1. Prawo a inne systemy normatywne w społeczeństwie 

System normatywny to zespół norm regulujących zachowanie społeczeństwa. takim zestawem norm może być np. religia, obyczaje, itp.  

2. Cechy prawa jako systemu normatywnego 

Prawo ma charakter sformalizowany, poparty specyficznymi sankcjami, egzekwowane przez państwo siłą przymusu, obowiązujące powszechnie w całym społeczeństwie,  

3. Istota prawa 

Prawo to zespół norm ustanowionych lub uznanych przez państwo i popartych przymusem ze strony państwa. 

4. Porządek prawa 

Jest to stan faktyczny polegający na zachowaniu się adresatów norm prawnych zgodnie z treścią tych norm. 

5. Pojęcie praworządności 

Pojęcie to rozszerza pojęcie porządku prawnego. Wszyscy obywatele i wszystkie organy państwowe winny przestrzegać prawa, które powinno traktować wszystkich na równi i gwarantować podstawowe prawa człowieka i obywatela. 

6. Norma prawna 

Jest to poparta przymusem państwowym ogólna reguła postępowania skierowana do abstrakcyjnego adresata, określająca jego sposób postępowania w przewidzianej normą sytuacji.

Budowa:

1. Hipoteza - krąg adresatów i okoliczności

2. Dyspozycja - sposób postępowania

3. Sankcja - następstwa zachowania się w sposób niezgodny z dyspozycją.

W prawie cywilnym często brakuje wyodrębnionej sankcji, a w prawie karnym często hipoteza łączy się z dyspozycją. 

7. Akt indywidualno-konkretny 

Wydawany jest na podstawie normy prawnej. Jest to nakaz postępowania wobec konkretnej osoby w konkretnej sytuacji. Inaczej: akt nienormatywny. 

8. Kazuistyczne sformułowanie normy 

Gdy wskazane są konkretne przypadki w których dana norma ma zastosowanie. 

9. Norma imperatywna i dyspozytywna 

Zawiera nakaz, którego bezwzględnie należy się trzymać.

Jest to nakaz, którego należy się trzymać, o ile nie strony zainteresowane nie spełniły określonych warunków (np. nie podpisały umowy o zapłacie w innym terminie niż oddanie dzieła itp.). Występują głównie w prawie cywilnym i handlowym.

Są też normy mieszane, np. mające chronić słabszego kontrahenta dając mu uprawnienia lecz nie zmuszając do egzekwowania ich.  

10. Przepisy prawne 

Jest to forma norm prawnych. Dzieli się na paragrafy, artykuły, ustępy, punkty oraz litery. Przepisami prawnymi są także preambuły, które nie zawierają norm prawnych oraz definicje niektórych pojęć (np. „nieruchomość” w k.c.) 

11. Instytucja prawa 

Jest to zespół norm prawnych dotyczących typowego stosunku społecznego. Np. zespół norm prawnych związanych z umową sprzedaży nazywany jest instytucją sprzedaży. Są także instytucje najmu, instytucje przedawnienia, instytucje pełnomocnictwa itp. 

12. Stosunek prawny 

Jest to specyficzna forma stosunku społecznego, uznana za wartą utrwalenia i ochrony przez prawo. Stosunek prawny, to stosunek społeczny regulowany przez normy prawne, którego uczestnicy występują jako podmioty praw i obowiązków.

Każdy stosunek prawny ma cztery elementy:

1. podmioty - osoby lub instytucje bezpośrednio zainteresowane

2. przedmiot - zachowanie się uczestników stosunku, oparte za wzorcu z normy

3. prawo (podmiotowe) - możność domagania się określonego zachowania jednej ze stron względem drugiej

4. obowiązek - jako odpowiedź na żądanie z podpkt. c

 

13. Prawo podmiotowe i przedmiotowe 

Prawo przedmiotowe to zespół norm prawnych. (prawo cywilne)

Prawo podmiotowe to możność postępowania w określony sposób. (Jan ma prawo do urlopu)

Prawo podmiotowe nie może istnieć bez prawa przedmiotowego, gdyż prawo przedmiotowe to zbiór norm prawnych, a prawo podmiotowe to to, co z niego wynika.

Prawo podmiotowe jest elementem stosunku prawnego. 

14. Prawa podmiotowe względne i bezwzględne. 

Prawo podmiotowe bezwzględne - jest skuteczne przeciwko każdej osobie. Przykładem może tu być prawo własności. Nikt nie ma prawa zabrać nam tego co nasze. Stosunek prawny w prawie podmiotowym obejmuje poza zainteresowanym wszystkich innych ludzi.

Prawo podmiotowe względne - jest skuteczne przeciwko osobie spełniającej warunki określone normą prawną. Np. w kwestii pożyczki: pożyczający może się domagać od pożyczkobiorcy zwrotu długu. Stosunek prawny obejmuje konkretnie zdefiniowane podmioty. 

15. Uprawnienia i roszczenia 

Uprawnienia to części prawa podmiotowego, np. uprawnienia do korzystania i dysponowania własną rzeczą na mocy prawa własności.

Roszczenia są to poparte normą prawną oczekiwania wobec jakiejś osoby, że zachowa się w określony sposób. Mają one dwojaką naturę:

Roszczenia wypływające z prawa podmiotowego względnego - np. gdy pożyczamy pieniądze, nasze roszczenia względem pożyczającego są takie, że odda on nam forsę. W momencie, gdy nie nastąpił jeszcze moment spłaty, nasze roszczenie jest niewymagalne, natomiast gdy możemy go już dochodzić na drodze sądowej, staje się wymagalne.

Roszczenia wypływające z prawa podmiotowego względnego - zachodzą dopiero po powstaniu prawa podmiotowego. Tzn. najpierw stajemy się właścicielami jakiejś rzeczy, a dopiero potem możemy mieć roszczenia wobec osoby która tę rzecz zniszczy lub ukradnie. 

16. Zdarzenia prawne 

Zdarzenie prawne to zdarzenie wywołujące skutki prawne w postaci powstania, zmiany lub wygaśnięcia stosunku prawnego. 

17. Rodzaje zdarzeń prawnych 

1. niezależne od woli ludzkiej (śmierć naturalna, pożar, upływ czasu)

2. zależne od woli (działania) (zawarcie umowy, kradzież)

1. Akty prawne (nie normatywne, akty normatywne są źródłami prawa a nie zdarzeniami prawnymi!) - są celowe.

1. czynności cywilnoprawne (umowa, oferta, testament)

2. akty administracyjne

3. orzeczenia sądów

2. Czyny - dokonywane bez zamiaru wywołania skutków prawnych (kradzież)

 

Akty administracyjne i orzeczenia sądów są zdarzeniami prawnymi tylko wtedy, gdy powodują powstanie, zmianę lub zakończenie stosunku prawnego, a więc mają charakter konstytutywny. Istnieją bowiem takie akty (stwierdzenie obywatelstwa) i orzeczenia (uznanie X za właściciela rzeczy A), które nie są konstytutywne. 

Czyny bezprawne:

1. przestępstwa (zabronione przez (prawo karne)

2. delikty cywilne ((zabronione przez (prawo cywilne)

3. delikty administracyjne

4. delikty dyscyplinarne

5. itp.

 

18. Stosowanie i przestrzeganie prawa 

Przestrzeganie prawa to postępowanie obywateli i jednostek (nie sprawujących władzy) zgodne z obowiązującym systemem prawnym.

Stosowanie prawa to domena jednostek sprawujących władze i polega albo na ustaleniu istniejących albo na stworzeniu, zmianie lub przerwaniu stosunków prawnych. 

19. Stanowienie prawa 

1. ustalenie stanu faktycznego

2. ustalenie która norma prawna łączy z danych stanem skutki prawne (kwalifikacja prawna)

3. sprecyzowanie skutków prawnych

 

20. Wykładnia prawa 

Jest to interpretacja prawa. Dokonuje się jej w sytuacjach, gdy treści norm prawnych nastręczają wątpliwości. 

21. Rodzaje wykładni prawa 

Klasyfikacja I (ze względu na interpretującego)

1. autentyczna - dokonywane przez organ będący autorem normy prawnej. Wiąże wszystkich i w takim samym zakresie.

2. praktyczna - dokonywana jest przez organy stosujące prawo. Nie jest powszechnie obowiązująca, tylko stosowana w jednym konkretnym przypadku. Przykładem może być wykładnia sądowa. Wykładnia sądy wyższej instancji w procesie apelacyjnym wiąże sąd niższej instancji (ale tylko w zakresie tej samej sprawy, a nie w zakresie spraw podobnych).

3. doktrynalna - zwana inaczej wykładnią naukową (tworzona przez niezależne autorytety) - nie ma żadnej mocy wiążącej.

Klasyfikacja II (ze względu na kryteria interpretacji)

1. gramatyczna - (literalna) polega na badaniu sensu użytych słów

2. logiczna - ustalenie sensu normy drogą logicznego rozumowania. np. jeżeli zabroniona jest kradzież batonika, to zabroniona jest również kradzież 100 batoników. (przykład z drzewem u sąsiada).

3. celowościowa - analiza celów ustawy - „jaki jest cel normy?” (przykład: czy parking strzeżony bierze odpowiedzialność za rzeczy pozostawione w samochodach?).

4. systemowa - analiza normy w kontekście innych norm bliskich danej w systemie prawa. (preambuły, definicje pojęć itp - przykład z poniesieniem kosztów ekspertyzy przez sprzedawcę reklamowanego towaru).

5. historyczna - w jakich okolicznościach została wyprodukowana dana norma?

Klasyfikacja III (ze względu na wyniki)

1. stwierdzająca - wszystkie metody interpretacji dają takie same wyniki, a więc normę należy rozumieć literalnie.

2. rozszerzająca - pozostałe metody interpretacji wskazują na fakt, że norma ma szersze znaczenie niż jej literalne rozumienie.

3. zawężająca - analogicznie.

 

Powyższa klasyfikacja może być również używana do interpretacji aktów nienormatywnych, np. decyzji administracyjnych, orzeczeń sądowych, umów itp. 

22. Luki w prawie 

Wypełnia się je na dwa sposoby:

1. analogię ustawy - gdy istnieje norma o zbliżonym charakterze (np. analogia kosztowności pozostawionych w samochodzie do kosztowności pozostawionych w pokoju hotelowym).

2. analogię prawa - polega na stworzeniu nowej normy prawnej w konkretnym przypadku.

 

23. Domniemania 

1. domniemania prawne - ustawowe przypuszczenie o zaistnieniu faktu trudnego do dowiedzenia w inny sposób. Wiąże sąd dopóki nie dokonany zostanie przeciwdowód (np. domniemanie o ciągłości posiadania, dobrej wiary itp.)

2. domniemania faktyczne - budowane na zasadzie logiki (np. z faktu wysłania oferty wynika jej otrzymanie, z faktu nieobecności Jana na miejscu przestępstwa wynika, że on go nie popełnił itp.)

 

24. Kolizja norm 

Istnieją dwa rodzaje kolizji norm:

1. pod względem miejsca (w przestrzeni) - gdy we Francji kupujemy od Belga samochód - który system prawny wybrać? Polski, francuski czy belgijski? Ogólnie, wątpliwości te należą do zakresu prawa: cywilnego (handlowego), rodzinnego i prawa pracy. Problemy te rozstrzygają normy kolizyjne. W Polsce zawiera je ustawa „Prawo prywatne międzynarodowe”.

1. w zakresie prawa osobowego (pełnoletność, zdolność do czynności prawnych) decydują przepisy kraju, którego obywatelem jest dana osoba

2. do czynności prawnych (umów, trybu ich zawierania, oceny ważności) stosuje się przepisy prawa na terenie którego odbywa się postępowanie

3. przy ocenie własności danej rzeczy stosuje się prawo kraju, na terenie którego dana rzecz się znajduje.

2. pod względem czasu - gdy nowe normy nie są zsynchronizowane ze starymi, a stare nie zostały uchylone. Klauzula derogacyjna - przepis w którym zawarta jest konkretna klauzula o uchyleniu poprzednio obowiązujących norm. Ustawa późniejsza uchyla ustawę wcześniejszą, chyba że późniejsza jest ogólna a wcześniejsza szczególna. Prawo nie działa wstecz, z wyjątkiem aktów prawnych z mocą wsteczną (art. 3 k.c. „Ustawa nie ma mocy wstecznej, chyba że to wynika z jej brzmienia lub celu”).

 

25. Źródła prawa 

Źródłem prawa jest państwo bądź jego organ, który dany akt prawny ustanawia.

Źródłem prawa są formy w które zostają ujęte normy prawne. W Polsce jest to forma ustawy.

Źródłem prawa mogą być normy prawa zwyczajowego.

Źródłem prawa są tylko akty normatywne. 

26. Systemy źródeł prawa. 

System źródeł prawa jest to całokształt źródeł prawa o wzajemnym powiązaniu.

W Polsce system ten zdefiniowany jest w konstytucji. Hierarchia źródeł prawa jest następująca:

1. konstytucja

2. ustawy

3. ratyfikowane umowy międzynarodowe

4. rozporządzenia

Źródłem prawa są jeszcze uchwały Rady Ministrów, rozporządzenia premiera i ministrów. Maja one jedynie wewnętrzny charakter i nie mogą stanowić podstaw decyzji wobec obywateli, osób prawnych i innych podmiotów. 

27. Konstytucja 

Jest to ustawa zasadnicza, uchwalona przez Zgromadzenie Narodowe (Sejm i Senat). Reguluje podstawy ustroju politycznego i społeczno-gospodarczego państwa, strukturę i zakres działania organów państwowych, podstawowe prawa i obowiązki obywatelskie. Opiera się na zasadzie trójpodziału władzy.

Określa hierarchię pozostałych źródeł prawa i wytycza kierunki ustawodawstwa, żaden akt normatywny nie może być z nią sprzeczny.

Do zmiany konstytucji potrzeba zawsze ½ frekwencji oraz 2/3 głosów w sejmie i ½ w senacie. 

28. Ustawa 

Ustawy wydaje tylko sejm. Określają one przede wszystkim prawa i obowiązki obywateli, normy ustalające podatki, normy prawa karnego, zagadnienia z zakresu organizacji i działania organów państwowych.

Inne akty normatywne winny być zgodne z ustawą.

Tryb uchwalania ustawy określony jest w Konstytucji oraz w regulaminie Sejmu. Inicjatywa ustawodawcza przysługuje posłom (przynajmniej 15), Senatowi, Prezydentowi, Radzie Ministrów i obywatelom o czynnym prawie wyborczym w liczbie minimum 100'000. ustawa jest czytana trzy razy, a w międzyczasie zajmują się nią odpowiednie komisje sejmowe. W ciągu trzydziestu dni senat może przyjąć, odrzucić lub poprawić ustawę. W ciągu 21 dni prezydent musi ją podpisać. jeżeli nie podpisze, ustawa wraca do sejmu i tu, przy 3/5 większości głosów i ½ frekwencji zostaje ponownie uchwalona - wtedy prezydent musi ją już podpisać. Potem ogłasza się ją w dzienniku ustaw.

Ustawy są aktami normatywnymi, wchodzą w życie 14 dni po ogłoszeniu, chyba że same stanowią inaczej. 

29. Pozostałe źródła prawa 

Rozporządzenia - wydawane przez prezydenta, Radę Ministrów, premiera oraz ministrów. Warunkiem jego wydania jest istnienie ustawy upoważniającej, tzn. zawierającej tzw. delegację ustawową. Rozporządzenia uszczegóławiają ustawy, są aktami normatywnymi, a więc źródłami prawa. Publikacja jest warunkiem obowiązywania.

Uchwały - pochodzą od organów kolegialnych (na szczeblu centralny: Sejm, Senat, rząd). Większość uchwał jest aktami nienormatywnymi (indywidualnymi). Te które są to np. uchwała regulaminu sejmowego.

Zarządzenia - wydawane przez prezydenta lub przez ministrów. Czasami są aktami normatywnymi a czasami nie. Pochodzą od pojedynczych ludzi - w przeciwieństwie do uchwał!

Instrukcje (okólniki, pisma okólne) - wydawane są przez organy administracyjne dla organów im podlegających.

Akty prawne organów terenowych - wydawane przez organy rządowe niższego szczebla oraz organy samorządowe (województwo, powiat, gmina).

Umowy międzynarodowe - Często są aktami nienormatywnymi. niekiedy jednak zawierają normy dotyczące zachowania obywateli i wtedy stanowią źródło prawa. Umowy takie ratyfikuje i wypowiada prezydent.

Zwyczaj jako źródło prawa - powstaje w drodze długookresowego zachowywania się w określony sposób. Gdy taki zwyczaj zostanie uznany przez państwo i poparty przymusem staje się wtedy prawem zwyczajowym.

Orzecznictwo sądów a działalność prawotwórcza - w krajach anglosaskich orzeczenia sądów moją charakter wiążących precedensów i są podstawą rozstrzygania analogicznych spraw. U nas sądy jedynie stosują prawo, nie tworzą go. 

30. Ogłaszanie aktów prawnych 

1. Dziennik Ustaw (warunek obowiązywania): wszystkie ustawy, wszystkie rozporządzenia, ratyfikowane umowy międzynarodowe, oraz wszystkie akty normatywne przewidziane ustawą

2. Monitor Polski (nie jest warunkiem obowiązywania): niektóre uchwały, niektóre zarządzenia, niektóre instrukcje, okólniki i obwieszczenia, inne akty nienormatywne

3. Dzienniki urzędowe poszczególnych ministrów i urzędów centralnych (publikacja nie jest obligatoryjna)

4. wojewódzkie dzienniki urzędowe

vacatio legis - okres pomiędzy opublikowaniem aktu normatywnego a jego wejściem w życie (najczęściej 14 dni). 

31. Zmiany aktów prawnych 

Zmiany dokonuje zazwyczaj ten organ, który ustawę wydał.

Jeżeli zmiana jest niepełna, nosi nazwę nowelizacji. Nowe przepisy to nowele.

Po nowelizacji, jednolity tekst ustawy umieszczany jest w Dz.U. w postaci obwieszczenia. 

32. Kodeks 

Powołuje się komisję kodyfikacyjną by stworzyła nowy, kompleksowy, wewnętrznie niesprzeczny, oparty na wspólnych ogólnych zasadach akt prawny dotyczący gałęzi prawa. Tworzy ona kodeks w procesie kodyfikacji.

Inkorporacja - w przeciwieństwie do kodyfikacji, polega na zbieraniu juz istniejących norm prawnych i systematyzowaniu ich. 

33. System prawa 

System prawa to całokształt obowiązujących w państwie norm prawnych, usystematyzowanych wedle przyjętych kryteriów. U nas podział prawa jest przede wszystkim na gałęzie.

Podstawowy podział (zaproponowany w II w n.e. przez rzymskiego Ulpiana):

1. prawo prywatne - służy ochronie interesów poszczególnych obywateli (albo reguluje stosunki między państwem a obywatelem, władcze).

1. państwowe

2. administracyjne

3. karne

4. skarbowe (finansowe)

5. międzynarodowe

2. prawo publiczne - służy ochronie interesów państwa i społeczeństwa (albo reguluje stosunki między obywatelami, równorzędność stron).

1. cywilne

2. rodzinne

3. handlowe

4. międzynarodowe prawo prywatne

Każda gałąź prawa reguluje odmienny zakres stosunków, posługuje się sobie właściwymi metodami, sankcjami. 

34. Systematyzacja ustawodawstwa 

Jaką formę przybierają tworzone akty normatywne?

Np. grupowane są w kodeksy, jednak nie zawsze musi się to pokrywać z gałęziami prawa, np. na prawo karne składa się z kodeksu karnego i ustaw (np. karno-skarbowych).

Odwrotnie: np. ustawa o przedsiębiorstwach państwowych zawiera elementy prawa administracyjnego, finansowego i cywilnego.

Często wyodrębnia się przepisy dotyczące jednego tematu: np. prawo spółdzielcze, prawo budowlane. Zawierają one różne gałęzie prawa (administracyjne, cywilne, karne itp.) 

35. Prawo państwowe 

Głównym aktem prawnym z zakresu tej gałęzi jest Konstytucja.

Sejm składa się z 460 posłów, wybiera ze swego grona marszałka i wicemarszałków, którzy stanowią prezydium sejmu. Prezydium powiększone o przewodniczących klubów poselskich, to konwent seniorów.

Nietykalność poselska - nie może być aresztowany bez zgody sejmu.

Immunitet poselski - nie można prowadzić przeciw posłowi postępowania sądowego.

Senat składa się ze 100 senatorów.

Wybory na prezydenta: powszechne, równe, bezpośrednie, tajne.

Prezydent:

1. na 5 lat

2. mianuje ambasadorów

3. ratyfikuje i wypowiada umowy międzynarodowe

4. najwyższy zwierzchnik sił zbrojnych

5. może wprowadzić stan wojenny lub wyjątkowy

6. obsadza ważne stanowiska (np. prezes NBP)

7. powołuje sędziów (na wniosek KRS)

8. desygnuje premiera

Rząd:

1. kieruje administracją państwową

2. ustala budżet

3. wydaje rozporządzenia (na podstawie ustaw) i uchwala uchwały.

Trybunał Konstytucyjny - orzeka o zgodności ustaw i innych przepisów z konstytucją

Trybunał Stanu - orzeka o odpowiedzialności najważniejszych ludzi w państwie

NIK - sprawuje kontrolę nad organami administracji państwowej

Rzecznik Praw Obywatelskich - na 5 lat, stoi na straży praw człowieka

Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji - na straży wolności słowa 

Sędziowie podlegają tylko konstytucji i ustawom - żadnym organom administracji państwowej - co gwarantuje ich niezawisłość.

Sądy: rejonowe  okręgowe  apelacyjne (inaczej powszechne)  Sąd Najwyższy; ponadto sądy administracyjne i sądy wojskowe.

Do drugiej instancji: apelacja; do trzeciej instancji (zawsze SN): kasacja.

Sprawy gospodarcze rozpatrują sądy okręgowe (ale te drobniejsze - sądy rejonowe).

Sąd najwyższy (pierwszy prezes, prezesi oraz sędziowie):

1. Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

2. Izbę Cywilną

3. Izbę Karną

4. Izbę Wojskową

Sędziów powołuje prezydent na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa.

Naczelny Sąd Administracyjny - kontroluje działalność administracji publicznej

Prokuratura - strzeże praworządności. Sprawuje funkcję oskarżyciela publicznego. Składa się z Prokuratora Generalnego (Minister Sprawiedliwości), prokuratorów powszechnych, wojskowych. Istnieją prokuratury rejonowe, okręgowe i apelacyjne.

Adwokatura - broni w sprawach karnych itp.  

36. Prawo administracyjne 

Reguluje stosunki powstałe w toku działania administracji rządowej. Charakteryzują się tym, że jedną stroną jest zawsze organ administracji państwowej mający uprawnienia władcze względem drugiej strony (pomiędzy dwoma organami albo organem a obywatelem).

Prawo administracyjne obejmuje:

1. stosunki powstające na tle kierowania gospodarką

2. kultura, nauka, oświata, zdrowie, ubezpieczenia społeczne

3. zagadnienia obywatelstwa, stanu cywilnego

4. porządek publiczny i obrona państwa

Kodeks postępowania administracyjnego obejmuje jedynie niewielką część przepisów z gałęzi prawa administracyjnego. Reszta to porozrzucane ustawy. 

37. Prawo finansowe 

Stosunki powstające w trakcie akumulowania i dystrybucji środków pieniężnych. Prawo finansowe dzieli się na:

1. prawo budżetowe

1. prawo wydatkowe i prawo dochodowe

2. prawo podatkowe i prawo innych dochodów niepodatkowych

2. prawo bankowe (kredyty, obrót pieniędzmi, transakcje bezgotówkowe, dewizy)

3. prawo ubezpieczeniowe

 

38. Prawo cywilne 

Reguluje przede wszystkim stosunki majątkowe, w których podmioty są względem siebie równorzędne. Ponadto obejmuje pewne stosunki prawne o charakterze niemajątkowym: prawa osobiste, prawo do nazwiska, tajemnicy korespondencji, wizerunku itp.

W niektórych systemach prawnych obok prawa cywilnego istnieje prawo handlowe, w polsce jednak prawo cywilne zawiera handlowe.

Istnieje:

1. kodeks cywilny z 1964

2. akty prawne, jak ustawa o przedsiębiorstwach państwowych oraz ustawa spółdzielcza

3. kodeks handlowy z 1934

Prawo cywilne dzieli się na działy:

1. część ogólną

2. prawo rzeczowe (prawo własności)

3. prawo zobowiązaniowe (umowy)

4. prawo spadkowe

5. prawo autorskie

6. prawo wynalazcze

 

39. Prawo pracy 

Normuje stosunki przy których praca jest świadczona przez jedną osobę, na rzecz drugiej (a np. nie wolne zawody, typu literat, artysta itp.). Tzw. pracę umownie (bo np. student, żołnierz) podporządkowaną.

Źródłem jest kodeks pracy z 1974 r.  

40. Prawo rodzinne 

Reguluje:

1. zawieranie małżeństw

2. stosunki pomiędzy rodzicami a dziećmi

3. opieka nad nieletnimi

Źródło: kodeks rodzinny i opiekuńczy. 

41. Prawo karne 

Ustala które czyny są przestępstwami oraz jakie kary za nie grożą.

Funkcja

1. ochronna

2. wychowawcza

 

42. Prawo procesowe 

Obejmuje normy określające postępowanie w sprawach cywilnych i karnych. dzieli się na trzy działy:

1. prawo o ustroju sądów i prokuratury

2. prawo procesowe cywilne

3. prawo procesowe karne

Źródło: ustawy, kodeks postepowania cywilnego, kodeks postępowania karnego. 

43. Prawo międzynarodowe 

Źródło: umowy, zasady zwyczaje (wolności mórz, nienaruszalności wód terytorialnych itp.) 

44. problemy prawa gospodarczego 

Prawo gospodarcze (handlowe) w polskim systemie prawa nie jest wyodrębnione. Jest natomiast wyodrębnione jako dyscyplina dydaktyczna, na wyższych uczelniach. 

45. Administracja 

Administracja (inaczej „zarządzanie”) to realizowanie funkcji o charakterze wykonawczym:

1. programowanie

2. planowanie

3. organizowanie

4. koordynowanie

5. kontrolowanie

albo zespół organów zajmujący się administrowaniem. 

Całokształt działania państwa można podzielić na:

1. stanowienie norm prawnych

2. wymiar sprawiedliwości

3. administrację

Administracja państwowa dzieli się na:

1. administrację stosunków gospodarczych

2. w dziedzinie służby zdrowia

3. szkolnictwa

4. w zakresie obrony państwa

5. porządku wewnętrznego

6. kultury

7. itp.

 

Prawo administracyjne materialne to gałąź prawa obejmująca stosunki powstałe w wyniku działalności administracji państwowej. Nie zostało skodyfikowane (luźne ustawy).

Prawo administracyjne formalne - określa zasady podejmowania decyzji administracyjnych (analogicznie do prawa procesowego). Zostało skodyfikowane: kodeks postępowania administracyjnego. 

Stosunki administracyjnoprawne:

• zawsze pomiędzy podmiotami nierównorzędnymi

• regulowane normami prawa administracyjnego

• powstają jako konsekwencje aktów administracyjnych

• spory rozstrzygane są najczęściej przez organy administracyjne, a nie przez sądy

 

46. Administracja rządowa i samorządy terytorialne 

Trójstopniowy podział terytorialny:

1. gminy

2. powiaty (starosta)

3. województwa (wojewoda)

 

Kryteria podziałów organów administracyjnych

1. centralne i terenowe

2. decydujące i pomocnicze

3. kolegialne i jednoosobowe

4. kompetencji ogólnej (rząd) i specjalnej (minister, w zakresie swojego resortu)

 

Do centralnych organów administracji państwowej zaliczają się:

1. rząd

2. GUS

3. Urząd Patentowy

 

Do zakresu kompetencji samorządu wojewódzkiego należą:

1. edukacja publiczna

2. promocja i ochrona zdrowia

3. ochrona środowiska

4. drogi publiczne i transport

5. bezpieczeństwo publiczne

Samorząd wojewódzki ma zarząd jako organ wykonawczy i sejmik z radnymi wybieranymi w wyborach bezpośrednich na 4 lata. 

Organy powiatu:

1. rada powiatu - wybiera starostę

2. zarząd powiatu - władza wykonawcza, szczególnie budżet

Zakres kompetencji powiatu jest podobny do tego wojewódzkiego. 

Zakres kompetencji gminy:

1. gospodarka terenami

2. ochrona środowiska

3. zaopatrzenie w wodę

4. budownictwo komunalne

5. targowiska

6. itp.

Organy gminy:

1. rada gminy (rada miejska)

2. zarząd gminy (wójt lub burmistrz + zastępcy i członkowie)

 

Mienie komunalne - prawa majątkowe przysługujące jednostce samorządu terytorialnego. 

Praca w administracji rządowej i samorządowej się wzajemnie wykluczają. 

47. Formy działania administracji 

1. stanowienie przepisów prawnych

2. wydawanie aktów administracyjnych

3. prowadzenie działalności społeczno-organizatorskiej - porozumienia z innymi organami administracji, mające na celu kooperację

4. wykonywanie czynności materialno-technicznych - prowadzenie akt, kartotek, doręczenie wezwania, zainkasowanie podatku, przymusowe doprowadzenie świadka itp.

 

48. Akty administracyjne 

Jest to władcze oświadczenie skierowane do adresata w celu wywołania skutku prawnego lub stwierdzenia jakiegoś stanu rzeczy.

W zależności od skutków prawnych akty administracyjne dzielą się na:

1. konstytutywne (tworzą, zmieniają lub uchylają stosunki prawne, np. udzielenie koncesji)

2. deklaratoryjne (nic nie zmieniają, np. poświadczenie obywatelstwa)

Inny podział:

1. wewnętrzne - pomiędzy organami administracji

2. zewnętrzne - pomiędzy organem administracji a innym podmiotem

Ze względu na rodzaj skutków:

1. skutki administracyjnoprawne

2. skutki z innych gałęzi prawa (np. mianowanie, powołanie rodzi skutki z zakresu prawa pracy)

 

Aby akt administracyjny był ważny, musi:

1. być wydany przez organ kompetentny

2. być wydany na podstawie normy prawnej (np. zawartej w ustawie)

3. być wydany w odpowiedniej formie i odpowiednim trybie.

 

Uchyleniu podlegają akty administracyjne, które:

1. zostały wydane przez niewłaściwy organ

2. zostały wydane bez podstawy prawnej

3. dotyczą sprawy już rozstrzygniętej

4. zostały skierowane do osoby nie będącej stroną w sprawie

5. są niewykonalne

6. ich wykonanie wywołuje czyn zagrożony karą

 

49. Zakres postępowania administracyjnego 

Postępowanie administracyjne - forma w jakiej organy administracyjne załatwiają określony sprawy (np. wydanie pozwolenia na budowę).

Co daje jasne określenie postępowania administracyjnego:

1. chroni organy administracji przed zarzutem nieprawidłowości działania

2. chroni obywateli przed przewlekłym załatwianiem spraw

3. czyni jasnym do kogo się zwrócić

 

W toku postępowania administracyjnego ogólnego (opisanego w k.p.a.) załatwiane są sprawy:

1. w zakresie budownictwa

2. w zakresie ochrony środowiska

3. podatkowe

4. ubezpieczeń, rent, emerytur, itp.

 

50. Przebieg ogólnego postępowania administracyjnego 

Zasady zawarte w k.p.a.:

1. legalność (organy muszą czuwać nad przestrzeganiem praworządności z obu stron)

2. zobowiązanie organów do wykrycia prawdziwego stanu rzeczy

3. zasada udziału stron w postępowaniu - umożliwienie wypowiadania się, składania zażaleń

4. możliwość odwołania się (odwołanie nie wymaga uzasadnienia, max w ciągu 14 dni od podjęcia decyzji, tylko jedno odwołanie)

5. możliwość zaskarżenia do NSA

6. stabilność (nie można odwoływać decyzji ostatecznych)

Tryb postępowania

1. wszczęcie z woli strony lub urzędu

2. organ sprawdza swoją kompetencję w zakresie sprawy

3. w zależności od skomplikowania sprawy - jej bezzwłoczne załatwienie, albo miesięczny, ew. dwumiesięczny okres załatwiania

4. w sprawach skomplikowanych - postępowanie wyjasniające

5. Organ może przeprowadzić rozprawę, jeżeli uzna, że uprości to lub przyśpieszy sprawę

6. wydanie decyzji

W trakcie trwania sprawy, organ może wydawać postanowienia (powołanie świadka, zawieszenia postępowania itp.).

Wznowienie postępowania jest możliwe gdy:

1. dowody okazały się fałszywe

2. gdy strona bez swojej winy nie brała udziału w postępowaniu

3. gdy wyjdą na jaw nowe okoliczności

 

Gdy interesy stron są sprzeczne, organ administracyjny dąży do ugody. Zawarcie ugody równoznaczne jest wtedy z wydaniem decyzji administracyjnej. 

Strona - podmiot zainteresowany w sprawie 

51. Sądowa kontrola decyzji administracyjnych 

Polega na zaskarżeniu do NSA. Niektóre postanowienia również mogą być zaskarżane do NSA.  NSA tylko uchyla decyzję w całości i części i przekazuje do odpowiedniego organu administracyjnego, natomiast sam nie zmienia zaskarżanych decyzji!

Zaskarżyć można decyzję, gdy jest niezgodna z prawem. Musi być zaskarżona w ciągu 30 dni od jej podjęcia. Dłuższe terminy przysługują prokuratorowi i Rzecznikowi Praw Obywatelskich.  

52. Postępowanie egzekucyjne 

Określa tryb postępowania i środki przymusu jakie mogą stosować organy administracji w celu uzyskania zobowiązań pieniężnych i niepieniężnych.

Egzekucji administracyjnej podlegają:

1. zobowiązania pieniężne

1. podatki

2. grzywny

3. inne

2. niepieniężne (np. rozebranie budynku, opróżnienie lokalu)

 

Egzekucja pieniężna odbywa się na drodze:

1. egzekucji pieniężnej

2. egzekucji wynagrodzenia za pracę

3. egzekucji z wkładów bankowych

4. egzekucji z wierzytelności pieniężnych i innych praw majątkowych.

5. egzekucji ruchomości

Egzekucja administracyjne nie może pozbawić zobowiązanego możliwości pracy zawodowej oraz minimum egzystencji. 

Egzekucja niepieniężna odbywa się poprzez:

1. grzywnę w celu przymuszenia

2. wykonanie zastępcze

3. odebranie rzeczy ruchomej

4. odebranie nieruchomości

5. przymus bezpośredni (policja to robi)

 

53. Postępowanie zabezpieczające 

Przed wszczęciem postępowania egzekucyjnego można starać się zabezpieczyć mienie zobowiązanego, żeby np. nie sprzedał wszystkich wartościowych przedmiotów. 

54. Źródła prawa karnego 

Kodeks karny składa się z:

1. części ogólnej (odpowiedzialność karna, formy przestępstw, kary, przedawnienia itp.)

2. części szczególnej (co w konkretnych przestępstwach)

3. części wojskowej

Poza tym elementy prawa karnego zdarzają się jeszcze w innych przepisach. 

55. Obowiązywanie prawa karnego 

Konflikty czasowe - obowiązuje to prawo, które jest korzystniejsze dla oskarżonego 

Polskie prawo karne odnosi się:

1. Do zbrodni popełnionych (czyn lub skutek) na terytorium kraju, nie bierze pod uwagę narodowości przestępcy. Wyjątki to osoby korzystające z immunitetu dyplomatycznego.

2. Do obywateli polskich, którzy popełnili przestępstwo za granicą. W przypadku gdy już został za niego skazany, odejmuje się od wyroku odsiedzianą karę. Gdy czyn za granicą nie był przestępstwem, w Polsce nie można go ścigać. Nie wydaje się przestępców innym krajom, nie zależnie od narodowości.

3. Do cudzoziemca, który popełnił przestępstwo w innym kraju, gdy

1. jego czyn był wymierzony przeciw państwu polskiemu lub jego obywatelom

2. nie postanowiono go wydać, a potencjalna kara przekracza 2 lata więzienia

4. bez względu na obywatelstwo i czy w miejscu popełnienia czynu był on legalny, gdy:

1. czyn był przeciwko bezpieczeństwu państwa

2. przeciwko polskim urzędom

3. przeciwko naszym interesom gospodarczym

4. przestępca złożył w naszych urzędach fałszywe zeznania

5. możemy go ścigać na podstawie umów międzynarodowych (np. handel narkotykami, niewolnikami, kobietami i dziećmi, rozbójnictwo morskie)

W zależności od czynu przed sądem mogą odpowiadać dopiero 17 lub 15 latkowie. 

56. Pojęcie przestępstwa 

Przestępstwo jest to zawiniony czyn człowieka, społecznie niebezpieczny, zabroniony groźbą kary.

Czyny zabronione, którymi nie zajmuje się prawo karne, to delikty.

Znamiona - charakterystyczne cechy danego przestępstwa.

W każdym przestępstwie występują następujące elementy:

1. podmiot przestępstwa (sprawca)

2. przedmiot przestępstwa

3. strona przedmiotowa przestępstwa (warunki fizyczne popełnienia przestępstwa)

4. strona podmiotowa przestępstwa (motywy i wina)

 

57. Rodzaje przestępstw 

Podział przestępstw:

1. Ze względu na wysokość kary

1. zbrodnia (od 3 lat)

2. występek (od 1 miesiąca do 3 lat)

2. Ze względu na skutek

1. materialne (czynne, ze skutkiem)

2. formalne (skutek nie musi wystąpić, np. zaniechanie ratowania chorego)

3. Ze względu na winę

1. umyślne

2. nieumyślne

4. Ze względu na działania przestępcy

1. poprzez działanie

2. poprzez zaniechanie

5. Ze względu na względne niebezpieczeństwo

1. zasadnicze (typowe, np. kradzież)

2. kwalifikowane (ostrzejsze, np. rozbój)

3. uprzywilejowane (słabsze, np. eutanazja względem morderstwa)

6. Ze względu na sposób ścigania

1. z urzędu (cięższe)

2. z oskarżenia prywatnego (np. naruszenie dobrego imienia)

7. Ze względu na rodzaj dóbr

1. polityczne

2. pospolite

 

58. Związek przyczynowy 

Prokurator musi dowieść istnienie związku przyczynowego pomiędzy działaniem sprawcy, a efektem przestępstwa. Związek ten musi być jednak bezpośredni (przykład z obrabowanym gościem skaczącym do pociągu). 

59. Formy popełniania przestępstw 

1. sprawstwo (nie tylko sprawca fizyczny, ale i zleceniodawca)

2. przygotowanie (ale tylko w specjalnych przypadkach)

3. podżeganie (podżegacz jest traktowany jak ktoś, kto chce popełnić przestępstwo cudzymi rękami)

4. pomocnictwo (także max kara przewidziana za sprawstwo)

5. usiłowanie (jw.)

1. udolne (obiektywnie możliwe by było dokonanie przestępstwa)

2. nieudolne (przestępca jest po prostu zbyt głupi by sobie dać radę)

 

60. Wina 

Na ogół przez winę rozumie się określony psychicznie stosunek sprawcy do popełnianego czynu.

Wina dzieli się na:

1. umyślną

1. zamiar bezpośredni (sprawca chce popełnić czyn zabroniony)

2. zamiar ewentualny (np. kradzież odzieży osobie na mrozie)

2. nieumyślną

1. lekkomyślność (gdy przewiduje przestępstwo, ale myśli, że zdoła go uniknąć, np. przekraczając prędkość i powodując wypadek).

2. niedbalstwo (np. gdy bawi się spluwa nie wiedząc, że jest nabita i kogoś rani)

Zbrodnia - zawsze umyślna

Występek - może być nieumyślny

Gdy winy nie ma mamy do czynienia z przypadkiem. Nie podlegają one karze. 

61. Niepoczytalność 

Występuje wtedy, gdy człowiek nie rozpoznaje znaczenia swoich czynów lub nie może kierować swoim postępowaniem. Polega na wadliwym działaniu świadomości i woli sprawcy (intelektu-niedorozwój lub woli-choroba psychiczna). Niepoczytalność wyłącza winę.

Ograniczenie poczytalności, nie wyłącza odpowiedzialności, ale może być okolicznością łagodzącą.

Niepoczytalność nie zwalnia od kary, jeżeli była zawiniona (alkohol, narkotyki). 

62. Błąd 

Zwalnia z winy. Mamy z nim do czynienia np. gdy przez pomyłkę zabierzemy cudzą rzecz. jest to błąd faktyczny.

Błąd prawny ma miejsce wtedy, gdy nie wiemy, że nasz czyn jest zabroniony 9stosuje się bardzo rzadko). 

63. Obrona konieczna 

Wyłącza bezprawność czynu. Jest to odparcie zamachu na jakiekolwiek dobro społeczne lub należące do jednostki.

Zastosowanie zbyt gwałtownej metody obrony, niewspółmiernej do potencjalnych strat nosi nazwę przekroczenia granic obrony koniecznej. Kodeks karny 1997 uchyla jednak to przekroczenie, gdy osoba broniąca mienia działała pod wpływem wzburzenia itp. 

64. Stan wyższej konieczności 

Wyłącza bezprawność czynu. Następuje wtedy, gdy poświęcamy jedno dobro, by ocalić drugie (np. sąsiad rozbiera płot by umożliwić dojazd do swojego płonącego domu). 

65. Rozkaz przełożonego 

Wyłącza bezprawność czynu. Ale tylko wtedy, gdy żołnierz nie zdawał sobie sprawy zbrodniczości czynu. 

66. Zgoda pokrzywdzonego 

Wyłącza bezprawność czynu, jednak tylko gdy poszkodowana jest tylko osoba (a nie społeczeństwo). Np. gdy zezwoli na wyniesienie lub zniszczenie mienia. Nie wyłącza natomiast gdy mamy do czynienia z zabójstwem lub uszkodzeniami ciała. 

67. Działanie w granicach uprawnień lub obowiązku prawnego 

Np. działanie policjanta lub komornika, a nawet lekarza.  

68. Ryzyko nowatorstwa 

Eksperymenty, np. wystrzelenie rakiety w kosmos, nowy lek itp. 

69. Zbieg przestępstw 

Gdy sprawca sądzony jest na jednej rozprawie za kilka przestępstw. Dzieli się na:

1. jednorodny (przestępstwa tego samego typu)

2. różnorodny (przestępstwa różnego typu)

Kara łączna tworzy się poprzez:

1. Zsumowanie wyroków

2. Wzięcie wyroku najcięższego

3. System pośredni (u nas)

Kara łączna nie może przekraczać:

1. 540 stawek dziennych w przypadku grzywny

2. 18 miesięcy w przypadku ograniczenia wolności

3. 15 lat w przypadku pozbawienia wolności

Gdy skazano na dwie lub więcej kar 25 lat, sąd może dać dożywocie. 

70. Zbieg przepisów ustawy 

Jeden czyn może być tylko jednym przestępstwem, a więc w przypadku czynu mającego znamiona kilku przestępstw (np. gwałt na siostrze) wybiera się przepisy najsurowsze (nie sumuje się). 

71. Przestępstwa ciągłe 

mamy z nim do czynienia wtedy, gdy przestępca popełnił wielokrotnie ten sam uczynek (np. drobne kradzieże) i sądzenie każdego z nich z osobna nie ma sensu. Wymiar kary jest zaostrzony o połowę względem maksymalnej kary zasadniczej. 

72. Istota kary 

Kara jest to środek przymusu państwowego, stosowany przez sądy wobec sprawców przestępstwa i polegający na sprowadzeniu pewnej dolegliwości.

Kara jest obecnie wyrazem potępienia sprawcy i ma na celu jego reedukację. Ma także charakter prewencyjny. 

73. Rodzaje kar 

1. pozbawienie wolności - min. miesiąc, najwyżej 15 lat. Kary 25 lat i dożywocie są karami odrębnymi. Zakłady karne dzielą się na:

1. dla młodocianych

2. dla odbywających karę po raz pierwszy

3. dla recydywistów penitencjarnych

4. areszt wojskowy

2. ograniczenie wolności - kara od 1 do 12 miesięcy. Taki delikwent:

1. nie może zmieniać miejsca pobytu bez zgody sadu

2. jest zobowiązany pracować społecznie (20 do 40 h miesięcznie)

3. grzywna

1. od 10 do 360 stawek

2. wysokość stawki od 10 do 2000 zł.

 

74. Środki karne 

Mogą być wymierzona poza karą zasadniczą:

1. pozbawienie praw publicznych

2. zakaz zajmowania określonego stanowiska (np. aptekarza)

3. zakaz prowadzenia pojazdów

4. przepadek przedmiotów (narzędzia przestępstwa przepadają)

5. obowiązek naprawienia szkody

6. nawiązka (pieniądze dla poszkodowanego lub na cele społeczne, przestępstwo przeciw życiu, zdrowiu lub środowisku)

7. świadczenie pieniężne (na określony cel społeczny)

8. podanie wyroku do publicznej wiadomości (np. przy pomówieniu)

Pokutne - wspominane. Polega na wpłacie na cele społeczne. 

75. Zasady wymiaru kar i środków karnych 

Środki karne nie biegną w trakcie odbywania kary pozbawienia wolności, tylko po niej.

Sąd bierze pod uwagę różne okoliczności przy ustalaniu wymiaru kary. 

76. Nadzwyczajne złagodzenie kary 

Następuje wtedy, gdy sąd przekroczy dolną granicę wymiaru kary. Stosuje się:

1. wobec sprawcy eutanazji

2. w przypadku uprowadzenia samolotu lub statku, gdy się go przekazało z własnej woli

3. wobec świadka który złożył fałszywe zeznania a następnie z własnej woli je sprostował

4. gdy sprawca pojednał się z poszkodowanym

5. gdy sprawca poniósł w związku z przestępstwem uszczerbek

Złagodzenie nie może być większe niż 1/3 kary minimalnej. 

77. Nadzwyczajne zaostrzenie kary 

Stosuje się do recydywistów i sprawców przestępstw ciągłych. Polega na wydłużeniu maksymalnego okresu o połowę.  

78. Warunkowe umorzenie postępowania 

Następuje, gdy:

1. wina lub społeczna szkodliwość czynu są nieznaczne

2. okoliczności popełnienia budzą wątpliwości

3. sprawca nie był dotąd karany

4. jego dotychczasowe zachowanie pozwala przypuszczać, że będzie w przyszłości przestrzegał prawa

5. grozi mu kara nie przekraczająca 3 lat, lub nawet 5 w specjalnych przypadkach

 

Polega na odbyciu okresu próbnego, w trakcie którego sąd może wrócić do rozprawy. 6 miesięcy po tym okresie już jednak nie. 

79. Warunkowe zawieszenie wykonania kary 

Może nastąpić gdy:

1. pozbawienie wolności nie przekracza 2 lat

2. karą jest ograniczenie wolności lub grzywna

Polega na zaniechaniu kary w nadziei, że sam proces wywarł odpowiedni wpływ na oskarżonego. W zamian za wyrok odsiadki sąd może orzec grzywnę. Może też ustalić kuratora (co jest konieczne w przypadku młodocianych). Okres warunkowy wynosi od 3 do 5 lat.

Gdy po upływie 6 miesięcy od końca okresu warunkowego sprawca nie popełnił żadnego przestępstwa, usuwa się z kartoteki wyrok i sprawca może o sobie mówić, że nie był karany. 

80. Warunkowe przedterminowe zwolnienie 

Może nastąpić po odbyciu przez skazanego połowy kary, ale nie wcześniej niż po 6 miesiącach. Recydywistę po odbyciu 2/3 kary. Wielokrotnego recydywistę po ¾ kary (nie szybciej niż rok). 25 lat - po 15; dożywocie - po 25.

Okres próbny 2,3 - 5 lat. (10 dla dożywocia). 6 miesięcy po nim karę uważa się za odbytą. 

81. Powrót do przestępstwa 

Recydywista - po odbyciu min. 6 miesięcy kary, w ciągu 5 lat umyślnie dokonuje podobnego czynu. Sąd traktuje surowiej recydywistów. 

82. Amnestia i abolicja 

Amnestia jest aktem łaski odnoszącym się do szerokiej grupy ludzi. Podejmuje o niej decyzję Sejm. Chodzi  o zniesienie wyroków przestępcom istniejącym.

W abolicja chodzi o nie skazywanie nowych przestępców. 

83. Prawo łaski 

Jest stosowane do konkretnego przestępcy i przysługuje prezydentowi. Wszczyna się na prośbę prezydenta, lub po rozpatrzeniu przez sąd I i II instancji. 

84. Przedawnienie 

Wyróżniamy:

1. przedawnienie ścigania

1. zabójstwo - 30 lat

2. inna zbrodnia - 20 lat

3. pozbawienie wolności ponad 3 lata - 10 lat

4. pozbawienie wolności poniżej 3 lat - 5 lat

5. ograniczenie wolności lub grzywna - 3 lata

2. przedawnienie wyrokowania (przedawnienie ścigania + 5 lat)

3. przedawnienie wykonania kary

1. min. 5 lat więzienia - 30 lat

2. max 5 lat więzienia - 15 lat

3. inna kara - 10 lat

Nie przedawniają się ludobójstwa i ciężkie przestępstwa popełnione przez funkcjonariusza publicznego. 

85. Zatarcie skazania 

Polega na wymazaniu informacji o wyroku z kartoteki.

W przypadku kary pozbawienia wolności następuje po upływie 10 lat od odbycia wyroku, lub przedawnienia.

Gdy wyrok nie przekracza 3 lat, zatarcie może nastąpić w po upływie 5 lat.

Jeżeli zasądzono środek karny (np. zabrano prawo jazdy), zatarcie może nastąpić dopiero po jego wykonaniu.

Zatarcie wszystkich ostatnich wyroków następuje w momencie zatarcie ostatniego z nich. 
 
 

---