„Ochrona przed powodzią”
Główne źródło:
USTAWA z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne.
(Dz. U. 2001.115.1229 z dnia 11 października 2001 r.)
Słownik:
powódź, hydrol. zalanie przez wodę terenów, zazwyczaj nadbrzeżnych, powodujące szkody gosp. i społ., klęska żywiołowa; przyczyną p. są najczęściej obfite i długotrwałe opady deszczu (p. opadowa) lub nagły spływ wód roztopowych (p. roztopowa).
retencja [łac. retentio `zatrzymanie'], hydrol. czasowe zatrzymanie wody opadowej na obszarze zlewni: w zbiornikach wodnych, ciekach, lodowcach, śniegu i bagnach (r. powierzchniowa) oraz w gruncie (r. podziemna);
poldery - niezamieszkane tereny zalewowe, zazwyczaj łąki.
RZGW - Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej
KRGW - Krajowa Rada Gospodarki Wodnej
MZRK - Miejski Zespół Reagowania Kryzysowego
MCZK - Miejskiego Centrum Zarządzania Kryzysowego
OKI - Ośrodek Koordynacyjno - Informacyjny Ochrony Przeciwpowodziowej
Spis treści:
1. Źródła danych, słownik strona 1
2. Wprowadzenie - historia powodzi strona 2
3. Powódź 1997 - przyczyna zmiany przepisów dotyczących ochrony przed powodzią strona 2
4. Ustawa prawo wodne - opracowanie, interpretacja strona 3
5. Ustawa prawo wodne - wady strona 4
6. Ustawa prawo wodne - obowiązki instytucji strona 6
7. Ustawa prawo wodne - tryby pracy RZGW strona 7
8. Ustawa prawo wodne - Obszary narażone na niebezpieczeństwo powodzi strona 8
9. Ustawa prawo wodne - Kompetencje i obowiązki strona 9-10
Od zarania dziejów towarzyszą ludzkości groźne zjawiska przyrodnicze, w tym klęski powodzi. Warto przypomnieć, że pod pojęciem powódź rozumie się wezbranie wody wyrządzające szkody gospodarcze, społeczne i moralne. Nie każde wezbranie jest powodzią, ale każda powódź jest spowodowana wezbraniem. Najwcześniejsze informacje o katastrofalnych wezbraniach rzek pochodzą z zapisków, kronik i innych źródeł historycznych. Kronikarze wymieniają powodzie z wiosny i jesieni z lat 1221, 1235 (powódź roztopowa) i 1253 (powódź opadowa). O powodzi z 1270 roku Długosz pisze: Wisła, rzeka do takiej wzrosła wysokości, że całą przestrzeń między Górą Lasotą a kościołem Św. Stanisława na Skałce zalała, a rwistym prądem bardzo wiele ludzi i domów, bydła, trzody, koni i drobnego dobytku porwała [...].
Jedno z ostatnich większych wezbrań - roztopowe - wystąpiło w 1982 roku. Było to specyficzne wezbranie, które spowodowało katastrofalną powódź na Wiśle w rejonie Zbiornika Włocławskiego. Zostało zalanych około 10 tys. ha terenu. Istniało też zagrożenie katastrofą ekologiczną, gdyby woda przerwała ropociąg "Przyjaźń". Straty ogólne wyniosły 1052 mln nowych złotych. Było to ostatnie wielkie wezbranie przed klęską powodzi w 1997 roku.
Powódź tą można nazwać kataklizmem dziejowym. Obiektywna ocena tego wezbrania wymaga przetworzenia danych obserwacyjno-pomiarowych, opracowania pomiarów, odtworzenia zniszczonych zapisów itp. Można powiedzieć, że zarówno co do wysokości, zasięgu, jak i strat było to największe historyczne wezbranie w dorzeczu Odry. Na górnej Wiśle nie osiągnęło tak katastrofalnego rozmiaru, choć również należało do wielkich.
Wezbranie spowodowane zostało wysokimi opadami w okresie od 3 do 8 lipca, które objęły cały kraj, osiągając najwyższe wartości przekraczające
200 mm w południowo-zachodniej części kraju. Wysokie opady wystąpiły również w Czechach, gdzie znajduje się górna część dorzecza Odry, i w Austrii.
Przybór wód był gwałtowny i rozpoczął się 5 lipca. Na Odrze w Raciborzu-Miedoni stan wody wzrósł o ponad 3 m w ciągu dwóch dni i przekroczył absolutne maksimum co najmniej o 2 m. Wartość dokładna nie jest znana, gdyż wodowskaz uległ zalaniu i nastąpiła przerwa w obserwacjach. Na Odrze, od granicy do Wrocławia, wystąpiły przekroczenia absolutnych maksimów wybranych z 200-letnich niemal serii obserwacji, co jest zjawiskiem nie notowanym w takiej skali. Na całej długości Odry nastąpiło przekroczenie stanów alarmowych. Katastrofalne rozmiary osiągnęła powódź w dorzeczu Nysy Kłodzkiej, a także na innych górskich dopływach Odry - na Ślęzie, Bystrzycy i Kaczawie. Druga fala opadów (18-20 lipca) pogłębiła katastrofę; spowodowała fale wezbraniowe na Bobrze i Nysie Łużyckiej - rzekach dotychczas mniej zagrożonych - a także wywołała kolejne fale powodziowe na Odrze i jej górnych dopływach.
Powódź spowodowała niewyobrażalne straty materialne i pochłonęła wiele istnień ludzkich. Zalane lub podtopione zostały niemal wszystkie miasta wzdłuż Odry - Racibórz, Opole, Wrocław i niemiecki Frankfurt, setki wsi i miasteczek. Pod wodą znalazło się ponad 500 tys. ha ziemi uprawnej. Zniszczeniu i uszkodzeniu uległy drogi, mosty, linie kolejowe oraz inne elementy infrastruktury.
Powódź ta przyczyniła się do zmiany przepisów, a co za tym idzie teoretycznej poprawy zabezpieczeń przeciwpowodziowych.
Ustawa Prawo Wodne nakłada na ministra właściwego do spraw gospodarki wodnej (obecnie - Ministra Środowiska) oraz dyrektorów regionalnych zarządów gospodarki wodnej obowiązek sporządzania projektów planów ochrony przeciwpowodziowej. Ciałami opiniodawczo-doradczymi mają być dla tych organów Krajowa Rada Gospodarki Wodnej oraz rady gospodarki wodnej regionów wodnych. Czy to pomoże przezwyciężyć stereotypy i spowoduje istotne zmiany w ochronie przeciwpowodziowej w naszym kraju przekonamy się już w najbliższym czasie.
Tryby działania regionalnych zarządów gospodarki wodnej:
Istniejące prawo (Prawo Wodne) nakłada na RZGW obowiązek sporządzenia planów ochrony przeciwpowodziowej dla obszarów RZGW (jest ich 7 w Polsce), a na krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej obowiązek sporządzenia planu krajowego z podziałem na dorzecze Odry i Wisły. Co ma być przedmiotem planowania jest w tej ustawie określone bardzo ogólnie, ale dotyczy:
powiększenia zasobów wodnych i rezerw powodziowych,
poprawy gospodarowania zbiornikami,
kształtowania dolin oraz wykorzystania naturalnej retencji,
budowy urządzeń wodnych.
W planach regionalnych powinno się, poza tym, uwzględnić obszary bezpośredniego i potencjalnego zagrożenia (strefy zalewów).
Budowa tych planów budzi wiele pytań i wątpliwości, a niestety, jak dotąd, nie ma rozporządzeń, które określałyby sposób ich wykonania i precyzowały podstawy planowania. Brak jest wytycznych określających partnerów w tym procesie, wytycznych definiujących relacje pomiędzy planami wykonywanymi na różnych poziomach, jak choćby miejsce planów lokalnych, które powstały w projekcie 'Likwidacja skutków powodzi', brak również wytycznych ustalających powiązania planów ochrony przeciwpowodziowej z planami przygotowywanymi w innych sektorach itd.
Według ustawy prawo wodne powódź to:
wezbranie wody w ciekach naturalnych, zbiornikach wodnych, kanałach lub na morzu, podczas którego woda po przekroczeniu stanu brzegowego zalewa doliny
rzeczne albo tereny depresyjne i powoduje zagrożenie dla ludności lub mienia
lub prościej:
wezbranie, w wyniku którego wody rzeki, po przekroczeniu stanu brzegowego lub przerwaniu wałów zalewają dolinę zagrażając ludziom, powodują straty społeczne, ekonomiczne i przyrodnicze.
Powódź jest widziana niekorzystnie ze względu na straty, jakie powoduje
w środowisku człowieka, ale są przecież także pozytywne skutki jej występowania
(np. wylewy Nilu w starożytnym Egipcie).
Typy i rodzaje wezbrań, z jakimi mamy do czynienia w przypadku Odry, ze względu
na charakter rzeki to prawie wszystkie znane obecnie zjawiska powodujące powodzie,
za wyjątkiem wezbrań sztormowych, ale te występują głównie na terenach nadmorskich.
Oczywiście pierwotną przyczyną powodzi są wezbrania. Wywołują one powódź, wskutek
użytkowania przez człowieka terenów zalewowych w taki sposób, że ich zalanie powoduje szkody.
Jeżeli teren zalewowy użytkowany jest np. jako pastwisko, wówczas okresowe zalanie pastwiska
może być pożyteczne (zwiększyć plony traw). Jeżeli natomiast na terenie zalewowym zostaje
wybudowane miasto, to zalew wodami wezbraniowymi powoduje wielkie szkody i często śmierć
ludzi.
Te minimalne pożytki wynikające ze zjawisk powodziowych nie są jednak wstanie
zrekompensować strat, a często również tragedii jakie niosą ze sobą żywioły rzeki.
Doświadczenia ostatnich lat pokazały, że system ochrony przeciwpowodziowej w Polsce nie zdaje egzaminu - przekonaliśmy się o tym zarówno podczas powodzi w 1997 roku w dorzeczu Odry jak i w 2001 roku w dorzeczu górnej i środkowej Wisły. Mimo tych tragicznych doświadczeń podejście do ochrony przeciwpowodziowej w Polsce się nie zmieniło. Nadal brak jest kompleksowego programu ochrony przeciwpowodziowej, określającego konkretne działania w skali całej zlewni. Zastrzeżenia budzi też struktura organizacyjna ochrony przeciwpowodziowej
Według "Prawa Wodnego" (Art.81) ochrona przed powodzią jest zadaniem organów administracji rządowej i samorządowej. Zapis ten jest bardzo ogólnikowy, nie precyzujący kompetencji poszczególnych organów, a obecnie różne jednostki odpowiadają za różne elementy ochrony przeciwpowodziowej:
Odprowadzanie wód i gospodarowanie urządzeniami do retencjonowania wody - Regionalne Zarządy Gospodarki Wodnej (administracja rządowa),
Budowa i utrzymanie wałów przeciwpowodziowych oraz odwodnienie terenu doliny za wałami - Wojewódzkie Zarządy Melioracji i Urządzeń Wodnych (adm. samorządowa),Prognozy oraz monitoring hydrologiczny i meteorologiczny - Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej,
Organizacja ochrony przeciwpowodziowej - jednostki samorządu terytorialnego (gminy, powiaty, województwa),
Prowadzenie akcji interwencyjnych i ratunkowych - jednostki Państwowej Straży Pożarnej oraz Obrony Cywilnej Kraju.
Brak jest odpowiedzialnego koordynatora działań i prac związanych z ochroną przeciwpowodziową. Wymienione wyżej instytucje działają na własną rękę, w miarę swoich skromnych możliwości finansowych, ciągle zbyt małych w stosunku do potrzeb, a każda kolejna powódź z całą bezwzględnością obnaża ich nieskuteczność. Brak zintegrowanej strategii ochrony przeciwpowodziowej dla poszczególnych zlewni powoduje, że każda z zainteresowanych instytucji prowadzi własną politykę, często niespójną z działalnością pozostałych. Zdarza się przy tym, że prace zwiększające bezpieczeństwo na jednym odcinku doliny zwiększają zagrożenie poniżej albo powyżej.
Przykładem takich działań jest modernizowanie kanałów ulgi mających chronić miasta Racibórz, Opole oraz Wrocław. Inwestycjom tym nie towarzyszy do tej pory tworzenie dodatkowych obszarów retencji. Poprzez przepuszczenie nadmiaru wód bez jej retencjonowania problemy powodziowe przesuwa się na tereny położone poniżej, zwiększając na nich zagrożenie wystąpienia powodzi m. in. w Opolu kończone są prace przy modernizacji kanału ulgi, ale nie przygotowano jeszcze do użytkowania polderu Opole. Wybudowano jedynie śluzę wylotową z polderu, podczas gdy dla zapewnienia jego prawidłowego funkcjonowania niezbędne jest zbudowanie wałów chroniących kilka położonych na brzegach doliny wsi.
Typowym przykładem błędów ochrony przeciwpowodziowej jest bezkrytyczna wiara w skuteczność rozwiązań technicznych, takich jak wały (przykład Bugu) czy zbiorniki retencyjne. Skutek jest taki, że wały zniszczone podczas powodzi w 1997 roku na Odrze oraz w 2001 r. na Wiśle odbudowywane są w tym samym miejscu, utrzymując nadmiernie zawężone koryto wielkich wód. Dzieje się tak nawet w przypadkach, kiedy istnieje możliwość odsunięcia ich od rzeki, co obniżyłoby wysokość następnej fali powodziowej.
Wielu poszkodowanych podczas powodzi ludzi, którzy mieszkają na terenach szczególnie zagrożonych było zaraz po powodzi skłonnych do przeprowadzenia się w inne, bezpieczne miejsce. Jednak gotowość mieszkańców do opuszczenia nisko położonych terenów maleje wraz z upływem czasu po powodzi. Gdyby rząd, zamiast dotować odbudowę zniszczonych przez powódź domów, natychmiast po powodzi na Odrze i Wiśle podjął decyzję o wykupie najczęściej zalewanych terenów, wielu ludzi skorzystałoby z takiej możliwości. Brak takiego programu prowadzi do odbudowy w tym samym, niebezpiecznym miejscu. Tym samym zaprzepaszcza się szansę zapewnienia bezpieczeństwa ludziom i uzyskania dodatkowo obszarów, na których w przyszłości woda mogłaby się bezpiecznie rozlewać. Niestety, propozycja trwałego opuszczenia zagrożonych terenów przez mieszkańców nie została nigdy wyartykułowana przez żadnego z polityków. W sytuacji, kiedy państwo boryka się z dużymi problemami finansowymi unikanie strat byłoby per saldo tańsze niż usuwanie skutków.
Do dzisiaj nie określono jakie obszary z jakim prawdopodobieństwem mogą być zagrożone powodzią. Decydenci być może obawiali się, że mapy ryzyka powodziowego wykazałyby, iż znaczna liczba ludzi zamieszkujących doliny rzek, żyje w warunkach znacznego zagrożenia zalaniem. Wyraźne przedstawienie tego faktu wymagałoby w przyszłości podjęcia kosztownych działań na tych terenach, a ponadto wprowadziłoby prawdopodobnie wielkie, trudne do społecznej akceptacji i wymagające rekompensat, zmiany wartości działek i budynków. Jak dotąd ryzyko wystąpienia powodzi nie przekłada się w żaden sposób na plany zagospodarowania przestrzennego, co powoduje dalsze inwestowanie na terenach zagrożonych powodzią, zwłaszcza że wały przeciwpowodziowe stwarzają iluzję pełnego bezpieczeństwa. Przerwanie wału lub przelanie się wody przez jego koronę podczas powodzi zawsze powoduje ogromne straty na takich obszarach.
Brak jasno sprecyzowanych przepisów dotyczących rozwoju budownictwa na terenach zalewowych skutkuje budowaniem domów, a nawet całych osiedli mieszkaniowych na terenach zalewowych. Przykładem może być najbardziej dotknięte powodzią 1997 roku osiedle Wrocławia - Kozanów , gdzie dzisiaj buduje się nowe domy.
Zdarza się, że władze gmin, na terenie których według oficjalnych dokumentacji planuje się stworzenie dodatkowych powierzchni retencji powodziowej (polderów), często nie są w ogóle o tym informowane. W związku z tym często dochodzi do inwestowania na tych terenach. Nikt z planujących ochronę przeciwpowodziową w dolinie Odry nie zauważył na przykład, że na jednym z wykreślonych za biurkiem polderów powstała w międzyczasie.... nowoczesna farma indyków, mieszcząca się w kilku ogromnych halach usytuowanych dokładnie za wałem przeciwpowodziowym - właśnie na terenie planowanego polderu.
W związku z tym, WWF zaapelował w Liście Otwartym skierowanym do wszystkich odpowiedzialnych za ochronę przeciwpowodziową nad Odrą o natychmiastowe poinformowanie władz gminnych o planowanych na ich terenie przedsięwzięciach przeciwpowodziowych i o wyłączenie terenów zalewowych z możliwości inwestycji i zabudowy.
Kolejnym przykładem braku konsekwencji w zapobieganiu powodziom jest niezgodne z pierwotnym przeznaczeniem istniejących już od dziesiątek lat polderów, mających służyć do retencjonowania wody w razie powodzi. Niektóre, jak np. polder Stobrawa - Rybna w województwie opolskim, są wręcz..."chronione" przed zalewaniem, gdyż większa ich część jest obecnie użytkowana rolniczo. Szanse na przywrócenie pierwotnej funkcji polderów są duże, jako że znaczna część położonych na nich gruntów jest własnością Skarbu Państwa.
Zbiorniki retencyjne mogą odgrywać znaczącą rolę w zapobieganiu powodziom na niektórych terenach. Jednak ich lokalizacja i pojemność muszą zostać dokładnie zaplanowane, z uwzględnieniem warunków hydrologiczno-meteorologicznych w całej zlewni, a szczególnie możliwości wystąpienia zjawisk ekstremalnych. Budowa zbiorników w Polsce tych wymogów nie spełnia. Nawet słynny zbiornik Czorsztyn chroni niewielką część zlewni Dunajca, nie mając istotnego znaczenia dla położonego 40 km niżej Nowego Sącza. Warto sobie uzmysłowić, że dla ochrony zlewni górnej Wisły takich zbiorników musiałoby być 50, co oczywiście jest rozwiązaniem nierealnym i nieuzasadnionym ekonomicznie.
Z innych rozwiązań zwiększających retencję dolin rzecznych niestety w Polsce się nie korzysta. Dotychczas ani nad Odrą ani nad Wisłą do użytku nie został oddany żaden nowy polder przeciwpowodziowy, w żadnym miejscu nie przeprowadzono znaczącego odsunięcia obwałowań od rzeki, natomiast obserwuje się rosnącą presję na obwałowanie dotychczas nie ograniczonych wałami dolin rzecznych.
Organy administracji rządowej i samorządowej powołane ustawowo do ochrony przed powodzią i zakres ich kompetencji
Dyrektor Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej jako organ administracji rządowej niezespolonej właściwy w sprawach gospodarowania wodami w regionie wodnym, w zakresie określonym w ustawie Prawo wodne z dnia 18 lipca 20001r
Marszałek Województwa realizujący zadania z zakresu administracji rządowej określone w /w ustawie
Prezydent miasta jako organ władzy publicznej zobowiązany do prowadzenia działań w celu zapobieżenia skutkom klęski żywiołowej lub ich usunięcia zgodnie
z ustawa O stanie klęski żywiołowej z dnia 18 kwietnia 2002r.
Jednym z wielu zadań Dyrektorów Regionalnych Zarządów Gospodarki Wodnej jest koordynowanie działań związanych z ochrona przed powodzią w regionie wodnym a w szczególności prowadzenie ośrodków koordynacyjno-informacyjnych ochrony przeciwpowodziowej( OKI).
RZGW, podejmuje szereg działań związanych z zagrożeniem powodzią w zależności od przyjętych trybów pracy:
Tryb normalny - tryb pracy w okresie pomiędzy występowaniem zagrożeń
Tryb alarmowy - tryb pracy w okresie występowania zagrożeń Zagrożenie powodziowe - tryb normalny
okresowe kontrole stanu technicznego budowli hydrotechnicznych
okresowe przeglądy stanu technicznego sprzętu pływającego, przeznaczonego do akcji przeciwpowodziowej
zawieranie porozumień z instytucjami współdziałającymi
szkolenia pracowników RZGW i treningi symulacyjne
zbieranie, weryfikacja i aktualizacja informacji o zagrożeniu powodziowym, jego przyczynach i skutkach
zbieranie, weryfikacja i aktualizacja informacji o obiektach hydrotechnicznych związanych z ochroną przeciwpowodziową
opracowywanie scenariuszy powodziowych (historycznych i potencjalnych) oraz prowadzenie na ich podstawie analizy i oceny zagrożenia powodziowego(możliwe do realizacji w przypadku osiągnięcia przez zespół Ośrodka Koordynacyjno - Informacyjnego Ochrony Przeciwpowodziowej (OKI) przy RZGW pełnej funkcjonalności (sprzętowej, programowej, kadrowej i w zakresie baz danych), przewidywanej w planach rozwoju ośrodka OKI.)
wyznaczanie obszarów narażonych na zagrożenie powodziowe oraz identyfikacja obszarów najbardziej zagrożonych powodzią (mapy zagrożeń powodziowych)( możliwe do realizacji w przypadku osiągnięcia przez zespół Ośrodka Koordynacyjno - Informacyjnego Ochrony Przeciwpowodziowej (OKI) przy RZGW pełnej funkcjonalności (sprzętowej, programowej, kadrowej i w zakresie baz danych), przewidywanej w planach rozwoju odrodka OKI.)
opracowywanie i wymiana informacji z instytucjami zaangażowanymi w system ochrony przeciwpowodziowej
bieżąca działalność administracyjna oraz realizacja zadań związanych z ochroną przeciwpowodziową- zgodnie z kompetencjami nadanymi Dyrektorowi RZGW w ustawie Prawo Wodne a w szczególności opracowanie:
1. analizy stanu ochrony przed powodzią w regionie wodnym
projektów planów ochrony przeciwpowodziowej w regionie wodnym
studium określającego w szczególności granice obszarów bezpośredniego zagrożenia powodzią
Obszary zagrożone powodzią objęte są wysokim ryzykiem wezbrań, dlatego też ustawa Prawo wodne z dnia 18 lipca 2001r. (Dz. U. Nr 115, poz. 1229 wraz z późniejszymi zmianami) przewiduje wprowadzenie ograniczeń w sposobie ich użytkowania. Na obszarach bezpośredniego zagrożenia powodzią wprowadza się zakaz lokalizowania inwestycji zaliczanych do przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, gromadzenia cieków, odchodów zwierzęcych, środków chemicznych, a także innych materiałów, które mogą zanieczyścić wody, prowadzenia odzysku lub unieszkodliwiania odpadów, w tym w szczególności ich składowania (zgodnie z art. 40, ust. 1 pkt 3 ustawy) oraz zakaz wykonywania urządzeń wodnych, sadzenia drzew lub krzewów i zmiany ukształtowania terenu (zgodnie z art. 83, ust. 1 w/w ustawy Prawo Wodne)
Obszary narażone na niebezpieczeństwo powodzi określa się zgodnie z art. 82 w/w ustawy Prawo Wodne. W artykule tym wyróżniono:
obszary potencjalnego zagrożenia powodzią
obszary bezpośredniego zagrożenia powodzią, a wśród nich trzy kategorie:
tereny między wałem przeciwpowodziowym a linia brzegu
strefę wybrzeża morskiego
strefę przepływów wezbrań powodziowych na obszarach nieobwałowanych.
Wyznaczanie obszarów narażonych na niebezpieczeństwo powodzi, obejmujących strefę przepływów wezbrań powodziowych na obszarach nieobwałowanych następuje w trybie wskazanym w art. 82 ust 2 w/w ustawy, tzn. Dyrektor regionalnego zarządu gospodarki wodnej sporządza studium uwzględniające częstotliwość występowania powodzi, ukształtowania dolin rzecznych i tarasów zalewowych, strefę przepływu wezbrań powodziowych, tereny zagrożone osuwiskami skarp lub zboczy, tereny depresyjne oraz bezodpływowe. Wyznaczone w studium granice strefy bezpośredniego zagrożenia powodzią zostaną uwzględnione w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego i mają służyć odpowiedniej polityce inwestycyjnej gminy a w szczególności minimalizować zagrożenie ludności oraz strat materialnych mogących wystąpić w czasie powodzi
Dla w/w ograniczeń ustawa Prawo Wodne przewiduje możliwości zwolnienia od zakazu ich wykonania na obszarze bezpośredniego zagrożenia powodzią.
Zwolnienie od zakazu następuje w drodze decyzji wydanej przez Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej.
Ustawa Prawo Wodne z dn. 18. VII. 2001r. przewiduje również, zgodnie z art.83, ust2 pkt 2 i 3, iż dyrektor regionalnego zarządu gospodarki wodnej może nakazać na obszarach bezpośredniego zagrożenia powodzią usunięcie drzew lub krzewów, a także wskazać sposób uprawy i zagospodarowania gruntów oraz rodzaje upraw wynikające z wymagań ochrony przed powodzią. Jednoczenie, zgodnie z Art. 86 ust. 1 Prawa Wodnego w przypadku wykonania na obszarze bezpośredniego zagrożenia powodzią, robót lub innych czynności, które mogą utrudnić ochronę przed powodzią, a nie zostały objęte decyzją, o której mowa w art. 83 ust 2 pkt 1 w/w ustawy (tj. zwalniająca od zakazu ich wykonania), starosta może nakazać w drodze decyzji, przywrócenie stanu poprzedniego na koszt tego, kto je wykonał.
Ustawa Prawo wodne daje także RZGW prawo do wykonywania kontroli gospodarowania wodami, co w przypadku ochrony przeciwpowodziowej sprowadza się do możliwości kontrolowania:
1. przestrzegania warunków ustalonych w decyzjach wydanych na podstawie ustawy( np. pozwoleniach wodnoprawnych),
przestrzegania warunków obowiązujących na wałach przeciwpowodziowych oraz na obszarach bezpośredniego zagrożenia powodzią
stanu zabezpieczenia przed powodzią oraz przebiegu usuwania skutków powodzi związanych z utrzymaniem wód oraz urządzeń wodnych
Zagrożenie powodziowe - tryb alarmowy
udział w pracach zespołów reagowania kryzysowego
współdziałanie z instytucjami i służbami ratowniczymi zaangażowanymi w system ochrony przeciwpowodziowej
patrolowanie odcinka zagrożonego powodzią przez służby Nadzorów Wodnych
zbieranie i udostępnianie informacji o sytuacji hydrologicznej - w tym dyżury w zakresie ustalonym przez Dyrektora RZGW
udostępnianie materiałów, analiz, wniosków przygotowywanych w okresie braku zagrożenia powodziowego
sterowanie jazem w Widuchowej w zależności od stopnia zagrożenia powodziowego i sytuacji powodziowej oraz prognozy hydro - meteorologicznej
nadzór i kontrola stanu technicznego urządzeń ochrony przeciwpowodziowej
współdziałanie w ewakuacji ludności
współdziałanie w likwidacji przeszkód na drodze wodnej
Do zadań marszałka województwa, zgodnie z zapisami art. 75 ustawy Prawo wodne należy
programowanie, planowanie, nadzorowanie wykonywania urządzeń melioracji wodnych
szczegółowych, urządzeń melioracji wodnych podstawowych oraz utrzymywanie melioracji wodnych
podstawowych.
Do urządzeń melioracji wodnych podstawowych zalicza się między innymi budowle
przeciwpowodziowe tj. np. wały przeciwpowodziowe.
Ad 3.) Prezydent Miasta
Zgodnie z ustawą O stanie klęski żywiołowej z dnia 18 kwietnia 2002 r organami władzy publicznej zobowiązanymi do prowadzenia działań w celu zapobieżenia skutkom klęski żywiołowej ( w tym i powodzi) lub ich usunięcia kierują:
wójt (burmistrz, prezydent miasta)- jeżeli stan klęski wprowadzono tylko na obszarze gminy
starosta -jeżeli stan klęski wprowadzono na obszarze więcej niż 1 gminy wchodzącej w skład powiatu
wojewoda -jeżeli stan klęski wprowadzono na obszarze więcej niż 1 powiatu wchodzącego w skład województwa
Działania w celu zapobieżenia skutkom klęski żywiołowej lub ich usunięcia wójt, starosta lub wojewoda wykonują przy pomocy właściwych zespołów reagowania kryzysowego. W miecie obowiązki powyższe pełni Miejski Zespół Reagowania Kryzysowego (MZRK) powołany Zarządzeniem nr. 388 Prezydenta Miasta z dnia 4 lipca 2003r. Pracami MZRK kieruje Szef Zespołu- Dyrektor Wydziału Zarządzania Kryzysowego i Ochrony Ludności przy pomocy zastępców Szefa Zespołu - Komendanta Miejskiej Państwowej Straży Pożarnej, Komendanta Miejskiej Policji oraz Zastępcy Dyrektora Wydziału Zarządzania Kryzysowego i Ochrony Ludności. W skład MZRK wchodzą:
1. grupy robocze o charakterze stałym wyznaczone z pracowników Wydziału
Zarządzania Kryzysowego i Ochrony Ludności tworzą tzw. Miejskie
Centrum Zarządzania Kryzysowego z siedzibą w Urzędzie Miejskim
w miastach w podziale na:
a) grupę planowania cywilnego
b) grupę monitorowania, prognoz i analiz
Zadaniem MCZK jest zapewnienie Prezydentowi Miasta i MZRK pełnej obsługi operacyjno-technicznej w wykonywaniu zadań dla zapobieżenia skutkom katastrof naturalnych( w tym powodzi). Funkcję te MCZK zapewnia między innymi poprzez zapewnienie stałego dyżuru monitorowania, alarmowania, niezwłocznego informowania kompetentnych osób i organów w miecie oraz reagowanie w określonych stanach i dokumentowanie działań zgodnie z procedurami. Grupy te pracują w fazie zapobiegania i przygotowania.
2. grupy robocze o charakterze czasowym pracujące w fazie reagowania oraz
odbudowy i dzielące się na:
a) grupę operacji i organizacji działań do której powołani zostali:
przedstawiciel Komendanta Miejskiego Państwowej Straży Pożarnej
przedstawiciel Komendanta Miejskiego Policji
Komendant Straży Miejskiej
Dyrektor Wydziału Gospodarki Komunalnej i Ochrony Środowiska
przedstawiciel Biura Prezydenta Miasta
Miejski Inspektor Sanitarny
Powiatowy Lekarz Weterynarii
przedstawiciel Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej
przedstawiciel Terenowego Oddziału
Zarządu Melioracji i Urządzeń Wodnych
Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego
b) grupę zabezpieczenia logistycznego w skład której wchodzą:
- Dyrektor Wydziału obsługi Urzędu
Dyrektor Zarządu Dróg i Transportu Miejskiego
Dyrektor Wydziału Mieszkalnictwa i Lokali Użytkowych
Skarbnik Miasta
c) grupę opieki zdrowotnej i pomocy socjalno bytowej w skład której wchodzą:
Dyrektor Wydziału Zdrowia i Polityki Społecznej
Dyrektor Wydziału Oświaty i Kultury Fizycznej
Kierownik Biura ds. Organizacji pozarządowych.
Do zadań przedstawiciela RZGW powołanego do grupy operacji i organizacji działań należy:
Informowanie o aktualnej i prognozowanej sytuacji hydrologicznej , a w okresie zimy o stopniu zalodzenia oraz możliwości tworzenia zatorów lodowych na administrowanych ciekach wodnych
Analiza zagrożeń powodziowych w odniesieniu do usytuowania wysokościowego urządzeń ochrony przed powodzią i terenów zagrożonych
Uczestnictwo w przeglądach okresowych cieków wodnych i urządzeń ochrony przed powodzią
Uczestnictwo w aktualizacji danych do planu ochrony przed powodzią w tym współpraca w tworzeniu map zalewów
W sytuacji zagrożenia powodziowego- opracowywanie scenariuszy zdarzeń powodziowych (w momencie osiągnięcia przez zespół Ośrodka Koordynacyjno - Informacyjnego Ochrony Przeciwpowodziowej (OKI) przy RZGW pełnej funkcjonalności (sprzętowej, programowej, kadrowej i w zakresie baz danych)
Informowanie o prowadzonej przez RZGW akcji lodołamania na rzece Odrze w obszarze wód śródlądowych.
Piotr Polański gr4 03.03.2008
10
