Rentowność
Podstawowe źródło informacji - rachunek zysków i strat.
W sensie wynikowym jest to zdolność przedsiębiorstwa do wypracowania zysku.
W sensie bilansowym jest to zdolność przedsiębiorstwa do powiększania kapitałów własnych przez kumulowanie efektów działalności gospodarczej.
ZADANIE ANALIZY RENTOWNOŚCI
Zbadanie czy:
- zyski firmy są porównywalne z osiąganymi przez przedsiębiorstwa tej samej branży
- przedsiębiorstwo jest rentowne, a zwłaszcza czy rentowność ta jest oparta na trwałych podstawach ekonomicznych
- rentowność kapitału zainwestowanego w majątek firmy jest konkurencyjna wobec alternatywnych form lokowania środków finansowych
ETAPY ANALIZY RENTOWNOŚCI
Analiza wyniku finansowego w wymiarze bezwzględnym
Analiza względna (porównawcza) rentowności bazując na metodach analizy wskaźnikowej
Analiza przyczynowa rentowności w tym analiza poziomu oraz struktury przychodów i kosztów.
RENTOWNOŚĆ W WYMIARZE BEZWZGLĘDNYM
ZADANIE: próba oceny które formy działalności gospodarczej przynoszą zysk a gdzie przedsiębiorstwo generuje straty
Analiza kategorii wynikowych wykazywanych w rachunku zysków i strat:
Zysk/strata brutto ze sprzedaży
Zysk/ strata na sprzedaży
Zysk/strata netto
ZYSK/STRATA BRUTTO ZE SPRZEDAŻY
Jest ujawniany tylko w wariancie kalkulacyjnym RZiS. Dla przedsiębiorstwa produkcyjnego - zysk ten to różnica między przychodami netto ze sprzedaży produktów a kosztami wytwarzania tych produktów.
ZYSK/STRATA NA SPRZEDAŻY
Jest miernikiem efektywności działalności operacyjnej jednostki. Dla przedsiębiorstwa produkcyjnego wynik ten powinien mieć decydujący wpływ na kształtowanie pozostałych kategorii wynikowych w zysku netto
ZYSK/STRATA NETTO
Najważniejsza rola w systemie ekonomiczno finansowym przedsiębiorstwa, ze względu na swe funkcje informacyjne, motywacyjne i dystrybucyjne. Prawie każde zdarzenie gospodarcze w przedsiębiorstwie ma wpływ na jego kształtowanie.
RENTOWNOŚĆ W UJĘCIU WZGLĄDNYM
Cel: określenie czy zyskowność przedsiębiorstwa jest zadowalająca biorąc pod uwagę branżę w której działa firma oraz jej potencjał gospodarczy zwłaszcza wielkość posiadanego majątku.
Analiza wskaźnikowa
Rozwinięcie czynnikowe
Wzorcowy układ nierówności
ANALIZA WSKAŹNIKOWA
CEL: zbadanie czy generowany zysk pozostaje we właściwej proporcji do rozmiaru firmy zwłaszcza skali prowadzonej przez nią działalności gospodarczej, posiadanego majątku oraz zaangażowania kapitału.
Poprzez tą analizą uzyskamy odp na pytania:
- jaka jest marża zysku w kwocie przychodów uzyskiwanych ze sprzedaży wyrobów wyprodukowanych przez firmę
- jaka jest efektywność majątku będącego pod zarządem kierownictwa przedsiębiorstwa
- jaka jest rentowność kapitału zainwestowanego w firmie zarówno własnego jak i obcego
Ogólna postać wskaźnika rentowności:
(wynik finansowy)i / przychody lub aktywa lub kapitał-pasywa
Wskaźnikowa analiza rentowności:
Wskaźnik rentowności obrotu
Wskaźnik rentowności obrotu = Wynik finansowy / przychody
Wskaźnik rentowności obrotu brutto = zysk brutto / przychody z całokształtu działalności
Wskaźnik rentowności obrotu netto = zysk netto / przychody z całokształtu działalności
Niskie wskaźniki rentowności obrotu sygnalizują wysoki stopień ryzyka operacyjnego.
Wskaźnik rentowności majątkowej
Ogólna postać = (wynik finansowy)i / aktywai
Rentowność majątkowa ogółem ROA = zysk netto / aktywa ogółem
Wskaźnik rentowności finansowej
= wynik finansowy / pasywa
ROZWINIĘCIA CZYNNIKOWE
Służą zidentyfikowaniu zmian w kształtowaniu się wskaźników rentowności
Poszczególne elementy rozwinięcia czynnikowego zawierają informację o efektywności firmy w różnych obszarach gospodarczych:
- wskaźnik rentowności obrotu - charakteryzuje zyskowność sprzedaży (zysk netto/przychody z całokształtu działalności)
- wskaźnik produktywności aktywów - informuje o efektywności produkcyjnej majątku (przychody z całokształtu działalności/aktywa ogółem)
- mnożnik kapitałowy - pokazuje skalę wykorzystania kapitału obcego do finansowania działalności przedsiębiorstwa (pasywa ogółem/kapitał własny)
Piramida wskaźników -ułożona w zależności przyczynowo - skutkowe umożliwia ocenę stopnia oddziaływania każdego ze wskaźników cząstkowych na wielkość badanego wskaźnika syntetycznego umieszczonego na szczycie piramidy.
Model DuPonta - zwieńczeniem jest dwuczynnikowe rozwinięcie wskaźnika rentowności majątkowej. Występują w nim wskaźniki:
- rentowności
- wykorzystania majątku
- zadłużenia
- pomijane są wskaźniki płynności
WZORCOWA ANALIZA RENTOWNOŚCI
W tej metodzie sprawdza się czy wartość wybranych kategorii ekonomicznych lub wskaźników są zgodne z układem relacji uznanym za wzorcowy przez ekspertów z zakresu analizy finansowej.
Etapy postępowania:
- wybór elementów (kategorie ekonomiczne, wskaźniki) wchodzących w skład układu wzorca
- ustalenie na podstawie opinii ekspertów jakie powinny być wzorcowe wartości lub relacje pomiędzy elementami wzorca
- zastosowanie danego układu wzorca do oceny konkretnego przedsiębiorstwa
Formy metody wzorcowej:
- analiza nierówności
- analiza znaków
Analiza nierównosci
Umożliwia zbadanie czy w przedsiębiorstwie zachodzą prawidłowe relacje między tępem przyrostu wyników(zysk, sprzedaż) a dynamiką wzrostu nakladów
Analiza znaków
Sprawdzenie czy znaki wyniku finansowego oraz salda przepływów pieniężnych netto z działalności operacyjnej są zgodne ze wzorcem odnoszącym się do poszczególnych faz rozwoju przedsiębiorstwa:
- faza inicjacji działalności -,-
-faza szybkiego wzrostu -/+, -/+
- faza dojrzałości +,+
- faza schyłku -,-
ANALIZA PRZYCZYNOWA RENTOWNOŚCI - BADANIA SEGMENTOWE
Analiza a polega na działaniach dedukcyjnych,próbie identyfikacji przyczyn które doprowadziły do zjawisk ujawnionych we wstępnej fazie badania rentowności
Cel badań segmentowych: ocena wpływu wyników cząstkowych osiąganych w poszczególnych segmentach działalności firmany końcowy wynik finansowy.
Segmenty:
- działalności operacyjnej - wynik na działalności operacyjnej
- operacji finansowej - wynik na operacjach finansowych
- zdarzeń nadzwyczajnych - wynik na operacjach nadzwyczajnych
- pozostałych obciążeń
Rentowność podstawowej działalności operacyjnej
Przychody ze sprzedaży produktów oraz koszt własny przychodów ze sprzedaży produktów zwykle dominują w ogólnej strukturze przychodów i kosztów. Składniki operacyjne finansowe nadzwyczajne są marginalne - aby dojść do takiego wniosku należy to zbadać czy tak rzeczywiście jest.
Wyliczamy:
Zysk/strata na sprzedaży - zysk brutto = 0
Współczynnik oddziaływania sfery pozaoperacyjnej = zysk/strata na sprzedaży / zysk brutto = 1
Indeksy udziałowe > 0,9
Jeżeli tak jest można założyć że w tym przedsiębiorstwie produkcyjnym analizę rentowności można ograniczyć do analizy zysku, przychodów i kosztów z działalności operacyjnej pomijając inne składniki
ANALIZA PRZYCZYNOWA RENTOWNOŚCI SPRZEDAŻY
Czy przedsiębiorstwo może zwiększyć przychody ze sprzedaży swoich produktów
Czy są możliwości obniżki kosztów wytwarzania produktów w przedsiębiorstwie
Jakie skutki dla wyniku finansowego będzie miało zwiększenie produkcji
- analiza przychodów ze sprzedaży
- analiza kosztów
- analiza relacji między sprzedażą a kosztami
Analiza przychodów ze sprzedaży
Stabilna lub rosnąca sprzedaż świadczy o dobrej kondycji ekonomicznej przedsiębiorstwa, stanowi warunek utrzymania płynności i rentowności w perspektywie długoterminowej
Analiza sprzedaży - źródło informacji o skali ryzyka operacyjnego
W ramach analizy sprzedaży należy ustalić:
- wielkość i strukturę przychodów w podziale na źródła tych przychodów
- zbadać ich dynamikę oraz relacje do przychodów planowanych
Analiza dynamiki sprzedaży powinna być dokonana z wykorzystaniem cen bieżących oraz cen stałych
Badania PRZYCZYNOWO-SKUTKOWE dotyczą wpływu cen sprzedaży i struktury asortymentowej na wielkość przychodów ze sprzedaży. Analiza dotyczy ilości sprzedanych produktów oraz cen po jakich wyroby są sprzedawane.
Badania PROSPEKTYWNE sprzedaży maja na celu oszacowanie planowanego wzrostu poziomu wytwarzania a następnie określenie po jakich cenach powinna być sprzedawana dodatkowa produkcja.
Analiza kosztów
Cel: poznanie poziomu i struktury kosztów w przedsiębiorstwie
Rachunek kosztów- dodatkowy odrębny system ewidencji i sprawozdawczości kosztów, na jego podstawie wyceniane są zapasy oraz ustalany jest wynik finansowy.
Rachunek kosztów pozwala na grupowanie kosztów:
- rodzajowe - jakie koszty zostały poniesione
- kalkulacyjne - na co koszty zostały poniesione
- funkcjonalno - kalkulacyjne - gdzie powstały koszty
Etapy analizy kosztów:
- analiza wstępna - oceniany jest koszt własny przychodów ze sprzedaży produktów w celu wyrobienia sobie wstępnej opinii o sytuacji kosztowej ( czy przedsiębiorstwo jest rentowne, jaką dynamikę wykazują koszty własne, czy przedsiębiorstwo jest w stanie kontrolować - realnie planować koszty)
Wskaźnik poziomu kosztów = koszty uzyskania przychodów z całokształtu działalności / przychody z całokształtu działalności
- analiza ogólna- badane są syntetyczne kategorie kosztowe ujmowane w obowiązkowej sprawozdawczości finansowej
- analiza szczegółowa - prowadzone są specjalistyczne studia kosztowe oparte na danych zaczerpniętych z systemu rachunków kosztów. Dotyczy pozycji kosztowych które ważą na ogólnej wartości kosztów rodzajowych oraz wykazują szczególnie silną dynamikę. Sprawdzenie które czynniki wpływają na ogólny poziom kosztów
W przypadku analiz specjalistycznych obiektem badań mogą być:
- produkty i asortymenty wyrobów wytwarzane przez przedsiębiorstwo
- operacje gospodarcze składające się na proces wytwarzania produktów
- obszary funkcjonowania
-komórki organizacyjne
Układ rodzajowy kosztów
Koszty materialne
- amortyzacja
- zużycie materiałów i energii
- usługi obce materialne
- inne koszty materialne
Koszty niematerialne
- wynagrodzenia
- ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia
- podatki i opłaty
- usługi obce niematerialne
- inne koszty niematerialne
Układ kalkulacyjny kosztów
Koszty bezpośrednie
- materiały bezpośrednie
- płace bezpośrednie
- inne: naprawy gwarancyjne, straty na brakach, transport, koszty specjalne, usługi produkcji pomocniczej
Koszty pośrednie
- różne zasoby i jednostki które są niezbędne aby wytworzyć produkt
1+2 = techniczny koszt wytworzenia
- koszt wytworzenia wyrobów niesprzedanych - bilans
- koszt wytworzenia sprzedanych wyrobów
Koszt własny przychodów ze sprzedaży produktów
- koszt wytworzenia sprzedanych wyrobów -RZIS
- koszty ogólnego zarządu- RZIS
- koszt sprzedaży- RZIS
Kalkulacja kosztu jednostkowego produktu - na podstawie danych z rachunku kosztow
Jednostkowy koszt wyrobu = jednostkowe koszty bezpośrednie + jednostkowe koszty pośrednie
Jednostkowy wskaźnik poziomu kosztów dla i -tego produktu = jednostkowy koszt wyrobu i-tego produktu / cena sprzedaży i-tego produktu
Wskaźnik ten służy do oceny kosztochłonności poszczególnych produktów ujętych w programie produkcyjnym jest również stosowany do benchmarkingu czyli do porównania wysokości kosztów wytworzenia tego samego produktu w różnych przedsiębiorstwach
Czynniki mające wpływ na jednostkowy koszt:
- wielkość produkcji w ujęciu ilościowym i wartościowym
- rodzaj i asortyment produkcji
- ilościowe zużycie czasu pracy materiałów narzędzi usług obcych
- ceny materiałów narzędzi środków trwałych stawki wynagrodzeń stawki taryfowe stawki amortyzacji
- stopień mechanizacji i amortyzacji procesu produkcyjnego oraz wyposażenie firmy w środki techniczne
- warunki zaopatrzenia i zbytu lokalizacja firmy
Analizy szczegółowe dotyczą kosztów pośrednich:
- koszty zakupu
- koszty wydziałowe
- koszty zarządu
- koszty sprzedaży
Koszty zakupu - obejmują koszty nieuwzględnione w cenie zakupu a ponoszone przez przedsiębiorstwo od momentu przyjęcia materiałów do magazynu
Koszty wydziałowe - powstają wskutek użytkowania środków trwałych przypisanych do konkretnego wydziału, są to też koszty związane z zarządzaniem organizacją i obsługą produkcji na wydziale
Koszty zarządu - zawierają te koszty które wynikają z funkcjonowania przedsiębiorstw jako całości, obejmują one:
- koszty generowane przez zarząd firmy
- koszty ogólnozakładowe których nie można rozliczyć na poszczególne wydziały
Koszty sprzedaży - pokrywają wydatki poniesione przy organizacji i realizacji sprzedaży wyrobów przedsiębiorstwa. Składają się na nie również nakłady na działania związane z szeroko pojętą działalnością marketingową
Układ funkcjonalno - kalkulacyjny
- koszty fazy zaopatrzenia
- koszty fazy produkcji
- koszty fazy sprzedaży
- koszty ogólnego zarządu
Analiza operatywna to krótkookresowe badanie kosztów prowadzone na poziomie wydziałów i stanowisk bezpośrednio produkcyjnych.
Zadania analizy operatywnej:
- ocena wykonania planów kosztów przypisanych do odpowiednich komórek organizacyjnych firmy
- badanie wskaźników zużycia, norm pracochłonności od których zależy poziom bezpośrednich i pośrednich kosztów produkcji
Przedmiotem analizy operatywnej może być:
- ilość, jakość i wartość wytworzonej produkcji
- czas i wydajność pracy oraz wynagrodzeń bezpośrednio produkcyjnych
- czas pracy i wynagrodzenia pracowników zatrudnionych pośrednio w produkcji
- ilość i wartość zużycia materiałów bezpośrednich z uwzględnieniem odpadów i strat
- ilość i wartość zużycia ważniejszych materiałów pośrednich
- ilość i wartość zużycia energii technologicznej i napędowej
- rozchody i zużycie narzędzi oraz opakowań
- ilość i wartość strat na brakach
- stopień wykorzystania mocy produkcyjnych maszyn i urządzeń ze szczególnym uwzględnieniem strat na brakach z tytułu przestojów
- odchylenie od kosztów standardowych, normatywnych, postulowanych, jeśli firma prowadzi odpowiedni rachunek kosztów
RENTOWNOŚĆ DZIAŁALNOŚCI FINANSOWEJ
Analiza przyczynowa - etapy:
- badanie przychodów finansowych
- ocena kosztów finansowych
Wstępny etap analizy przyczynowej wyniku z działalności finansowej - obliczenie indeksów udziału przychodów finansowych w przychodach ogółem oraz indeksu kosztów finansowych w kosztach ogółem.
Badania przyczynowe przychodów:
- uzyskane dywidendy i udziały w zyskach
- otrzymane odsetki
- zysk ze zbycia inwestycji
- odpisy aktualizujące z tytułu ustania przyczyn powodujących trwałą utratę wartości długoterminowych aktywów finansowych lub wzrostu wartości krótkoterminowych aktywów finansowych
Ocena kosztów finansowych dotyczy:
- zarachowanych odsetek
- straty ze zbycia inwestycji
- odpisów aktualizujących z tytułu trwałej utraty wartości aktywów finansowych
RELACJE MIĘDZY PRZYCHODAMI ZE SPRZEDAŻY A KOSZTAMI
Analiza wstępna - badamy relacje miedzy sprzedażą a kosztami w ujęciu bezwzględnym (zależność między sprzedażą a kosztami mierzona jest wynikiem finansowym) i względnym(metody wskaźnikowe)
Wskaźnik poziomu kosztów własnych = koszt własny przychodów netto ze sprzedaży produktów / przychody netto ze sprzedaży produktów
Analiza szczegółowa - dotyczy zależności miedzy przychodami ze sprzedaży a kosztami własnymi w segmencie działalności operacyjnej firmy w części generującej zysk na sprzedaży.
Cel analizy szczegółowej: określenie
- jaka powinna być wartość przychodów ze sprzedaży aby nastąpiło pokrycie poniesionych kosztów
- jaka powinna być wielkość sprzedaży w ujęciu ilościowym aby osiągnąć określoną kwotę zysku
- jaki będzie wpływ zmiany skali produkcji na jej opłacalność
PRÓG RENTOWNOŚCI
Cel analizy progu rentowności:
- zbadanie relacji między sprzedażą a kosztami produkcji z uwzględnieniem struktury i dynamiki kosztów zmiennych i stałych
Zadanie analizy progu rentowności:
- określenie przy jakiej wartości sprzedaży produkcja staje się rentowna
Założenia modelu progu rentowności:
- produkcja jest jednoasortymentowa
- cała produkcja jest sprzedawana
- jednostkowa cena sprzedaży jest stała
- między przychodami ze sprzedaży a produkcją zachodzi zależność liniowa
Sensowność stosowania modelu progu rentowności jest gdy:
- przedsiębiorstwo działa w warunkach wysoce niezaspokojonego popytu na swoje wyroby
- badanie zmian wolumenu produkcji są niewielkie
ANALIZA DŹWIGNI
- jednoczynnikowa analiza wrażliwości
Stopień dźwigni - stosunek względnej zmiany zmiennej zależnej y, czyli ∆y/y do względnej zmiany zmiennej niezależnej x, czyli ∆x/x
Znając wartość stopnia dźwigni można określić o ile zmieni się wartość zmiennej zależnej w wymiarze procentowym.
Badanie dźwigni jest próbą odpowiedzi na pytanie jak zmieni się wynik finansowy jeżeli zmieni się sprzedaż w ujęciu ilościowym lub któryś ze składników kosztowych przy założeniu że pozostałe elementy kalkulacji zysku pozostaną bez zmian.
Dźwignia połączona - polega na studiowaniu relacji między zmianą wielkości sprzedaży w ujęciu ilościowym Q (zmienna niezależna) a zyskiem brutto (zmienna zależna)
Dźwignię połączoną możemy rozłożyć na dwa mechanizmy:
- dźwignię operacyjną
- dźwignię finansową
Dźwignia operacyjna - to zjawisko obniżania się kosztów jednostkowych stałych i zwiększanie się jednostkowego zysku operacyjnego przy wzroście skali produkcji
Analiza dźwigni operacyjnej jest to badanie zjawiska dźwigni ograniczone tylko do oceny relacji między wielkością sprzedaży w ujęciu ilościowym Q a zyskiem operacyjnym.
Przy wzroście wolumenu produkcji Q jednostkowe koszty stałe F/Q maleją ponieważ całkowite koszty stałe F są rozpisywane na coraz większą ilość sprzedawanych produktów
Dynamika dźwigni operacyjnej opisana przez stopień dźwigni zależny jest od struktury kosztów a zwłaszcza relacji między kosztami stałymi a zmiennymi.
Stopień dźwigni operacyjnej może służyć jako miara ryzyka operacyjnego (ryzyko jest miarą chwiejności warunków gospodarowania) Im wyższy stopień dźwigni operacyjnej tym wyższe ryzyko że nawet niewielki spadek wolumenu produkcji spowoduje znaczny spadek zysku operacyjnego a nawet stratę operacyjną. Najwyższe ryzyko prowadzenia działalności gospodarczej występuje w okolicach wartości sprzedaży odpowiadającej progowi rentowności.
Dźwignia finansowa - zależność między wielkością zysku z działalności operacyjnej a zyskiem brutto lub netto (w badaniach uwzględniane są koszty finansowe
Założenia dźwigni finansowej:
- opiera się na modelu firmy opracowanym na potrzeby oceny dźwigni operacyjnej
- saldo zysków i strat nadzwyczajnych jest zerowe
- firma nie wykazuje przychodów finansowych
- koszty finansowe są stałe i odpowiadają odsetkom płaconym tytułu pobranych kredytów
-zysk netto jest obliczany jako zysk brutto pomniejszony o znane obciążenie podatkowe
Stopień dźwigni finansowej jest miarą ryzyka finansowego, czyli niebezpieczeństwa że przedsiębiorstwo przestanie być wypłacalne i nie będzie w stanie spłącać odsetek od zaciągniętych kredytów. Im stopień dźwigni finansowej wyższy tym ryzyko finansowe większe, ponieważ nawet niewielki spadek zysku z działalności operacyjnej prowadzi do utraty rentowności brutto.
WYNIK FINANSOWY JAKO PRZEDMIOT KREATYWNEJ KSIĘGOWOŚCI
Polityka rachunkowości to wybrane i stosowane przez jednostkę rozwiązania dopuszczone ustawą w tym także określone przez MSR zapewniające wymaganą jakość sprawozdań finansowych.
Polega na świadomym wyborze kierownictwa firmy dozwolonych prawideł, metod, konwencji, reguł i praktyk sporządzania i prezentacji sprawozdań finansowych.
Kryterium rzetelnej prezentacji - prowadzimy politykę rachunkowości neutralną ze względu na wykazywany wynik finansowy
Księgowość aktywna ze względu na wykazywany wynik finansowy - kierownik dysponuje określoną swobodą i może dążyć do ujawnienia składników bilansowych oraz wyniku finansowego w taki sposób aby efekt informacyjny związany z opublikowaniem sprawozdań finansowych był zgodny z interesem przedsiębiorstwa.
Kreatywna księgowość -(przestępstwo) manipulowanie wynikami jest świadomym naruszeniem pyrcypium rzetelnej prezentacji w tym zasad kontynuacji działania, współmierności oraz wymogu kompletności
Zwiększanie zysku
- podwyższenie sprzedaży
- zmniejszenie kosztów
Pompowanie sprzedaży - wywieranie nacisków przez firmę na dealerów aby przed końcem roku rozbudowali swoje zapasy.
Pożyczanie sprzedaży - firma zwraca się do zaprzyjaźnionego odbiorcy aby tuż przed kocem roku złożył wyjątkowo duże zamówienie, zwykle opatrzone klauzulą że odbiorca może anulować zamówienie, a nawet zwrócić już dostarczone towary.
Fałszowanie sprawozdań - ewidencjonowanie faktur jeszcze niezaakceptowanych przez odbiorców
Manipulacje kosztami polegają na ich przesuwaniu w czasie.
Metody bilansowe - kreatywna dezaktywacja przychodów lub kreatywna aktywacja kosztów
W obszarze aktywów obrotowych przedmiotem kreatywnej księgowości mogą być: zapasy, środki pieniężne, rozliczenia międzyokresowe.
Po stronie pasywów manipulacje prowadzone w obszarze kapitału własnego mają raczej na celu kreatywną korektę stosunków właścicielskich w firmie niż doraźne zwiększenie zysku
Zmniejszanie zysku
Wygładzanie - stosuje się gdy kierownictwo jest przekonane ze spodziewany w danym roku znaczący wzrost zysków ma charakter incydentalny w przyszłym roku nastąpi względny spadek rentowności co może być źle przyjęte przez rynek - stosuje się transfer części zysków tegorocznych na następne lata
Wstrzymywanie sprzedaży - do firmy wpływa mniej pieniądza co zmniejsza możliwość jego wyprowadzenia poza firmę
Metody kosztowe:
- zintensyfikowanie szkoleń, remontów lub kampanii reklamowych
- skrócenie czasu amortyzacji
- unikanie aktywacji kosztów
- zaniechanie rozliczeń międzyokresowych kosztów
- w warunkach wysokiej inflacji preferowanie metody LIFO wyceny zapasów
Tworzenie fikcyjnych kosztów - kupowanie faktur na niewykonane dostawy i usługi
Obniżanie zysku celem zmniejszenia dywidendy wypłacanej ogółowi akcjonariuszy. polityka ta jest nagminna w spółkach akcyjnych gdzie znaczna część akcji znajduje się w rękach kilku znaczących inwestorów a pozostała część kapitału akcyjnego została wniesiona przez drobnych akcjonariuszy
Przeforsowanie decyzji o zakupie innej firmy po cenie znacznie przewyższającej jej rzeczywistą wartość (sprzeczne z prawem).
RETROSPEKTYWNA ANALIZA MAJĄTKOWO - KAPITAŁOWA
Zadania: określenie czy:
- relacje między najważniejszymi kategoriami majątku a kapitałem przedsiębiorstwa są właściwe
- wielkość i struktura majątku firmy są prawidłowe uwzględniając skalę prowadzonej działalności gospodarczej
- struktura pasywów jest poprawna ze względu na kryteria dostępności kosztu i terminu wymagalności kapitałów finansujących majątek przedsiębiorstwa.
Wstępna faza - czytanie bilansu
-standardowe metody analityczne - porównawcza, badanie struktury i dynamiki oraz analiza wskaźnikowa
Badanie bilansu w układzie poziomym - ocena relacji między aktywami a pasywami
Badanie bilansu w układzie pionowym - identyfikacja jego struktury przez wyliczenie udziału poszczególnych kategorii aktywów i pasywów w ogólnej sumie bilansowej oraz ocenie wewnętrznej struktury wyróżnionych grup majątku i kapitału
Analiza majątkowo - kapitałowa w ujęciu problemowym obejmuje zagadnienia:
- badanie relacji między aktywami i pasywami - pozioma - stopień spełnienia złotych zasad finansowania
- ocena struktury i dynamiki majątku przedsiębiorstwa - analiza pionowa bilansu po stronie aktywów - informacja o skali ryzyka operacyjnego
- analiza struktury i dynamiki źródeł finansowania - analiza pionowa bilansu po stronie pasywów
Analiza pozioma bilansu
Zależność między poszczególnymi kategoriami aktywów a pasywami bada się posługując się oceną stopnia spełnienia złotych relacji finansowania - analiza statyczna
Analiza zależności między aktywami a pasywami:
- złota zasada bilansowa
- złota zasada bankowa
- analiza wskaźnikowa
Złota zasada bilansowa
- majątek źle zbywalny którego posiadanie wiąże się z dużym ryzykiem powinien być finansowany w sposób bezpieczny
-aktywa trwałe powinny być finansowane przez kapitał własny a aktywa obrotowe przez kapitał obcy
- dopuszczone jest finansowanie aktywów obrotowych nadwyżką kapitałów własnych
Złota zasada bankowa
- powinna zachodzić zgodność między czasem związania aktywów a czasem związania kapitału finansującego te aktywa niezależnie od jego pochodzenia
- płynność aktywów powinna być skorelowana z terminowością pasywów, ponieważ majątek długoterminowy należy finansować kapitałem długoterminowym, a majątek krótkoterminowy, kapitałem krótkoterminowym
- dopuszczone jest finansowanie majątku krótkoterminowego nadwyżką kapitału długoterminowego
Srebrna zasada bankowa
- pełne pokrycie aktywów stałych przez kapitał stały
Stopień postrzegania złotych zasad finansowania jest miarą ryzyka prowadzenia działalności gospodarczej
Analiza dynamiczna
- bilans ruchu - na jego podstawie można określić tendencje zmian w strukturze bilansu
- bilans różnic
- bilans pokrycia finansowego
- rachunki funduszowe
Analiza pionowa bilansu - badanie aktywów
Cel:
- monitorowanie czy przedsiębiorstwo racjonalnie gospodaruje swoim majątkiem
- zasada racjonalności jest spełniona jeżeli firma posiada tyle majątku ile jest niezbędne do utrzymania założonego poziomu aktywności gospodarczej
Badanie dynamiki i struktury poszczególnych składników majątkowych przedsiębiorstwa odpowie na pytania:
- czy tempo zmian wartości aktywów jest proporcjonalne do dynamiki aktywności gospodarczej
- czy aktywa wykazują właściwą produktywność
- czy relacje między aktywami trwałymi a obrotowymi są prawidłowe uwzględniając przynależność branżową przedsiębiorstwa
Etapy analizy pionowej aktywów:
- analiza wstępna
- analiza aktywów obrotowych
- analiza aktywów trwałych
Analiza wstępna
- polega na zbadaniu dynamiki kategorii bilansowej „Aktywa ogółem”
- wzrost wartości aktywów ogółem zwykle świadczy o rozwoje przedsiębiorstwa i przyroście jego majątku
-spadek wartości aktywów ogółem może być sygnałem procesów regresywnych może być także efektem procesów restrukturyzacyjnych, działań na rzecz odchudzenia firmy ze zbędnego niewykorzystywanego majątku
Wskaźnik struktury aktywów = aktywa trwałe / aktywa obrotowe
Wskaźnik wykorzystania aktywów ogółem = przychody netto ze sprzedaży produktów / aktywa ogółem
Analiza rzeczowych środków trwałych
Zadania:
- zbadanie zmian wielkości i struktury poszczególnych składników rzeczowych środków trwałych
- ocena efektywności wykorzystania rzeczowych środków trwałych
Badania najważniejszych procesów kształtujących dynamikę zmian tej kategorii bilansowej:
- procesów zmniejszających stany rzeczowych środków trwałych tj. procesów dekapitalizacji, amortyzacji, umorzeń i likwidacji
- procesów zwiększających stany rzeczowych środków trwałych czyli procesów inwestycyjnych
Działalność firmy jest tym bardziej ryzykowna im wyższa jest wartość indeksu udziału rzeczowych środków trwałych w aktywach ogółem gdyż zazwyczaj powoduje to podniesienie poziomu kosztów stałych.
Tabela ”Zmiany środków trwałych (wg grup rodzajowych)”:
- wartość brutto środków trwałych na początek i koniec roku bilansowego w tym:
* zwiększenia wartości przez zakup
* zmniejszenia wartości przez likwidację
- wartość netto środków trwałych na koniec roku bilansowego
- amortyzacja za okres i skumulowanej amortyzacji (umorzenia)
- odpisów z tytułu trwalej utraty wartości
Wstępny etap analizy rzeczowych środków trwałych - identyfikacja i ocena zmian które zaszły w bezwzględnej wartości aktywów oraz ich strukturze w badanym okresie
Wskaźnik unieruchomienia majątku produkcyjnego = rzeczowe środki trwałe / operacyjne aktywa obrotowe
Wskaźnik unieruchomienia jest miarą ryzyka operacyjnego. Ryzyko wynika z niebezpieczeństwa że przy załamaniu się sprzedaży firma nie będzie w stanie szybko zredukować swojego majątku produkcyjnego i ograniczyć kosztów jego utrzymania
Analiza wskaźnikowa rzeczowych aktywów trwałych
W ujęciu bilansowym
- wskaźnik zużycia aktywów trwałych
- wskaźnik dekapitalizacji brutto
W ujęciu wynikowym
- wskaźnik zyskowności aktywów trwałych
- wskaźnik wykorzystania aktywów trwałych
Analiza pionowa bilansu - badanie pasywów
Cel:
- sprawdzenie poprawności relacji zachodzących między kapitałem własnym a kapitałami obcymi finansującymi majątek przedsiębiorstwa
Etapy:
- analiza relacji między kapitałem własnym a kapitałami obcymi - analiza wstępna pasywów
- analiza kapitałów własnych
- analiza kapitałów obcych
Wstępna analiza pasywów
- przeprowadzane są standardowe studia dynamiki oraz struktury poszczególnych kategorii składających się na kapitał przedsiębiorstwa
- badane jest tempo zmian kapitałów własnych, zobowiązań długoterminowych i krótkoterminowych także pod kątem identyfikacji zmian cyklicznych, sezonowych
W ramach analizy pionowej kapitału badane są udziały pasywów ze względu na prawo własności. Na podstawie tego kapitały dzielimy na kapitały własne i obce-dłużnymi. Struktura kapitału określa skalę ryzyka prowadzenia działalności gospodarczej oraz zdolność firmy do trwałego utrzymania rentowności
Wskaźnik struktury pasywów = kapitał własny / kapitał obcy
Wskaźnik struktury pasywów jest ważnym miernikiem ryzyka finansowego. Im wskaźnik ten jest niższy tym ryzyko finansowe jest wyższe
Dominacja kapitału własnego w strukturze pasywów jest dobrze oceniana przez otoczenie ekonomiczne firmy.
10