z 1992 roku, na mocy którego określono, że Unia ma prawo działać tylko w interesie wszystkich państw wspólnoty i tylko w takich przypadkach, gdy dany kraj nie jest w stanie samodzielnie zrealizować postawionego zadania.
25. Zasada przyznania.
W Unii obowiązuje zasada przyznania (art. 5 TUE), co oznacza, że Unia dysponuje (co do zasady) wyłącznie kompetencjami, które wynikają z Traktatów, a każdy akt wtórnego prawa Unii musi mieć podstawę prawną w Traktatach.
26. Zasada proporcjonalności.
Zasada proporcjonalności, jest to zasada występująca w prawie wspólnotowym Unii Europejskiej, która mówi, że:
środki zastosowane do realizacji danego celu muszą być proporcjonalne do istoty danego celu,
środki te muszą być:
odpowiednie (to znaczy takie, dzięki którym da się dany cel osiągnąć),
konieczne (to znaczy takie, bez których osiągnięcie danego celu nie jest możliwe)
proporcjonalne sensu stricto (czyli takie, by w jak najmniejszym stopniu stanowiły przeszkodę w wykonywaniu innych celów).
27.Procedury zmiany traktatów (art. 48 TUE).
Rząd każdego Państwa Członkowskiego lub Komisja mogą przedkładać Radzie propozycje zmiany Traktatów stanowiących podstawę Unii.
Jeśli Rada, po zasięgnięciu opinii Parlamentu Europejskiego i, w odpowiednim przypadku, Komisji, opowie się za zwołaniem konferencji przedstawicieli Państw Członkowskich, konferencję taką zwołuje przewodniczący Rady w celu przyjęcia, za wspólnym porozumieniem, zmian, jakie mają zostać dokonane w tych Traktatach. W przypadku zmian instytucjonalnych w dziedzinie pieniądza Rada zasięga opinii Europejskiego Banku Centralnego.
Zmiany wchodzą w życie po ich ratyfikowaniu przez wszystkie Państwa Członkowskie, zgodnie z ich odpowiednimi wymogami konstytucyjnymi.
28. Zwykła procedura prawodawcza (art. 294 TFUE).
art. 294 TFUE
Komisja przedstawia projekt Parlamentowi Europejskiemu i Radzie
Pierwsze czytanie
Parlament uchwala stanowisko w pierwszym czytaniu i przekazuje je Radzie
Rada zatwierdza stanowisko Parlamentu i przyjmuje akt w takim brzmieniu lub
Rada nie zatwierdza stanowiska Parlamentu i przyjmuje własne stanowisko i przekazuje je Parlamentowi
Rada informuje o powodach przyjęcia przez nią innego stanowiska
Drugi czytanie
Parlament w ciągu 3 miesięcy może:
Zatwierdzić stanowisko Rady w pierwszym czytaniu lub nie wypowiedzieć się - dany akt uważa się za przyjęty zgodnie ze stanowiskiem Rady
Odrzucić większością głosów stanowisko Rady w pierwszym czytaniu - akt uważa się za nie przyjęty
Zaproponować większością głosów poprawki do stanowiska Rady w pierwszym czytaniu, zmieniony tekst jest przekazywany Radze Komisji, która wydaje opinię
Rada w ciągu 3 m może:
a. Przyjąć poprawki - akt przyjęty.
b. Rada nie przyjmuje wszystkich poprawek. Wtedy Przewodniczący Rady i Parlamentu powołują Komitet Pojednawczy w terminie 6 tygodni i ma miejsce procedura pojednawcza.
Komitet Pojednawczy- członkowie Rady lub ich przedstawiciele oraz taka sama liczbie członków reprezentujących Parlament E. Ma on za zadanie doprowadzić do porozumienia w sprawie wspólnego projektu członków Rady lub ich przedstawicieli oraz większością głosów członków reprezentujących Parlament na podstawie stanowisk w drugim czytaniu. Jeżeli w ciągu 6 tygodni od zwołania komitetu nie zatwierdzi on wspólnego projektu - akt nieprzyjęty
Czytanie trzecie:
Jeśli komitet zatwierdzi wspólny projekt w terminie, Parlament i Rada mają 6 tygodni od zatwierdzenia na przyjęcie danego aktu zgodnie z tym projektem. Parlament - większość głosów, Rada - większością kwalifikowaną. Jeśli nie - akt nieprzyjęty.
Terminy w II i III czytaniu mogą zostać przedłużone z inicjatywy Parlamentu i Rady.
29. Procedura konsultacji.
Parlament Europejski może zatwierdzić bądź odrzucić wniosek ustawodawczy lub zaproponować do niego poprawki.
W przypadkach, gdy zastosowanie ma procedura konsultacji, Rada konsultuje się z Parlamentem przed podjęciem decyzji w sprawie projektu Komisji i zapewnia uwzględnienie jego opinii. Rada nie jest prawnie zobowiązana do uwzględniania opinii Parlamentu, jednak zgodnie z orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości nie może podjąć decyzji bez otrzymania tej opinii.
30. Procedura zgody.
Procedura zgody daje Parlamentowi prawo weta. Rola Parlamentu polega zatem na przyjęciu lub odrzuceniu wniosku ustawodawczego bez dalszych poprawek, a Rada nie może postąpić niezgodnie z opinią Parlamentu. Zgoda jest też wymagana - w ramach procedury pozaustawodawczej - gdy Rada przyjmuje niektóre umowy międzynarodowe.
31. Procedura zawierania umów międzynarodowych (art. 218 TFUE).
Umowy Mn zawierane są w ramach np. badań naukowych i rozwoju technologicznego, ochrony środowiska, wspólnej polityki handlowej i transportu czy współpracy humanitarnej.
UE nie może ograniczać kompetencji p.czł. do negocjowania i zawierania umów Mn z państwami trzecimi i org.mn. Z drugiej strony p.czl. zobowiązane są do przestrzegania zasady lojalności i nie mogą zawierać umów „równolegle” do umów Unii.
Przebieg:
1. Rada upoważnia do podjęcia rokowań, wydaje wytyczne negocjacyjne, upoważnia do podpisywania i zawiera umowy.
-Komisja lub wysoki przedstawiciel unii (jeżeli umowa dotyczy wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa) przedstawia swoje zalecenia radzie, która przyjmuje decyzje upoważniająca do rokowań
-Rada może kierować wytyczne do negocjatora Unii oraz wyznaczyć specjalny komitet, w konsultacji z którym należy prowadzić rokowania.
-Rada, na wniosek negocjatora, przyjmuje decyzję upoważniającą do podpisania umowy a, w stosownych przypadkach, do tymczasowego jej stosowania przed jej wejściem w życie.
Rada, na wniosek negocjatora, przyjmuje decyzję w sprawie zawarcia umowy.
2. z wyjątkiem przypadków gdy umowy dotyczą wyłącznie wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa Rada przyjmuje decyzje w sprawie zawarcia umowy :
a) po uzyskaniu zgody Parlamentu Europejskiego w następujących przypadkach:
- układy o stowarzyszeniu;
- umowa dotycząca przystąpienia Unii do europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności;
-umowy, które tworzą specyficzne ramy instytucjonalne przez organizację procedur współpracy;
-umowy mające istotne skutki budżetowe dla Unii;
-umowy dotyczące dziedzin, do których stosuje się zwykłą procedurę ustawodawczą lub specjalną procedurę ustawodawczą, jeżeli wymagana jest zgoda Parlamentu Europejskiego.
Parlament Europejski i Rada mogą, w pilnych przypadkach, uzgodnić termin wyrażenia zgody.
b) po konsultacji z Parlamentem Europejskim w innych przypadkach. Parlament Europejski wyraża swoją opinię w terminie, jaki Rada może określić stosownie do pilności sprawy. W przypadku braku opinii w tym terminie Rada może stanowić samodzielnie
32. Procedura budżetowa (art. 313-314 TFUE).
Art. 313 i 314 TFUE - uznana za specjalną procedurę ustawodawczą. Ogólne zasady:
uchwalane są tu budżety roczne
uchwały w euro
rok budżetowy pokrywa się z rokiem kalendarzowym
Przebieg procedury budżetowej
do 1.IX roku poprzedzającego rok, w którym budżet ma być wykonany, Komisja Europejska przedstawia projekt Radzie i Parlamentowi
do 1 X. Rada UE przyjmuje stanowisko w sprawie budżetu i przekazuje je Parlamentowi
Parlamentu Europejskiego ma 42 dni na podjęcie decyzji w sprawie tego projektu:
-Zatwierdza stanowisko - budżet przyjęty
-Nie podejmuje decyzji - budżet przyjęty
-przyjmuje większością głosów poprawki i zmieniony projekt przekazuje Radzie I Komisji
W razie poprawek → zwoływany jest Komitet Pojednawczy (jak w zwykłej...), jednak nie zbiera się jeśli Rada w ciągu 10 dni przyjmie wszystkie poprawki.
Jeśli nie, to Komitet ma 21 dni na przyjęcie wspólnego projektu budżetu. Jeśli nie przyjmie w tym terminie - nowy projekt budżetu. Jeśli Komitet Pojednawczy przyjmie wspólny projekt, to:
2 czytanie Rada i Parlament - mają 14 dni na przyjęcie tego projektu, który wyszedł z Komitetu Pojednawczego. Jeśli Parlament i Rada zatwierdzą lub nie podejmą decyzji, lub gdy jedna z instytucji zatwierdzi projekt, podczas gdy druga nie podejmie decyzji - budżet przyjęty zgodnie ze wspólnym projektem.
Komisja przedstawia nowy projekt budżetu gdy:
Parlament i Rada odrzucą projekt, albo jedno odrzuci a drugie nie podejmie decyzji
Parlament odrzuci większością głosów, a Rada zatwierdzi
Parlament zatwierdza, a Rada odrzuca
33. Odrębność proceduralna w zakresie Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa.
Decyzje w tej dziedzinie są jednomyślnie przyjmowane przez Radę Europejską i Radę z inicjatywy p.czł., na wniosek Wysokiego Przedstawiciela Unii ds. Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa.
Zasadą jest jednomyślne podejmowanie decyzji, zaś wstrzymanie się od głosu nie blokuje możliwości jej podjęcia. P.czł. wstrzymujące się od głosu akceptuje fakt związania Unii daną decyzją, ale nie będzie zobowiązane do jej wykonywania. Takie państwo ma jednocześnie obowiązek powstrzymania się od wszelkich działań, które mogły by być sprzeczne lub utrudnić działania Unii podejmowane na podstawie tej decyzji. Pozostałe p.czł. szanują jego stanowisko.
Decyzja nie zostaje podjęta jeśli oficjalne oświadczenia powstrzymania się od głosu złoży min 1/3 p.czł, których łączna liczba mieszkańców przekroczy 1/3 całej Unii.
Głosowanie w Radzie może nie dojść w ogóle do skutku jeśli w procedurze podejmowania decyzji większością kwalifikowaną choćby jeden z członków Rady oświadczył, że z istotnych wzglądów polityki krajowej, które musi sprecyzować, zamierza się sprzeciwić podjęciu decyzji.
Rada Europejska może zastąpić jednomyślny sposób podejmowania decyzji przez Radę zasada większości kwalifikowanej.
34. Procedura przewidziana w art. 352 TFUE.
1. Jeżeli działanie Unii okaże się niezbędne do osiągnięcia, w ramach polityk określonych w Traktatach, jednego z celów, o których mowa w Traktatach, a Traktaty nie przewidziały uprawnień do działania wymaganego w tym celu, Rada, stanowiąc jednomyślnie na wniosek Komisji i po uzyskaniu zgody Parlamentu Europejskiego, przyjmuje stosowne przepisy. Jeżeli przepisy te są przyjmowane przez Radę zgodnie ze specjalną procedurą ustawodawczą, stanowi ona również jednomyślnie na wniosek Komisji i po uzyskaniu zgody Parlamentu Europejskiego.
2. W ramach procedury kontroli stosowania zasady pomocniczości określonej w artykule 5 ustęp 3 Traktatu o Unii Europejskiej Komisja zwraca uwagę parlamentów narodowych na wnioski, których podstawą jest niniejszy artykuł.
3. Środki, których podstawą jest niniejszy artykuł, nie mogą prowadzić do harmonizacji przepisów ustawowych i wykonawczych Państw Członkowskich, jeżeli Traktaty wykluczają taką harmonizację.
4. Niniejszy artykuł nie może służyć jako podstawa do osiągania celów związanych ze wspólną polityką zagraniczną i bezpieczeństwa, a wszelkie akty przyjęte zgodnie z niniejszym artykułem przestrzegają granic określonych w artykule 40 akapit drugi Traktatu o Unii Europejskiej
1