Ekonomia zaliczenie.

ekonomia (termin itp.)- - nauka społeczna analizująca i opisująca produkcję, dystrybucję oraz konsumpcję dóbr. Ekonomia jest nauką o tym, jak jednostka i społeczeństwo decydują o wykorzystaniu zasobów. Termin ekonomia pochodzi z greckiego οίκος (oikos) - dom i νομος (nomos) - prawo, reguła. Jednym z podstawowych pojęć ekonomii jest rzadkość dóbr. Niemal wszystko jest rzadkie: żadna ilość dóbr nie jest w stanie całkowicie usatysfakcjonować społeczeństwa, bez względu na stopień zamożności każdy chce mieć więcej. Ekonomia nazywa ten stan nieograniczonością potrzeb ludzkich. Przedmiot zainteresowania ekonomii częściowo pokrywa się z zagadnieniami badanymi w ramach innych nauk społecznych, ale ekonomia zajmuje się głównie relacjami zachodzącymi między kupującym a sprzedającym oraz analizą rynku. Tradycyjnie ekonomię dzieli się na mikroekonomię, która zajmuje się zachowaniem indywidualnego konsumenta, przedsiębiorcy, handlowca, rolnika oraz na makroekonomię, która skupia swoją uwagę na badaniu takich wielkości jak całkowity dochód gospodarki, odsetek osób zatrudnionych, przepływ kapitału. Dzisiaj ekonomiści, uwzględniając oddziaływanie handlu zagranicznego i wzajemne powiązania gospodarcze na świecie, wyróżniają również dodatkowo, jako działy ekonomii, międzynarodowe stosunki gospodarcze - zajmujące się uwzględnieniem wpływu międzynarodowej wymiany handlowej na gospodarkę państwa oraz gospodarkę światową - dział ekonomii zajmujący się gospodarką całego świata jako jednego organizmu.

- niewidzialna ręka rynku- jest metaforą użytą przez Adama Smitha, Za jej pomocą Smith starał się opisać mechanizm charakterystyczny dla gospodarek kapitalistycznych, a polegający na tym, że działania poszczególnych jednostek, wynikające z ich egoistycznych chęci zaspokojenia własnych potrzeb w istocie przyczyniają się również do realizowania potrzeb społecznych. Poprzez niewidzialną rękę rynku Smith stara się wykazać, że mechanizm rynkowy jest zdolny do samodzielnej regulacji procesu zaspokajania potrzeb społecznych i tym samym odrzuca konieczność interwencjonizmu i protekcjonizmu państwowego, jako warunków realizacji interesu publicznego. Smith argumentuje, że przedsiębiorca produkujący określone dobra nie robi tego z pobudek altruistycznych, lecz z egoistycznej chęci zysku. Jednak w swoim dążeniu do zysku zaspokaja on (niejako "przy okazji") potrzeby innych ludzi poprzez dostarczanie im produkowanych przez siebie dóbr. W ten sposób - powodowany niewidzialną ręką rynku - przyczynia się do zaspokojenia potrzeb społecznych
- ekonomia pozytywna, ma za zadanie wyjaśnianie zjawisk ekonomicznych, jest oparta na obiektywnej wiedzy o rzeczywistości. Bada zjawiska gospodarcze takie, jakimi są. Analizuje skutki zmian warunków ekonomicznych lub wariantów uprawianej polityki gospodarczej, bez formułowania sądów wartościujących. Jest stosowana przez ekonomistów, którzy efekty swojej pracy przedstawiają wyłącznie jako zdarzenie gospodarcze, prezentując dane empiryczne i budując niewartościujące teorie. Jej celem - obok wyjaśniania - jest także edukacja oraz formułowanie hipotez (prognoz). Ekonomia pozytywna formułuje sądy, będące obiektywnym i naukowym objaśnieniem funkcjonowania gospodarki. Ekonomia pozytywna koncentruje się na wypracowaniu najbardziej uniwersalnych narzędzi i metod analizy ekonomicznej w celu możliwie wszechstronnego uogólnienia procesów gospodarczych i mechanizmów ekonomicznych.

ekonomia normatywna- to ekonomia dokonująca wartościowań faktów opisywanych przez ekonomię pozytywną. Opierając się m.in. na koncepcjach polityki społecznej, polityki gospodarczej i historii gospodarczej formułuje zalecenia co do świadomego kształtowania rzeczywistości ekonomicznej. W ekonomii normatywnej formułowane są tezy oparte na własnych systemach wartości badacza i często przyjmują formy zaleceń czy przekształcają się w odrębne szkoły ekonomiczne. Ekonomia normatywna, zwana też ekonomią subiektywną, na podstawie obserwacji rynku i zjawisk w nim zachodzących, wyciąga wnioski na przyszłość, stara się przewidzieć skutki obecnych działań gospodarczych

- mikroekonomia- jest dziedziną ekonomii zajmującą się badaniem zachowania indywidualnych konsumentów, przedsiębiorstw i rynków. W badaniach mikroekonomicznych gospodarkę danego kraju bądź regionu traktuje się jako zbiór podmiotów, nie zaś jako jeden organizm (jak w makroekonomii). W silnym obecnie nurcie ekonomii neoklasycznej spotykamy prawie wyłącznie matematyczne (statystyczne, analityczne) modele zachowań zbiorów podmiotów, np. konsumentów, przedsiębiorstw, instytucji publicznych itd.

Do podstawowych zagadnień mikroekonomii należą:

teoria wyboru konsumenta, teoria postępowania producenta, konkurencja doskonała, konkurencja niedoskonała, konkurencja monopolistyczna, monopol, oligopol, ryzyko i niepewność w działaniach gospodarczych, rynki czynników produkcji, równowaga ogólna i dobrobyt rola rządu

makroekonomia- dziedzina ekonomii posługująca się wielkościami agregatowymi (zbiorczymi, dotyczącymi całej gospodarki) do badania prawidłowości występujących w gospodarce jako całości. Przedmiotem zainteresowania makroekonomii jest przede wszystkim tworzenie i podział dochodu narodowego a także zagadnienia związane między innymi z inflacją, bezrobociem, inwestycjami, bilansem płatniczym i handlowym, z uwzględnieniem polityki pieniężnej banku centralnego oraz polityki gospodarczej i fiskalnej państwa.Makroekonomia bada gospodarkę, zarówno narodową jak i światową, jako ogół zależności, występujących między najważniejszymi agregatami gospodarczymi, takimi jak: łączny (globalny) popyt i podaż produktów i usług, średni poziom cen, poziom zatrudnienia, wielkość konsumpcji i inwestycji, czy dochody i wydatki budżetu państwa.Poprzez taką analizę makroekonomia określa związki przyczynowo-skutkowe między zjawiskami gospodarczymi, a także prognozuje tendencje rozwojowe całego systemu gospodarczego. Dzięki temu makroekonomia tworzy podstawy teoretyczne i formułuje przesłanki dla polityki państwa przede wszystkim w zakresie skutecznego osiągania celów gospodarczych takich jak wzrost gospodarczy, stabilny poziom cen czy równowaga bilansów zagranicznych. Ze względu jednak na szerokie zainteresowania makroekonomii i globalne uwarunkowania zależności gospodarczych, teorie makroekonomiczne muszą uwzględniać także inne dziedziny polityki państwa, jak polityka zagraniczna, obronna czy wewnętrzna kraju.

racjonalność zachowań-Zachowanie racjonalne rozumie się jako takie wewnętrznie spójne postępowanie, które umożliwia jednostce maksymalizację satysfakcji. Konsument zachowuje się racjonalnie wtedy gdy przy danym dochodzie stara się kupić takie ilości dóbr, które sprawią mu największe zadowolenie.Zachowanie takie opiera się na trzech założeniach;
Ř Jednostka ma określone preferencje i potrafi, w pewnych granicach określić swoje potrzeby,
Ř jednostka jest zdolna do uporządkowania swych potrzeb w sposób wewnętrzny spójny. Od odczuwanych najbardziej intensywnie do najmniej pożądanych,
Ř jednostka dokonuje wewnętrznie spójnych wyborów w celu maksymalizacji swego zadowolenia.
Z założenia o racjonalności zachowania wynika że;
· poszczególne jednostki dokonują wyboru spośród wielu wariantów wyboru,
· przy dokonaniu wyboru jednostka musi zrezygnować z jednego lub więcej wariantów,
· racjonalne zachowanie wiąże się z kosztem, którym jest wartość najbardziej preferowanego, ale nie wybranego wariantu,
· dążąc do maksymalizacji korzyści, jednostek będzie podejmować działania przynoszące jej więcej korzyści niż kosztów
- rynek-zespół mechanizmów umożliwiający kontakt producentów z konsumentami. Rynek to całokształt transakcji kupna i sprzedaży oraz warunków w jakich one przebiegają. Na rynku konkurencyjnym dokonuje się ustalenia ceny oraz ilości dóbr. To także określona zbiorowość podmiotów gospodarujących zainteresowanych dokonywaniem operacji kupna-sprzedaży określonych dóbr, wartości lub usług. Część zbiorowości reprezentuje podaż (producenci) zaś część popyt (konsumenci). Przeciwstawienie się popytu podaży w określonym miejscu oraz czasie prowadzi do ustalenia ceny wartości będącej przedmiotem obrotu - sprawia to iż dochodzą do skutku transakcje kupna sprzedaży.

Popyt-funkcja przedstawiająca kształtowanie się relacji pomiędzy ceną dobra (towary i usługi), a ilością (liczbą sztuk) jaką konsumenci chcą i mogą nabyć w określonym czasie, przy założeniu niezmienności innych elementów charakteryzujących sytuację rynkową (ceteris paribus). Wykresem tej funkcji jest tzw. krzywa popytu. Należy zwrócić uwagę na różnicę pomiędzy "popytem", a "wielkością popytu". Popyt to cała funkcja, natomiast wielkość popytu to ilość dobra, jaką konsumenci chcą nabyć przy zadanej cenie. "Wielkość popytu przy cenie p" jest więc konkretnym elementem funkcji, któremu na krzywej popytu odpowiada jeden punkt.

Krzywa popytu - jedna z podstawowych krzywych, używanych w mikroekonomii, pokazująca ilość dobra, które konsumenci będą chcieli i mogli nabyć przy różnych cenach rynkowych i przy zachowaniu zasady ceteris paribus.

Krzywą popytu wykreślamy w następujący sposób:

Chociaż to popyt na dany produkt zależy od jego ceny, tradycyjnie cenę produktu zaznaczamy na osi pionowej, natomiast ilość produktu na osi poziomej. W punkcie A cena produktu wynosi P_A a zapotrzebowanie na produkt Q_A. Jeśli cena jest niższa (tak jak w punkcie B), zazwyczaj konsumenci chcą nabyć więcej jednostek produktu. Dla uproszczenia rysunku krzywa popytu jest tutaj prostą, chociaż w rzeczywistości może mieć dowolny przebieg (ale spełniający warunek, że popyt jest funkcją ceny).

Krzywą popytu zestawia się zazwyczaj z krzywą podaży i razem stanowią podstawowy instrument opisujący dynamikę produktu przy zmianie jego ceny. Punkt przecięcia z krzywą podaży wyznacza punkt równowagi cenowej danego produktu.

Krzywa popytu przesuwa się w przypadku zmian środowiska, które zwiększają lub zmniejszają popyt na dany artykuł, np.: zubożenie konsumentów, kampania reklamowa, spadek ceny substytutu danego dobra

Należy odróżnić przesuwanie się krzywej popytu od wędrówki wzdłuż tej krzywej, która spowodowana jest na ogół drobnymi fluktuacjami cen, lub przesunięciem się krzywej

Popyt i podaż

P - cena

Q - ilość dobra

S - podaż

D - popyt

Cenowa elastyczność popytu - stosunek względnej zmiany ilości pożądanego dobra, do względnej zmiany jego ceny, wyrażony współczynnikiem cenowej elastyczności popytu.

Podaż- to ilość dóbr, oferowana na rynku przez producentów przy określonej cenie, przy założeniu niezmienności innych elementów charakteryzujących sytuację na rynku (ceteris paribus). Zależność między ceną a podażą przedstawia krzywa podaży.

Czynniki kształtujące wielkość podaży (Determinanty podaży)

cena danego dobra, czyli ilość pieniędzy jaką producent otrzymuje ze sprzedaży każdej jednostki tego dobra, ceny czynników produkcji, czyli płace, opłaty za energię, czynsz, ceny urządzeń i surowców, procenty od zaciągniętych kredytów - czyli poziom kosztów produkcji, technologia, czyli postęp techniczny ceny dóbr substytucyjnych (zamienników) i komplementarnych (uzupełniających), liczba producentów na danym rynku ,cele przedsiębiorstwa ,oczekiwania dotyczące zmian cen ,eksport oraz import wielkość rezerw ,czynniki przypadkowe, np. pogoda, czas, jakim dysponują producenci interwencyjna polityka państwa, dotacje, subwencje, warunki prawne, elastyczność podaży

Krzywa podaży - jedna z podstawowych krzywych, używanych w mikroekonomii, pokazująca dla danego dobra ile jego jednostek (Q) są skłonni wyprodukować producenci przy danej cenie (P).

Krzywą podaży wykreślamy w następujący sposób:

Chociaż to podaż na dany produkt zależy od jego ceny, tradycyjnie cenę produktu zaznaczamy na osi pionowej, natomiast ilość produktu na osi poziomej. W punkcie A cena produktu wynosi P_A a ilość oferowanego produktu Q_A. Jeśli cena jest niższa (tak jak w punkcie B), to zazwyczaj producenci chcą dostarczyć na rynek mniej jednostek produktu.

Dla uproszczenia rysunku krzywa podaży jest tutaj prostą, chociaż w rzeczywistości może mieć dowolny przebieg (ale spełniający warunek, że podaż jest funkcją ceny). Na ogół krzywa ta jest rosnąca. Krzywą podaży zestawia się zazwyczaj z krzywą popytu i razem stanowią podstawowy instrument opisujący dynamikę produktu przy zmianie jego ceny. Punkt przecięcia z krzywą popytu wyznacza punkt równowagi cenowej danego produktu.Krzywa podaży przesuwa się w przypadku zmian środowiska, które zwiększają lub zmniejszają podaż danego artykułu, np.:

postęp techniczny

zmiany cen surowców

nałożenie przez państwo podatku

Należy odróżnić przesuwanie się krzywej podaży od wędrówki wzdłuż tej krzywej, która spowodowana jest na ogół drobnymi fluktuacjami cen, lub przesunięciem się krzywej popytu.

cena- ilość pewnego dobra (najczęściej pieniądza), za przyjęcie której sprzedający jest gotów zrzec się swoich praw do danego dobra, lub też kupujący jest gotów ją kupić, aby do tego dobra nabyć prawa. Cena może dotyczyć m.in. towaru lub usługi. Według większości teorii ekonomicznych cena równa się wartości danego dobra. Według szkoły austriackiej wartość nie jest wielkością obiektywną i taka równość nigdy nie zachodzi, gdyż wtedy nigdy nie doszłoby do wymiany (każda strona musi bardziej wartościować to co otrzymuje od tego co daje w zamian). Poniżej inne definicje ceny:

Cena - wstępnie ustalona zapłata za określone świadczenia,

Cena - koszt, który musi być poniesiony w momencie zakupu,

Cena - wyrzeczenie poniesione przez korzystającego w celu otrzymania wartości, którą wyrób lub usługa reprezentuje,

Cena - cokolwiek z czego dana osoba musi zrezygnować w zamian za jednostkę nabywanego dobra,

Cena - pieniężny wyraz wartości.

teoria konsumenta (linia ograniczenia budżetowego, krzywa obojętności)- sformułowana na polu mikroekonomii teoria, która przy pomocy narzędzi matematycznych opisuje zachowania indywidualnych konsumentów na rynku oraz wyjaśniania działanie mechanizmu rynkowego w zakresie dystrybucji dóbr i kształtowania cen.

Linia budżetowa jest graficznym odwzorowaniem ograniczenia budżetowego konsumenta. Łączy punkty odpowiadające dostępnym konsumentowi kombinacjom dóbr A i B, przy założeniu wydatkowania na nie całości dochodu. Przy zerowej konsumpcji dobra A, konsument może zakupić
dobra B, z kolei powstrzymując się całkowicie od zakupów dobra B, może nabyć
dobra A. Punkty odpowiadające innym kombinajcom dóbr A i B wykorzystującym całość dochodu konsumenta leżą na prostej danej wyprowadzonym wcześniej równaniem.

Linia budżetowa oddziela kombinacje dostępne konsumentowi od niedostępnych. Wszystkie koszyki dóbr A i B odpowiadające punktom leżącym na prostej lub poniżej niej są dostępne (pkt. K, L oraz M). Wszystkie leżące powyżej (pkt. G) przekraczają aktualne możliwości finansowe konsumenta. Wybory konsumenta dotyczyć będą wyłącznie kombinacji dostępnych. Konsument może nabyć np. koszyk M, zakupując
dobra A oraz
dobra B, lub koszyk K, zakupując
dobra A i
dobra B. Jednak w tym drugim przypadku konsument nie wykorzystuje do końca całości swojego dochodu. Może zwiększyć ilość nabywanego dobra B o
(przechodząc tym samym do koszyka M), bez zmniejszania ilości dobra A. Ponieważ zgodnie z założeniem o nieograniczonych potrzebach każda dodatkowa jednostka dobra powoduje przyrost użyteczności konsumenta (choć zgodnie z prawem malejącej użyteczności krańcowej przyrosty te są coraz mniejsze w miarę zwiększania konsumpcji), to konsumentowi zawsze opłaca się dokupić więcej dobra gdy pozwala mu na to jego dochód. Dlatego też koszyk M będzie zawsze koszykiem bardziej użytecznym dla konsumenta niż koszyk K. Podobnie, będąc w punkcie K, konsument może dokupić
dobra A, nie będąc zmuszonym do zmniejszenia ilości zakupionego dobra B i tym samym przechodząc do koszyka L. Oznacza to, że zarówno koszyk M, jak i koszyk L są bardziej użyteczne dla konsumenta niż koszyk K. Uogólniając to stwierdzenie, można powiedzieć, że dla każdego punktu leżącego poniżej linii budżetowej istnieją co najmniej dwa punkty leżące na linii budżetowej, które charakteryzują się większą użytecznością dla konsumenta. Wnioskiem z tego stwierdzenia jest to, że konsument chcąc maksymalizować swoją użyteczność będzie zawsze poruszał się po linii budżetowej, czyli przy wykorzystaniu całości swojego dochodu.

Krzywa obojętności to zbiór takich kombinacji dóbr i usług, które sprawiają konsumentowi jednakowe zadowolenie, czyli dostarczają mu takiej samej użyteczności całkowitej.

konkurencja-proces, w którym podmioty rynkowe współzawodniczą ze sobą w zawieraniu transakcji rynkowych poprzez przedstawianie korzystniejszej od innych podmiotów oferty rynkowej celem realizacji swoich interesów.

Konkurowanie może się odbywać w oparciu o wiele cech oferty rynkowej, takich jak cena, jakość, forma płatności i wiele innych. W zależności od struktury rynku, na którym zachodzi proces konkurencji, wyróżnia się różne modele konkurencji.

Pojęcie konkurencji dotyczy zarówno producentów, jak i konsumentów. Kupujący także konkurują między sobą o to, aby nabyć ograniczoną ilość dóbr na najkorzystniejszych warunkach. Przykładem ilustrującym konkurowanie między sobą kupujących jest aukcja dzieła sztuki. Jednostkowy charakter dzieła sztuki powoduje, że kupujący mają do czynienia z dobrem rzadkim, w związku z czym muszą złożyć ofertę lepszą od pozostałych uczestników aukcji, jeżeli chcą nabyć dobro dostępne w ograniczonej ilości. W ekonomii konkurencję uważa się za podstawę wolnego rynku, który zakłada wolność współzawodniczenia ze sobą na wszystkich podmiotów gospodarczych na wszystkich obszarach handlu i usług. Teoretycznym ujęciem wolnego rynku jest model konkurencji doskonałej. Zakłada się, że przedsiębiorca pragnie maksymalizować realizację swoich interesów na subiektywnie postrzeganym rynku. Aby to uczynić musi zaoferować produkt lepszy od konkurentów. Wiąże się to zarówno z doskonaleniem samego produktu jak i z całym zestawem działań mających skłonić klienta do zakupu: od ulepszania metod sprzedaży po działania marketingowe takie jak reklama danego dobra (usługi lub towaru), odpowiednia dystrybucja produktu czy jego cena. W języku potocznym konkurencja to także grupa przedsiębiorstw tej samej branży, współzawodnicząca z danym podmiotem na tym samym rynku. W szerszym znaczeniu przedsiębiorstwo konkuruje nie tylko z innymi przedsiębiorstwami na swoim rynku, ale także z potencjalnymi uczestnikami rynku, producentami dóbr substytucyjnych, dostawcami, odbiorcami i innymi podmiotami tworzącymi otoczenie konkurencyjne.

Oligopol- forma struktury rynkowej, różna od doskonałej konkurencji, gdzie występuje znaczna ilość małych konkurentów, oraz od czystego monopolu, gdzie istnieje tylko jedna potężna firma; dominująca forma w krajach rozwiniętych; sytuacja na rynku, w której występuje tylko kilku dużych producentów danego dobra czy też dostawców usługi.Charakterystyczną cechą dla oligopolu jest brak konkurencji cenowej między uczestnikami takiego rynku. Rywalizacja przedsiębiorstw odbywa się na innych płaszczyznach (jakość, reklama, usługi dodatkowe itp.). Zachowania uczestników oligopolu próbuje się tłumaczyć przy użyciu teorii gier. Istnieją tutaj duże bariery wejścia i wyjścia. Oligopol jest formą konkurencji niedoskonałej, charakteryzuje się najwyższym stopniem monopolizacji. Przedsiębiorstwa oligopolistyczne mają możliwości tworzenia nowych form instytucjonalnych, co pozwala na poprawę ich pozycji monopolistycznych. Proces ten nazywamy mianem fuzji i może on przybierać różne formy:

Kartel - to monopolistyczne porozumienie (najczęściej tajne) między samodzielnymi finansowo, technicznie i prawnie producentami, zmierzającymi do ograniczenia lub całkowitego wyeliminowania konkurencji między nimi. Porozumienie może dotyczyć wielkości wytwarzanej produkcji, podziału rynków zbytu lub poziomu ustalonych cen.

Syndykat - to forma zjednoczenia monopolistycznego ograniczająca samodzielność handlową należących do niego firm ale pozostawiająca ich samodzielność prawną i wytwórczą. Firmy wchodzące w skład syndykatu tworzą wspólne biura sprzedaży.

Trust - to najwyższa forma zjednoczenia monopolistycznego. Powstała z połączenia większej liczby firm, które tworzą jedną firmę pod wspólnym zarządem i radą nadzorczą. Firmy tracą całkowicie swą samodzielność pod względem handlowym, wytwórczym i prawnym. Natomiast właściciele samodzielnych drobnych firm stają się udziałowcami trust.

Koncern - to połączenie syndykatu z trustem lub kartelem, czyli zjednoczenie wielkich firm, różnych gałęzi przemysłu, firm handlowych i banków.

Monopol- to struktura rynkowa charakteryzująca się:

występowaniem na rynku tylko jednego dostawcy danego towaru, który kontroluje podaż i ceny, oraz wielu odbiorców; występowaniem barier uniemożliwiających innym firmom wejście na rynek (np. ustawodawstwo, patenty, koszty itp.);

Monopol może mieć charakter:

państwowy - kiedy prawo danego państwa pozwala świadczyć usługi lub produkować określony asortyment towarów tylko jednemu podmiotowi (np. monopol spirytusowy, monopol loteryjny itp.); wymuszony - kiedy jeden z producentów towaru/usługi osiąga taką pozycję na rynku, że pozostali producenci bankrutują; naturalny - wynikający z natury dostarczanej usługi/towaru, gdy ze względów technicznych konkurencja wielu podmiotów jest niemożliwa lub utrudniona (np. koleje żelazne, dostarczanie prądu elektrycznego i gazu, telekomunikacja itp.).

W przypadku monopolów naturalnych i wymuszonych w wielu krajach świata tworzone jest specjalne prawodawstwo które reguluje zmonopolizowany rynek, w sposób sztuczny tworząc na nim warunki do powstania i rozwoju konkurencji.

Wzrost gospodarczy- zwiększenie się rocznej produkcji dóbr i usług w kraju. Jeśli w kolejnym roku w całej gospodarce uda się sprzedać więcej towarów i usług niż w roku poprzednim - mamy do czynienia ze wzrostem gospodarczym. Kiedy jesteśmy w stanie więcej zarobić, źródłem wzrostu jest nasza praca. Ale jeśli w tym samym czasie, gdy wzrosły nasze zarobki, o tyle samo podniosły się ceny towarów, które kupujemy, mieliśmy do czynienia tylko ze wzrostem nominalnym. Nie możemy bowiem kupić więcej niż poprzednio. Dlatego cieszyć się można tylko z wzrostu realnego, czyli po uwzględnieniu inflacji. Wzrost gospodarczy odnosi się tylko do zmian ilościowych, przy założeniu, że podstawowe wielkości makroekonomiczne charakteryzują się długofalowym trendem. Głównym czynnikiem pobudzającym wzrost gospodarczy w krótkim okresie jest popyt konsumpcyjny i inwestycyjny, krajowy i zagraniczny. W długim okresie natomiast- dostateczna podaż i efektywność czynników wytwórczych. Coraz częściej czynnikiem wzrostu staje się też handel zagraniczny. Tempo wzrostu (lub spadku) produktu krajowego brutto jest (w przybliżeniu) sumą wskaźników obrazujących zmiany stanu zatrudnienia oraz wydajności pracy. Jednym z najważniejszych źródeł wzrostu wydajności jest postęp techniczny oraz dynamika inwestycji.

produkt krajowy brutto- całkowita wartość dóbr i usług wytworzonych przez społeczeństwo w ciągu danego roku na terenie danego kraju(kiedy rośnie PKB społeczeństwo staje się bogatsze), produkt narodowy brutto- całkowita wartość wyrobów i usług wytworzonych przez obywateli danego kraju w ciągu jednego roku, PNB uwzględnia również dochody krajowych firm uzyskane za granicą, nie uwzględnia dochodów obcych firm działających w kraju, stopa wzrostu dochodu narodowego (lub realnego produktu krajowego brutto). Oznacza ona stosunek przyrostu dochodu narodowego w badanym okresie do wielkości dochodu narodowego w okresie bazowym. wielkość produktu PKB przypadająca na jednego mieszkańca. Bariery rozwoju gospodarczego są bardzo zróżnicowane w zależności od: osiągniętego poziomu rozwoju, historycznie ukształtowanego sposobu i poziomu życia ludności, powierzchni i zaludnienia kraju, położenia geograficznego, zasobności w bogactwa naturalne, tradycji wytwórczych i kulturalnych, kierunków specjalizacji produkcji i usług, udziału w międzynarodowym podziale pracy i innych. Bariery rozwoju grupować można według różnych kryteriów. Z reguły wyodrębnia się 4 główne aspekty rozwoju gospodarczego: polityczny, społeczny, techniczny i przyrodniczy.

Ekonomiści wymieniają cztery podstawowe czynniki wzrostu gospodarczego (cztery „siły napędowe” wzrostu). Są to:

Praca (w ujęciu ilościowym- podaż pracy, jak i jakościowym- dyscyplina pracy, wykształcenie, kwalifikacje motywacja)

Zasoby naturalne (ziemia, zasoby mineralne, paliwa, jakość środowiska)

Kapitał- środki wykorzystywane w procesie produkcji

kapitał rzeczowy (maszyny, fabryki, drogi)

kapitał finansowy

kapitał ludzki

Technologia (nauka, technika, zarządzanie, przedsiębiorczość)

Produkt Krajowy Brutto (PKB)- to jeden z podstawowych mierników dochodu narodowego stosowanych w rachunkowości narodowej. PKB opisuje zagregowaną wartość dóbr i usług finalnych wytworzonych na terenie danego kraju w określonej jednostce czasu (najczęściej w ciągu roku).

Kryterium geograficzne jest jedyne i rozstrzygające. Nie ma znaczenia np. pochodzenie kapitału, własność firmy itp.

Wartość wytworzonych dóbr i usług finalnych oblicza się, odejmując od produkcji całkowitej wartość dóbr i usług zużytych do tej produkcji. W skali przedsiębiorstwa jest to więc wartość dodana, a PKB jest sumą wartości dodanej wytworzonej przez wszystkie podmioty gospodarujące. Zgodnie z tym od strony produkcyjnej:

PKB = produkcja globalna kraju - zużycie pośrednie = suma wartości dodanej ze wszystkich gałęzi gospodarki narodowej.

Obliczanie PKB na podstawie powyższej formuły jest uciążliwe, gdyż statystyka państwowa nie podaje ani bezpośrednich miar produkcji globalnej, ani zużycia pośredniego. Dlatego w praktyce stosuje się inne formuły. Najpopularniejsza z nich ma podstawę w spostrzeżeniu, że PKB jest w dobrym przybliżeniu równy finalnym wydatkom wszystkich nabywców wartości dodanej wytworzonej na terenie kraju. Zatem od strony popytowej:

PKB = konsumpcja + inwestycje + wydatki rządowe + eksport - import + zmiana stanu zapasów.

W praktyce rzadko zdarza się, aby przedsiębiorstwa i instytucje publiczne znacznie powiększały zapasy albo pozbywały się ich, więc zmiana stanu zapasów w gospodarce jest wielkością niedużą i na ogół pomija się ją w obliczeniach PKB.

Trzecia formuła wynika z faktu, że suma wydatków musi być równa sumie dochodów ze wszystkich źródeł. Zatem od strony dochodowej:

PKB = dochody z pracy + dochody z kapitału + dochody państwa + amortyzacja. Powyższa formuła wyraża podział wartości dodanej pomiędzy pracę (pracowników najemnych), kapitał (właścicieli kapitału, inwestorów), państwo i odtworzenie zużytego majątku.

Produkt narodowy brutto (PNB, ang. GNP) - miara wartości wszystkich dóbr i usług finalnych wytworzonych przez obywateli danego państwa oraz przez osoby prawne z siedzibą na jego terenie niezależnie od tego, czy podmioty te działają w kraju, czy za granicą. Pomijane są dochody obcokrajowców w danym państwie.

K - konsumpcja

I - inwestycje

G - wydatki rządowe

En - eksport netto, czyli eksport-import

Dn - dochód netto obywateli za granicą

cykl koniukturalny, -zjawisko występowania w gospodarce wahań różnych mierników ekonomicznych charakteryzujących poziom koniunktury, wokół rosnącego trendu wzrostu gospodarczego, analizowanego w długim okresie. Najczęściej tymi zmiennymi są: PKB, zatrudnienie, ceny, wielkość eksportu i importu, wskaźniki rynku kapitałowego, nakłady inwestycyjne i zapasy przedsiębiorstw, dochody i wydatki ludności, obroty i zyski prze Fazy klasycznego cyklu koniunkturalnego

Cykl koniunkturalny

Faza ożywienia

rosną: produkcja, zatrudnienie, inwestycje, popyt, ceny

maleje: bezrobocie Faza szczytu

koniec wzrostu, ww. wielkości utrzymują się na wysokim poziomie

Faza kryzysu

rośnie: bezrobocie

maleją: produkcja, zatrudnienie, inwestycje, popyt, ceny

Dno koniec spadku, ww. wielkości pozostają na niskim poziomie

W cyklu współczesnym wyróżnia się dwie fazy: ożywienie (Expansion) i recesję (Contraction) przedsiębiorstw.

- inflacja- zjawisko monetarne wywołane szybszym przyrostem ilości pieniądza niż produkcji (obniżanie się siły nabywczej pieniądza). Na rynku obserwowana jest jako długotrwały wzrost średniego poziomu cen określonego koszyka dóbr. W praktyce inflacja na rynku konsumpcyjnym jest inna niż inflacja na rynku zaopatrzeniowym i nieco inaczej wpływa na kondycję gospodarki. Przeciwieństwem inflacji jest deflacja.

Korzystnym efektem niewielkiej inflacji może być ułatwienie renegocjacji realnej wartości niektórych cen oraz płac (zobacz też iluzja pieniądza). Przyczyny inflacji

nadmierna emisja pieniędzy; nieproporcjonalna do wzrostu gospodarczego, prowadzona poprzez 1. dodruk banknotów, 2. oprocentowanie pieniędzy 3. działalność kredytową banków komercyjnych (tzw. "bankowa kreacja pieniądza").

niespodziewany i gwałtowny wzrost kosztów produkcyjnych (np. surowców energetycznych), który prowadzi do ograniczenia zagregowanej podaży

wzrost zagregowanego popytu w gospodarce

niezrównoważony budżet państwa (wydatki z budżetu przewyższają wpływy)

przeinwestowanie gospodarki (nadmierne rozwinięcie procesu inwestycyjnego finansowanego przez państwo)

ingerencja państwa w politykę emisyjną banku centralnego, co prowadzi w rezultacie do nadmiernej ilości pieniądza.

Skutki inflacji

Negatywne skutki inflacji to:

Realny spadek wartości zobowiązań i wierzytelności, które nie podlegają waloryzacji; w szczególności skutkiem inflacji jest względne zmniejszenie się dochodów osób, których nominalne dochody są stałe - te niekorzystne konsekwencje inflacji można w pewnym stopniu zmniejszyć dokonując odpowiednio często waloryzacji zobowiązań.

Tzw. koszty zdartych zelówek - są związane z tym, że w warunkach wysokiej inflacji ludzie dążą do utrzymywania mniejszych zasobów gotówki, co związane jest z pewnymi kosztami, jak np. koszty dojazdu do bankomatu - wraz z rozpowszechnianiem się obrotu bezgotówkowego znaczenie tych kosztów będzie maleć.

Tzw. koszty zmienianych jadłospisów - są to koszty związane z tym, że w warunkach wysokiej inflacji firmy częściej muszą zmieniać ceny, co wiąże się z dodatkowymi kosztami - przykładowo restauracje muszą częściej zmieniać jadłospisy.

Konsumentom łatwiej jest porównywać ceny oferowane przez różnych sprzedawców, gdy inflacja jest niska.

pieniądze, banki centralne i komercyjne- Pieniądz - materialny lub niematerialny środek, który można wymienić na towar lub usługę. Bank centralny - instytucja odpowiedzialna za funkcjonowanie systemu bankowego. Zazwyczaj działa jako jednostka państwowa bądź podporządkowana państwu. W Polsce funkcję banku centralnego pełni Narodowy Bank Polski. Bank centralny emituje pieniądz gotówkowy. Jest jedyną instytucją uprawnioną do emitowania znaków pieniężnych w danym państwie. Bank centralny jest bankiem skarbu państwa. Prowadzi rachunki instytucji państwowych. Utrzymuje rachunki depozytowe państwa, prowadzi kasową obsługę budżetu, obsługuje dług publiczny. Każdy bank komercyjny posiada w banku centralnym rachunek, na którym rejestruje rozliczenia z innymi bankami. Bank centralny świadczy usługi bankowe innym bankom (Przyjmuje depozyty po tzw. stopie depozytowej oraz udziela im kredytów). Bank centralny realizuje również transakcje z zagranicznymi bankami centralnymi i instytucjami międzynarodowymi.

Banki komercyjne- przedsiębiorstwa usługowe, którego przedmiotem działania są operacje finansowe. Ze względu na swoją rolę i zadania im powierzone są instytucjami zaufania publicznego. Zgodnie z przepisami ustaw, są one osobami prawnymi działającymi na podstawie zezwoleń uprawniających do wykonywania czynności bankowych obciążających ryzykiem środki powierzone pod jakimkolwiek tytułem zwrotnym. Banki komercyjne wchodzą w skład dwuszczeblowego systemu bankowego, który składa się także z banku centralnego. Jednak pod względem wysokości aktywów i różnorodności prowadzonej działalności, to banki komercyjne stanowią podstawę sektora bankowego. Ze względu na fakt, że są one zorientowane na operacje bieżące, są one także podstawowymi uczestnikami rynku pieniężnego i rynku krótkoterminowego.Celem ich działania jest zaspokajanie potrzeb klientów, przy jednoczesnym dążeniu do osiągania zysku.

- bilans składowy, handel międzynarodowy- Handel międzynarodowy, mimo postępującej globalizacji, jest nadal jednym z głównych powiązań gospodarek poszczególnych państw z gospodarką światową. Dlatego znajomość praw i reguł obowiązujących w tym handlu na przestrzeni wieków ma duże znaczenie dla zrozumienia mechanizmów nakręcających wzrost i stymulujących rozwój gospodarczy współcześnie. Handel Międzynarodowy umożliwia wykorzystanie większej ilości czynników wytwórczych oraz większa produkcje i konsumpcje dóbr i usług. Dlaczego kraje z sobą handlują? Odpowiedz wydaje się być rzeczywista! Kraje handlują, po to, aby zdobyć produkty i czynniki produkcyjne, których same nie mają i nie mogą produkować ta odpowiedz odsłania zaledwie rąbek rzeczywistości! Oczywiście, niektóre dobra i czynniki produkcyjne są fizycznie nieosiągalne, np. w Polce nie mamy warunków do uprawy kawy czy herbaty. Jeśli chcemy to dobro mieć, musimy je importować. Korzyści absolutne polegają na tym, ze dany kraj jest bardziej efektywniejszy w produkcji danego dobra od innego kraju komparatywne polegają na tym, ze jeden kraj może produkować dane dobro, po niższych kosztach alternatywnych od innego kraju handlujące ze sobą eksportują te dobra, w produkcji których maja korzyści komparatywne i dzięki temu osiągają korzyści. Każdy z krajów dokonuje zakupów po niższej cenie, niż ta, jaka musiałby zapłacić produkując dobro samodzielnie maja więcej produktów dzięki wymianie międzynarodowej, niż gdyby produkował obydwa dobra u siebie. Handel międzynarodowy przynosi wiec korzyści obydwu stronom teraz przykład, w którym skonfrontuje absolutne, korzyści komparatywne, czyli korzyści wynikające z handlu międzynarodowego, z krzywa możliwości produkcyjnych. W prezentowanym przykładzie posłużę się dwiema gospodarkami, które produkcja dwa dobra zatrudniając jeden czynnik produkcyjny, jakim jest praca. W Anglii każdy robotnik może wyprodukować 3 komputery albo 200 butelek wina. We Francji natomiast jeden robotnik może wyprodukować 1 komputer albo 300 butelek wina. Na podstawie tych danym mogą stwierdzić, ze Anglia może produkować komputery taniej niż Francja. Francja może zaś produkować takiej wino niż Anglia. Przedstawione różnice w kosztach świadczą o tym, ze Anglia posiada korzyści absolutne w produkcji komputerów, a Francja - w produkcji wina tych różnicach w kosztach obydwa kraje mogą skorzystać z handlu międzynarodowego.

- marketing- świadomość, że klient i jego oczekiwania to najważniejszy element biznesu: jeśli nie ma klientów, przedsiębiorstwo traci rację bytu, wynikający z tej świadomości proces identyfikowania i zaspokajania potrzeb klienta - przy równoczesnym zapewnieniu zysku przedsiębiorstwa i ciągłości funkcjonowania, techniki wspomagające ten proces: badania rynku, kształtowania produktu, oddziaływania na rynek, ustalania ceny, sprzedaży. Marketing to handel aktywny, wychodzący naprzeciw potrzeb klienta, próbujący odgadnąć skryte potrzeby klienta, usiłujący te potrzeby uświadamiać i pobudzać a nawet kreować - i zaspokajać je.

Zarządzanie- Od początku XX wieku, odkąd zarządzanie próbowano oprzeć na naukowych podstawach, aż do lat 60. XX wieku zarządzanie pojmowane było jako działanie kierownicze, obejmujące następujące sekwencje postępowania: Planowanie, Organizowanie, Motywowanie i Kontrolowanie, nazywane klasycznymi funkcjami zarządzania. Klasyczne funkcje zarządzania wyróżnił pierwszy "klasyk" zarządzania Henri Fayol. Jednakże paradygmat zarządzania zmienił się od tego czasu radykalnie, więc warto powrócić do starszej, bardziej ogólnej definicji: zarządzanie to sztuka bądź praktyka rozumnego stosowania środków dla osiągnięcia wyznaczonych celów. Zarządzanie jest sztuką osiągania zamierzonych rezultatów przez innych ludzi, zarządzający (menedżerowie) osiągają cele organizacji poprzez organizowanie pracy innych, a nie przez wykonywanie zadań osobiście.

DEFINICJA ETYKI BIZNESU-
EB to etyka normatywna zajmuje się oceną i określeniem standardów moralnych przystających do konkretnej sfery działalności gospodarczej. Jest ona konkretyzacją etyki ogólnej. EB należy do etyki normatywnej, czyli: tak powinno być. Etyka w biznesie.

Etyka w biznesie zajmuje się oceną oraz stworzeniem standardów moralnych, potrzebnych w konkretnej dziedzinie gospodarczej. Ma ona dosyć długą historię i jest specyficzną odmianą aspektu badawczego etyki. Koncentruje się na działaniu człowieka w sferze biznesowej, nie zajmując się pozostałymi sferami jego życia. Zasadnicze kwestie przedstawiane są w postaci pytań:

czy podjęliśmy słuszną decyzję postępując tak a nie inaczej

czy przyniesie ono korzyści, czy straty

czy postępowanie zgodnie z zasadami etyki jest w interesach opłacalne czy nie

Takie ujmowanie najważniejszych zagadnień jest bardzo praktyczne i służy racjonalizacji naszej postawy, aby dzięki temu działalność była jeszcze lepsza.

Etyka w biznesie posługuje się następującymi pojęciami:

- sprawiedliwość

- uczciwość

- prawda

- słuszność

Dzięki temu można połączyć analizę typowo naukową i rzeczywistość, panującą w sferze biznesu.

- globalizacja- Globalizacja jest pojęciem używanym aby opisać zmiany w społeczeństwach i gospodarce światowej, które wynikają z gwałtownego wzrostu międzynarodowej wymiany handlowej i kulturowej. Opisuje zwiększenie wymiany informacyjnej, przyspieszenie i spadek cen transportu, a także wzrost handlu międzynarodowego oraz inwestycji zagranicznych spowodowanych znoszeniem barier oraz rosnących współzależności między państwami. W ekonomii termin ten oznacza głównie zjawiska związane z liberalizacją wymiany handlowej lub “wolnym handlem”. W szerszym znaczeniu odnosi się do rosnącej integracji i współzależności między jednostkami działającymi globalnie, czy to na platformie społecznej, politycznej czy ekonomicznej. Globalizacja w wymiarze gospodarczym polega w głównej mierze na ujednoliceniu rynków i obracanych na nich różnorodnych towarów. Pozwala to znieść większość barier występujących w handlu międzynarodowym, dzięki czemu firmy z Azji czy Ameryki Południowej mogą konkurować swoimi towarami na rynkach europejskich, czy amerykańskich.

Lista problematycznych kwestii związanych z procesem globalizacji jest długa. Do najczęściej wymienianych należą:

rozpad państw narodowych

przyznawanie kart stałego pobytu, obywatelstwa osobom niezasymilowanym

migracje spowodowane pojawianiem się gett etnicznych

konflikty międzyrasowe i międzyetniczne

napięcie pomiędzy prawami człowieka i obywatela

zanik tożsamości narodowej

powstanie i rozrastanie się globalnych dysproporcji, w wyniku, czego znaczna część kapitału należy do niewielkiej liczby państw, stanowiących globalne centrum, a niewielka część kapitału do krajów peryferyjnych

wzrost bezrobocia^{[potrzebne źródło]}

zanikanie tradycji i zwyczajów lokalnych

Często podkreśla się, że globalizacja zagraża ciągłości i autentyczności państw narodowych, ich niezależności, jak również niszczy lokalną kulturę i tradycję. Prowadzi to do powstawania i rozwoju ruchów antyglobalistycznych.

Z drugiej strony w procesie globalizacji dostrzeżono wiele pozytywnych cech. Dzięki globalizacji (umowy GATT) staje się możliwe zmniejszenie pauperyzacji społeczeństw państw ubogich. Czego efektem jest to, że same mogą być podmiotem polityki międzynarodowej, jako uczestnik, a nie jak do tej pory petent proszący o jałmużnę. Globalizacja może prowadzić do rozwoju nowych form rządów oraz rozszerzenia demokracji na wszystkie państwa świata, a w rezultacie - do powstania nowego pokojowego systemu światowego. Jednakże część intelektualistów uważa za błąd narzucanie systemu kapitalistycznego i demokratycznego. Globalizacja integruje społeczeństwo, które w kontakcie z innością przybyszów wraca do korzeni własnej kultury, cywilizacji. W skrajnych wypadkach, globalizacja wymusza wprowadzenie standardów Zachodnich i życie według nich, nie patrząc czy "oswobadzane" społeczeństwa są zainteresowane przyjęciem takiego modelu życia.

- rola państwa w gospodarce- Ochrona własności, ustalanie prawa- Państwo stoi na straży przestrzegania praw własności. Prawa własności, to określone prawem i dopuszczalne społecznie prywatne i kolektywne możliwości korzystania z zasobów, dóbr i usług. Prawa własności są zjawiskiem społecznym - odpowiedzią na problem spokojnego, pokojowego życia w świecie gdzie tylko niewielu ma wszystko czego chce. Ta określona ustawowo i społecznie dopuszczalna możliwość korzystania z dóbr ekonomicznych, decyduje o tym, jak realizuje się w społeczeństwie produkcja, podział, wymiana i konsumpcja, a więc cały proces reprodukcji społecznej.

Produkcja dóbr publicznych- Dobra publiczne obejmują dobra i usługi, które przynoszą korzyści wszystkim członkom społeczności. Ich wytwarzaniem zajmuje się przeważnie rząd. Jako przykład dóbr publicznych można podać usługi świadczone przez instytucje potrzebne do ochrony praw własności jak na przykład policja i sądownictwo. Innym dobrem publicznym jest obrona narodowa. Ze swej natury dobra publiczne nie nadają się do prywatnej produkcji, więc państwo musi podjąć się wytwarzania i płacenia za dobra publiczne.

Stabilizacja gospodarki i poprawa koniunktury- Państwo poprzez odpowiednią politykę fiskalną i monetarną może stabilizować gospodarkę zapewniając stały i równomierny wzrost gospodarczy. W zakres polityki stabilizacji dochodów wchodzi regulacja tempa wzrostu dochodów pieniężnych ludności, stabilizacja poziomu cen, doskonalenie systemu płac oraz regulowanie dynamiki dochodów pozapłacowych (zyski, procent, renta gruntowa itp.). Polityka dochodów podporządkowana jest polityce antycyklicznej państwa. Za jej pomocą można oddziaływać na konsumpcję ludności, która decyduje w dużej mierze o równowadze gospodarczej lub jej braku. Głównym celem interwencjonizmu gospodarczego jest stabilizowanie gospodarki, tj. oddziaływanie w celu zmniejszenia wahań poziomu dochodu narodowego, inwestycji i zatrudnienia. Stosuje się planowanie makroekonomiczne. Pojęcie to oznacza uporządkowany zbiór hipotez i zamierzeń rządu w celu zapewnienia zrównoważonego wzrostu gospodarczego w długim okresie czasu. Interwencja państwa w gospodarce mieszanej nie ma charakteru obligatoryjnego dla przedsiębiorstw prywatnych lecz, jest dla nich drogowskazem, stymulując metodami ekonomicznymi ich działania w pożądanym kierunku. Oprócz wyżej wymienionych zadań państwa wiele krajów podejmuje też takie działania jak stabilizacja cen niektórych produktów, polityka rolna, kontrola produkcji niektórych dóbr. Państwo ingeruje też w handel zagraniczny za pomocą systemu ceł i dotacji. Celem tej ingerencji jest ochrona produkcji krajowej przed konkurencją z zagranicy (protekcjonizm). W stosunku do rynku krajowego głównym narzędziem tej polityki są cła przywozowe i cła eksportowe oraz subsydia. Ochrona krajowej produkcji dotyczyć może również rynków eksportowych: narzędziem ochrony są w tym przypadku premie eksportowe.

- konsument- w ekonomii i prawie osoba nabywająca od przedsiębiorcy towar lub usługę w celu bezpośrednio niezwiązanym z prowadzoną przez siebie działalnością gospodarczą lub zawodową. Konsument nabywa towar lub usługę dla zaspokojenia swoich bieżących potrzeb życiowych. We współczesnym ustawodawstwie zarysowała się tendencja do poszerzania uprawnień konsumentów, co ma na celu poprawę ich pozycji prawnej w kontaktach z przedsiębiorcami. W państwach, gdzie funkcjonuje model gospodarki rynkowej przybywa ustaw i innych aktów normatywnych poświęconych w całości regulacji stosunków przedsiębiorca-konsument. Doprowadziło to do wyodrębnienia z prawa cywilnego odrębnej dziedziny określanej mianem prawa konsumenckiego.
- równowaga rynkowa- jest jednym z fundamentalnych pojęć w ekonomii i w teorii ekonomii. Ogólnie, określa się tak sytuację, w której wszystkie siły rynkowe równoważą się a wartości zmiennych ekonomicznych pozostają niezmienne. W szczególności, najczęściej mianem równowagi rynkowej określa się stan rynku, w którym ilość dóbr nabywanych przez konsumentów równa jest ilości tych dóbr wytwarzanych przez producentów, czyli stan w którym wielkość popytu na danym rynku jest równa wielkości podaży. Czynnikiem równoważącym podaż i popyt jest zazwyczaj cena. Cena, przy której występuje równowaga rynkowa nazywana jest ceną równowagi rynkowej.

Legenda:
P - cena
Q - ilość
D - krzywa popytu
S - krzywa podaży
P0 - cena równowagi rynkowej
A - nadwyżka popytu
B - nadwyżka podaży

- przedsiębiorstwo: koszty, utargi, zyski, bilans- wyodrębniona prawnie, organizacyjnie i ekonomicznie jednostka prowadząca działalność gospodarczą w celu osiągnięcia zysku. W jej skład wchodzą mniej lub bardziej odrębne jednostki gospodarcze, nazywane zakładami. Przedsiębiorstwo posiada samodzielność ekonomiczną. Może mieć osobowość prawną.

Utarg - suma wpływów gotówkowych brutto ze sprzedaży dóbr (towarów i usług) w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, w ustalonym okresie rozliczeniowym. Często błędnie utożsamiany z przychodem ze sprzedaży. Utarg - w odróżnieniu od przychodu ze sprzedaży - obejmuje wpływy faktycznie uzyskane (przychód obejmuje również wartości należne) oraz obejmuje podatek VAT, który nie jest przychodem w rozumieniu rachunkowości i prawa podatkowego. Okresem rozliczeniowym dla utargu jest zwykle dzień (utarg dzienny) lub miesiąc (utarg miesięczny). Pojęcie utargu np. w jednostkach handlowych jest zwykle tożsame ze stanem kasy (stan początkowy + utarg = stan końcowy).

W ekonomii koszt alternatywny danego dobra to ilość innego dobra, z której trzeba zrezygnować, aby możliwe stało się wytworzenie dodatkowej jednostki tego pierwszego. Koszt alternatywny w wielu podręcznikach z zakresu ekonomii jest również definiowany jako koszt potencjalnie utraconych możliwości. Można to tłumaczyć w następujący sposób: Załóżmy, że otwieramy przedsiębiorstwo. Naszym głównym celem jest osiąganie jak najwyższych obrotów, ale może się zdarzyć sytuacja, w której nasze przedsiębiorstwo nie zarobi nic - właśnie wtedy tracimy potencjalny zysk, jaki moglibyśmy zarobić, gdybyśmy zatrudnili się u innego przedsiębiorcy i to właśnie jest koszt alternatywny.

Koszt komparatywny - teoria ekonomiczna wyjaśniająca mechanizm obustronnie korzystnej międzynarodowej wymiany handlowej w sytuacji znacząco niższych kosztów produkcji dóbr po stronie jednego z partnerów wymiany. Zgodnie z tą teorią decydujące znaczenie dla korzyści czerpanych przez obydwu partnerów handlowych z wymiany ma względny stosunek kosztów produkcji dóbr, będących przedmiotem wymiany w krajach partnerów, a nie bezwzględny poziom nakładów jakie w poszczególnych krajach należy ponieść na wytworzenie tych dóbr. Wystarczającą przesłanką rozwoju specjalizacji i handlu międzynarodowego jest występowanie względnych różnic kosztów wytwarzania, mierzonych nakładami pracy.

Zysk - w rachunkowości jest to dodatni wynik finansowy przedsiębiorstwa lub określonej inwestycji albo pożyczki. Jego przeciwieństwem jest strata. Zysk jest wartością ekstensywną i nie określa bezpośrednio efektywności gospodarowania lub inwestowania. Wartością określającą efektywność gospodarowania i inwestowania jest rentowność. ekonomiczny zysk przedsiębiorstwa zwany czasami nadzwyczajnym, lub rzeczywistą wartością dodaną - jest równy zyskowi księgowemu pomniejszonemu o wartość odsetek kapitałowych, które można by uzyskać wypożyczając równowartość kosztów wg przeciętnego oprocentowania kredytów w tym samym okresie, normalny zysk przedsiębiorstwa - ma miejsce wtedy gdy zysk ekonomiczny jest równy 0. Oznacza to w praktyce, że przedsiębiorstwo nie tworzy rzeczywistej wartości dodanej, zysk kapitałowy - to wzrost wartości samego kapitału, np. w wyniku wzrostu cen posiadanych papierów wartościowych na giełdzie, różnic kursowych walut lub cen nieruchomości, maszyn i materiałów.

Bilans - zestawienie wielkości równoważących się. W organizacjach prowadzących księgowość według zasad tzw. pełnej rachunkowości, bilans - należący do obowiązkowych sprawozdań finansowych - jest to syntetyczne zestawienie sporządzone na określony dzień np. koniec okresu sprawozdawczego (obrachunkowego) ujmujące po lewej stronie majątek (aktywa), a po prawej stronie kapitał (pasywa) organizacji, czyli źródła finansowania majątku. Suma bilansowa po stronie aktywów jak i suma pasywów zawsze są równe. Jedną z pozycji bilansu jest zysk (strata), co umożliwia powiązanie bilansu z drugim obowiązkowym sprawozdaniem - rachunkiem zysków i strat (rachunkiem wyników).

- bezrobocie i jego rodzaje- Bezrobocie jest zjawiskiem społecznym, polegającym na tym, że część ludzi zdolnych do pracy i deklarujących chęć jej podjęcia nie znajduje faktycznego zatrudnienia z różnych powodów.

Pod pojęciem bezrobotnego można rozumieć osobę niezatrudnioną, nie prowadzącą działalności gospodarczej i nie wykonującą innej pracy zarobkowej, zdolną i gotową do podjęcia zatrudnienia (w pełnym lub niepełnym wymiarze czasu pracy). Jest to szeroka definicja. Natomiast wąską stosują państwowe Urzędy Pracy (powiatowe lub wojewódzkie). I tak bezrobotnym w rozumieniu przepisów Ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy jest osoba, która:

ukończyła 18 rok życia (pełnoletnia), nie ukończyła 60 lat w przypadku kobiet i 65 lat w przypadku mężczyzn, aktualnie nie uczy się na żadnym szczeblu kształcenia lub nie jest skierowana na szkolenie przez PUP, jest zameldowana lub pozostaje w naszym kraju legalnie lub jej pobyt może zostać zalegalizowany (azyl polityczny, karta stałego lub czasowego pobytu, obywatele UE).

Stopa bezrobocia jest to iloraz bezrobotnych przez aktywnych zawodowo w danej kategorii ludności. Aktywni zawodowo definiowani są przez GUS jako osoby pracujące plus osoby poszukujące pracy plus bezrobotni plus niepełnosprawni (z możliwością zatrudnienia w niektórych zawodach). Natomiast do aktywnych zawodowo cywili nie wlicza się pracowników: wojska, policji oraz służb ochrony państwa.

Bezrobocie klasyczne - oznacza rodzaj bezrobocia pojawiający się wtedy, kiedy płaca jest rozmyślnie utrzymywana powyżej poziomu, przy którym krzywe podaży pracy i popytu na prace się przecinają.

Bezrobocie frykcyjne - bezrobocie związane z przerwami w zatrudnieniu z powodu poszukiwania lepszej/innej pracy lub zmianą miejsca zamieszkania. Stanowi minimalne, możliwe bezrobocie w gospodarce wolnorynkowej (3-5% ogółu ludności aktywnej zawodowo). Stan bezrobocia na poziomie frykcyjnym oznacza w praktyce występowanie pełnej równowagi na rynku pracy.

Bezrobocie krótkookresowe - rodzaj bezrobocia, który obejmuje osoby pozostające bez pracy do 3 miesięcy.

Bezrobocie jawne - kategoria bezrobocie odnosząca się do niepracujących a ujawniających swoją sytuację poprzez rejestrację w urzędach pracy. Poziom bezrobocia jawnego nie jest zgodny ze stanem faktycznym.

Bezrobocie strukturalne - to takie bezrobocie, które powstaje na tle strukturalnych rozbieżności między podażą pracy i popytem na pracę. W Polsce bezrobocie strukturalne pojawiło się wraz z restrukturyzacją podstawowych branż przemysłu takich jak górnictwo, hutnictwo, a także na skutek likwidacji PGR-ów.

Bezrobocie cykliczne (koniunkturalne) - to bezrobocie związane z cyklicznymi zmianami produktywności gospodarki. I tak:

1. W okresie recesji - spada popyt na towary i usługi oferowane przez przedsiębiorstwa, co wywołuje spadek produkcji. Spadek produkcji wywołuje zaś spadek zapotrzebowania na pracę, co prowadzi do pojawienia się bezrobocia cyklicznego.

2. W okresie koniunktury - popyt na towary i usługi oferowane przez przedsiębiorstwa wzrasta, co wywołuje wzrost produkcji. Wzrost produkcji powoduje wzrost zapotrzebowania na pracę, co prowadzi do stopniowego zaniknięcia bezrobocia cyklicznego.

-reklama- to informacja połączona z komunikatem perswazyjnym. Zazwyczaj ma na celu skłonienie do nabycia lub korzystania z określonych towarów czy usług, popierania określonych spraw lub idei (np.promowanie marki).

Reklama przybiera różną postać - od rzetelnej informacji o cechach produktu, spotykanej głównie w prasie specjalistycznej, po wychwalanie produktu bez rzetelnej informacji merytorycznej o przedmiocie reklamy, co często przypisuje się reklamie telewizyjnej.

---