System medialny PRL
System medialny to część systemu politycznego
System medialny:
zasady: ustrojowe, prawne, ideologiczne (rola i zadania mediów)
zasady funkcjonowania - mechanizmy (teoria i praktyka)
instytucje
rynek mediów - jego struktura, rozwój, tendencje
System polityczny PRL: Konstytucja PRL z 22 lipca 1952 r.
PRL jest państwem „demokracji ludowej” budującym socjalizm
Model ZSRR, „dyktatura proletariatu”
Zasady ustrojowe: władzę sprawuje „lud pracujący miast i wsi”, „kierownicza rola partii”, społeczna własność środków produkcji, gospodarka planowa,
zadanie wszystkich instytucji, organów i obywateli - umacnianie systemu, państwa i budowa socjalizmu - totalitaryzm
Roz. VIII - gwarancja wolności słowa i druku
Akty prawne regulujące działanie mediów:
1946 - dekret o GUKPPiW
1960 - ustawa o Radiokomitecie
1984 - prawo prasowe
Założenia ideologiczne - doktryna medialna: Leninowska koncepcja prasy
Prasa to kolektywny: propagandysta, agitator, organizator
społeczna własność środków przekazu (uspołeczniony wydawca)
podporządkowanie interesom państwa i ustroju, czyli władzy
nadzór politycznego dysponenta - partii: „rola inspiratorska i kontrolna” - instrumentalizm (narzędzie partii, ideologiczny front”, momenklaturowa obsada stanowisk)
zasada współdziałania zamiast konkurencji
centralne sterowanie i planowanie zamiast gry rynkowej
koncesjonowanie prasy
cenzura prewencyjna GUKPPiW
masowość i taniość
Budowa nowego systemu - lata 1944 - 1948
22 lipca 1944 - Manifest PKWN
23 lipca 1944 - Chełm Lubelski - „Rzeczpospolita” - organ PKWN
red. major Jerzy Borejsza - organizuje centrum wydawnicze
droga „prasy lubelskiej”:
Lublin - Łódź - Warszawa (lato 1945r.)
Jesień 1944 - Resort / Ministerstwo Informacji i Propagandy
Jesień 1944 - około 30 tytułów (biuletyny polityczne), brak kolportażu
prasa codzienna w wyzwalanych miastach („Gazeta Lubelska”),
„Robotnik” PPS, „Głos Ludu” PPR, „Zielony Sztandar”, „Wici”
Agencje prasowe
Wiosna 1944 - ZG ZPP zakłada Polską Agencję Prasową POLPRESS
Droga Polpressu: ZSRR - Lublin - Łódź - Warszawa jesień 1945r. - PAP
agencja rządowa (PKWN)
sieć placówek: Londyn, Nowy Jork, Paryż, Toronto, itd.
oddziały w głównych polskich miastach
serwisy krajowe i zagraniczne, w języku polskim i obcych
Biuletyny PAP: krajowy, zagraniczny i specjalny
Foto - Agencja
Jesień 1944 - Agencja Prasowo - Informacyjna (API) - Czytelnik
Socjalistyczna Agencja Prasowa SAP - PPS
Robotnicza Agencja Prasowa RAP - PPR
Sierpień 1944 - Radiostacja „Pszczółka”
Sierpień 1945 - uruchomienie radiostacji w Raszynie
Tematyka prasy:
Działania wojenne, wieści z frontu
Poczynania władz, apele o pomoc dla wojska i mobilizacja do odbudowy
Wiadomości lokalne
Stosunkowo łagodna propaganda (PKWN, ZSRR, Podziemie, okupant)
Lata 1945 - 1946 - Wydawcy prasy
Sp. Wydawnicza CZYTELNIK - prasa „czytelnikowska”
Powołana przez KRN w lipcu 1944 - major Borejsza
Przekonywanie do systemu językiem prostym i zrozumiałym
Alternatywa dla prasy partyjnej - ideowej i niepopularnej
Formalnie nie związana z żadną partią
Wyrabianie nawyków czytelniczych, oświata
W 1950 roku Czytelnik wydaje:
12 dzienników w łącznym nakładzie 1 miliona egz. (ogólnopolskie: „Rzeczpospolita”, „Życie Warszawy” i lokalne: np. „Dziennik Polski”)
28 czasopism w łącznym nakładzie 3 miliony egz.
„Odrodzenie” - 50 tys., „Problemy” 120 tys., „Kuźnica”, „Szpilki”
„Przekrój” i „Świerszczyk” - oba po 250 tys., „Przyjaciółka” 1 700 tys.
Sp. Wyd. Wiedza - 1945 PPS.
Wydawca prasy i książek
W 1948 r. wydaje: 8 tytułów centralnych i 14 terenowych
„Robotnik”, „Naprzód”, „Przegląd Socjalistyczny”, „Nowiny Literackie”
„Express Wieczorny” - 200 tys. jednorazowego nakładu
Sp. „Nowa Epoka” - 1945 SD: „Kurier Codzienny”, „Młoda Demokracja”
Wydawnictwo Ludowe: „Dziennik Ludowy”, „Zielony Sztandar”
Wydawnictwo Chłopski Świat - PSL: „Gazeta Ludowa”, Chłopski Sztandar”
RSW „Prasa” - 1947 PPR - przejmuje istniejące wydawnictwa partii
W latach 1944 - 1948 ci najwięksi wydawcy wydawali około 25% prasy
Działalność prasowa rozproszona: instytucje, władze administracyjne, wojsko
po wojnie spontaniczni i żywiołowo tworzono tytuły
Kwiecień 1945 „Tygodnik Powszechny” - Jerzy Turowicz
„Tygodnik Warszawski” - ks. Zygmunt Kaczyński z chadeckim SP
Panował względny pluralizm, ukazywała się prasa opozycyjna, na łamach prowadzono polemiki i debaty na ważne tematy: nacjonalizacji, nowego prawa małżeńskiego, spraw kraju
Kłopoty odradzającego się dziennikarstwa
Wielki głód słowa drukowanego i informacji
Entuzjazm związany z końcem wojny
System nie jest znany, dla wielu atrakcyjny (reforma rolna, oświata)
Potrzeba stabilizacji, bezpieczeństwa, normalności, nadziei, szans
Mimo różnic poglądów - Polaków łączy chęć odbudowy kraju
Wielkie straty: ludzkie i materialne brak profesjonalnych kadr, a ci co przeżyli nie są dobrymi kandydatami do nowej prasy
Nieprzystawalność wzorów II RP: stałe ich potępianie, ale i naśladowanie
Nowa rola prasy - zadania ideologiczne. Dziennikarstwo staje się zawodem ideologicznym „pracownicy frontu ideologicznego”
Nowe kadry: nowe pokolenie: „nie matura lecz chęć szczera”
Kryterium profesjonalizmu zastąpiono ideowością i zapałem
Zamiast warsztatu - wytyczne władz, zamiast polemik - apologetyka
Cenzura i autocenzura
Reglamentowanie informacji - zamiast wolnego dostępu
Źródłem informacji jest władza, a nie rzeczywistość
Rynek prasowy w latach 1944 - 1948
Prasa codzienna - podstawa
Ogólnopolska
Gazeta partyjne: „Głos Ludu”, „Robotnik”, „Gazeta Ludowa” itd.
oraz czytelnikowskie: „Rzeczpospolita”; i „Życie Warszawy”),
Regionalna: 17 regionów wydawniczych
Dzienniki partyjne
przesycone propagandą,
agitacja na rzecz partii i systemu
dla aktywu partyjnego
Dzienniki czytelnikowskie
mniej nachalna propaganda
spokojniejsze i lepiej redagowane
popularne: inteligencja i odbiorcy niezbyt przekonani do systemu
Popołudniówki
lekka forma, przewaga treści rozrywkowych,
miejski charakter
masowy odbiorca, często pierwszy kontakt z prasą
małe formy dziennikarskie, żywy język, dynamiczna grafika
Czasopisma
Nie wznowiono tytułów przedwojennych, ale odwoływano się do nich w tytułach, grafice, sposobie redagowania - „uwiarygodnienie” nowej prasy
„Przyjaciółka”, „Gromada”, „Chłopska Droga” (tyg. PPR), „Przekrój”,
„Świerszczyk”, „Odrodzenie”, „Kuźnica”, „Tygodnik Powszechny”
W 1948 wydawano 880 tytułów prasy
średnie nakłady dzienników — 50-200 tys. egz.
(najwyższy „Trybuny Robotniczej” — 400 tys. egz.),
tygodników — 50-80 tys. egzemplarzy
Lata 1947 - 1949 : „porządkowanie rynku prasowego”
Sytuacja polityczna: 1946 - referendum, 1947 - wybory
Podziemie rozgromione, opozycja pokonana, społeczeństwo spacyfikowane, Zachód nie interweniuje, a ludzie chcą stabilizacji i spokoju
umocnienie się władzy PPR, wprowadzanie stalinizmu
Centralizacja: jednoczenie ruchu robotniczego, ludowego, młodzieżowego
Reorganizacja systemu prasowego
Powody: - prasa czytelnikowska jest zbyt mało ideowa
- zbyt duże rozproszenie prasy
- za dużo tytułów
1947 LIKWIDACJA Ministerstwa Informacji i Propagandy
KC PPR powołuje Komisję Prasową - Jakub Berman
Reorganizacja systemu:
likwidacja części pism (likwidacja prasy powiatowej i lokalnej)
zwiększenie nakładów
ideologizacja prasy (zastępowanie pism czytelnikowskich partyjnymi)
Łączenia: tytułów, wydawnictw i agencji (PAP)
Np. „Odrodzenie” + „Kuźnica” = „Nowa Kultura” 1950
Likwidacja „Rzeczpospolitej” (w to miejsce „Głos Pracy”- 1951), zamiast „Polski Zbrojnej” - „Żołnierz Wolności”
RSW „Prasa”
1947 maj - połączenie oddziałów w województwach
1948 - połączenie prasy RSW i Wiedzy
1951 - przejęcie prasy Czytelnika
RSW staje się największym wydawcą prasy
„Trybuna Ludu” 16 grudnia 1948, organ KC PZPR
Funkcja propagandowa i wychowawcza:
połączenie : „Robotnika” PPS i „Głosu Ludu” PPR
cele „TL” we wstępniaku: narzędzie partii, mobilizacja mas, „oręż walki klasowej”, pogłębianie przyjaźni z ZSRR, szerzenie marksizmu-leninizmu
redakcja nowego typu: kolektyw redakcyjny
dziennikarze obsługiwali imprezy partyjne i dopracowywali przysłane z KC wytyczne, nie tworzyli własnych materiałów, bo nie ma potrzeby
naczelny był członkiem KC PZPR
funkcja wychowawcza: kreowanie ideału „nowego człowieka”: ideowego, oddanego partii, przodownika pracy, ceniącego bardziej uznanie kolektywu niż dobra materialne
Biblioteczka „Trybuny Ludu”
Prenumerata zbiorowa - zakładowa
W 1949 roku nakład „TL” wynosił 250 tys. egz.
„Trybuny Śląskiej” - 500 tys.Lata 1948 - 1956 „Budowa podstaw socjalizmu” - stalinizm
Cechy stalinizmu:
kult jednostki: „chorąży pokoju”, „przyjaciel młodzieży”
prawo narzędziem władzy: działa wstecz, dyscyplina pracy,
teza o „zaostrzaniu się walki klasowej”
procesy polityczne - czystki we własnych szeregach „odchylenie prawicowo - nacjonalistyczne”
teoria spiskowa: spiski, agenci, zdrajcy, renegaci
terror policyjny - wszechwładza tajnych służb - UB
zawłaszczenie przez państwo życia publicznego i prywatnego
kolektywizacja rolnictwa
walka z kościołem
monopol informacyjny
Ale też: walka z analfabetyzmem, awans społeczny i cywilizacyjny
1949 - uchwała Sejmu o walce z analfabetyzmem
1950 - powstaje „RUCH” - kolportaż
1951 - SDP
1952 „Gromada - Rolnik Polski” 3 razy w tyg. - ponad 1 mln egz.
Stalinowski model propagandy
Prasa całkowicie podległa partii Biuro Prasy KC PZPR, J. Berman
Decyzje podejmowane są przez ścisłe kierownictwo partyjne - szczegółowe dyrektywy, np. więcej informacji o KDL niż o Zachodzie
Monopol PAP na serwis zagraniczny
Pełna dyspozycyjność redakcji wobec aparatu partyjnego
Podwójny system kontroli: cenzura i partia
Kierowanie prasą przez PZPR: spotkania z kierownictwem partyjnym, zalecenia, kontrola wykonania, całkowite ograniczenie samodzielności
Czystki personalne: pozbywanie się osób niepewnych ideowo (przedwojenni dziennikarze, inteligencja, kontakty z Zachodem, pochodzenie)
Ruch Korespondentów Robotniczych i Chłopskich - narybek dziennikarski
Polityczna odpowiedzialność naczelnych
Skutki „ręcznego sterowania” i pełnej instrumentalizacji prasy:
Język: sztampa, slogany, propagandowa nowomowa
Brak polemik, jednostronność
Propaganda wizualna: plakaty, gazetki ścienne „Błyskawice”
Agitatorzy i prelegenci - wspólne czytanie prasy
Prenumerata zakładowa
Tematyka:
Podsycanie atmosfery zagrożenia:
zew.: imperializm, zimna wojna, wrogowie: USA. Niemcy
wew.: agenci wroga, sabotażyści
Zachęcanie do czujności i szukania wrogów
Atakowanie Kościoła: 1953 „Tygodnik Powszechny”- PAX
Gloryfikowanie wszystkiego co radzieckie
Mobilizacja do wypełniania planów produkcyjnych
Wyścig pracy - przekraczanie norm
Agitacja na rzecz kolektywizacji wsi
Socrealizm - sztuka zaangażowana
Język prasy:
Zachód: „podżegacze wojenni”, „sługusy imperializmu”, „faszystowscy zbrodniarze”
Wróg wew.:
Kler: „zamaskowana dywersja”
„kułacka banda”, „pachołki jaśnie pańskie”, „reakcyjni mąciciele”
Rezultat:
Zerwanie kontaktu z rzeczywistością
wykreowanie sztucznej rzeczywistości - „świat przedstawień”
nieskuteczność propagandowa
Lata 1954 - 1956 „ODWILŻ”
6 marca 1953 - umiera Stalin
cała polska prasa „w żałobie”
Załamanie się stalinizmu: złagodzenie terroru, zawieszenie wyroków
Zmiana polityki prasowej: mała skuteczność propagandowa
Zalecenia:
uatrakcyjnić treści prasowe
zróżnicować i wzbogacić formy wypowiedzi i język
być bliżej ludzi i ich spraw
prasa to wszak „żywa rozmowa partii z masami”
Prasa skwapliwie wprowadza w życie nowe zalecenia - ODWILŻ
Listopad 1953 T. Konwicki „pamiętnik uczennicy” - „Nowa Kultura”
Styczeń 1954 „Prasa Polska” (SDP) - krytyka dotychczasowej prasy
1954 - Marek Hłasko w „Sztandarze Młodych”
pierwsze zachodnie filmy
Zygmunt Kałużyński - recenzje i obraz zachodniej kultury
Moda: jazz, ciuchy, przedwojenne szlagiery
„Dookoła Świata” - „wielka walka z nudą” - „głos bikiniarza”
rewelacje Józefa Światły w Radiu Wolna Europa
Cała prasa prześciga się w podejmowaniu ważnych tematów: „Sztandar Młodych”, „Nowa Kultura”, „Trybuna Ludu” upomina się o ludzi z AK
STS
1955 Festiwal Młodzieży i Wystawa w Arsenale
Władza twierdzi, że „fala krytykanctwa zalała prasę”
Prasa burzy „świat”, który wykreowała na polecenie partii
Tarcia w kierownictwie partii - „sojusz prasy z cenzurą””Po prostu”
1947 - 2 października 1957
Do 1955 roku - „Studenckie czasopismo społeczno - literackie”,
Od jesieni 1955 - „zielony” - „Tygodnik Studentów i Młodej Inteligencji”
„Czerwone” - do 1955 - Peryferie rynku prasowego,
peany na cześć Bieruta i Stalina,
zwyrodnienie kultury amerykańskiej
konieczność zachowania czujności wobec wrogów najbardziej postępowego na świecie ustroju
Metamorfoza - „zielone Po prostu” - 100 tys. egz.
ludzie: młodzi ideowcy: Eligiusz Lasota, Anna Bratkowska, Jerzy Urban, Marek Hłasko, Jan Olszewski, Aleksander Małachowski, Walery Namiotkiewicz, Jan Józef Lipski, Jerzy Ambroziewicz,
kluby młodej inteligencji i walka ze stalinowskim betonem „Uwolnić konserwę z puszki”
„Socjalizm tak - wypaczenia nie”, „polska droga do socjalizmu”
prawdziwa historia Armii Krajowej
demaskowanie naruszenia praworządności
literatura: utwory Hemingwaya, Hłaski, Andrzejewskiego, Tyrmanda
nie tylko opisywać świat, ale i zmieniać go: życie studenckie, programy studiów, ZMP,
reportaże z terenu
akcje: Dyskusyjny Klub Filmowy - amerykańskie filmy
przywódca ideowy zmian - odwilży i Października - własny program
Po Październiku 1956 - konflikt z Gomułką
2 X 1957 - likwidacja - protesty - legenda
Polski Październik 1956 - opiniotwórcza rola prasy
XX Zjazd KPZR i tajny referat Chruszczowa,
śmierć Bieruta w Moskwie (marzec) - Edward Ochab
frakcje w KC PZPR: natolińczycy i puławianie (chamy i żydzi)
kryzys gospodarczy (intensywna industrializacja planu 6 letniego)
28 czerwca 1956 - wypadki poznańskie
29 czerwca - komunikat: to nie protest robotniczy, ale „agenturalny spisek imperialistyczny”
Premier Cyrankiewicz w Radiu Poznań grozi „odrąbaniem ręki”
Protesty zachodu, oburzenie w kraju: prasa coraz śmielsza w opiniach
Lato 1956 - VII Plenum - władza oskarża prasę o:
krytykanctwo i destrukcyjną rolę
odstępstwo od linii partii
czarnowidztwo
„niedawanie odporu”
prasa deformuje rzeczywistość
Prasa otwarcie krytykuje władzę - SDP - eskalacja konfliktu
Prasa domaga się:
jawności, zniesienia cenzury, wymiany władz
Społeczeństwo i prasa (SDP) kontra władza - aparat
Lato 1955: uwięziony prymas kar. St. Wyszyński:
„Wielką atrakcją są dla nas gazety, które dostajemy: „Świat”, „Przekrój”, Stolicę”, „Problemy”, „Przegląd Sportowy”. Wszystko jest dla nas rewelacją. Cały ten nowy sposób pisania prawdziwie krytyczny wobec wszystkiego, co dotychczas było nietykalne, aż razi, aż zdumiewa. Jak to, więc to można dziś mówić tak bez żenady o bolączkach w MO, w PGR, wśród zbankrutowanego ZMP? Przecież przed dwoma laty nawet tak myśleć było niebezpiecznie.”
Jesień'56 - protesty (studenci) - żądania zwołania VIII Plenum i Gomułki
Obawa interwencji ZSRR, wielkie napięcie społeczneVIII Plenum - 19 października 1956
Delegacja radziecka, tajne obrady
21 października godz. 22.27 - radio - komunikat o nowych władzach, wiec poparcia dla tow. Wiesława, wierzono w historyczny przełom i w Gomułkę
Listopad; Gomułka pacyfikuje sytuację: opozycja, aparat, prasa.
O prasie: sprowadzić ją na właściwe miejsce, tzn. podporządkować partii, kończyć „krytykanctwo”.
Pacyfikowanie prasy: zmiany personalne, „porządkowanie” rynku prasy
XI Plenum: nacisk na jedność partii, walka z rewizjonizmem
Luty/marzec 1957 - „Polityka”
Październik 1957 - likwidacja „Po prostu”
Prasa w latach 1956 - 1970 : „era Gomułki”- „mała stabilizacja”
Już w 1957 r. pełna pacyfikacja prasy
Reorganizacja rynku prasy - decentralizacja
reaktywowanie prasy zlikwidowanej w l. 50.: lokalnej i ogólnopolskiej
ZSL: „Dziennik Ludowy”, „Wieś Współczesna”, „Wieści” SD: „Kurier Polski”
„Tygodnik Powszechny” wraca do właścicieli
nowe tytuły: m. in. „Filipinka”, „Magazyn Rodzinny”, „Panorama” „Więź” - KIK
nowe tytuły lokalne
Ostra cenzura, brak swobody artystycznej i dziennikarskiej
List 34 - 1964 - represje
Miniaturyzacja prasy: oficjałki, szarość, sztampa
Od poł. L. 60 rośnie deficyt prasy, gł. Czasopism kolorowych
Rozwój klubokawiarni „Ruch” i „Empików”
Marzec 1968
Kryzys ekonomiczny
Rozczarowanie ekipą Gomułki
Walka o władzę: moczarowcy (partyzanci): antysemityzm, nacjonalizm
„Argumenty”, „Prawo i Życie”, „Walka Młodych”, 1969 inspirowali powstanie „Perspektyw” (w miejsce zlikwidowanego „Świata”)
Marzec to bunt inteligencji: środowisk twórczych i studentów
Brutalne działania MO - rozłam społ. Robotnicy kontra inteligencji
Antysemicka nagonka
Prasa w pełni lojalna wobec władzy, aktywnie „walczy” z rewizjonistami,
Przyzwoicie zachowuje się tylko „Polityka” (M.F. Rakowski)
Weryfikacja środowiska dziennikarskiego po MarcuPolskie Radio
1924 - „Radioamator” - dwutygodnik, Stanisław i Janusz Odyńcowie
1 lutego 1925 r. - pierwszy próbny program
18 sierpnia 1925 - powstanie "Polskiego Radia" Spółki z oo. Spółka posiadała monopolistyczną koncesję na nadawanie programu na obszarze całego kraju.
Od kwietnia 1926 - regularna emisja
W maju 1931 r. powstała silna jak na tamte czasy stacja nadawcza w Raszynie (o mocy 120 kW).
W okresie międzywojennym odbywała się intensywna radiofonizacja kraju, rozpoczęła się produkcja polskich odbiorników radiowych. Program radiowy reprezentował nowoczesny i bardzo wysoki poziom artystyczny. Radio przyciągało wielkie umysły i wielkie talenty: pisarzy, dyrygentów, aktorów.
W pierwszych dniach września 1939 r. została zniszczona radiostacja w Raszynie, ale 7 września odezwała się Warszawa II -nadawała słynne przemówienia S.Starzyńskiego, przekazywała wiadomości ze świata, informacje o tym, co dzieje się w stolicy, ogłaszała alarmy lotnicze.
30 września władze niemieckie przejęły rozgłośnię, nakazały konfiskatę odbiorników i pod groźbą śmierci zakazały Polakom słuchania radia.
1 października 1939 r. Polskie Radio przeszło do konspiracji.
Polacy słuchają „Londynu” pod karą śmierci
Powstanie Warszawskie - Radio Błyskawica
Polskie Radio po wojnie
Sierpień 1944 - Pszczółka
20 listopada 1944 r. na mocy dekretu PKWN Polskie Radio przekształcone zostało w przedsiębiorstwo państwowe. Pierwsze powojenne miesiące i lata to okres odbudowy zniszczonych rozgłośni i uruchamianie nowych na Ziemiach Zachodnich. 1948 r. Polskie Radio zostało przekształcone w Centralny Urząd Radiofonii, a następnie Komitet ds. Radiofonii "Polskie Radio" podlegały premierowi.
1949 r.: - nadawane były dwa programy ogólnopolskie, oddanie gmachu przy Myśliwieckiej, stan sprzed 1939 roku. Taśma!
Mały zasięg: 10 - 15 %, radiofonia przewodowa, odbiorniki publiczne
Program - na żywo: komunikaty z frontu, muzyka (15 płyt), „nauka przy głośnikach”, „skrzynka poszukiwania rodziny”, słuchowiska, 1946/47 Radiowy Uniwersytet Ludowy: wykłady wieczorne, powtórki rano, w 1949 miał 230 tys.
L. 50 - rozwój: rozgłośnie regionalne, 1955 - 3 mln. abonentów, propaganda
1 marca 1958 r. - Program III, odbierany początkowo tylko w Warszawie; od 1962 r. - ogólnopolski. "Trójka": inny model radia, dla młodej inteligencji.
1960 - Komitet ds. Radia i Telewizji Polskie Radio i Telewizja”
Lata 60. - zmiany programowe - rozwój powieści radiowej, audycji dla młodzieży, reportażu literackiego. W 1966 r. wprowadzono programy nocne.
1974 r. - 646-metrowy maszt i nadajnik o mocy 2000 kW w Konstantynowie koło Gąbina - najwyższy na świecie, Program I. PR słychać w całej Europie, w Afryce Północnej i na Wschodzie oraz na ogromnym obszarze ZSRR
W latach 70. pojawiły się audycje nadawane na żywo: "Lato z Radiem" (od 1971 r.), "Sygnały Dnia" (od 1973 r.), "Cztery Pory Roku".
2 stycznia 1976 r. rozpoczęto nadawanie Programu IV - programu o charakterze edukacyjnym
Telewizja Polska
Przed II wojną św. prace nad tv w Państwowym Instytucie Telekomunikacji
Wznowienie prac pod koniec lat 40.
15.XII.1951 - pokaz - wystawa „Radio w walce o pokój”, 6 telewizorów
25.X.1952 - narodziny TVP - pierwszy program - 24 telewizory w W-wie
„radio z lufcikiem”
Od 1953 stałe emisje: pół. godz. w piątek, potem kolejne dni po 2 godz.
1954 - studio przy Placu Powstańców - siedziba TVP
1955 - program trwa 4 godz. dziennie
1956 - telewizory „Wisła” - drogie, ale pożądane
Lata 50.:
mało odbiorców (1957 - rejestracja i abonament, ponad 10 tys. telewizorów z NRD i ZSRR)
faza eksperymentu
małe zainteresowanie władz
duże zainteresowanie społ. - budowa stacji przekaźnikowych
1956: „Wiadomości dnia”, „Tele-Echo”, spikerzy (Jan Suzin)
1958: Edyta Wojtczak, Teatr Telewizji, Kabaret Starszych Panów, Pegaz, programy dla dzieci („Miś z okienka” - 6 lat na antenie)
1958 - OBOP
Ośrodki terenowe: Łódź (1956), Poznań, Katowice (1957), Gdańsk, Szczecin, Kraków (1961), Wrocław
1960 - 2.XII. Radiokomitet - Włodzimierz Sokorski
Lata 60.:
popularyzacja: 0,5 - 4 mln abonentów, gł. miasta i inteligencja
telewizory indywidualne i uspołecznione
TV - edukacja i kultura, jeszcze nie polityka
Wysoki poziom artystyczny, kultura wysoka, wybitni twórcy,
Odbiorcy kochają telewizję
Program:
Dziennik, dobranocki, dużo kultury, teatr (3 sztuki w tygodniu)
Filmy zachodnie i nasze (Wojna domowa, Kloss, Pancerni)
Odbiór - oceny widzów - OBOP
Od kultury ku polityce: II poł. L. 60.
Millenium 1966
Marzec 1968
Lata 70.
Świat: kryzys walutowy, załamanie światowego systemu walutowego
Polska: kryzys gosp.i polit. - wymiana władzy-Grudzień 1970
Edward Gierek: przeciwieństwo Gomułki
wysoki, przystojny, wykształcony, j. obce,
dobry mówca: spokój, zaufanie, nadzieja na lepszy los
troska o ludzi, dobry w bezpośrednich kontaktach
„technokrata ze Śląska”
Strategia przyspieszonego rozwoju - rozwój przemysłu, rolnictwa i wzrost stopy życiowej - wzrost konsumpcji i inwestycji jednocześnie - potrzeba społecznego poparcia
poprawa zaopatrzenia rynku (banany, kawa, kakao, cytrusy)
podwyżki płac (11%)
stopa życiowa: sprzęt RTV i AGD, Fiat, wielka płyta
otwarcie na świat: współpraca z Zachodem i nowe technologie
poszerzenie sfery wolności: na dowód co Czechosłowacji i NRD, Zachód
„Żeby Polska rosła w siłę, a ludziom żyło się dostatniej”
„Budujemy drugą Polskę”
Gierkowi sprzyja:
społeczeństwo, któremu podoba się jego program
Zachód: polityka współpracy, duża podaż kredytów
Opatrzność: pogoda - „klęska urodzaju” i dobra cena na nasz węgiel
„Cud gospodarczy” ma być sfinansowany z zagranicznych kredytów, za które kupi się nowe technologie, a ich produkty spłacą kredyty. Nie udało się:
kredyty konsumpcyjne zostały przejedzone
inwestycyjne nie przyniosły zakładanych zysków
wysokie koszty państwa: reforma administracyjna w 1975
Polityka informacyjna Gierka:
Docenienie mediów jako skutecznego narzędzia propagandy, są one niezbędne dla uzyskania poparcia społ. dla władzy (partii) i jej programu:
pełna podległość partii
stałe podkreślanie ich roli
ścisła kontrola - KC i GUKPPiW - „ręczne sterowanie” („Czarna księga cenzury, T. Strzyżewski, wyd. Aneks, Londyn)
propaganda sukcesu
Program dla mediów:
wyrównanie zaniedbań
wzrost ilościowy i jakościowy
kształcenie dziennikarzy: WDiNP UW, Kraków, Katowice, Poznań
1971 - urząd rzecznika prasowego rządu
Bilans otwarcia:
Fatalny stan bazy poligraficznej (stara i wyeksploatowana), przez 25 nie inwestowano, 1950 -Dom Słowa Polskiego
Duży deficyt po l. 60, skutki miniaturyzacji
6 miejsce od końca w Europie (po nas: Jugosławia, Portugalia, Rumunia, Malta i Albania)
Plan wyrównania zaniedbań w poligrafii i pełne zaspokojenie popytu na prasę. Duże inwestycje w latach 1970 - 1975. Nie udało się, bo popyt rośnie szybciej niż podaż:
wzrost liczby ludności (wyż powojenny)
wzrost mieszkańców w miastach
wzrost wykształcenia
wzrost zamożności
w 1980 roku największy w dot. Historii PRL deficyt prasy
Realizowana polityka informacyjna: centralizacja i koncentracja
Centralizacja: duże tytuły i redakcje w W-wie, marginalizowanie terenu, dofinansowywanie i modernizacja centrali - rosną dysproporcje w wyposażeniu i znaczeniu centrali i terenu. „Trybuna Ludu”, dzienniki partyjne w terenie, program 1 w radiu i tv.
Koncentracja: koncern RSW P-K-R, 1973: 85% rynku prasy (92% dzienników, ok. 70% czasopism, monopol kolportażu)
Prasa w l. 70. około 2 500 tytułów
Wydawcy:
RSW - największy koncern prasowy na świecie:
całość prasy partyjnej, większość gazet i czasopism informacyjno-polit., gosp., społ., kult., sport., młodzieżowych i kobiecych
1975 — 46 dzienników i 190 czasopism, stanowiących 85% całej prasy
kolportaż całości pol. prasy, z prawem wyłączności, sieć RUCH, drukarnie
z zysków finansowano PZPR
po 1975 system wydawania lokalnej prasy RSW dostosowano do nowego podziału administracyjnego Polski
Struktura RSW: 21 wydawnictw prasowych i książkowych, agencje prasowe (w tym Polska Agencja Interpress, CAF, KAW)
OBP
Inni wydawcy:
Prasa ZSL: 2 dzienniki, 5 czasopism
Wyd Epoka SD: 2 dzienniki, 3 czasopisma
PWRiL: 50 tytułów („OWK”, „Gospodyni”, „Hasło Ogrodnicze”, :Kwiaty”)
Wydawnictwa Wojskowe, NOT, WSiP, katolickie: PAX i ZNAK
Model czytelnictwa: badania OBP
Prasa codzienna: 80%, 25% czyta 3 tytuły, gazety centralne - ok. 30% („TL”), wiejskie ok. 13%.
w regionach: 60% dziennik partyjny (festyny, akcje, najlepszy papier, sprzęt, najlepsze pensje), dzienniki poranne i popołudniówki - 16-18%
czytelnictwo substytutowe - eksperyment: brakuje czasopism: magazynów, kobiecych, rozrywkowych,
Zawartość i forma:
Zmiana formuły „TL” jako tytułu nr 1: nakład 1,5 mln, lepszy język, zdjęcia i szata graficzna, rozrywka, sport, atrakcyjniejsze teksty
propaganda sukcesu
ucieczka od ludzkich spraw w statystyki i nowomowę
dużo publicystyki zagranicznej i kulturalnej - zamiast krajowej
bylejakość i monotonia, 1/3 za PAP
Radio
Modernizacja, rozwój, zwiększenia zasięgu i czasu emisji. Marginalizacja 17 ośrodków regionalnych i ich programów (w II, a potem w IV Programie)
Program I
Uniwersalny, całodobowy, fale długie, powszechny odbiór
1974 - 646-metrowy maszt i nadajnik o mocy 2000 kW w Konstantynowie koło Gąbina, wówczas najwyższy na świecie, zasięg: cała Europa, Afryka Płn., na Wschodzie -znaczny obszar ZSRR
Na żywo: „Lato z Radiem”, „Sygnały Dnia”, „Cztery Pory Roku”
Propaganda sukcesu: „Tu jedynka”, „Muzyka i Aktualności”
Muzyka: relaksowa z przewagą polskiej
Program II:
Fale średnie i krótkie przez sieć nadajników,
19 godzin na dobę
Kulturalno-literacki, publicystyka kult.
Muzyka poważna, klasyka, współczesna - dla koneserów
Program III:
Fale krótkie i UKF (sieć nadajników)
Wzrost czasu emisji z 7 do 19 godz.
Intelektualny i artystyczny - kultowy
Dla inteligencji, młodzieży i wyrobionego słuchacza
Poważna dobra publicystyka i dużo rozrywki: kabarety, powieści, koncerty, lista przebojów, bloki programowe
Program IV: od 1976
UKF, 17 godz.
Oświatowo - edukacyjno - muzyczny
Popularyzacja wiedzy, edukacja wszystkich grup odbiorców
Muzyka poważna i rozrywkowa w stereo
Telewizja
1973 - wspólna uchwała KC i prezydium rządu „W sprawie dalszego rozwoju i umacniania polityczno-społecznej roli Polskiego Radia i Telewizji”
Docenienie roli telewizji jako głównego medium - Imperium TVP
1969 - centrum na Woronicza
1970 - Program 2
1970/1971 - kolor SECOM
nowe technologie: zapis magnetyczny, montaż elektroniczny, modernizacja, rozbudowa - głównie centrali w W-wie
1972 Maciej Szczepański: „koniec krytyki” i rozwój imperium
upowszechnienie tv - codziennie: 50% - 97% ludności, Pr 2- 66%
TV staje się medium nr 1 - poł l.70, zmiana modelu komunikowania
TVP w l. 70.
Najlepsza w KDL: jest bogato, kolorowo, wesoło- festyny, schody, pióra, gale, turnieje miast, itp.,
Nagrody międzynarodowe: teatr, widowiska, dobry poziom artyst.
Sprzedajemy własną produkcję: filmy, dobranocki
Zachodnie filmy
Pełne upolitycznienie: tv propagandowo- artystyczna,
Dziennik TV - Wieczór z Dziennikiem - propaganda sukcesu
Kraj - niezapowiedziane wizyty, kolejne sukcesy i wzrosty
Zagranica: KDL - oficjałki, Zachód w kłopotach
Propaganda sukcesu do l. 80. mimo kryzysu
Marginalizowanie 7 ośrodków : sprzęt, program
Proces „Krwawego Macieja”
Frustracja środowiska dziennikarskiego:
pełny instrumentalizm, ciągle podkreślana podległość aparatowi
arogancja aparatu wobec dziennikarzy
ostra cenzura i „ręczne sterowanie”
coraz większy krytycyzm odbiorców - spadek skuteczności
pretensje aparatu o spadające nastroje i skuteczność propagandową
Rezultat: upadek morale i warsztatu, mieszanie faktów z komentarzem, ucieczka w bezpieczne tematy.
Obiór mediów
wysoka aktywność medialna: czytelnictwo, odbiór rtv
nasycenie sprzętem do odbioru: podwojenie liczby telewizorów
I poł. Dekady: dobre nastroje, zaufanie do mediów, wysokie oceny
II poł. - wzrost krytycyzmu, spadek zaufania u najbardziej aktywnych
„To nie dziennikarze, ale sekretarze decydują o mediach”
Sympatia dla mediów, nawet mimo krytycyzmu
Rok 1976
Poprawki do konstytucji
Wystąpienia w Ursusie i Radomiu rola mediów, gł. TVP. Pojawienie się opozycji: KOR, ROPCiO - Rozwój prasy drugiego obiegu.
Mała poligrafia
1975 KBWE, ratyfikacja w 1977 Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych
Alternatywne źródła informacji: drugi obieg i radia zachodniePrasa niezależna - drugi obieg
Po II wojnie: l.40 - druki Podziemia: biuletyny z nasłuchu, nieregularne, od profesjonalnych po ręcznie pisane, wydawane na prowincji (wschód)
L.50- brak informacji i dowodów, że były
L. 60. „List do członków partii”, „Manifest PPK” Kazimierza Mijala, Taternicy, „Ruch” (A. Czuma, S. Niesiołowski): „Biuletyn” i „Informator” -aresztowani w 1970, wysokie wyroki - 7 lat, protesty z zagr.
Lata 70. - około 85 - 200 tytułów
Opozycja nawiązała trwały kontakt z emigracją - „Kulturą” oraz środowiskami inteligencji katolickiej: „Tygodnik Powszechny” i „Więź”
1976 - KOR (KSS KOR) - „Komunikat KOR” - początek II obiegu: polit. konspiracji jawność i obywatelskie nieposłuszeństwo. J.J. Lipski, J. Kuroń, A. Michnik, A. Celiński, H.Wujec, A. Macierewicz. Wydawnictwa: „Biuletyn Informacyjny”, „Krytyka” - A.Michnik, „Robotnik” - J. Lityński, literacki „Zapis”, NOWA - Mirosław Chojecki, „Głos” - A. Macierewicz
1977 ROPCiO L.Moczulski, A. Czuma: publ.-programowa „Opinia”, „Droga” - KPN, „Bratniak” Ruch Młodej Polski (Gdańsk)
Konwersatorium Doświadczenie i Przyszłość (DiP), Towarzystwo Kursów Naukowych („latający uniwersytet”)
Fragmenty zapisów cenzorskich 1974-1977, wywiezionych do Szwecji przez Tomasza Strzyżewskiego
Wszelkie zdjęcia I sekretarza KC oraz innych członków kierownictwa Partii przed ich opublikowaniem muszą posiadać aprobatę Wydziału Propagandy KC PZPR.
Należy eliminować informacje o licencjach nabywanych przez Polskę w krajach kapitalistycznych.
Nie należy dopuszczać żadnych informacji o sprzedaży przez Polskę mięsa do ZSRR.
Należy bezwzględnie eliminować wszelkie dane zbiorcze dotyczące ilości wypadków drogowych, pożarów, utonięć, jak również tonować zbyt alarmistyczne publikacje na ten temat.
Nie należy dopuszczać do żadnych polemik z materiałami opublikowanymi na łamach "Trybuny Ludu" oraz "Nowych Dróg".
Można zwalniać materiały na temat starań o beatyfikację (kanonizację) Polaków, jeśli z kontekstu publikacji nie wynika, że kandydat do beatyfikacji zasłużył się lub ucierpiał w walce z ruchem socjalistycznym i komunistycznym.
Nie należy zwalniać żadnych materiałów na temat źródeł i sposobów finansowania ORMO.
Nie należy dopuszczać do publikacji w masowych środkach przekazu danych liczbowych obrazujących stan i wzrost alkoholizmu w skali całego kraju.
W Instytucie Badań Jądrowych w Świerku uruchomiono system komputerowy "Cyfronet". Nie należy podawać, że komputer został zakupiony w USA.
Nie należy dopuszczać do żadnych informacji o zabiciu noworodka przez matkę - studentkę Śląskiej Akademii Medycznej w Katowicach.
Nie należy publikować żadnej informacji o katastrofie w kopalni "Katowice", w której poniosło śmierć 4 górników.
Nie należy publikować żadnej informacji na temat tąpnięcia w kopalni "Polkowice". Informacje w lokalnej prasie wrocławskiej muszą mieć akceptację KW PZPR.
Nie należy dopuszczać żadnych informacji na temat afery łapówkarskiej w Sandomierzu.
Z wyjątkiem prasy lokalnej należy eliminować wszystkie wiadomości o wypadku gwałtu i morderstwa 21 stycznia br. [1975] w miejscowości Ostrówek pow. Lubartów.
Nie należy zwalniać żadnych informacji o wypadku w Słubicach, w którym zginęło 2 żołnierzy, nauczycielka i uczeń, a 14 uczniów odniosło rany. Zalecenie nie dotyczy "Gazety Zielonogórskiej".
Aż do odwołania nie należy zwalniać żadnych informacji o wybuchu pożaru w płockiej Petrochemii w dniu 22 III 1976 r.
Nie należy dopuszczać do publikacji żadnych materiałów na temat śmierci 3 osób na skutek zatrucia zanieczyszczonym siarczanem baru w białostockiej poradni rentgenologicznej.
Należy eliminować wszelką krytykę defilady wojskowej w Warszawie. Za akcenty krytyki uznać można wyrazy aprobaty dla wycofania samolotów i wozów bojowych z defilady w Paryżu z uwagi na konieczność oszczędzania benzyny...
Lata 80. - niezwykła dekada
Świat:
zahamowanie wyścigu zbrojeń, spotkania Reagan - Gorbaczow
ZSRR - Gorbaczow - pieriestrojka, głasnost,
zmiana powojennego - pojałtańskiego modelu świata
Media:
przepływ informacji nabiera charakteru globalnego
rozwój przekazu satelitarnego i video
wymuszenia otwartej polityki inf. - ponad granicami
Europa - deregulacja radia i telewizji - konkurencja i komercja
Wielkie ponadnarodowe korporacje medialne
Polska: dziedzictwo l. 70.
Pełne nasycenie mediami (rtv)
Przewaga TVP nad prasą i radiem
Rozwinięte czytelnictwo - gł. Dzienniki
Postępuje przełamywanie monopolu państwa na informację
Polski Sierpień: 16 miesięcy „S”: sierpień 1980 - grudzień 1981
Strajki w lecie 1980 - blokada informacyjna, „przerwy w pracy”
Porozumienia sierpniowe: 21 postulatów, powstanie „S”, struktura terytorialna: KZ, Regiony, KKP, przeciw związkom branżowym wyłom w systemie: 9 mln. = 54% pracujących
PZPR - St. Kania - struktury poziome kontra beton
Wielka dyskusja o polskich sprawach, pluralizm poglądów, podwyższona temperatura, gwałtowne zmiany nastrojów, rozchwianie społ.
Korzystanie z wielu mediów - w tym alternatywnych: ponad połowa Polaków deklaruje słuchanie RWE
Spadek zaufania do mediów oficjalnych: gazet centralnych, „TL”, TVP
Prasa
Oficjalna: gorące dyskusje, wzrost znaczenia gazet lokalnych, „Gazeta Krakowska” za M. Szumowskiego
Prasa niezależna:
biuletyny „S” - ok. 2-3 tys., papier z czarnego rynku, mała poligrafia
„Tygodnik Solidarność” 3 kwietnia - grudzień 1981, organ KK NSZZ „S”, T. Mazowiecki, 0,5 mln., 37 wydań,
Agencja Informacyjna AS: „Biuletyn AS”, H. Łuczywo, 58 wyd.,
prasa katolicka, „Tygodnik Powszechny”
Drugi i trzeci obieg
Radio: Polskie i zagraniczne - intensywne korzystanie
Telewizja:
prorządowa, propartyjna, antysolidarnościowa, pod pełną kontrolą KC
propaganda klęski, podsycanie poczucia zagrożenia, chaosu,
proces Szczepańskiego
oskarża się ją o przyczynienie się do kryzysu
gwałtowny spadek zaufania do TVP, a zwłaszcza Dziennika
napisy „Telewizja kłamie”
Powszechnie i otwarcie domaga się demokratyzacji systemu, większej wolności dla mediów, uspołecznienia telewizji.
Walka o pluralizm w TVP „uspołecznienie” toczy się w samym Radiokomitecie: poziomka PZPR - Jacek Snopkiewicz, SDP, stowarzyszenia twórcze, zakładowa „S” - Piotr Mroczyk.
Konflikt z kierownictwem - Wł. Lorancem - grudzień 1981 - list otwarty do Sejmu z prośbą o mediację.
Prawo prasowe i ustawa o kontroli
3 punkt Porozumień Sierpniowych: „Przestrzegać zagwarantowanej w Konstytucji PRL wolności słowa, druku i publikacji, a tym samym nie represjonowanie niezależnych wydawnictw oraz udostępnienie środków masowego przekazu dla przedstawicieli wszystkich wyznań.”
30 lipca 1981 - Ustawa o kontroli publikacji i widowisk, wchodzi w życie w październiku,81, obowiązuje 73 dni
Art. 1. PRL zapewnia wolność słowa i druku ...ale nie wolno:
godzić słowem w niepodległość PRL
nawoływać do obalenia lub lżyć ustroju
godzić w zasady polityki zagranicznej i sojusze
szerzyć propagandy wojennej
ujawniać tajemnicy państwowej
naruszać uczuć religijnych
propagować dyskryminacji narodowej i rasowej oraz treści szkodliwych obyczajowo
Zmiany w stosunku do dekretu o GUKPPiW z 1946 roku:
wiele publikacji zwolniono z kontroli, np. naukowe, druki do 100 egz.
GUKPiW podlega Radzie Państwa, a nie Radzie Ministrów
Zakazano zapisów na nazwisko
Przyznano redakcjom prawo zaznaczania ingerencji cenzury
Możliwość zaskarżenia decyzji cenzury do NSA
Stan wojenny: 13 grudnia 1981 - połowa 1983
Cisza medialna:
zawieszenie prasy, ukazują się: „TL”, „ŻW” i 16 terenowych
militaryzacja Radiokomitetu
działa tylko program 1 Radia i TVP
Strategia szoku - cele:
wyeliminowanie treści przeciwnych władzy
kontrola informacji
efekt psychologiczny: kontrola rozmów i korespondencji
wojsko na ulicach
godzina milicyjna, zakaz swobodnego przemieszczania się,
militaryzacja zakładów pracy - komisarze wojskowi
Zmiana centrum decyzyjnego z KC na KOK, a dla mediów rząd, wzrasta rola rzecznika rządu - Jerzego Urbana - wtorkowe konferencje prasowe
Zmilitaryzowana telewizja:
wojenne filmy, muzyka poważna, dzienniki - spikerzy w mundurach
wyeliminowanie rozrywki, zachodnich filmów, ulubionych cykli
odpowiedzialność za sytuację spada na „S”,
„wybór mniejszego zła”
wojsko zaprowadza spokój i porządek, będzie bezpiecznej i lepiej
społeczeństwo oddycha z ulgą i jest wdzięczne wojsku
Weryfikacja dziennikarzy - zima 1982 - 1200 osób odchodzi
Odwieszanie prasy i „normalizacja stanu wojennego w TVP”
Opinia publiczna: pół na pół
Marzec 1982 - rozwiązanie SDP i powstanie SDPRL
Bojkot telewizji przez artystów i odbiorców - bez powodzenia, tylko nieznaczny (do 94%) spadek oglądalności
Lata 1982 - 1989
Próby odbudowywania zaufania do władzy i mediów - badania UFO.
Podział społeczeństwa na My i Oni, kolejny kryzys w II poł. L.80.,
stałe kurczenie się monopolu informacyjnego i niepowodzenia propagandowe
Prasa
Model z l. 70, monopol RSW, inni wydawcy,
„Rzeczpospolita” - 1982, gazeta rządowa, poza RSW
do VII 1982 wznowiono większość zawieszonych tytułów i rozpoczęto wydawanie nowych, ogólnopol. czasopism społ.-polit. („Przegląd Tygodniowy”, „Tu i teraz”, a od 1985 „Kultura” z nową redakcją);
1982-84 pojawiło się 17 pism katol., w tym „Katolik” (wyd. Pax), „Przegląd Katolicki” (Archidiecezja Warsz.) i „Gwiazda Morza” (Gdańsk) oraz wznowione: „Powściągliwość i Praca” (o.o. michaelici) i „Królowa Apostołów” (pallotyni).
rosnąca pozycja Kościoła i prasy katolickiej - dobrzy, zweryfikowani negatywnie dziennikarze, „Tygodnik Powszechny”
TVP
pełne podporządkowanie decydentowi - złe wyniki zadowolenia i zaufania do „wojennej tv”, mała skuteczność, niezadowolenie władz
bojkot artystów - powtórki - uciążliwość dla obu stron
Strategia M. Wojciechowskiego - sojusz rozrywki z propagandą - Niewolnica Isaura, skauci piwni, muzyka rock - „batalia o młodzież”
Odbiór mediów i aktywność odbiorcza
Zmiany w czytelnictwie: stały spadek prasy centralnej gł. „TL”
Spadek czytelnictwa czasopism i ich deficyt (kolor, kobieca, itd.)
Wzrost: pism opinii: „Polityka”, „Przegląd Tygodniowy”, „Veto”
Wzrost znaczenia gazet lokalnych
Hierarchia zaufania: gazeta lokalna, radio, TVP (Dziennik TV)
Wzrost kompetencji odbiorczej i krytycyzmu
Stosunkowo duże korzystanie z alternatywnych źródeł: radio zachodnie, II obieg ( „bibuła” maszyna, zasada „przeczytaj i podaj dalej”, „Tygodnik Wojenny”, „Tygodnik Mazowsze” około 2 - 3 tys.), telewzja satelitarna i wideo
Mimo krytycyzmu i braku zaufania korzystanie z mediów oficjalnych i sympatia do nich
Postawy wobec mediów tożsame z postawami politycznymi
Koniec dekady:
Spadek zaufania do mediów, ale korzystanie, polaryzacja My-Oni
Kryzys TVP: sypie się technika, brak pieniędzy, oczekiwania władzy, krytycyzm odbiorców, próby zmiany modelu w samej TVP (Roszkowski)
Spadek czytelnictwa prasy - deficyt papieru, sypie się baza poligraficzna, prasa jest szara, zła technicznie - poziom Urugwaju - IV Świat
Katastrofa kolportażu