SPORT - SE DESPORTARE (łac.) - bawić się, przyjemnie spędzać czas, oddawać się rozrywkom

TRENING (training) - wpływanie z zewnątrz w celu nauczania, w efekcie którego podnosi się umiejętności, możliwości, oddziałuje na zachowanie, wychowanie”

„... systematyczne ćwiczenie mające na celu nabycie lub zachowanie pewnych właściwości czy umiejętności”

TRENING

• (pedagogicznie) „wszechstronne i harmonijne wychowanie, będące efektem celowego, zindywidualizowanego oddziaływania w sferze fizycznej i duchowej”

• (psychologicznie) „ćwiczenie w celu uzyskania optymalnej względnie szczególnej fizycznej,

bądź też umysłowo - duchowej sprawności”

• (medycznie) „zespół bodźców zastosowanych w określonym okresie w celu podniesienia wydolności poprzez funkcjonalną i morfologiczną adaptację organizmu”

• (fizjologicznie) „ doskonalenie zdolności wysiłkowych poprzez wymierne zmiany w strukturze narządów”

TRENING SPORTOWY - wieloletni, zorganizowany, pedagogiczny proces, w ramach którego uczy się zawodnika techniki i taktyki oraz doskonali je, kształtuje jego sprawność fizyczną, a także cechy wolicjonalne i osobowość, w celu uzyskania jak najlepszego wyniku sportowego (Encyklopedia, 1986, s. 575).

To działanie kierowane, systematycznie powtarzane, zmierzające do opanowania określonej wiedzy oraz doskonalenia umiejętności i zdolności motorycznych warunkujących mistrzowskie zachowanie w walce (Naglak, 1994). To wieloletni, zorganizowany, pedagogiczny proces kierowania rozwojem mistrzostwa sportowego.

TRENING - sfera motoryczna

1. kondycyjny

• siłowy

• szybkościowy

• wytrzymałościowy (itp.)

2. techniczny

3. taktyczny

TRENING - sfera poznawcza i emocjonalna:

1. trening mentalny

2. trening relaksacyjny

3. trening autogenny (itd.)

Sport klasyfikowany	Sport nieklasyfikowany
podobieństwa
Celem jest skuteczny udział we współzawodnictwie, dlatego zawodnik podejmuje regularny trening
W treningu stosowane są maksymalne obciążenia treningowe adekwatne do aktualnych możliwości sportowca
Specjalnie powołane organizacje organizują cykle zawodów sportowych
Tworzone są specjalne przepisy regulujące zasady udziału w zawodach i dozwolone metody treningu

Sport klasyfikowany	Sport nieklasyfikowany
różnice
Celem jest stworzenie widowiska	Celem jest przyjemność wynikająca z jego uprawiania
Elitarność, dostępny wyłącznie dla osób wybitnie utalentowanych	Powszechność, może być uprawiany przez każdego
Nagrody za zwycięstwo o znacznej wartości materialnej	Symboliczne nagrody za zwycięstwo (medale, dyplomy, puchary)
Uprawianie go jest zawodem, stanowi podstawowe źródło utrzymania dla sportowca	Uprawiany jest amatorsko, sportowcy są uczniami, studentami lub uprawiają inny zawód
Kluby sportowe są spółkami, a przynależność do nich uregulowana jest kontraktami	Kluby sportowe są stowarzyszeniami

Charakterystyka etapów szkolenia
Etap szkolenia	Zadanie etapowe	Kierunek działania
Wstępny	Wywołanie zainteresowania aktywnością fizyczną, stymulowanie przez wysiłek ukierunkowanego rozwoju fizycznego, wybór dyscypliny, doskonalenie cech istotnych	Wychowanie Trenowanie Współzawodnictwo
Podstawowy	Ostateczny wybór dyscypliny, doskonalenie cech istotnych, kształcenie specjalistyczne	Trenowanie Współzawodnictwo Wychowanie
Specjalny (mistrzowski)	Maksymalizowanie poziomu cech istotnych, przekształcenie uzyskanego potencjału na wynik na poziomie światowym	Współzawodnictwo Trenowanie Wychowanie

Adaptacja - jest to zdolność organizmów żywych (w tym człowieka) do dostosowywania się do zmieniających się bodźców zewnętrznych

Superkompensacja - jest to ostatnia faza procesu restytucji, tzw. wypoczynek z nadmiarem

Próg przemian beztlenowych (PPB lub LT - lactate threshold, lub AT - anaerobic threshold) - intensywność, przy której kwas mlekowy produkowany w mięśniach zaczyna akumulować się we krwi (Wasserman, 1986). Wysiłki poniżej PPB można nazwać wysiłkami tlenowymi, a te powyżej - wysiłkami beztlenowymi. W sportach wytrzymałościowych jest on bardziej diagnostycznym wskaźnikiem wytrenowania niż wskaźnik wydolności - VO2max (Sharkey, 1991).

Obciążenie treningowe wyraża wysiłek wykonywany przez sportowca w aspekcie fizycznym, psychicznym, ruchowym. Wpływa bezpośrednio na przebieg procesu adaptacji, decydując o jego:

• kierunku

• wielkości

• dynamice

Przyczyny obniżania się intensywności wysiłku fizycznego:

Przyczyna
Wyczerpanie substratów energetycznych zgromadzonych w mięśniach (ATP, fosfokreatyna, glikogen, itp.)	Nadmierne zakwaszenie komórek mięśniowych i krwi
Niewydolność układów poboru i transportu tlenu i substratów energetycznych do pracujących mięśni	Niewydolność centralnego systemu nerwowego
Przyczyny natury psychicznej, np. brak woli kontynuowania pracy o zadanej intensywności	Lokalne zmęczenie, lub mechaniczne uszkodzenie aparatu ruchu
Skutek - spadek intensywności wysiłku

Predyspozycje koordynacji (wg Raczka i Mynarskiego 1992):

• Rytmizacja - poczucie rytmu, zdolność odtwarzania rytmu, dobór właściwego tempa dla realizacji zadania sportowego. Rytmizacja, to koordynacja ruchów w czasie.

• Orientacja przestrzenna - predyspozycja ujawniająca się w szybkiej lokalizacji własnego miejsca.

• Zdolność różnicowania - zdolność do odpowiedniego do sytuacji napinania i rozluźniania mięśni.

• Równowaga - predyspozycja do regulacji wychwiań środka ciężkości ciała.

• Szybkość reakcji - predyspozycja do błyskawicznej reakcji na bodziec. Celowość i szybkość reagowania jest jedna z podstawowych cech pozwalających zachować się poprawnie w wielu sytuacjach zadaniowych.

Kultura fizyczna

SPORT:

- ZACHOWANIA

- INSTYTUCJE

- WYMOGI ETYCZNE

- ZABAWA, WIDOWISKO

- MŁODOŚĆ, SPRAWNOŚĆ FIZYCZNA, ZDROWIE

Wychowanie fizyczne

Sport

Rekreacja

Rehabilitacja

Trening zdrowotny

Współzawodnictwo (walka sportowa)

Przygotowanie do udziału we współzawodnictwie

(trening sportowy)

klasyfikowany

nieklasyfikowany

profesjonalny (zawodowy), wyczynowy,

amatorski,

powszechny („sport for all”),

SPORT

Współzawodnictwo

indywidualne

zespołowe

drużynowe

walka z przeciwnikiem (bezpośrednia)

walka z siłami przyrody (pośrednia)

boks, judo, tenis, biegi, szermierka

skoki, rzuty, gimnastyka, strzelectwo

gry zespołowe, żeglarstwo

alpinizm, tańce, akrobatyka

wioślarstwo, kajakarstwo, sztafety

jazda drużynowa na czas

Poziom

homeostazy

t1

Koniec pracy

PRACA

t2

WYPOCZYNEK

(rekompensacja)

t3

t4

SUPERKOMPENSACJA

Czas

Powrót do stanu homeostazy

(kompensacja)

Maksymalna superkompensacja

Zjawisko superkompensacji↑

Trening ekonomizacyjny

Trening maksymalizacyjny

adaptacja

superkompensacja

Poprawa wydolności, zmiana parametrów progowych obciążenia treningowego

Poprawianie wartości wyniku sportowego oraz parametrów wytrenowania

Obciążenie treningowe

Sfera informacyjna

Sfera energetyczna

Sfera informacyjna obciążenia treningowego

(rodzaj obciążenia)

OGÓLNE

(WSZECHSTRONNE)

SPECJALNE

(STARTOWE)

UKIERUNKOWANE

Sfera energetyczna obciążenia

TLENOWA

(I)

BEZTLENOWA KWASOMLEKOWA

(GLIKOLITYCZNA)

(III)

BEZTLENOWA NIEKWASOMLEKOWA

(FOSFAGENOWA)

(IV)

MIESZANA

(II)

Obciążenie treningowe

Zewnętrzne

Wyraża się pracą wykonaną przez sportowca

Wewnętrzne

Związane jest z :

- indywidualnymi reakcjami organizmu na

wysiłek

- kosztem energetycznym pracy

- stopniem zmęczenia

Parametry obciążenia treningowego

Objętość

Ilościowy wskaźnik obciążenia treningowego (sekundy, metry, kg, liczba powtórzeń itp.)

Intensywność

Jakościowy wskaźnik obciążenia treningowego

(prędkość ruchu, częstotliwość, tętno powysiłkowe, itp.)

---