1.Historia kart płatniczych

Początki kart płatniczych sięgają pierwszego dwudzistolecia XX w., kiedy to w 1917 roku amerykańska firma Smart & Roebuck zaoferowała swoim klientom karty z metalu. Niedługo potem zaczęto ich używać w domach towarowych i na stacjach benzynowych. Podstawą pojawienia się kart płatniczych był fakt powszechnego udzielania kredytów. W stosunkowo krótkim czasie metal został zastąpiony plastikiem i w ten sposób można mówić o narodzinach karty płatniczej. Początkowo karta była jedynie instrumentem udzielania kredytu konsumpcyjnego. Dopiero od końca lat czterdziestych XX w., kiedy to w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej (w 1947r.) pojawiły się pierwsze karty wystawione przez Flatbush National Bank oraz Franklin National Bank, karta płatnicza zaczęła zmieniać swój charakter na instrument rozliczeniowy. Pierwszy system kart płatniczych zaczął funkcjonować pod koniec lat pięćdziesiątych i związany jest z kartami T&E należących do American Exspress. Skłoniło to Bank of America do stworzenia karty, która dała początek największej organizacji kartowej VISA International. W parę lat potem grupa banków amerykańskich stworzyła podwaliny pod powstanie kolejnej znaczącej organizacji tego typu, MasterCard.

Rozwój kart płatniczych w Europie związany był z koniecznością obsługi podróżnych i turystów przybywających z Ameryki, którzy posługiwali się nowymi środkami płatniczymi.

Początki wprowadzenia kart w Europie do obiegu i stworzenia z nich masowego produktu były bardzo trudne ze względu na bariery psychologiczne społeczeństw przyzwyczajonych do obrotu gotówkowego lub czekowego.

Obecnie na świecie emitenci kart płatniczych są skupieni w dwóch wielkich międzynarodowych systemach:

• Zdecentralizowany system bankowy, do którego należą takie organizacje jak VISA, Europay, MasterCard, JCB(Japan Credit Bureau)

• Scentralizowany system klubowy z American Exspress i Diners Club

Do największych organizacji należy VISA, którą tworzy ok.20 tys.banków działających w ponad 180 krajach świata. Visa oferuje kilka typów kart, które przeznaczone są dla konkretnych grup użytkowników:

• Classic,

• Business,

• Gold,

• Electron

• Plus

• Wzbogacone o mikroprocesor karty VISA Cash, CCPS, COPAC

Najpoważniejszym konkurentem VISA jest Europay International ze swym strategicznym partnerem MasterCard. Europay posiada sześćdziesięcioprocentowy udział w rynku europejskich kart bankowych.

Korzyści dla uczestników obrotu kartami

1. Dla banków

• Zyskują na przeprowadzaniu obrotu bezgotówkowego, a w skali makroekonomicznej ogranicza podaż pieniądza gotówkowego

• Bieżące monitorowanie transakcji

• Prowizja pobierana od akceptantów za pośredniczenie między nimi a nabywcami dóbr i usług

• Karty płatnicze są bardzo dobrym instrumentem udzielania krótkoterminowego kredytu, dającego bankowi przychód w postaci odsetek

• Rozliczanie transakcji przeprowadzonych w walutach obcych przynosi znaczne dochody z tytułu różnic kursowych

• Efekt marketingowy-klient dokonując transakcji kartą płatniczą ma świadomość, że czyni to dzięki swemu bankowi, który załatwia za niego wszelkie czynności

Dla akceptantów

• Gwarancja otrzymania zapłaty

• Wyeliminowanie trudności związanych z przetrzymywaniem gotówki (bezpieczeństwo)

• Zwiększenie obrotów, wynikające z faktu, że od klienta płacącego kartą mogą spodziewać się zakupów na większą skalę

• Dla posiadaczy kart

• Całodobowy i całotygodniowy dostęp do środków zgromadzonych na rachunku - zarówno w bankomatach, jak i w punktach handlowo-usługowych.

• Możliwość większej płynności w gospodarowaniu pieniędzmi dzięki kartom kredytowym i kartom charge.

• W wypadku kart kredytowych i charge - możliwość skorzystania z krótkookresowych, nieoprocentowanych kredytów.

• Podczas pobytu za granicą - możliwość korzystania z karty, bez konieczności wymieniania waluty przy dokonywaniu płatności.

• Możliwość dokonywania transakcji bezgotówkowych na całym świecie oraz korzystania z bankomatów na całym świecie.

• Możliwość dokonywania płatności drogą listowną, telefoniczną i internetową, bez fizycznego użycia karty.

• Możliwość dokonywania operacji typu zlecenia, przelewy, zakładanie lokat w określonych bankomatach.

• Możliwość uzyskania dodatkowych pakietów ubezpieczeniowych, gwarancyjnych i rabatowych, szczególnie przydatnych w trakcie podróży zagranicznych.

• Podkreślenie Twojej wiarygodności. Złote i platynowe karty płatnicze dodatkowo podnoszą prestiż swego posiadacza.

Karty płatnicze są najdynamiczniej rozwijającą się formą rozliczeń bezgotówkowych w Polsce. Ostatnie lata przyniosły znaczny wzrost zarówno liczby kart w obiegu, jak również liczby operacji dokonanych przy ich użyciu. W grudniu 1994 r. Liczba kart płatniczych wynosiła 21,9 tys., a w czerwcu 1998 r. 1.546 tys. (ponad 70-krotny wzrost). Pomimo dynamicznego wzrostu liczby wyemitowanych kart płatniczych, ich udział w płatnościach bezgotówkowych pozostał na bardzo niskim poziomie.

Jednakże, biorąc pod uwagę fakt, że coraz więcej polskich banków oferuje karty płatnicze, przewiduje się w najbliższej przyszłości dalszy wzrost liczby wyemitowanych kart, a także liczby transakcji dokonywanych przy ich użyciu.

W kwietniu 1994 r. Powołano Radę Wydawców Kart Bankowych (RWKB) przy Związku Banków Polskich. Większość polskich banków emitujących karty płatnicze należy do RWKB, która została utworzona w celu udzielania pomocy bankom w kontaktach z innymi organizacjami łączącymi banki wydające karty (np. VISA i Europay), współpracy z organami administracji państwowej w opracowywaniu regulacji prawnych w zakresie operacji kartami w Polsce, współpracy w rozwoju i promocji kart, a także tworzeniu spójnej infrastruktury technicznej dla funkcjonowania kart.

Równocześnie powstały dwie inne organizacje, skupiające banki należące do międzynarodowych organizacji: VISA Forum Polska i Europay Forum Polska. Do ich zadań należy między innymi wymiana doświadczeń i zapobieganie nieuczciwej lub szkodliwej konkurencji.

Karty emitowane przez polskie banki są zazwyczaj opatrzone logo jednego z międzynarodowych systemów organizacji, tj. VISA International lub Eurocard/MasterCard International, co umożliwia łatwiejszy dostęp do punktów akceptujących karty płatnicze. Karty krajowe mogą być opatrzone logo PolCard lub jedynie logo emitującego banku.

PolCard jest spółką akcyjną, należącą do Związku Banków Polskich i grupy banków, spełniającą funkcje centrum autoryzacyjno-rozliczeniowego o zasięgu ogólnokrajowym. PolCard współpracuje z bankami wydającymi karty. Oferuje on zarządzanie sieciami bankomatów w trybie on-line, wdrożył mechanizm umożliwiający udostępnienie bankomatów każdego banku klientom innych banków, obsługuje specjalny system rozliczeniowy, umożliwiający kompensatę należności i zobowiązań wynikających z transakcji dokonywanych kartami (KSR). Obecnie z usług PolCardu korzysta 27 polskich banków.

Drugim centrum autoryzacyjno-rozliczeniowym o zasięgu ogólnokrajowym jest Centrum Kart i Czeków Banku Polska Kasa Opieki NP. Ponadto istnieją wyodrębnione ze struktury niektórych banków jednostki organizacyjne, spełniające funkcje lokalnych centrów autoryzacyjno-rozliczeniowych, głównie dla transakcji z użyciem kart płatniczych, emitowanych przez macierzyste banki. Do tej grupy zaliczyć trzeba również instytucje niebankowe, np. American Express.

W przypadku kart płatniczych schemat rozliczeń jest podobny, jak dla kart debetowych i kredytowych. Jedyna różnica między nimi leży w układzie bank - klient. Usługodawca, jeżeli nie dysponuje elektronicznym terminalem typu POS (odczytującym informacje z karty, umożliwiającym dokonanie autoryzacji transakcji i transmitującym dane niezbędne do rozliczenia transakcji) musi dostarczyć papierowy wydruk ze szczegółami transakcji do centrum rozliczeniowego, z którym jest związany umową (umowa może być zawarta bezpośrednio z centrum rozliczeniowym lub z najbliższym oddziałem banku uczestniczącego w systemie.) Umowa z centrum rozliczeniowym przewiduje termin wykonania powyższej czynności.

Karty emitowane przez polskie banki wyposażone są w pasek magnetyczny. Właściciel karty musi złożyć podpis w momencie dokonywania zakupu lub wprowadzić PIN - kod w przypadku wypłaty z bankomatu. Polskie banki rozważają wyposażenie kart w mikroprocesor. Kilka banków rozpoczęło testowanie takiego rodzaju karty.

Rodzaje bankowych kart płatniczych

Karta płatnicza to płytka laminowanego PCV o standardowych wymiarach 54x86x0,76mm, przygotowana zgodnie z normami ISO. Charakteryzuje się ona nadrukiem związanym z bankiem- emitentem oraz- jeżeli jest w jednym z międzynarodowych systemów- posiadaniem emblematu tego systemu. Zawiera pasek magnetyczny, na którym posiadacz składa wzór swego podpisu. Karta ma także kilka zabezpieczeń takich jak hologram, nadruk UV i mikroprint. Przed wydaniem karta jest personalizowana przez wytłoczenie lub nadruk płaski imienia i nazwiska posiadacza, numeru karty oraz kodowanie paska magnetycznego. W ten sposób karta jest jednoznacznie powiązana z określoną osobą i rachunkiem bankowym. Ostatnim etapem personalizacji jest złożenie podpisu przez posiadacza karty na jej odwrocie przy odbiorze.

Karty płatnicze można podzielić pod względem funkcjonalnym i podmiotowym.

1.Podział funkcjonalny obejmuje głównie karty kredytowe, obciążeniowe (charge) i debetowe.

• Karta kredytowa- wydając kartę kredytową bank przyznaje jej posiadaczowi limit kredytowy. Posiadacz tej karty może więc korzystać ze środków, których aktualnie nie ma na rachunku. Bank zwykle określa termin spłaty części lub całości płatności dokonanych kartą kredytową. Karty kredytowe są wydawane na podstawie umowy, która ma cechy zwykłej umowy kredytowej.

• Karty obciążeniowe- funkcjonują na podobnych zasadach co karty kredytowe. Pozwalają one także na dokonywanie płatności oraz pobieranie gotówki, którą posiadacz w danej chwili nie dysponuje, chociaż brak środków nie jest z góry założony w umowie. Umowa karty płatniczej daje możliwość zaciągania krótkoterminowego kredytu (tzw. kredytu kupieckiego), który powinien być spłacony w stosunkowo krótkim terminie, zwykle w okresie rozliczeniowym. Posiadacz karty nie musi wyrażać woli zaciągnięcia kredytu, gdyż możliwość taką uzyskuje w związku z charakterem tej karty. Karty te działają na zasadzie odroczonej płatności w stosunku do chwili zakupu. Otrzymując z banku zestawienie transakcji reguluje powstałe należności z rachunku bankowego albo ze środków własnych. W razie opóźnienia płatności musi zapłacić odsetki określone w umowie.

• Karta debetowa- umożliwia dokonywanie płatności za nabyte towary lub usługi tylko z posiadanych na rachunku bankowym środków pieniężnych. Oznacza to, że równocześnie z transakcją następuje obciążenie rachunku posiadacza karty. Karty debetowe dają więc posiadaczowi możliwość dysponowania saldem na swoim rachunku w zbliżonym zakresie co czeki. Czasami banki oferując zawieranie umów o saldo debetowe na rachunku bankowym ( tzw. overdraft), stwarzają możliwość realizowania kartą debetową transakcji także w sytuacji, gdy w danej jej posiadacz nie ma własnych środków finansowych na rachunku.

2. Drugi podział funkcjonalny obejmuje kartę gwarancyjną, gwarantowaną, przedpłaconą i tzw. elektroniczną portmonetkę.

• Karta gwarancyjna - ma na celu zagwarantowanie płatności dokonanej czekiem do wysokości określonej na awersie. Czek potwierdzony kartą gwarancyjną staje się czekiem z gwarancją bezwarunkowej zapłaty. Karty wydawane są wraz z czekami. Przykładem może być tu karta wydawana do euroczeków banku PeKaO S.A. Karta gwarancyjna może także spełniać funkcję karty bankomatowej przy podejmowaniu gotówki z bankomatu.

• Karty gwarantowane- funkcjonują na podstawie złożonego w banku depozytu na rachunku bankowym, mającym zwykle charakter lokaty terminowej. Tego typu karty są wydawane klientom, którzy nie mają jeszcze utrwalonej pozycji i zdolności płatniczej (kredytowej). Karty powiązane z depozytami funkcjonują zwykle jako karty kredytowe (kredyt jest zabezpieczony lokatą). W przypadku konieczności egzekwowania roszczeń bank kieruje swoje postępowanie przede wszystkim do zdeponowanej kwoty gwarancyjnej

• Karty przedpłacone- nie są tylko produktem bankowym; mogą być wydawane przez inne instytucje , w tym handlowo-usługowe. Karta taka ma zakodowaną wartość na pasku magnetycznym, która zmniejsza się wraz z każdorazowym użyciem. Typowym przykładem może być tutaj karta telefoniczna. Karty tego rodzaju nie występują w praktyce bankowej dość często, niemniej ich rola może się zwiększyć w przyszłości, np. jako bezgotówkowych środków pieniężnych, którymi mogą posługiwać się osoby nie posiadające pełnej zdolności do czynności prawnych.

• Elektroniczna portmonetka- powstała na bazie inteligentnej karty przedpłaconej, która przy użyciu specjalnych terminali dostosowanych do zapisu i odczytu dwu kart równocześnie pozwala na dokonanie operacji zwiększenia i zmniejszenia pojemności obu kart. Umożliwia to dokonywanie płatności niemalże jak z „ręki do ręki”(stąd też nazwa) i wyłącza konieczność autoryzowania kart. Karta CLIP jako elektroniczna portmonetka jest produktem należącym do kategorii pay before. Umożliwia ona przechowywanie w pamięci mikroprocesora karty wpłaconej wcześniej kwoty. Wszystkie płatności dokonywane za pomocą tej karty są bezpośrednio odliczane od zapisanej kwoty dzięki elektronicznym czytnikom zainstalowanym u akceptantów. Podczas transakcji CLIP automatycznie informuje posiadacza karty o wysokości kwoty zapisanej na karcie i daje możliwość ponownego „załadowania” karty od razu w punkcie, w którym dokonuje się transakcji. Karta umożliwia przechowywanie w pamięci jednocześnie kwoty w różnych walutach. Korzyści, jakie daje ta karta, polegają na zwiększeniu wygody i bezpieczeństwa oraz zaoszczędzeniu czasu wszędzie tam, gdzie dokonywane są drobne wydatki dnia codziennego, np. przy zakupie prasy, w automatach wrzutowych, przy korzystaniu ze środków transportu publicznego, płatnych odcinków autostrad, aparatów telefonicznych.

Pod względem podmiotowym możemy wyróżnić karty płatnicze w zależności od rodzaju klientów, którym są oferowane. Zwykle taki podział obejmuje:

• Klientów indywidualnych, czyli osoby fizyczne,

• Klientów instytucjonalnych, do których zalicza się przede wszystkim podmioty gospodarcze, oraz osoby prawne albo jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej, nie prowadzące działalności gospodarczej,

• Klientów uprzywilejowanych obejmujących zarówno klientów indywidualnych, jak i instytucjonalnych, którzy zostali zakwalifikowani na mocy wewnętrznych procedur bankowych. Procedury te wskazują, że pewne kategorie klientów, którzy dostarczają bankowi szczególnie dużych dochodów, mogą być także szczególnie wyróżnione przez bank. Wyrazem tego jest zaoferowanie im kart o nazwie Gold, Platynowa, Signia itp., które są dostosowane do ich indywidualnych potrzeb. Karty te mogą zawierać również ofertę dodatkowych usług, takich jak ubezpieczenie na życie.

20-24%

Pekao SA

21,5%

Handlobank

27%

AIG Bank

19,5%

Papiery wartościowe:

Polskie banki i ich biura maklerskie zajmują się nie tylko poszczególnymi operacjami związanymi z papierami wartościowymi, ale także zarządzaniem portfelem papierów wartościowych (często ostrożnie nazywanym „doradztwem inwestycyjnym”). Przykładowo BRE Brokers (Biuro Maklerskie Banku Rozwoju Eksportu) od stycznia 1996r. zarządza oczywiście w zamian za prowizję, pieniędzmi klientów, którzy powierzą mu co najmniej 200.000 PLN. Głównym zadaniem doradców inwestycyjnych jest tworzenie pakietów różnych papierów wartościowych, dzięki którym spodziewają się oni osiągnięcia wysokiego zysku przy względnie małym ryzyku. Ten typ zaangażowania banku, niewątpliwie bardzo interesujący, stanowił jednak dotychczas tylko marginalną część dochodów z operacji papierami wartościowymi; największe znaczenie mają operacje konkretnymi papierami, realizowane na zlecenie klientów.

Najbezpieczniejszą formą lokowania pieniędzy są papiery wartościowe emitowane przez Skarb Państwa. Zaliczamy do nich przede wszystkim: bony skarbowe, obligacje państwowe. Ponadto inną formą lokowania pieniędzy są: akcje, komercyjne papiery dłużne.

⇒ bony skarbowe -

⇒ polisy na życie - Na rynku dostępnych jest co najmniej kilka typów polis na życie. Jedną z nich jest ubezpieczenie na życie z funduszem inwestycyjnym .W przypadku tego produktu składka podzielona jest na dwie części: jedna odpowiada za ochronę życia ubezpieczonego, druga lokowana jest w funduszu inwestycyjnym. W ten sposób ubezpieczony ma zapewnioną ochronę życia i gwarantowane świadczenie rodzinie na wypadek swojej śmierci. Ubezpieczony ma również gwarancję wypłaty dodatkowej emerytury po zakończeniu pracy. O tym, jaka będzie ta dodatkowa emerytura decyduje przede wszystkim wysokość lokowanych co miesiąc kwot oraz wyniki, jakie osiągnie fundusz inwestycyjny w czasie, kiedy pieniądze będzie pomnażał. Polisa z funduszem polecana jest osobom, które albo nie umieją, albo nie potrafią inaczej inwestować pieniędzy potrzebnych w przyszłości.

Na życie i dożycie

Podobną polisą do ubezpieczenia na życie z funduszem inwestycyjnym jest ubezpieczenie na życie i dożycie. Tu również składka dzielona jest na dwie części, z takim samym przeznaczeniem, jak w przypadku polisy z funduszem. Ubezpieczony zakłada, do jakiego wieku chce płacić składki. W tym czasie jego życie jest chronione, a rodzina ma zagwarantowane świadczenie na wypadek jego śmierci. Gdy ubezpieczony dożyje wskazanego przez siebie wieku, nabywa prawo do emerytury, która może mu zostać wypłacona od razu w całości albo jako comiesięczny dodatek do emerytury z ZUS-u i OFE. Wadą tego rodzaju ubezpieczenia na życie jest, na przykład, brak możliwości przedłużenia okresu płacenia składek. Może się przecież zdarzyć, iż ktoś założył, że przejdzie na emeryturę w wieku 65 lat. Jednak dożył do tego wieku w pełni sił i kariery zawodowej i wcale nie ma zamiaru kończyć z etatem. Niestety, składek nie może dalej płacić.

Polisa terminowa i bezterminowa

Kolejne dwa produkty, które warto krótko opisać, to polisy terminowa i bezterminowa. Ubezpieczenie terminowe jest tanie, a jak nazwa wskazuje, zawierane jest na konkretny okres i po nim przestaje być ważne. Ubezpieczony nie gromadzi kapitału, a wpłacane składki przeznaczone są jedynie na ochronę życia - stąd i koszt polisy jest niewielki. Polisa ta polecana jest tym, którzy już wcześniej zapewnili sobie inne zabezpieczenie życia, a terminówkę kupują dla zabezpieczenia jakiegoś dodatkowego zobowiązania, np. kredytumieszkaniowego.

Polisa bezterminowa także nie zapewnia gromadzenia kapitału na emeryturę. Działa jak ubezpieczenie terminowe, tyle że zawsze wygasa wraz ze śmiercią ubezpieczonego. Ten produkt kupują najczęściej osoby, które na emeryturę potrafią odłożyć sobie same, inwestując na przykład samodzielnie na giełdzie papierów wartościowych czy za pośrednictwem funduszu inwestycyjnego. Polisy potrzebują tylko po to, aby na wypadek śmierci rodzina miała zapewnioną możliwość powtórnego ułożenia sobie życia.

Towarzystwa oferujące nam swoje usługi to między innymi: Allianz, Alte Leipziger Hestia, Amplico Life, Commercial Union, Nationale-Nederlanden, PZU Życie, Winterthur Życie, Zurich

    

Która jest najlepsza? Ofertę kart kredytowych trudno jest oceniać. Każda z nich jest atrakcyjna pod wieloma względami. Karty Citibanku mają zdjęcia, przez co trudniej z nich korzystać osobom nieupoważnionym. Karty Millennium, jak żadne inne, gwarantują ogromny pakiet usług dodatkowych, zwłaszcza dla osób będących w podróży. Karta Banku Śląskiego nie dopuszcza do przekroczenia ustalonego zadłużenia. Przykłady można by mnożyć. Nie bez znaczenia jest też sieć oddziałów itp. My, przy ocenie, każdej karcie standardowej i Gold przyznaliśmy na początku odpowiednio 300 i 600 punktów (patrz tabela str. 49). Następnie odejmowaliśmy punkty za opcje niekorzystne dla klientów oraz związane z dodatkowymi kosztami. Przyznaną liczbę punktów pomniejszyliśmy o wysokość rocznej stopy procentowej oraz opłatę za wydanie karty. 10 punktów odejmujemy, gdy bank wymaga posiadania rachunku, tyle samo, gdy: pobiera opłatę za zastrzeżenie karty nie przejmuje odpowiedzialności za transakcje natychmiast po zgłoszeniu zastrzeżenia, nie oferuje posiadaczom karty ubezpieczenia, nie oferuje ubezpieczenia towarów zakupionych przy użyciu karty, nie uwzględnia częściowych spłat w bazie zadłużeniowej, od której naliczane są odsetki Jednocześnie za korzystne dla posiadacza rozwiązania dodawaliśmy po 10 punktów. Po zakończeniu obliczeń oferowane karty podzieliliśmy na trzy grupy odpowiednie dla typu. W trzeciej znalazły się te, które nie mają preferencyjnego okresu spłaty całości zadłużenia. Grupa kart Classic   Łączna liczba punktów WBK Visa Classic 248,58 Citibank Silver - Visa 223,12 Karta kred. Bank Zachodni 208,58 Millennium American Express Zielona 200,00 Citibank Elle - Visa 186,64 Millennium Visa Classic 180,00 Grupa kart Gold   Łączna liczba punktów WBK Visa Gold 387,54 Citibank Gold - Visa 308,12 Millennium Visa Gold 270,00 Millennium American Express Gold 110,00 Grupa kart MasterCard i Visa Electron   Łączna liczba punktów Partner - Pekao S.A. 240,00 Karta kred. Bank Śląski 222,50 Karta kred. Handlobank 219,20 Karty WBK swoją wysoką pozycję zawdzięczają przede wszystkim niskim kosztom. Cena karty i wysokość stopy procentowej dały pozycję lidera karcie Partner Pekao SA. Niska ocena kart Millennium to wynik wysokiej ceny za wydanie karty i konieczności posiadania rachunku oraz (w przypadku Visy) opłat za zastrzeżenie. Karta kredytowa to dobry przyjaciel, za którego co prawda zapłaciliśmy, ale który w zamian nieustannie pożycza pieniądze i cierpliwie czeka na spłatę. W dłuższej jednak perspektywie przyjaźń ta może być niebezpieczna. Karta kredytowa to opłacalne narzędzie dla ludzi rozsądnych i bardzo zdyscyplinowanych. Pieniądze, których tak naprawdę nie mamy, wydaje się łatwiej niż gotówkę, odsetek jednak unikniemy tylko wtedy, gdy zadłużenie będziemy regulować w terminie. Kartę kredytową warto wykorzystywać do dokonywania zakupów, pobrania z bankomatów są bowiem bardzo drogie. Np. 1000 zł pożyczki, spłacane po 20 dniach, kosztuje nas - w Citibanku - 52,95 zł. Taka sama pożyczka w ramach kredytu odnawialnego w Eurokoncie kosztowałaby 12,33 zł. Gdy uwzględnimy możliwość dokonywania spłat cząstkowych, pomniejszającą bazę, od której naliczane są odsetki, to bardziej opłacalna staje się pożyczka dostępna w ramach ROR. Choć karta kredytowa stała się produktem masowym, nie otrzyma jej każdy. Analitycy bankowi oprócz stanu finansowego wnioskodawcy badają także jego sytuację życiową. Kłopoty z udowodnieniem swojej wiarygodności kredytowej będziemy mieli, na przykład, gdy jesteśmy w trakcie sprawy rozwodowej lub nasz zakład pracy będzie w likwidacji. Trudności z otrzymaniem karty mogą mieć mężczyźni o nieuregulowanym stosunku do służby wojskowej. I na koniec ostrzeżenie - w gazetach i w Internecie reklamują się firmy "udzielające wskazówek, jak otrzymać kartę kredytową pomimo przeszkód finansowych i społecznych". Oferty noszą najczęściej tytuł "Karty kredytowe dla każdego". Nie dajmy się zwieść takim obietnicom, ich autorzy pobierają bowiem "opłatę manipulacyjną związaną z przygotowaniem i przesłaniem informacji" (np. 25 USD), ale informacji takiej nie przesyłają. Swoich racji dochodzić będzie trudno - podają z reguły numer konta lub tylko namiary na skrzynkę pocztową. W przypadku odmowy lepiej więc wnioskować o wydanie karty w innym banku lub pomyśleć o karcie debetowej. LOKATA - definicja Zamiana środków pieniężnych (gotówki) na inne formy aktywów finansowych lub rzeczowych w celu osiągnięcia dochodów lub ochrony przed utratą wartości (np. w warunkach inflacji). Najpopularniejszymi formami lokaty są: wkłady bankowe, papiery wartościowe - bony skarbowe, obligacje, akcje, polisy ubezpieczeniowe na życie, zakup walut obcych, Wkłady bankowe: Wykorzystywane są do przechowywania oszczędności przez gospodarstwa domowe i przejściowo wolnych środków obrotowych przez przedsiębiorstwa. Przynoszą dochód w postaci odsetek i charakteryzują się niskim stopniem ryzyka. Rodzaje lokat bankowych: ⇒ lokata terminowa - są to środki pieniężne klientów banku zgromadzone na rachunkach lokat. Środków, tych klienci tymczasowo nie używają w bieżącej działalności gospodarczej. Zanim nastąpi ich wykorzystanie mogą one pozostawać na rachunku lokat na ustalony termin a w efekcie klient otrzyma od zdeponowanych środków wyższe oprocentowanie. Banki oferują klientom możliwość lokowania czasowo wolnych środków pieniężnych na okres: 1, 2, 3, 6,12, 24 i 36 miesięcy. Są to wprawdzie dla banków drożej pozyskane fundusze, ponieważ klientom płacone jest podwyższone oprocentowanie, ale za to są to środki, które w banku pozostają przez dłuższy i określony czas. Banki mogą wobec tego dokładniej planować własne operacje finansowe, przewidując, jakie środki pieniężne i w jakim czasie będą miały do dyspozycji. Banki oferują możliwość oprocentowania lokat według stałych lub zmiennych stóp procentowych: oprocentowanie stałe obowiązuje niezmiennie przez cały okres trwania umowy, oprocentowanie zmienne jest zależne od warunków panujących na rynku, jego wielkość bywa różna w różnych okresach trwania umowy, Oprocentowanie stałe stosowane jest najczęściej dla lokat krótkoterminowych (dniowych, miesięcznych, rocznych), natomiast oprocentowanie zmienne - dla lokat kilkumiesięcznych i kilkuletnich. Oprocentowanie stałe - w perspektywie oczekiwanego obniżenia inflacji - jest zazwyczaj niższe niż oprocentowanie zmienne dla porównywalnych lokat. Jeśli spodziewane jest obniżenie stóp procentowych, lepiej zdecydować się na wybór oprocentowania stałego, z kolei gdy przewidywana jest stabilizacja a nawet wzrost stóp procentowych warto wybrać oprocentowanie zmienne. Stopa procentowa podawana jest przez banki w wymiarze rocznym niezależnie od okresu lokaty. Odsetki od lokat z terminem do roku są na ogół wypłacane z upływem terminu. Odsetki od lokat dłuższych mogą być liczone w sposób składany, czyli kapitalizowane w ustalonych okresach. Oprocentowanie depozytów zależy od: kwoty lokaty, terminu wymagalności, rodzaju lokaty, wysokości rezerw obowiązkowych, znaczenia klienta dla banku, Przykład Lokaty terminowe w zł o zmiennej stopie procentowej dla klientów indywidualnych (dane dla Banku Śląskiego): Okres obejmujący lokatę dla kwoty od 500 zł dla kwoty od 5.000 zł 3 miesiące 14,50% 15,00% 6 miesięcy 14,75% 15,75% 12 miesięcy 15,10% 16,00% 24 miesiące 16,20% Dla lokat 3-, 6-, 12- miesięcznych poniżej 500 zł oprocentowanie wynosi 9,00 %. Lokaty terminowe w zł o stałej stopie procentowej (oferta dla klientów indywidualnych -dane dla Banku Śląskiego): Okres obejmujący lokatę dla kwoty od 500 zł dla kwoty od 5.000 zł 1 miesiąc 13,75% 14,00% 3 miesiące 14,50% 15,00% 6 miesięcy 14,50% 15,00% 12 miesięcy 14,50% Dla lokat od kwoty 50.000 zł proponowane jest oprocentowanie negocjowane. Przykład Dla lokat w złotych otwieranych na okresy 1, 2, 3 tygodnie i 1 miesiąc minimalny wkład wynosi 1.000 zł, Dla lokat w złotych otwieranych na okresy 2, 3, 6, 12, 24 i 36 miesięcy minimalny wkład wynosi 500zł, Lokaty terminowe w zł o zmiennej stopie procentowej (oferta dla klientów indywidualnych - dane dla banku Pekao S.A.) Okres lokaty PLN 2 miesiące 14,20% 3 miesiące 14,40% 6 miesięcy 14,70% 12 miesięcy 15,20% 24 miesiące 15,30% 36 miesięcy 15,40% Lokaty terminowe w zł o stałej stopie procentowej (oferta dla klientów indywidualnych - dane dla banku Pekao S.A. ) Okres lokaty PLN 1 tydzień 10,50% 2 tygodnie 11,50% 3 tygodnie 12,50% 1 miesiąc 14,00% 2 miesiące 14,20% 3 miesiące 14,40% 6miesięcy 14,60% Lokaty w wysokości od 20.000 zł prowadzone są na warunkach indywidualnie ustalanych pomiędzy klientem a bankiem. Banki mogą różnicować ofertę lokat ze względu na znaczenie klienta bądź kwotę deponowanych środków pieniężnych (lokaty standardowe i negocjowane). Wobec drobnych, masowych klientów stosowane są warunki standardowe, które dotyczą oprocentowania, terminu lokaty, a niejednokrotnie i wysokości deponowanych kwot. Natomiast wobec klientów ważnych, bądź w przypadku deponowania dużych sum bank może negocjować z klientem (depozytariuszem) szczegółowe warunki lokaty, jak na przykład termin, wysokość oprocentowania. Wadą lokaty terminowej jest to, że nie można jej przerwać przed końcem terminu wymagalności bez określonych skutków finansowych w postaci znacznie niższego oprocentowania. Część banków w przypadku niedotrzymania terminu w ogóle nie wypłaca odsetek. Dlatego też warto wiedzieć o istnieniu tzw. lokaty dynamicznej. ⇒ lokata dynamiczna - inaczej lokata progresywna, charakteryzuje się zmienną stopą procentową w różnych okresach trwania. Oprocentowanie środków zgromadzonych na rachunku w miarę upływu czasu (najczęściej pełnych miesięcy) rośnie. W ten sposób bank zachęca klientów do jak najdłuższego przetrzymywania środków na rachunku. Lokatę można wycofać po upływie dowolnego czasu i zachować oprocentowanie proporcjonalne do okresu utrzymywania lokaty. Lokaty progresywne są zazwyczaj oprocentowane niżej niż lokaty terminowe ale zarazem wyżej niż depozyty na żądanie (lokata dynamiczna łączy w sobie cechy lokaty terminowej i płatnej na żądanie). Wypłata przed terminem powoduje tylko sukcesywnie niższe oprocentowanie. Z lokaty tej warto skorzystać, jeśli dysponujemy środkami tylko przez pewien czas ( np. musisz je przeznaczyć na kupno mieszkania). Zakładając lokatę progresywną, zyskujesz wyższe odsetki, niż gdybyś przetrzymywał je na rachunku na żądanie. A jeżeli w dowolnym momencie zdecydujesz się wycofać lokatę, nie stracisz należnych Ci za dany okres odsetek, jak byłoby w przypadku zerwania lokaty terminowej. ⇒ lokata rentierska - to lokata, która pozwala otrzymać odsetki co pewien okres bez konieczności wycofywania kapitału. Odsetki są dla deponenta stałym źródłem dochodu. Lokaty takie posiadają minimalną kwotę wpłaty. Nie pobrane odsetki przelewane są na rachunek bieżący lub nieoprocentowany rachunek, rzadziej kapitalizowane. Przykład Lokaty rentierskie w banku Pekao S.A. otwierane są na 12 miesięcy, minimalne wkłady oraz stawki oprocentowania przedstawia poniższa tabela. 100.000 PLN 25.000 USD 45.000 DEM 25.000 EUR Częstotliwość naliczania odsetek stałe zmienne stałe zmienne stałe zmienne stałe zmienne co 3 miesiące - 15,00% 3,70% 3,90% 3,00% 3,10% 3,00% 3,10% co miesiąc - 24,80% 3,70% 3,90% 3,00% 3,10% 3,00% 3,10% ⇒ rachunek bieżący - podstawową cechą charakterystyczną rachunku bieżącego jest brak określenia terminu, na jaki klient składa pieniądze. Oznacza to, że pieniądze są stawiane do dyspozycji klienta w każdej chwili i to bez żadnego uszczerbku na oprocentowaniu. Fakt, że bank nie może być pewien, jak długo pieniądze klienta pozostaną do jego dyspozycji, jest jednym z czynników sprawiających, iż oprocentowanie omawianych lokat jest niskie. Większość banków dzieli rachunki bieżące na dwa typy: rachunki bieżące osób prawnych, zwane najczęściej rachunkami a vista, rachunki bieżące osób fizycznych, zwane rachunkami oszczędnościowo - rozliczeniowymi (w skrócie ROR), Ze względu na niskie oprocentowanie, ani przedsiębiorstwu ani osobie fizycznej nie opłaca się przetrzymywać przez dłuższy czas pieniędzy na rachunku lokaty bieżącej - dużo korzystniej jest przelać całą nadwyżkę ponad bieżące potrzeby na rachunek depozytu terminowego, co pozwala na uzyskanie dużo większych odsetek. Na przykład jeżeli obroty na rachunku oszczędnościowo - rozliczeniowym są wysokie można na tym dodatkowo zyskać. Utworzenie lokaty automatycznej pozwoli na natychmiastowe otwieranie lokaty terminowej, oprocentowanej wyżej aniżeli środki na ROR. Sposób oprocentowania środków zgromadzonych na ROR określony jest w umowie, natomiast po przekroczeniu określonego salda bank automatycznie otwiera dla pozostałych środków wyżej oprocentowany depozyt terminowy. Przykład Nazwa banku Oprocentowanie ROR BPH

---