Biologiczne podstawy zachowania:

Biopsychologia:

1. fizjologiczna (subdyscyplina - poddyscyplina) - podstawowe zjawiska psychologiczne

2. neuropsychologiczna

3. psychofizjologia

4. porównawcza

Antropomorfizm

• przyłożenie ludzkiego wizerunku do tego, co odczuwa zwierzęce,

Biopsychologia fizjologiczna

• (podstawowe zjawiska psychologiczne)

• odpowiada na pytanie: Jakie struktury wewnętrznego układu nerwowego leżą u podstaw.

Bodziec działa na organizm, który odpowiada reakcją:

• Antropomorfizm - przełożenie ludzkiego wizerunku do tego, co robi zwierze.

• Nauka - gromadzenie wiedzy.

Motywacja:

• Psychologia fizjologiczna zajmuje się odpowiadaniem na pytania jakie struktury układu nerwowego leżą u podstaw danego zachowania, jaki jest mechanizm realizacji takiego zachowania, ze w końcu odpowiadamy odpowiednią reakcją.

• Badania podstawowe - ciekawość poznawcza, jak, dlaczego.

Psychofarmakologia

• substytut chemiczny, z jednej strony są niezbędne dla organizmu a z drugiej wpływają na układ nerwowy.

• Mediatory - chemiczne substancje pośredniczące między układem nerwowym.

Neuropsychologia:

• W jaki sposób ubytki w układzie nerwowym wpływają na zachowanie, szuka sposobów na rehabilitację.

Psychofizjologia:

• Porównuje się zachowanie z przejawami działalności wnętrza (układ nerwowy) zmiany czynników fizjologicznych, szukanie korelatów.

Etologia:

• Badanie zachowania w środowisku naturalnym, nie wolno ingerować, ogranicza do warunków naturalnych.

Psychologia porównawcza:

• Porównanie różnych osobników (ewolucja), ewolucyjna wizja rozwoju życia na Ziemi, badania zwierząt.

Aktywność eksploracyjna:

• Piesek w gościnie, pierwotna siła zmuszająca zwierzę do zbadania nowego środowiska.

Genetyka zachowania:

• Wszelkie reakcje organizmu.

Genetyka behawioralna:

• Czy psychologia jest dziedziczna, cechy psychologiczne są dziedziczne.

Tryon:

• Szybkość ucznia się drogi w labiryncie przez szczury.

Biopsychologia:

• Wielowiekowa tradycja naukowa, ogromny zasób biologii, chemia, badanie zachowania i elektrofizjologii.

Stereotaksja:

• Potrzebne 2 rzeczy: dokładny opis tego, co się znajduje w mózgu,

• Nieinwazyjny system pobudzania ośrodków mózgowych.

Elektroda = kaniula = termody:

• Można przez nie podawać substancje chemiczne.

• Termody - elektrody, które pozwalają na zmianę temperatury w granicach.

Eksperymenty:

• Ostry - zabicie, uśpienie zwierzęcia, do tkanki mózgowej.

• Chroniczny/przewlekły - inplantacja elektrody, zwierzę po jest zdolne do czynności życiowych.

Tomografia pozytronowa.

Metoda EEG = elektroencefalogram,

Układ nerwowy:

• 2 duże części: ośrodkowy i obwodowy układ nerwowy.

• OUN - to, co w czaszce i kręgosłupie,

• Receptor - narząd odbiorczy łączy się poprzez włókno nerwowe.

• Pojemniki kostne: czaszka, kanał rdzeniowy.

• Układ obwodowy - układ tkanek, który „zwisa”.

• Układ obwodowy - somatyczny i autonomiczny.

• PUN - peryferyjny układ nerwowy.

• PUS - peryferyjny układ somatyczny,

• AUN - autonomiczny układ nerwowy,

• Sympatyczny - współczulny układ autonomiczny WUA,

• Parasympatyczny - przywspółczulny układ autonomiczny PUA.

• UN: OUN i PUN,

• OUN: mózg i pień mózgu, - receptor, mięsień i efektor, nie ma nerwów.

• PUN: PUS i AUN.

• AUN: WUA i PUA.

Tkanki zbudowane z komórek:

• Podstawowa jednostka budulcowa i funkcjonalna, mają wypustki.

• Dendryty - wypustki, przyjmuje bodźce.

• Akson - ta długa noga w komórce nerwowej, oddaje bodźce,

• Komórki piramidowe w korze mózgowej, część zstępująca aż do mięśni.

• Otoczka mielinowa - kawałki osłonki 1 za 2m na aksonie.

• Przewęrzenia Ranviego - przerwy między częściami otoczki mielinowej na aksonie.

• Neurony 2biegunowe - mają 2 aksony.

• Komórki glejowe - współwystępują z komórkami nerwowymi, współtworzą tkankę nerwową, twarde i sprężyste są szkieletem „rusztowaniem” tkanki nerwowej, udział komórek glejowych w pozbywaniu się obumarłych neuronów.

• Komórki glejowe nie są jednorodne, są 3 typy: p funkcji odżywczej dla tkanki nerwowej, uczestniczą w budowie struktury komórek.

• Potas, sód, magnes, chlor - niezbędne do prawidłowych funkcji neuronów.

• Tkanka nerwowa jest chroniona przed zalewem chemią, bariera - krew - mózg nie pozwala przeniknąć cząsteczką do mózgu.

• Wypustki są, aby na duże odległości przenosić informacje.

• Neurony wstawkowe - w całości leżą w ośrodkowym układzie nerwowym, są łącznikiem między innymi neuronami.

• Akson -> neuron wstawkowy -> n. czuciowy -> n. ruchowy -> skurcz mięśnia.

• Jądra - skupiska ciał komórek nerwowych,

• Zwoje - skupiska poza ośrodkowym układem nerwowym.

Mózg, układ nerwowy:

• Istota szara - tworzą ciała komórek z dendrytami,

• Istota biała - włókna mielinowe, które tworzą większe, mniejsze pęczki.

• Ciało modzelowate, spoidło wielkie - część istoty białej.

• Płaszcz korowy - w istocie szarej, 6a warstwa,

• Rdzeń kręgowy: odbiera, przekazuje do góry i na dół w kierunku.

• Rdzeń przedłużony - przedłużenie anatomiczne, funkcjonalne; drogi czuciowe i ruchowe w brzusznej części.

• Jądra nerwów czaszkowych - część twarzowa czaszki.

• Nerw błędny - 10a para układ parasympatyczny.

• Móżdżek - organizacja czynności czuciowych, pamięć, uczenie się prostego odruchu,

• Śródmózgowie:

• Miejsce sinawe - obciąża mechanizmy związane ze snem i czuwaniem,

• Wzgórze - połączenia neuronów: słuch i wzrok,

• Podwzgórze - złożone z wielu jąder, trawienie, wytwarzanie enzymów, zawiaduje przysadkę mózgową, wpływa na układ hormonalny, ośrodki aktywujące, motywująco-popędowe.

• Układ limniczny - otacza międzymózgowie,

• Kora mózgowa:

• Potyliczny płat - wzrok, projekcyjna kora mózgowa, czucia, zimno, ból,

• Skroniowa - słuch,

• Czołowa - ruch,

• Część kojarzeniowa - białe pola, wszystkie abstrakcyjne czynności, myślenie abstrakcyjne.

• U małpy więcej miejsca w mózgu zajmują te miejsca odpowiedzialne za konkretne czynności.

Zespół wydarzeń:

• Bodziec, efektor, reakcja - odruch, najprostszy -> kolanowy.

• Scherington - przełom XIX i XX wieku, początki naukowego uprawiania psychologii.

• Był pionierem, klasyczny przypadek biopsychologia. To, co odkrył ponad 100lat temu trwa do dziś.

• To, co najważniejsze w laboratorium to precyzja dawkowania bodźca - dysponował on kimografem w swym laboratorium nie miał komputera.

• Model mózgowia izolowanego - przecinał/izolował połączenia - zwierze nic nie czuło.

• Zauważył: najlepiej stosować bodźce o małej sile, bodziec słaby początkowo nie wywołuje reakcji, a gdy stopniowo się zwiększa to reakcja będzie. Istnieje wartość bodźca - progowa, która określa minimalna wartość bodźca by wywołać reakcję. Od momentu zadania bodźca reakcja następuje z pewnym opóźnieniem - okres utajenia reakcji - czas latencji. 4 ruchy na sekunde i pies zacznie się drapać.

Doświdcznie:

• Potencjał błony spoczynkowy - wewnątrz minus, na zewnątrz plus.

• Pod wpływem bodźca zmienia swoje właściwości: polaryzacja (różnica potencjałów) ->depolaryzacja (zmniejszenie polaryzacji) -> wyładowanie iglicowe/czynnościowe -> hiperpolaryzacja -> repolaryzacja.

• Przewodzenie w obie strony przebiega bez ubytku - tzw. dekrementu.

• Naturalny stan włókna - membranowy.

Refrakcja:

• Niepobudliwość błony:

• Bezwzględna - nie da się pobudzić,

• Względna - da się pobudzić silniejszym bodźcem,

• EPSP - błona postsynaptyczna.

• W pęcherzykach jest substancja (mediator, przekaźnik chemiczny), która pod wpływem wydostaje się z pęcherzyków i wędruje w kierunku błony. Błona wychwytuje cząsteczki z substancji. Działają one jak bodziec zmieniając właściwości błony (jak we wcześniejszym przypadku).

Synapsa:

• Po dopłynięciu cząsteczki pojawia się lokalna depolaryzacja, dołącza do tkanki zwoje właściwości.

• EPSP - postsynaptyczny potencjał pobudzeniowy, nie ma tu przewodnictwa w obu kierunkach.

• IPSP - pobudzenia mające charakter hamulcowy a nie pobudzeniowy, dokonuje się najczęściej przez neuron wstawkowy.

Mięsnie i odruchy:

• Odruch kolanowy - receptor -> efektor.

• Łuk odruchowy monosynaptyczny - jest tylko 1 synapsa - odruch kolanowy,

• Łuk odruchowy polisynaptyczny - jest więcej niż 1 synapsa - inne ruchy.

• Adaptacja receptora - zmniejszenie i utrzymanie się na danym poziomie wartości potencjałów czuciowych.

• Synapsa nerwowo-mięsniowa - akson dochodzi do mięśnia, ale nie łączy się,

• Układ antagonistyczny - 1mięśniowy podporządkowany jest 2 mięsień antagonistyczny.

Neurony:

• Kolaterala - rozgałęzienie aksonu, informacja po rozgałęzieniu nie podzieli się, wszędzie pójdzie ta sama inf.

• Hamowanie dzięki synapsie przełącznikowej.

• Motoneurony są nieco większe od neuronów wstawkowych.

• Teoria rewerbelacyjna - pamięć ulotna, zapamiętujemy, lecz po czasie już nie pamiętamy

• Motoneuron - unerwia receptor, łączy rdzeń, ośrodkowy układ nerwowy z receptorem.

• Neurony: czuciowe (milion), motoneuroeny (150tyś), pośredniczące (miliardy tysięcy).

• Cybernetyka - systemowe rozwiązywanie zagadnień.

• Bąblowa teoria idei społecznych - idee -> inna grupa -> inne miejsce.

• Adaptowanie się toniczne i fazowe - w momencie zadziałania bodźca powstaje impulsacja, po to żeby receptor się nie przemęczył.

• Receptor -> I rząd - rdzeń przedłużony -> II rząd - rdzeń kręgowy, tułów -> III rząd - wzgórze - miejsce, gdzie wszystkie drogi czuciowe mają stacje przekaźnikową z II i III rzędu.

• Neuron wstawkowy - neuron II i III rzędu.

• Układ siatkowaty - składa się wyłącznie z neuronów wstawkowych.

Wycinek dna oka:

• Twardówka naczyniowa -> pręciki/czepki -> komórki 2 biegunowe -> komórka zwojowa.

Układ nerwowy:

• Nerw - pęczek włókien poza ośrodkowym układem nerwowym.

• Sznur - w ośrodkowym układzie nerwowym.

• Każda droga czuciowa ma 3 poziomy neuronów: I, II, III rzędu.

• Część ruchowa/zstępująca - OUN -> efektor T.

• Układ hierarchiczny - każdy poziom jest nadrzędny, co do niżej leżącego.

• Jądra neuronów czaszkowych - przekaz informację na motoneurony,

• Poziom śródmózgowi - jądra czerwienne, istota czarna,

• Istota czarna - otrzymuje informację z jąder podkomorowych,

• Podwzórze - zajmuje się autonomiczną reakcją organizmu, napięcie mięśniowe muskulatury gładkiej.

• Układ limniczny - zachowania emocjonalne,

• Wzgórze - przekaz informacji z międzymózgowia.

• Poziom upustowo-mostkowy - wpływa bezpośrednio na motoneuron, ważny przekaz informacji, to, co się dzieje.

• Poziom śródmózgowi - jądra czerwienne - niżej, istota czarna - wyżej.

• Wzgórki czworacze - dla międzymózgowia,

• Jądro czerwienne - bezpośrednio przekazuje pobudzenie na układ siatkowaty, ale też bezpośrednio ma motoneurony.

• Móżdżek - tajemnicza struktura koordynująca ruch - ruchowe czynności, otrzymuje informacje sensoryczne, wciągnięty w procesy uczenia się, pobiera informację z różnych dróg czuciowych, wysyła analizy do kory mózgowej.

• Istota czarna - otrzymuje informację z wyższych struktur głównie z jąder korowych, stała analiza i synteza tego, co przychodzi z wyższych struktur, jej usunięcie wywołuje parkinsonizm.

• Czynności ruchowe: wzgórze i podwzgórze.

• Wzgórze - bierze udział w przekazywaniu zwrotnych informacji płynących z kory mózgowej, czyli informacja wraca wzbogacona o informację z tego kawałka - korekta.

• Podwzgórze - zajmuje się autonomiczną regulacja czynności wewnętrznych organizmu, wpływa na czynności gruczołów wydzielania wewnętrznego, integracja systemu emocjonalnego i ruchowego, układ limniczny też uczestniczy w zachowaniach emocjonalnych, poza podwzgórzem.

Rdzeń kręgowy:

• Pośredniczy w wymianie informacji między obwodem a mózgiem oraz kontroluje i odpowiada za realizację odruchów rdzeniowych.

• Istota szara - z ciał komórek nerwowych,

• Istota biała - tworzą zmielizowane włókna.

Podkorowe struktury:

• Jądra podkorowe - analiza tego, co idzie z kory, korekta przez wzgórze powrót do kory,

• Kora mózgowa - najważniejsze skupisko ciał komórek, tworzy szczelny płaszcz kory, wielowarstwowy, tu styk między czuciowymi a ruchowymi dementami.

• Pierwotna kora ruchowa - leży ku przodowi od bruzdy centralnej.

• Tworzą zstępujący układ ruchowy: układ piramidalny i poza piramidalny.

• Układ pozapiramidony - (obciążony dużo bardziej odpowiada za całą resztę) odpowiada za tzw. ruchy dowolne i ich automatyzację - lokomocyjnych, funkcja kompensacyjna, gdy układ ulegnie uszkodzeniu, np. choroba.

• Układ piramidony - (bezpośredni przekaz) specjalizacja w ruchach manipulacyjnych, precyzyjnych, także w aparacie mowy, początek w pierwotnej części kory - przed bruzdą centralną.

• Komórki piramidowe/Betza - leżą na zewnątrz kory, mają kształt piramidy, wysyłają swoje aksony w dół do ostatecznego celu, jakim są motoneurony.

• Cannon - fizjolog pojecie homeostazy z techniki przeniósł do fizjologii i dalej do psychologii.

• Homeostaza - stan i proces - utrzymywanie stałej równowagi w organizmie.

• Hull - teoria redukcji popędu, ortodoksyjna teoria - wyładowania na czymś.

• Motywacja - hipotetyczny stan organizmu pobudzający, ukierunkowujący jego działania.

• Mózg trzewny - uczestniczy w popędowych zachowaniach -> układ limniczny -> podwzgórze.

• Autonyzmy - zachowania, którymi rządzi układ hormonalny i autonomiczny.

• Układ autonomiczny: sympatyczny - współczulny i parasympatyczny - przywspółczulny.

• Układ sympatyczny - II styl działania - reaguje na bodźce w sposób zdegenralizowany w wyniku silnego pobudzenia silnym bodźcem włącza się wiele funkcji organizmu, żeby ten był gotów stawić czoła wyzwaniu, pobudza czynności narządów powyżej przepony i hamuje czynności poniżej.

• Układ parasympatyczny - jego wpływy koncentrują się na poszczególnych komórkach, tkankach, pobudza poniżej przepony i hamuje powyżej.

• Mediatory - substancje chemiczne, działające powyżej 1 komórki nerwowej, a z 2 komórkami nerwowymi przekazują pobudzenie na 2gi neuron, pobudzenie za pomocą acetylocholiny - w układzie parasympatycznym.

Hormony:

• biokatalizatory - wspomagają czynności różnych narządów, prowadzą reakcje chemiczne.

Przekaźniki chemiczne:

• Acetylocholina - hamuje lub pobudza w synapsach układu autonomicznego.

• Serotonina - bierze udział w procesach snu i wzbudzenia emocjonalnego,

• Dopomina - uczenie się, pamięć, wzbudzenie emocjonalne, hamuje,

• Noradrenalina - funkcje hormonalne i przekaźnikowe, wzbudzenie, sen, czuwanie, uczenie i pamięć, może pobudzać i hamować,

• Adrenalina - funkcje hormonu i przekaźnikowe, wpływ pobudzający i hamujący, pobudza większość receptorów pobudzanych przez noradrenaline,

• GABA - funkcje hamujące, kontroluje czynności ruchowe,

• Kwas glutaminowy - główny przekaźnik pobudzający w mózgu.

• TSH - hormon stymulujący dany narząd, działa na tarczycę pod wpływem hormonu.

• Hormony gonadotropowe - są 2 - sterowane gruczołami płciowymi

• ACTH - hormon.

• Tylny płat przysadki mózgowej: 2 hormony wydzielane:

• ADH - antydiuretyczny hormon - reabsorbuje w moczu wodę spowrotem do organizmu, brak powoduje wydalanie zbyt dużej ilości wody z organizmu.

• Wazopresyna - hormon działający na naczynia krwionośne, zwężając je, powieksza ciśnienie krwi.

• Oksytocyna - hormon wydzielania tylnego płata przysadki, aktywność mięśni w drogach płodowych kobiety w czasie, przed i po porodzie, ssanie przez noworodka gruczołu mlekowego.

• Strecor - bardzo silny bodziec wstrząsający organizmem - powódź, pożar.

• Zwój - komórki wytwarzające adrenalinę i noradrenalinę - zwrotne sprzężenie ujemne.

• W części przedniej podwzgórza - termostat - reaguje na zmianę temperatury, włącza lub zamyka dostęp do ciepła.

• Boczne podwzgórze - ośrodek głodu drażniony powoduje, że najedzony nie przestaje jeść.

• Brzuszno - przyśrodkowa część podwzgórza ośrodek sytości, hiperfagia - zniszczony ośrodek głodu - cały czas jemy.

• CCK - sygnał nasycenia.

• Cholecystokinina - białko pojawiające się w jelicie cienkim po spożyciu pokarmu, głodny z podaną substancja zachowuje się jak najedzony.

• Steuar Strycker - teoria z ośrodków - uszkodzenie powoduje uszkodzenie pewnej drogi nie da się podjąć żadnej aktywności, jeść się też nie chce.

• Aktywacja - organizm musi stale dążyć do optymalnego stanu pobudzenia - przy jak najmniejszych kosztach.

• Twór siatkowaty - zespół neuronów o krótkich aksonach.

• Układ niewolsty - ma bardzo cienkie połączenia dokorowe i ośrodkowe, służy przeniesieniu czystej energii - pobudzenie do jak najszerszych obszarów kory.

• Potencjał wywołany - odbiór jest możliwy, gdy zadziałamy specjalistycznym bodźcem.

• Potencjał wtórny - wynik przejścia przez twór siatkowaty drogami siatkowymi do kory.

• Donald Hebb - stworzył koncepcję teoretyczną, która odpowiadała na braki w teorii popędu „Teoria pobudzenia”.

• RAS - zmienna pośrednicząca, wzbudza się układ aktywujący z 1 strony połaczony z korą, kora decyduje, jakie mają być zachowania, ocenia poziom pobudzenia.

• Montgomery - założył, że istnieją 2 czynniki wskazujące na dopływ układu sensorycznego: lęk i ciekawość.

• Holiday i Lester - tylko wskazali strach,

• Teoria Leuba - to, co rzeczywiście decyduje jak zwierzę się zachowuje to poziom strumienia sensorycznego, który dopływa do organizmu.

Sen:

• Zapis synchronizowany - pod wpływam hipnozy.

• Stan relaksacji - 1/3 życia śpimy.

• Sen - obniża ciśnienie, akcje serca się spowalnia, oddech wolniejszy, temperatura niższa.

• 4 fazy snu:

• I i II - zwiększenie amplitudy,

• III - wrzeciona, wolne falowanie - okresowość, bodźce zewnętrzne nie przenikają.

• IV - zapis wolnofalowy.

• V - desynchronizacja, stan miedzy czuwaniem a snem, wyraźny ruch gałek ocznych, marzenia senne, sen paradoksalny REM - szybkie ruchy gałek ocznych.

• REM - około 20% dobowego snu,

• Odcięty dopływ serotoniczny - permanentny sen.

• Jądro przednie - siatkowaty stały stan czuwania,

• Jądro tylne - współuczestniczenie w generowaniu, zbliżenie się do snu.

• Miejsce sinawe - niemożliwość przechodzenia do snu REM.

• Część siatkowata - we wzgórzu,

• W fazie REM budzeni - pamiętamy sny, gdy obudzimy się po wejściu do fazy - po paru sekundach możemy bardzo dużo opowiedzieć.

Uczenie się i pamięć:

• Sensytyzacja - stałe wzmacnianie bodźca, mimo że nie niesie informacji, bólowy, szkodliwy.

• Warunkowanie Pawłowskie - wyprowadzenie przetoki ślinowej, żeby zebrać do próbówki ślinę psa, przeceniał rolę kory mózgowej.

• Odruchy instrumentalne - naciskanie na dzwignie - ruch.

• Uczenie się - teoria Heba - synapsy uwrażliwiają się podczas uczenia się.

• Eric Condin - badał ślimaka morskiego - applisia - ogromny mięczak. W synapsie odbywają się procesy uczenia się.

---