Bioetyka - interdyscyplina i interstruktura dziedzina wiedzy nakazowej , która analizuje wszystkie zjawiska dotyczące życia i ocenia je w świetle wartości etycznych w celu przetrwania ludzkości śr. Przystosowanego dla rozwoju człowieka.

Bioetyka jest nauką na pograniczu filozofii i etyki. Przedmiotem materialnym jest fakt życia. Stanowienie mostu miedzy filozofią a etyką. W XIX wieku doszło do oddzielnia kultury scientyntycznej i humanistycznej. Nauki miały „kompleks nauk ścisłych” - próbowano weryfikować tezy wręcz w matematyczny sposób P.Snow powiedział że tak dużej być nie może. Twórca bioetyki - Van Potter wdrożył w życie pomysł Snow'a aby przeżuć most między scjentyzmem a humanizmem. W tym znaczeniu bioetyka jest interdyscypliną i interkulturową. Metoda bioetyczna jest wypadkową scientystycznej i humanistycznej. Stała próba konfrontowania wiedzy biologicznej z humanistyczną ( również konfrontowanie zachowań przyszłych pokoleń w oparciu o aksjologie). Analiza i ocena biologicznej wiedzy , a także każdej wiedzy, która ma do czynienia z życiem . Z faktu że jest wyciąga wnioski jak być powinno . Analiza i ocena nauk scientystyczncyh: biologii itp. Oraz nauk hemoistyczncyh: politologii itp. Krytycyzm wobec utopijnych ideologii: nazizmu , komunizmu , liberalna , indywidualizmu , pragmatyzmu , scjentyzmu -odrzucających wiedze etyczną.

Klucze Hermeneutyczne: szacunek dla życia, wartości życia i godności człowieka. Założenia aksjologiczne i antropologiczne grają ważną rolę . Z założeń antropologicznych wynika , że istnieje kilka bioetyk: dwie grupy:

• Laicka - jako klucz hermeneutyczny przyjmuje zasadę utylitaryczną - każda forma życia jest jednakowo ważna. Nawiązanie do poglądów Petera Singera - jednym wyróżnikiem na to czy coś ma jakąś wartość jest to czy wnosi wystarczająco dużo szczęścia do skarbca. T. Reagan - bioetyka zwierząt i pojęcie szowinizmu gatunkowego ( jeśli jeden gatunek jest traktowany gorzej niż inne. Singer przyznał zwierzętom taki sam status jak człowiekowi(wszystkim kręgowcom). Pogląd ten to utylitaryzm preferencji( każda istota żywa doznaje bólu i przyjemności , posiada interesy , które próbuje zaspokoić). Stąd wniosek - posiadanie interesów decyduje o przyznaniu statusu moralnego. Należy więc zrezygnować z eksperymentów laboratoryjnych.

• Religijna - kluczem hermeneutycznym nie jest odrzucaniem interesów, ale osoba , persona, człowiek. Zasada godności osoby ludzkiej i wartości ludzkiego życia. Człowiek istotą, której nie można traktować instrumentalnie. Człowiek nie może stanowić środka - zawsze jest celem i ośrodkiem tych działań, domaga się szacunku i miłości. Jest to życie osoby świadomej i wolnej jest w stanie decydować o losach cywilizacji. Szacunek do człowieka - jego wolność świadomość , a nie społeczna użyteczność.

• Nie może być tak jak w przypadku przykładu Singera - ratuje się 2 letniego psa i młodą dziewczynę kosztem 80 letniego starca.

Dylematy bioetyki: jak pogodzić wartość życia z jego jakością? Co przeważa? W naukach biologicznych podobny dylemat : jakość środowiska a eksploatacja środowiska? W rolnictwie: prawa zwierząt a produkcja żywności ? W naukach ekonomicznych: bogata północ i zachód oraz biedne południe i wschód? Technika: technologia a ingerowanie w domenę życia?

Bioetyka jest wielowymiarowym pomostem: wewnątrz naukowych i między naukowych.

Mobbing neguję zasadę współżycia międzyludzkiego , traktuje ludzi jako środek , nie cel. Pogwałca też zasadę braku dyskryminacji z tytułu innych poglądów itp. Uderza też w same fundamentalne firmy - człowiek powinien się tam rozwijać. Ofiara ma prawo bronić się proporcjonalnymi środkami do środków agresora. Akcja reakcja - działania antymobbingowe. Najpierw ofiara musi się upewnić , czy na pewno jest to mobbing. Ofiara powinna być w dobrej kondycji psychicznej. Kilka propozycji walki z mobberem:

• Bądź cierpliwy - czas paradoksalnie gra na korzyść ofiary.

• Nie poddawaj się zniechęceniu i depresji.

• Nie myśl o braniu zwolnień i bezpłatnych urlopów - wtedy mobber cały czas działa ze wzmocniona siłą.

• Nie myśl , ze jesteś jedyny.

• Przygotuj się do stawiania oporu mobberowi.

• Zbieraj dokumenty świadczące o mobbingu - maile , listy , karteczki , spisywanie wypowiedzi mobbera na piśmie - z podpisami dwóch stron, prowadzenie kalendarium zdarzeń i zdrowia (dostrzeganie u siebie dolegliwości) ,

• Poszukuj sojuszników - najpierw w pracy , poszukiwanie życzliwości bliskiego współpracownika mobbera, nie pozwalanie na izolacje od reszty grupy , nie przytłaczać przyjaciół swoimi problemami.

• Składaj doniesienia o podejmowaniu wobec siebie działań mobbingowych. Do dyrekcji firmy, zw. Zawodowych, ewentualnie RPO , gazety , radia , telewizji.

• Zapisz się do jednego ze stowarzyszeń antymobbingowych, często to spłosza mobbera.

• Stosuj środki prawne w walce z lobbingiem -wpisy w K.K. i K. C. art.23 i 24 k.c. , art. 415 k.c. , art. 444-445 k.c. , art. 471 k.c. , art. 190 k.k. , art. 191 k.k. , art. 212 i 213 k.k. , art. 215-219 k.k. , art. 281-283 k.p.

Szwecja , Francja , Belgia maja najlepsze prawo antymobbingowe - mobber ma udowodnić że nie mobbował.

Manipulacja - cecha typowa osób niedojrzałych, słabych. Manipulant jest tak naprawdę osobą o zaniżonym poczuciu wartości. Chodzi o przejęcie kontroli i możliwości sterowania drugim człowiekiem. Podstawowe narzędzia: wina i strach - poczucie winy i strachu odczuwane są przez nas jako manipulacja. Działają mechanizmy lęku przed odrzuceniem u ofiary. Manipulant ma mniejszą kontrolę nad swoim życiem , niemniejszą niż przyszła ofiara. Zaczynamy manipulować , gdy komuś zazdrościmy manipulując chcemy być tacy, jak osoba którą manipulujemy. Manipulant boi się osoby manilpulwanej. Ludzie zaczynaja też manipulować gdy są charakterologicznie upośledzeni - nie mają żadnej samooceny. Gdy manipulant widzi, ze ofiara nie umie się obronić , to poprawia się mu samoocena. Nie należy odpowiadać kontratakiem na atak manipulatora, nie dać się wciągnąć w manipulację. Niektórzy mają nerwowe, neurotyczne poczucie winny. Strach i odczucie blokuje człowieka od wyzwolenia się z poczucia winy. Manipulant posługuje się też cudzym lękiem , warto więc „oczyszczać” własne lęki. Przed manipulacją można się bronić na różne sposoby. Miękkie (bez użycia przemocy fizycznej) , takie, aby energia manipulacja wróciła do niego, zneutralizowanie manipulacji, ewentualne odnowienie relacji z manipulantem:

• Nie wolno poddać się manipulacji, ale nie można też jej stosować.

Rozróżnienie dobrego i słusznego.

2 płaszczyzny działania: moralna i pozamoralna.

Poziom przed fizyczny: kategorie jak ból , cierpienie , sukces, klęska. Etykę interesuje poziom moralny: dobro.

Aby powiedzieć że coś jest dobre trzeba wziąć pod uwagę:

• Intencje - jeśli jest tylko intencja, to działanie jest dobre , ale nie słuszne ;

• Co się robi - odnosi się do tego słuszność.

Jeśli coś jest dobre i słuszne , to jest godziwe.

Problem reakcji środek - cel:

Czy dobry cel uświęca złe środki?

Działania godzi się człowiekowi , gdy z jednej strony szanuje godność człowieka, a z drugiej strony szanuje adresata działania.

Zasada wglądu - zanim podejmuje się działanie , powinno się uniknąć u adresata , czy ja będąc w sytuacji adresata. Reguła Kanta ( w wymiarzekategorycznym): istnieją pewne oczywiste normy dla każdego człowieka (imperatywy kategorialne)

• Postępuj tak, aby twoje działania stały się normą powszechną.

• Traktuj człowieczeństwo własne i drugiego człowieka zawsze jako cel , nie jako środek.

• Postępuj tak, jak chciałbyś aby inni postępowali wobec Ciebie.

Złota reguła etyczna - jeśli naprawdę kochasz drugiego bliźniego, to wejrzyj w siebie i sprawdź, czego Ty byś w tej sytuacji oczekiwał. Jeśli to uchwycisz to tak postępuj. Na wcielaniu się w innego człowieka polega inteligencja emocjonalna.

Działania o strukturze:

• Prostej - np. przygotowanie do egzaminu - nauka egzamin

• Złożonej

Działania są godziwe, złe moralnie lub obojętnie moralnie np. spacer ( to też może być środek - do celu dobrego lub złego ).

Cel zły deprawuje środki obojętne. Cel dobry uświęca środki obojętne.

Jeśli pracodawca okrada pracownika , to pracownik może w pewnych sytuacjach przywłaszczyć sobie rzeczy należące do pracodawcy na czas skrajnej potrzeby ( extrema neasitas)

Dobry cel nie uświęca złych środków

Problem przebaczenia - polityczny ,etyczny ,psychologiczny.

Droga przebaczenia (co najmniej 12 etapów):

1-4 - zwrócenie uwagi na siebie:

1. Decyzja , by się nie mścić, zatrzymać odruch zemsty - jest złym doradcą i zamyka człowieka w przeszłości , podsyca gniew, ból , wywołuje stres. Jest to naśladowanie agresora.

2. Rozpoznać swoje zranienie - obserwowanie swojego zranienia , nie stosowanie mechanizmów obronnych, gdy mija niebezpieczeństwo , nie minimalizować zranienia i nie usprawiedliwiać agresora, nie lekceważyć zranienia. Często zranieni się maskują: przez agresję lub moralny faryzeizm- obojętność , nie rozmawianie ( a wszystkim mówi się że się przebaczyło). Inna maska: wiecznej ofiary, perfekcjonizm.

3. Podzielenie się z kimś swoimi zranieniem - kto nie osądza , nie moralizuje, nie udziela dobrych rad, tylko słucha. Wtedy wyrzuca się z siebie negatywne emocje.

4. Określenie swojej straty poprzez zranienie - dobra diagnoza, określenie szczegółowe. Zranienie nie dotyczy całej osoby, lecz jej części. Bardziej zranionym jest się przez własną interpretację zranienia niż samo zranienie. Dlatego „zostałem zraniony” a nie „jestem zraniony”. Przestać się potępiać, że zostałem zraniony.

5. Zaakceptowanie własnego gniewu i chęci zemsty. Gniew to zdrowa reakcja, nie tłumić go. Gniew- stan wewnętrzny irytacji . Pozwolić ,aby wszystko przeszło. Gniew w dobrym celu- aby bronić swoich granic, wartości.

6. Najważniejszy - przebaczenie sobie samamemu - dostrzec że to we mnie jest ten wróg, któremu trzeba przebaczyć.

7. Zacząć rozumieć winowajcę ,agresora - nie usprawiedliwiać go za wszelką cenę, tylko odróżnić agresora od jego czynu. Nie przekreślać człowieka. Wtedy można spojrzeć obiektywniej na siebie jak i winowajcę. Wybaczyć - nie znaczy wymazywać fakt, tylko zaufać komuś, kto skrzywdził.

8. Odnalezienie sensu zranienia w moim życiu - może to pokazać, że dotychczasowe życie było nieprawdziwe. Paradoks zranienia- prowadzi do zrozumienia siebie. Może prowadzić do wyzwolenia.

9. Poczuć się godnym przebaczenia - aby umieć przebaczyć trzeba najpierw doświadczyć przebaczenia.

10. Przestać chcieć przebaczać za wszelką cenę - to nie jest nakaz moralny.

11. Zrozumieć, że przebaczenie jest nawróceniem serca , wnętrza - reorientacją dotychczasowego życia.

12. Zdecydowanie się , czy położyć kres relacjom z agresorem, czy je odnowić. Przebaczenie jest nie równe pojednaniu.

Dobro , zło , sumienie.

Etyka (etos) - środowisko, miejsce zamieszkania, z czasem doszło pojecie „mos” (moralność. Moralność-normy akceptowane przez społeczeństwo. Etyka jest teorią dotyczącej moralności.

Ojcem etyki jest Sokrates. Metoda majeutyczna , Sokrates wydobywał z ludzi wiedzę pytaniami, później dopiero dochodził do istoty istnienia dobra i zła.

Etyka jest teorią moralności rozwijanej jako dziedzina dobra i zła moralnego, jest rozumiana jako mądrość korzystania z wiedzy , próbuje odpowiedzieć na pytanie: „ Jak żyć ? ”. Pierwotne pytanie brzmi „ Kim jest człowiek ? ”.

Stuart Mill - twórca utylitaryzmu ( w życiu liczy się tylko to , co użyteczne),

Seter Singer - człowiek żyje po to , aby pomnażać dorobek swojej cywilizacji:

Egalitaryzm - (równość(biocentryzm)) wszystkich istot życiowych nie jest tym samym co antropocentryzm.

Nauki etologiczne - jakie normy uznawane są za dobre lub złe.

Socjologia moralności - badania w grupach społecznych.

Psychologia moralności - co myśli dobry człowiek.

Filozofia języka -

Etologia - zespół różnych dyscyplin naukowych opisujących zjawiska związane z moralnością.

Czyny (akty) mogą być różnego działania:

- nieświadome czyny człowieka.

- świadome i wolne , nimi interesuje się etyka , prosimy za nie odpowiedzialność.

- w półśnie lub letargu - nie ponosimy za nie odpowiedzialności.

Przedmiot materialny - obiekt badań ( w przypadku etyki - czyny ludzkie swobodne i wolne)

Przedmiot formalny - aspekt , pod którym analizujemy przedmiot materialny ( w etyce to powinność wykonywania czynów.)

Etyka - jest teorią czynu pod kątem jego moralnej powinności. Które działania wspierają afirmację człowieka ?

Zatajenie prawdy nie zawsze jest kłamstwem świadome i z premedytacją nie świadomie ci celowe wprowadzanie w błąd , kierowanie się dobrem innej osoby

• Prawda należna

• Prawda nienależna

W sytuacji niesprawiedliwej agresji można się bronić środkami równymi środką agresora.

8 kwietnia 2008 r. - Etyka

Bioetyka - odkrycia współczesne są elementem większej całości. Przemiany cywilizacyjne ( fale cywilizacyjne).

• Wraz z rewolucją rolniczą (10 tys. lat temu) symbolem motyka, ziemia i rolnictwo centrum świata. Punkt kulminacyjny 300 lat temu i nowa fala.

• Rewolucja przemysłowa zderzona z rolniczą - walka cywilizacyjna. Kryzysy polityczne wojny itp. Industrializm i jego hegemonia , trwa w sumie nadal.

Rewolucja naukowo-techniczna , społeczeństwo informacyjne , symbolem komputer. Interferencja fal - tym razem globalnie - zanikają dawne polaryzacje itd. Kryzys finansów międzynarodowych, terroryzm, także kryzys rodzinny. Maskulinizacja kobiet i feminizacja mężczyzn.

Ludzie szukają wszędzie remedium na te zmiany : w org. Religijnych , sektach, wizytach u psychoanalityków, samotności. Człowiek jest „kreatorem nowego jutra”.

Literatura futoralogistyczna - jaki będzie świat za 15 lat?

- nie będzie ekspansji demograficznej ( Erlich już w połowie XX wieku przewidywał że w roku 2000 będzie 20 mld. Ludzi na Ziemi- błąd). Do 2015r. będzie najprawdopodobniej ok. 8-9 mld ludzi ( przyrost w krajach rozwijających się ).

- średnia wieku (dożywania) w krajach rozwiniętych będzie ok. 100 lat.

- manipulacje genetyczne (rośliny itp.)

- wykazywanie złóż naturalnych - nie będzie problem z wyczerpaniem się wzorców.

- zmienia się klimat ( ocieplenie) - w Alpach stopnienie się lodowców o 20% już dziś - tendencja się utrzyma (w przyszłości 35cm wzrost poziomu mórz).

- szybko rozwijające się dziedziny: biotechnologia , automatyzacja, robotyzacja .

- globalizacja gospodarki światowej- nie zmiennie różnic miedzy bogatą północą a biednym południem.

- rynek pracy: z produkcji do usług.

- nielegalne klonowanie.

Podążanie w 3 kierunkach:

• Środki neurofarmakologiczne - dziś już prozac i ritalin ( śr. Psychotropowe) W przyszłości być może będzie konieczność zażywania środków codziennie.

• Badania nad komórkami macierzystymi.

tollipotertne macierzyste

Podział na blastomery Marula

Są elastyczne(macierzyste można z nich wszystko zrobić (klonowanie - terapeutyczne).

• Manipulacje genetyczne i tzw. Diagnoza prenatalna przed implantacyjna - człowiek uzyskany In vitro „podrasowany” genetycznie - może oto dzielić ludzi w przyszłości na lepszych i gorszych.

Antimori (?) - metoda zachodzenia w ciąże po menopauzie oraz leczenie niepłodności u mężczyzn.

Mądrość - umiejętność używania wiedzy dla własnego dobra i dobra innych.

Beniamin Franklin - lepiej mieć do czynienia z kimś mądrym , niż z kimś wykształconym.

3 części mądrości:

• Wiedza

• Właściwy osąd

• Zaufanie do siebie samego

Mądry wie jak żyć, aby żyć dobrze, potrafi dobrze ocenić.

1. Wiedza - na pierwszy rzut oka , im więcej się wie o świecie tym lepiej. Jednak gromadzenie takiej wiedzy nie jest sposobem na mądrość. Być może sekret mądrości polega na tym, aby wiedzieć to , co jest istotne. Mądrość to nie erudycja , tylko wiedza i istotna dla życia. Ludzie znający wartości - istotny element dla ogarnięcia mądrości 9 nie wiedza o faktach , ale o wartościach) . Trzeba też wiedzieć do czego się dąży. Jednak nie wiemy do końca co jest godne wyboru itp. ( np. wybitni psychologowie nie potrafią poradzić sobie ze swoimi problemami ). Człowiek , aby być mądrym opierać się na źródłach: Filozofach - „ Mistrzach myślenia ” .

Trzeba mieć:

• Wiedze o faktach (deskryptywną)

• Wiedze o znaczeniu faktów ( hernneutyczna) ważniejsza.

Cechą mądrego człowieka jest to , że potrafi spokojnie i ze zrozumieniem nadać sens

wydarzeniom zdarzającym się w życiu „ Pozycja Środka ” bez skrajności ( euforia

czy załamanie się ). Życie to sensoida - gdy się jest w dole trzba wiedzieć, że

przyjdzie górka i odwrotnie. Mądry będzie unikał autorytarnego narzucania swojej

wizji świata innym. Cel i plan dotarcia. Tak więc wiedza jest potrzebna , ale tylko o

tym co istotne.

2. Właściwy osąd by rozstrzygnąć w konkretnej sytuacji , która wartość jest ważniejsza ,a która mniej ważna. Jest warunkiem koniecznym mądrego wyboru , lecz żeby wybierać trzeba mniej mieć elementarną wiedzę o człowieku i świecie ( światopogląd ) . Wszystko zależy od światopoglądu - konieczny , lecz nie ostateczny warunek mądrości.

3. Zaufanie dla siebie samego - nie można być dobrym dla innych , gdy nie jest się dobrym dla samego siebie. Trzeba pracować nad akceptacją siebie , takim jakim się jest - warunek do zaakceptowania innego człowieka.

Dlaczego trudno jest znaleźć mądrego człowieka ?

Media między innymi rozpowszechniają taki wizerunek ( np. Doda )

Personalizm ( gr. Osoba , maska ). - personaliści twierdzą , że ostatecznym kryterium jest dobro człowieka , wszystko co służy afirmacji jest moralnie dobre, co nie służy jest moralnie złe.

Etyki szczegółowe - te wszystkie inne.

Mobbing - terror psychiczny bądź fizyczny , zaczęto się nim zajmować naukowo w latach 80 XX wieku Hans Leyman zauważył, że przyczyną dolegliwości zawodowych jest struktura pracy. Lorentz z kolei zauważył podobne zachowania u zwierząt (napadanie).

Mobbing - wszelkie patologiczne działania w miejscu pracy bądź związane z pracą polegające na wrogim i nieetycznym nękaniu jednej lub kilku osób ze strony pracodawcy itp. Przez swą działalność działania te naruszają strukturę psychiczna człowieka. 3 elementy:

1. miejsce - tam , gdzie ludzie długo przebywają ze sobą długi czas w ciągu dnia.

2. częstotliwość - trwające minimum 6 miesięcy.

3. same działania - odpowiednie słowa, gesty, zachowania mające na celu sponiewieranie człowieka.

Rodzaje Mobbingu (kryterium - pozycja Mobbera):

• Horyzontalny - agresorem jest kolega.

• Wertykalny zstępujący - agresorem jest szef.

• Wertykalny wstępujący - agresorem jest pracownik.

• Mieszany - rozpoczyna kolega, dołącza się przełożony (najczęściej spotykany)

Rodzaje Mobbingu ( kryterium - cel ):

• Perwersyjny - najgorszy , zmierzający do zniszczenia człowieka.

• Taktyczny (bossing) - szef chce się pozbyć osoby z firmy ( ale nie ma argumentów); bulling odmiana szkolna bossingu z elementami fizycznymi.

• Zinstytucjonalizowany - wywoływanie strachu u podwładnych i kierowanie nimi bez ograniczeń (najczęściej spotykany) , celem jest wywoływanie poczucia winy.

Terror w miejscu pracy zakłada istnienie „aktorów”: mobber , ofiara i widownia.

MOBBER OFIARA

WIDOWNIA

Mobber - specyficzna osoba, nie każdy może nim być zazwyczaj człowiek o tendencjach narcystycznych i psychopatycznych - działa po to , by krzywdzić innych. Często ma zaniżone poczucie własnej wartości. Człowiek który cieszy się z ludzkiego nieszczęścia. Aksjomat Mobbera: „ twój sukces moją klęską , twoja klęska moim sukcesem „. Brak wyrzutów sumienia.

Ofiara - umiejętna , zdolna, kompetentna osoba, według Mobbera zagrażająca jego ja, wyznającą inny światopogląd, również inną wiarę. Ofiarami wg badań SA osoby w wieku 35-40 lat. Również często ludzie w wieku przedemerytalnym.

Widzowie - koleżanki i koledzy, niemi świadkowie , na początku nie reagują, bo nie dochodzi do ich świadomości , że ktoś wśród nich jest ofiarą. Później nie reagują, bo sami boją się zostać ofiarami.

Mobbing nie pojawia się tak ot bez przyczyn:

1. zła atmosfera pracy - złe zarządzanie firmą , nie ma miejsca na partnerstwa i złe zarządzanie potencjałem ludzkim ( tzw. Punkt zero ) firma zaczyna źle funkcjonować. Szukanie przyczyn, czyli osób odpowiedzialnych (polowanie na ofiary) , przyszły mobber będzie organizował nagonkę na powód niepowodzeń.

2. faza uwodzenia - znieczulające działania , prawienie komplementów, obiecywanie, manipulacje słowne i pozasłowne. Ofiara nagle chce się przyporządkować.

3. faza inicjacji - ofiara się stara , a mobber jest coraz bardziej niechętny ,zakamuflowana agresja , komunikacja perwersyjna ( celem niszczenie ):

• Odmowa prostych komunikatów.

• Dyskwalifikowanie - dość lekkie.

• Zasada dziel i rządź - skłócenie zespołu , stanie się arbitrem.

Wynik: ofiara odizolowana od grupy - obniża się jej samoocena, wszystko działa na nią źle , ofiara zaczyna pić , palić itp. W pewnym momencie ofiara zaczyna się zastanawiać , dlaczego nie jest tak jak wcześniej.

4. faza eskalacji - ofira zaczyna wybuchać gniewam, mobber wskazuje ofiarę jako nie nadającą się:

• Utrudnia warunki pracy.

• Izoluje ofiarę.

• Wymierza bezpośrednio działania w osobistą godność ofiary.

Ofiara może zacząć odczuwać dolegliwości PTSD - nerwica pourazowa.

( ofiary mobbingu cierpią na te same dolegliwości, co więźniowie obozów koncentracyjnych). Może to prowadzić do dekompresacji strukturalnej - depresji, itp.

5. faza perwersyjnej eksterminacji - mobber już się nie kryje ze swoją nienawiścią, korzysta z różnych wyrafinowanych metod. Ostatecznie ofiara prosi o wymówienie. Ale w firmie nic się nie zmienia- spirala tworzy się na nowo.

Dubble mobbing - rodzina się przyczynia, narzekania sprawiają , że ofiara zostaje absolutnie sama ( bo ileż można wysłuchiwać narzekań).

Skutki mobbingu:

• Dla ofiary obniżenie własnej wartości, zaburzenia wszelkiego rodzaju.

• Dla rodziny ofiary - możliwy rozpad gorszy stan finansowy.

• Dla firmy - cały czas zła atmosfera pracy.

• Dla społeczeństwa - wzrost agresji.

Norma moralności - co jest źródłem i kryterium wartości moralnej czynu?

Poprzez co czyny są moralnie dobre lub moralnie złe?

Trzy grupy poglądów:

• Eudajmonizm

• Deontonomizm

• Personalizm

Eudajmonizm - o tym co jest dobre albo złe decyduje to , czy dobre działanie przystwarza człowiekowi szczęścia czy nie. Jest to stanowisko wg. Którego czyn jest moralnie dobry gdy uszczęśliwia swego sprawcę , a moralnie zły , gdy sprawca jest nieszczęśliwy.

Eudajmonizm hedonistyczny - szczęśliwy jest ten, kto zaspokaja własne zmysły.

Eudajmonizm perfekcjonalistyczny -oprócz zmysłów rozwój człowieczeństwa, odnoszenie się do siebie z szacunkiem i nie traktowanie innych jako środka do odniesienia szczęścia.

Deontonomizm- ( gr. Nakaz , powinność ). Źródłem lub kryterium moralnego postępowania jest nakaz autorytetu (nie wymagających żadnych wyjaśnień). Np. rozmowa Małego Księcia z Latarnikiem - wykonywanie poleceń bez wymagania żadnych uzasadnień. Brak pytań typu: Dlaczego kłamstwo jest złe?

Deontonomizm heteronomiczny - gdy autorytetem jest ktoś z zewnątrz: Bóg, król, prezydent.

Deontonomizm autonomiczny - uznaje samego siebie za główną zadadę postępowania ( własne sumienie autorytetem ). Ludzie podlegają autorytetom zewnętrznym, bo obawiają się odpowiedzialności.

Norma Moralna jest pewnym wzorcem i przed wykonaniem czynu musimy rozsądzić , czy będzie on moralnie dobry czy moralnie zły.

1970 r. - przewodniczący komisji Horwardzikej przesunął kryterium na śmierć tylko kory.

Jednak powszechnie uznaje się za śmierć , śmierć kory i pnia mózgu. Istnieje światopoglądowa dyskusja o transplantacji - religie: katolicyzm , islam i judaizm.

Transplantacja serca - 12 godz. Miedzy pobraniem a przeszczepem. W przypadku śmierci mózgowej dawcy, pobiera się serce i wszczepia biorcy.

Transplantacja gruczołów płciowych - nie akceptowane z punktu widzenia etyki i podobnie transplantacja mózgu. Pobieranie plantów jest dozwolone , tak jak i komórek mózgowych , komórek wątroby itp.

Ksenoplanty i sztuczne organy - istnieją przeskoki gatunkowe wirusów itp. Dlatego ksenoplanty powinny być używane jak najrzadziej.

Różni ludzie w różny sposób dochodzą do rozwiązywania problemów moralnych , nie ma jednego rozwiązania , brak monizmu , istnieje etyczny prularizm. Kryterium podziału można odwołać się do języka użyteczności , praw moralnych lub cnoty.

Wybór ten określa także rozwiązani problemu.

Obecnie stanowiska etyczne:

1. Etyka obowiązkowa - człowiek powinien zawsze postępować za obowiązkiem moralnym , miarą czynu jest zgodność działania z obowiązkiem jaki tu i teraz należy spełnić.

Skąd wiadomo , że coś jest naszym obowiązkiem?

- źródłem moralności jest Bóg , istnieje przez Niego należący obowiązek ( przykazania)

- prawo naturalne , istnieje pewien porządek moralny i obowiązek jest związany z naturą

( oczy służą do patrzenia , nie do jedzenia)

- logiczne właściwości języka moralnego- ludzie powtarzają np. „ powinieneś… „)

Postępuj zgodnie ze swoim obowiązkiem moralnym. Etyki obowiązku można użyć do porządkowania

życia społecznego - implementacja obowiązku moralnego w normy prawne ( wszystko co sprzecza

się z szanowaniem życia jest złe ). Sylogizm: skoro nie należy zabijać niewinnego człowieka , a płód

jest takim człowiekiem => zabicie płodu jest złem. Druga przesłanka nie jest tak oczywista , bo płód

nie musi być podmiotem moralnym ( świadomym i wolnym). Inna sprawa , że według przeciwników

zabraniania aborcji płód nie jest winny ale też nie jest niewinny. Dla zwolenników etyki obowiązku

płód zawsze będzie człowiekiem. Trudnością w stosowaniu etyki obowiązku nie zawsze wiemy , czy

mamy dany obowiązek. Zawsze coś kosztem czegoś.

2. Etyka użyteczności - zwraca uwagę na konsekwencje miarą wartości działania są jego konsekwencje. Czyn jest słuszny wtedy i tylko wtedy , gdy przyczynia się do zwiększenia sumy szczęścia wszystkich ludzi ( utylitaryści). Mówi się tu o jakości życia , o dobrostanie - to jest kryterium moralnego dobra lub zła. Utylitaryzm teraz nazywa się konsekwencjonalizmem. Suma dobra rozumiana jest często jako zaspokajanie zmysłowych potrzeb , zmysłowe doznania. Człowiekiem jest ten, kto doznaje doznań zmysłowych. Wszystko ma tu utylitarny charakter. Z punktu widzenia społecznego zadowolenia jest wiele pytań np. o służbę zdrowia.

Etyka użyteczności jest liberalna- osądy moralne dotyczące aborcji ( zabijanie człowieka jest zawsze złe , tylko gdy ma tę cechę). Różne teorie na temat tej cechy: powyżej 14 dnia od zapłodnienia lub odczuwanie bólu miedzy 10 i 12 tygodniem ciąży lub pierwsze poruszenie się płodu między 13 i 20 tygodniem ciąży. W Judaizmie tą cechą będzie zaczerpnięcie pierwszego łyku powietrza. W wielu kulturach cechą tą jest zdolność do samodzielnego życia. Wadą etyki utylitarnej jest niejasne pojęcie szczęścia zbiorowego.

3. Etyka praw moralnych - X ma prawo do życia , Y ma prawo do zadośćuczynienia , Z ma prawo do samoobrony. Ktoś ma prawo do czegoś. Legalne i moralne uprawnienia i obowiązki państwa do obywateli i obywateli do państwa. Etyka praw moralnych pojawiła się po II Wojnie Światowej i była odpowiedzią na etykę użyteczności. Zarzucona etyce utylitarnej, że usprawiedliwia poświęcanie jednostki dla dobra ogółu. W etyce praw moralnych podstawą są prawa jednostki. Podatny grunt w Ust.

Feministka J. Thompson w publikacji „ Obrona sztucznego poronienia”- kobieta ma prawo decydować co dzieje się z jej ciałem. Kobieta może , ale nie musi poddać się aborcji ( np. w przypadku gwałtu). „Kobieta ma prawo decydowania o tym co dzieje się z jej ciałem. Płód jest częścią jej ciała => Kobieta ma prawo decydować o płodzie.” Słabości argumentacji: nie jest jasne do kogo należy ciało kobiety i czy płód jest częścią ciała. Nie potrafi określić komu i ze względu na co przysługują prawa i jak godzić prawa.

4. Etyka Cnót - stara się dopomóc w rozwiązaniu problemów moralnych. Nawiązuje do Arystotelesa. „ Nie można ufać rozumowi , teorii etycznej, filozofom , teologom, autorytetom moralnym”. Skoro nie autorytety moralne , to co? Zaufanie samemu sobie , postępowanie zgodnie z własnym projektem życia. Dobre, rozumienie życia, cnota -pewna predyspozycja do dobrego postępowania w różnych sytuacjach życiowych. Człowiek cnotliwy zawsze postępuje dobrze. Argumentacja: mądrość - jeżeli mądry zdecyduje się przerwać ciążę , to znaczy, że postąpił słusznie. Każdy mądry postępuje słusznie. Przykład : Anna studiuje na V roku medycyny, ma projekt na życie i decyduje się na aborcję , aby chronić swój projekt na życie. Marta , ta sama historia ale jest wierząca- rodzi niechciane dziecko, jej projekt na życie się nie utrzymuje. Marta - heroizm , Anna - nie, jednak obydwie postąpiły słusznie. Każde z tych 4 stanowisk zadaje inne pytania:

• Jak powinienem potępić , skoro istnieje zasada, która mówi , jak potępić muszę?

• Co jest lepsze -działanie A czy B ?

• Jakie są moje prawa moralne?

• Jakim człowiekiem być?

Prof. Ingarden „ Trzeba umieć przy sobie pozosta

Problem pojawia się , gdy są dwa skutki w wyniku działania: dobry i zły.

Tradycja etyczna mówi o dwóch skutkach ( np. eutanazja pośrednia ).

D. DZ. Z.

W wyniku zaniechania działania jest podobnie ( zaniechanie działania o dwóch skutkach , np. eutanazja pasywna)

D. Z. DZ. Z.

Zasada dwóch skutków obowiązuje tylko w etyce indywidualnej ( nie zbiorowej).

Klasyczny problem: leczenie kobiety w ciąży z rakiem macicy: czy w późnym okresie choroby należy dokonać zniszczenia płodu , aby ratować życie matki? Jak zbilansować , które życie jest ważniejsze?

Ż. M. Ż. DZ.

Od matki nie można wymagać heroizmu ( poświęcenia się dla dziecka ). Dylemat stoi bardziej po stronie lekarzy - leczyć czy nie leczyć matki.

Zasada dwóch skutków: Można podjąć działania , które niesie ze sobą 2 skutki: dobry i zły wówczas gdy zostaną spełnione następujące cztery warunki ( analogiczne można zaniechać działania ):

• Wola działającego musi być ukierunkowana na dobry skutek.

• Dobry skutek musi czasowo nastąpić jako pierwszy.

• Dla tego rodzaju działania musi istnieć proporcjonalna racja („zastosowanie mniejszego zła”)- pewność , że matka po leczeniu przeżyje.

• Skutki dobry i zły muszą być ze sobą nierozwiązalnie złączone warunki te muszą weryfikować się jednocześnie.

Drugi przykład: pasywna eutanazja - nieuleczalnie chory dostaje tylko środki przeciwbólowe (np. morifinę by zniwelować ból i cierpienie).

Trzeci przykład: pacjent w stanie terminalnym jest leczony zwyczajnymi środkami ( bo lekarze stwierdzili, że specjalistyczne leczenie nie pomoże ). Istnieje kategoria działań , które są złe ( pomimo intencji itp.) Nie da się ich niczym usprawiedliwić ( czynny wewnętrznie złe np. kłamstwo ). Czyny same w sobie dobre bądź obojętne moralnie w wyniku zakazu / nakazu normy społecznej nabierają złego charakteru ( czynny zewnętrznie złe ).

Czyny wewnętrznie złe: zabójstwa, ludobójstwa, eutanazja, aborcja, dobrowolne samobójstwo, działania naruszające integralność osoby ludzkiej ( np. tortury ) działania naruszające godność człowieka ( nieludzkie warunki życia , niewolnictwo , handel ludźmi ), działania , gdzie człowieka traktuje się jako rzecz narzędzie.

Czyny zewnętrznie złe: ostatnia cisza wyborcza

Współdziałanie formalne - w sposób świadomy i wolny współpracuje się w postępowaniu drugiego człowieka (eutanazja wspomagana w Holandii, pielęgniarka che tak samo jak lekarz)

Współdziałanie materialne - w sposób świadomy i wolny osoba nie chce współpracować , ale jest do tego zmuszona w skutek działania zewnętrznych czynników ( pielęgniarka nie chce, ale musi).

Sumienie: osobiste przekonanie , świadomości , centrum osobowe itp.

Mówiąc o sumieniu moralnym bierzemy pod uwagę jego dwubiegunowość:

• Sumienie fundamentalne- ogólna świadomość wartości moralnych , świadomość , zmysł moralny. To sumienie jest wrodzone każdemu człowiekowi. Zasada , że dobre należy robić a złego unikać. Zasada niesprzeczności - nie można być dobrym i złym jednocześnie.

• Sumienie aktualne - osąd , jak człowiek wydaje na temat działania tu i teraz. Jest to aplikacja zasad fundamentalnych do konkretnej sytuacji. Dekalog jest aktualny dla wszystkich ludzi. Sumienie jest busolą , jeśli nie działa dobrze następuje deformacja sumienie ( czynniki):

• Brak stosowanej wiedzy - niewiedza , co stanowi obiektywną wartość moralną, istnieje subiektywizm.

• Fałszywa hierarchia wartości- wpajana od małego , moralne dobra to pieniądz, posiadanie, kariera, przyjemność. Wszystko zdobywane kosztem drugiego człowieka - „ twój sukces moja klęską i odwrotnie”

• Mentalność kompromisu - wielu ludzi idzie z prądem , nie pod prąd , zasada przeciętności. Ludzie postępują jak ogół.

• Wpływ środowiska - niewłaściwe kontakty z rodziną ujawniają , że ludzie szukaja akceptacji poza swoim środowiskiem ( w subkulturach na przykład)

• Manipulacja przez Media - tabloidalne myślenie społeczeństwa ( 70% analfabetów w Polsce nie rozumie tekstów) Odwoływanie się do emocji.

• Wiara w nieograniczony postęp - że człowiek może wszystko.

Co sprzyja rozwojowi sumienia?

• Zdrowy rozsadek - trzeba mieć poukładane w głowie, mądrość. Rozum prosty, trzeźwy, praktyczny. Kształtowany przez:

1. poprawność myślenia - myślenie logiczne - kształtowanie przez analizowanie rzeczywistości i wyciąganie odpowiednich wniosków , bycie elastycznym , śledzenie różnych rzeczy.

2. dobrą wolą - nie upiera się przy swoim zdaniu , patrzenie jak jest faktycznie, a nie jak mi się wydaje ze jest.

Znajomość życia:

1. praktyczna znajomość ludzi , charakterów, usposobień - każdy będzie się zachowywał inaczej, także rozumienie siebie.

2. podatność na cudze rady - nie jest tak że mam monopol naprawdę,

3. umiejętność trafnej oceny sytuacji- nie życie iluzjami , nie żyć też przeszłością - już do nas nie należy.

• Ogólno ludzkie zdroworozsądkowe zasady:

1. bądź świadom tego czym jesteś jako człowiek i co jest ważne.

2. korzystaj z doświadczeń życiowych innych ludzi.

3. wiedz , że ludzkość nie zaczęła istnieć razem z Tobą.

4. ucz się partnerskiego dialogu z innymi.

5. ucz się na własnych błędach.

6. bądź wrażliwy na dobro obecne w małych i wielkich rzeczach.

7. bądź odważny w podejmowaniu decyzji.

8. ucz się pokonywania własnych słabości.

9. umiej rozpoznawać w sobie emocje.

10. nie działaj w stanie sumienia wątpliwego , pytaj gdy masz wątpliwość.

11. przed podjęciem działania zwróć uwagę na intencje, motywy , możliwe skutki itp.

12. staraj się ,by działanie zmierzało w kierunku dobra.

Obrona twarda z użyciem nawet przemocy. Manipulatorzy to ludzie słabi, niedowartościowani.

Procedura obronna przed manipulacją:

1. ignorancja manipulatora - „ słyszę że pukasz , ale nikogo nie ma w domu” , brak reakcji na zaczepki ( często to niestety nie pomaga).

2. „nadstawianie drugiego policzka” - zmienianie tematu jako reakcja na zaczepki ( to też nie musi pomóc).

3. przyzwolenie - pozwalanie na manipulację, ale bez naszego udziału - dążenie do zrozumienia , że manipulacja nas nieobchodzi.

4. koncentrowanie uwagi na manipulancie - 2 scenariusze:

• szukanie świadka - wciąganie osób trzecich

lub

• mówienie wprost, że manipulant jest do niczego.

5. zorientowanie się w fantazjach manipulanta i przyzwolenie na ten rodzaj fantazji ,

ośmieszenie manipulanta , cyniczna ignorancja - to powinno zadziałać.

Trzeba utrudnić życie manipulantowi , tak aby wyszło mu to na dobre.

Transplantacja - problem przeszczepów.

W przypadku niepoprawnie funkcjonujących nerek , kiedyś stosowano dializę , do czasu , gdy przeszczepiano organy.

Minusy Dializy:

• Niemożliwa rehabilitacja ( do końca).

• Niewygoda.

• Źródło zarazków.

• Może wysiąść prąd.

Transplantacja - metoda terapeutyczna polegająca na pobraniu z organizmu człowieka żyjącego lub zmarłego , a takie z organizmu zwierzęcego ważnej dla życia tkanki lub ukrwionego narządu i wszczepienia go przewlekle ciężko choremu pacjentowi w miejsce własnego organu.

Transplantowane mogą być:

• Krew

• Rogówka oka

• Ścięgna

• Skóra

• Włosy

• Serce

• Wątroba

• Trzustka

• Nerki

• Płuca

• Kostki słuchowe

• Kości

• Części nadnercza

• Komórki i tkanki płodowe

1. Tkanki

2. Narządy wewnętrzne

3. Inne

Rodzaje przeszczepów:

• Izotransplantacje - miedzy osobami spokrewnionymi genetycznie.

• Autotransplantacje - przeszczepy tkanek, komórek w ramach jednej osoby.

• Ksenotransplantacje - przeszczepy odzwierzęce.

• Homotransplantacje - przeszczepy w obrebie gatunku, miedzy niespokrewnionymi ludźmi.

Historia Transplantacji - przeszczep nerki między bliźniakami w latach '50 w USA. Pierwszej ksenotransplantacji dokonano w 1692r. w Rosji. W XX w. we Francji próbowano przeszczepić fragmenty nerek zwierząt. 1997r. - komórki nerwowe od płodu powina u chorego na chorobe Parkinsona. HIV - w latach' 40 experymentowano ze szczepionkami na malarię na bazie krwi małp. Powstał w ten sposób retrowirus HIV - był niegroźny u zwierząt.

Etyczna ocena transplantologii:

• Od osób żywych.

• Od zmarłych.

• Od zwierząt.

1. od osób żywych:

• w wyniku interwencji ( żywe komórki wyjmowane z martwym narządem )

• od osób żywych , zdrowych komórek :

1. zasada całościowości - całość jest ważniejsza niż części składowe.

2. integralność ciała - nikt nie ma prawa dowolnie dysponować czyimś ciałem.

3. zasada solidarności - współodpowiedzialność osób za siebie, nikt nie powinien być egoistą.

Sumując te zasady , można pobrać narządy ,pod warunkiem:

• dobrowolnej zgody ofiarodawcy (zwrócenie uwagi na motywy: nie może być narcyzm , ani źle rozumiana nieśmiertelność)

• ilościowe, a nie jakościowe ograniczenie funkcjonowania organów ( informacja , że np. zostaje dawcy tylko jedna nerka).

1. od osób zmarłych:

Ostatni nowelizacja ustawy w 2005r. Polskie prawo kieruje się zasadą zgody domniemanej: jeżeli osoba za życia nie wyrazi sprzeciwu, to domniemuje się , że jest zgoda

Wyraz sprzeciwu:

• Wyraz sprzeciwu przeżyła się do W-wy.

• Sprzeciw notarialny - w testamęcie.

• W szpitalu w obecności 2 świadków.

W państwach UE jest zgoda formalna: muszę wyrazić zgodę, jeśli organy maja być pobrane po śmierci. W Polsce ciało należy do państwa, jeżeli nie było sprzeciwu , to pobiera się u nas organ ( lekarz nie ma obowiązku pytania rodziny - nie jest ona dysponentem ciała). Czasami rodzina się nie zgadza.

Kryterium śmierci: w którym momencie uznaje się że człowiek umiera?

1968r. zaprzestanie pracy serca , pulsu. Jednak ludzie w stanie letargu budzili się w trumnach. W tym samym roku na sympozjum ustanowiono kryterium - śmierć mózgowa, a konkretniej śmierć kory i pnia - konferencja w Horwardzie.

Etyka wiarygodna - podstawą wiarygodności jest szczególny rodzaj ewidencji , czyli udowadnialności. Jakie warunki muszą być spełnione , aby stwierdzenie było uznane za ważne. Różne grupy odpowiedzi na pytanie co moralne:

1. to czego nauczyli rodzice - przywódcy i inne autorytety i to nie jest najważniejsza racja w etyce. Moją najsłabsze argumenty.

2. To co większość uzna za dobre - powszechnie dominujący argument , nie jest tak że aprobowane jest moralnie słuszne , a nie aprobowane moralnie złe. Opinia większości nie oznacza że jest to racja.

Def. Moralność Sondażowa - przez sondaże sprawdza się co sądzi większość.

Def. Błąd Naturalistyczny - z faktu jak jest wyprowadza się konkluzje etyczne.

3. To co nie jest zakazane przez prawo jest dozwolone czyli w konsekwencji moralnie dobre. Zależności miedzy prawem a moralnością są skomplikowane.

4. To co jest racjonalnie uzasadniane Kant uważa że wszystkie zachowania można sprowadzić do rozumu czyli ktoś postępuje moralnie gdy postępuje racjonalnie. Kiedy postępujemy racjonalnie?

- podejmowanie decyzji zgodnie z regułami logiki czyli racjonalne sylogizmy. Każdy człowiek powinien być szanowany , Kowalski jest człowiekiem czyli kowalski powinien być szanowany. Niekiedy wniosek logiczny nie jest prawdziwy. Trzeba zwracać uwage na poprawność sylogizmów samo ich tworzenie nie jest wystarczające.

- Dobieranie skutecznych środków do osiągnięcia obranego celu. Jednak czy człowiek może rozumowo wybierać cele? D. Hume - cele wybiera za nas uczucie , a rozum dostarcza środków do zrealizowania celu. Czy można rozumowo uzasadnić , że szczęście jest jednym celem?

- rozsądne postępowanie - doprecyzowanie nie jest proste. Np. gdy dochodzi do konfliktu wartości: życia dziecka czy życia matki?

- dobre racje przemawiające na korzyść nowego działania - najlepsza interpretacja racjonalności w etyce.

Etyka wiarygodna uznaje te i tylko te racje, które można racjonalnie uzasadnić.

5. To , co jest zgodne z tym , co mówi mi sumienie. Introjekcja (uwewnętrznienie) norm społecznych w człowieku . Cnota sumienności - nie ma takiego zła , którego nie popełniano by z obowiązku moralnego ( wojny krzyżowe itp.)

6. to , co jest zgodne z wolą Boga - istnieją różne religie i różne idee Boga - na jakiej podstawie. Sadzisz, że twoja religia jest tą rzeczywista? Obecnie istnieje bardziej agnostycyzm niż ateizm.

Wiarygodność etyki jest słabsza niż nauki.

3 odrębne dziedziny (nurty etyki)

1. etyka normatywna - język ocen i norm zasad.

2. etyka deskryptywna - opisuje rzeczywistość , nauka o genezie , rozwoju i czynnikach określających moralne przekonania człowieka , język faktów.

3. filozofia moralności (metaetyka) - refleksja dotycząca samej możliwości uprawiania etyki jako nauki - analiza pojęć etycznych i wrażliwie maksymalnie racjonalnego uzasadnienia swojego działania , języka filozofii i logiki.

Nurty te obecne są też w etyce praktycznej ( szczegółowej) - najważniejszy to nurt normatywny ( kodeksy etyczne , wskazania itp.) . Nurt deskryptywny - badania np. dotyczące postaw wyborców. Nurt filozoficzny - analiza fu

Uzależnienie- gdy czynność staje się celem samym w sobie. Jest to każde kompulsywne nawykowe zachowanie ograniczające świadomość i wolność człowieka, powstaje w trakcie przykucia człowieka do danej rzeczy. Powstaje, gdy człowiek poddaje się działalności uzależniającej.

Rodzaje uzależnień (powody):

• Osiąganie bezpieczeństwa przynajmniej na poziomie psychicznym przy kontakcie lub unikaniu osób , rzeczy itp. Przyciąganie lub odpychanie.

Uzależnienie może dotyczyć osób, rzeczy , stanów psychicznych także:

Uzależnienie od rzeczy:

• Chemiczne ( alkohol , narkotyki, kawa, herbata, leki )

• Poza chemiczne ( niemoralne relacje z osobami , rzeczami )

Określone cechy uzależnień:

• Ciągłość, kontinuum działanie.

• Odciąganie od pozostałych zajęć.

• Nie jest doświadczeniem przyjemnym.

• Pozbawia możliwości wyboru.

Ciągłość - po danym okresie czasu, przyzwyczajenie swojego działania , skłoność do ponawiania działania i zwiększania bodźca.

Odciąganie - najpierw picie by nie przeszkadzało w pracy. Potem, by praca nie przeszkadzała w piciu.

Nie przyjemne doświadczenia - przyjemne są tylko na początku uzależnienia. Często motywem jest obawa przed „objawem odtrącenia” - np. u alkoholika przy odtrąceniu syndrom ten zaczyna się przejawiać: niepokój, w poważnych sytuacjach depresja, drgawki itp. Organizm wysyła sygnały że trzeba się napić.

Przymus - zmusza człowieka do ponawiania czynności.

Uzależnienie jest także problemem otoczenia - problem współuzależnionych.

Uzależnienie od drugiej osoby - wtedy gdy człowiek nie jest w stanie nic zrobić bez konsultacji z druga osobą. Toksyczne relacje - działanie emocjonalne. Może być zazdrość: do rzeczy, osób lub do cech psychicznych. Osoba uzależniona chce zamknąć osobę , od której jest uzależniona, silna tendencja do kontrolowania całego życia osoby i próba sterowania życia. Gdy osoba będzie się wymykać , to uzależniony będzie ją przyciągał. Przy zazdrości o cechy psychiczne - może to mobilizować lub prowadzić do zniszczenia osoby ( podobnie przy zazdrości o rzeczy ).

Etapy Uzależnienia:

1. uczenie się określonego zachowania.

2. nabieranie wprawy w danym zachowaniu.

3. dominacja nałogu - jako jedyny sposób rozwiązania problemów.

4. negatywne skutki uzależnienia - możliwe próby zerwania z nałogiem.

5. kryzys ( może do niego dojść ) - próba walki z nałogiem.

6. zaczęcie walki z nałogiem.

7. znalezienie innego sposobu na radzenie sobie z problemami.

Umysł uzależnionego wykonuje pomysłowość w potrzymaniu nałogu ( formy samooszukiwania się ).

• Zaprzeczenie i tłumienie („to mnie nie dotyczy”) oraz napychanie wiedzy o sobie samym do podświadomości - unikanie kontaktu samego ze sobą ( unikanie ciszy).

• Racjonalizacja - wynajdowanie fałszywych usprawiedliwień dla zachowań jako konieczne i słuszne.

• Ukrywanie - przed innymi swojego uzależnienia , minimalizowanie kontaktu z innymi ludźmi, jednak izolacja rodzi samotność.

• Opóźnianie - na wieczne nigdy - „ od jutra nie piję”

Jednak jest przyznanie się do porażki:

• Poddanie się , bierny charakter.

• Agresywny charakter, wyładowanie na innych.

ndamentalnych pojęć , proponowanie rozstrzygnięć. Granica między nurtami jest płynna.i

Sens życia:

Uzależniony od przeszłości i przyszłości. Ludzie dzielą się na grupy:

• Żyjących przeszłością - typ nieautentycznej egzystencji.

• Żyjących przyszłością - jak wyżej.

Gdy człowiek gubi sens życia, to zazwyczaj zalezy to od dwóch faktów.

Victor Frankl - etyk , II WŚ spędził w Dahau - obozu nie przeżyli Ci którzy wpadli w rozpacz. Obóz przeżył tylko ten, który odnajdywał w tym jakiś sens. Źródłem dynamizmu człowieka i jego najważniejszą potrzebą jest dążenie do odkrycia sensu życia.

• kategorie sensu życia:

• Cząstkowy - konkretne działania , tu i teraz.

• Całościowy - dostrzeganie że całe życie ma sens.

Człowiek jest w stanie znieść każde „jak” pod warunkiem że wie „ po co”. Tempo życia i pośpiech są przejawem pustki egzystencjonalnej - bezsensu życia. Tak jak starożytni bali się fatum , tak współcześni boją się bezsensu.

Frustracja egzystencjonalna rodzi pustkę:

• Postawa fatalistyczna - zbytnia wiara w los , horoskopy itp.

• Postawa prowizoryczna - ograniczone „kompendium” - ważne żeby żyć dzisiaj, bez planów.

• Postawa kolektywistyczna - konformizm (postępowanie tak jak chcą inni) lub fanatyzm ( przemoc , agresja ,nie znoszenie innych w myślach)

Inne przejawy braku sensu:

• Neuroza niedzielna - w czas wolny człowiek czuje pustkę , nie wie co zrobić z czasem , zaczyna oddawać się głupim rozrywką.

• Choroba dyrektorska - dotyka tych , którzy maja podwładnych, są bezwładni w czasie wolnym.

• Nerwica neogemna - jej pustka egzystencjonalna , skutkiem jest jeszcze większe poczucie bezsensu. Leczenie przez logo terapie - uświadamianie , że życie bazuje na wolności , duchowości i odpowiedzialności. Sens trzeba oddychać cząstkami.

Sumowanie sensów cząstkowych , człowiek jest niezależny od sądów innych.

Kwalifikacja moralna - uznanie działania za moralne dobre bądź moralnie złe.

• Przedmiotem działania (cel działania) - to co robimy wykorzystując odpowiednie środki.

• Cel sprawcy czynu - intencja działającego - zamiar , jaki ktoś miał podejmując działanie.

• Okoliczności.

• Uwarunkowania:

1. wewnętrzne - wydarzenia dziejące się w nas , psychiczne.

2. zewnętrzne - wychowanie itp.

• Skutek , zamiar , który ktoś podejmując zadanie chce osiągnąć.

Poza tym w klasyfikacji moralnej liczą się tylko działania świadome i wolne. Ważny jest wgląd w podmiot działający, niekiedy pojawiają się czynniki krępujące wolę czy rozum - etyka nazywa je przeszkodami:

• Przeszkody aktualne - czynnik działa przez krótki okres czasu

• Przeszkody trwałe ( habitualne ).

Zdawanie sobie sprawy z istnienia przeszkód ułatwia ocene moralną Aktualne

• Niewiedza - może być pokonana lub niepokonalna ( fizyczne lub moralnie )

Czyn spełniany w niewiedzy niepokonalnej jest traktowany „ulgowo” z punktu widzenia etyki. W wypadku niewiedzy pokonanej odpowiedzialność jest tylko trochę zredukowana.

• Uczucia związane z ciekawością: uczucia zadowolenia lub przykrości doznawane w zmysłowych władzach człowieka.

1. uczucia uprzedzające - człowiek zachowuje się inaczej niż powinien. Najwyższe z punktu widzenia etyki.

2. uczucia towarzyszące - towarzyszą zachowaniu , działaniu.

• Obawa i strach - obawa jest objawem na strach dwa podziały:

1. ciężki - niepohamowany

2. lekki - umiarkowany

W sytuacjach lekkiego lub niepohamowanego odpowiedzialność jest zminimalizowana. W sytuacji lekkiego bądź umiarkowanego nie jest ona zminimalizowana tak radykalnie

• przymus:

1. zewnętrzny.

2. wewnętrzny (psychofizyczny).

Habitualne.

• Błędne opinie i uprzedzenia przekonania wykształcenia w wyniku oddziaływania na człowieka kultury i środowiska.

• Wrodzone skłonności i nałogi - każdy kontakt z przedmiotem uzależniającym prowadzący do zniszczenia życia człowieka. Rzadko zdarza się uzależnienie od innego człowieka (zdarzają się jednak porównania do patyka i bluszczu). Ludzi mogą się na siebie opierać, jednak nie permanentnie ( bez jednostronnych tylko korzyści ). Człowiek jest odpowiedzialny za swoje uzależnienia , pod warunkiem , że jego wybór jest wolny , samodzielny i świadomy. Uzależnienia wpływają na naszą wolę , nie świadomość.

• Choroby psychiczne - zaburzenia , które maja skutek (endogenny) wewnętrzny , lub na skutek urazów zewnętrznych egzogenne. W tych sytuacjach wola czy świadomość są ograniczone ( schizofrenia dla przykładu ). Schizofremista nie ponosi odpowiedzialności moralnej za swoje czyny.

Pojęcia

Scjentyzm (łac. Scjento - kult wiedzy) - zespół poglądów filozoficznych rozwinięty w drugiej połowie XIX wieku z empiryzmu i pozytywizmu, według którego prawdziwą i w pełni uzasadnioną wiedzę o rzeczywistości dostarcza tylko nauka, przy trzeźwym i wąskim jej rozumieniu. Dla pozytywistów oznaczało umiłowanie nauki.

Według tego poglądu nauki szczegółowe, wolne od niefalsyfikowalnych eksperymentalnie teorii, które nie mają ambicji wyjaśniania wszystkiego na podstawie jednej, a priorycznie przyjętej zasady filozoficznej, są jedyną drogą do uzyskania rzetelnej wiedzy o rzeczywistości. Tylko te zagadnienia mogą być sensownie rozwiązane, bądź dadzą się wyjaśnić językiem tak zdefiniowanych nauk szczegółowych. Wszystkie inne problemy są nierozstrzygalne lub całkowicie nonsensowne i wynikają z niejasności językowych.

Peter Singer (ur. 6 lipca 1946 w Melbourne), australijski bioetyk, profesor University Center for Human Values, Princeton University. Wykładał m.in. w Oxfordzie, Nowym Jorku, University of Colorado, University of California i Monash University. Uwaga: nie należy go mylić z kanadyjskim bioetykiem Peterem A. Singerem.

Jako jeden z pierwszych Singer przeniósł ciężar dyskusji etycznych z rozważań teoretycznych na praktykę. W 1979 ukazała się jego książka Practical Ethics, która jest najpopularniejszym podręcznikiem etyki stosowanej w świecie anglosaskim. Jest znany ze swoich bardzo kontrowersyjnych poglądów dotyczących m.in. aborcji i eutanazji.

Rozgłos przyniosła mu książka Animal Liberation, w której argumentuje, iż normy moralne nie powinny odnosić się jedynie do ludzi, lecz do wszystkich istot, które zdolne są odczuwać cierpienie. Stała się ona swego rodzaju biblią wielu obrońców praw zwierząt i wegetarian (do których sam należy). Z drugiej strony jest gorącym zwolennikiem eutanazji oraz aborcji chorych płodów.

Imperatyw - (łac. imperativus - rozkazujący) - nakaz, reguła, zasada, która nie podlega dyskusji i którą można bezpośrednio wywieść z założeń teoretycznych. Imperatyw może mieć charakter zasady moralnej, artystycznej lub ideowej.

Termin ten szczególnie często występuje w etyce wywodzącej się z filozofii Immanuela Kanta. Kant podzielił imperatywy moralne na warunkowe lub inaczej hipotetyczne oraz imperatywy kategoryczne. Te pierwsze przyjmują jego zdaniem formę zdań warunkowych w rodzaju "gdy wystąpią okoliczności A należy postąpić tak, a tak". Te drugie mają charakter nakazów działających zawsze, wszędzie i w każdych okolicznościach.

Kant próbował wykazać, że wszystkie moralne imperatywy warunkowe można z dedukcyjną dokładnością wywieść z imperatywów kategorycznych, a wszystkie kategoryczne daje się sprowadzić do jednego zasadniczego:

Postępuj tylko według takiej maksymy, dzięki której możesz zarazem chcieć, żeby stała się powszechnym prawem^[1]

Poglądy Kanta były jednak silnie krytykowane już za jego życia, on sam aby je obronić podał jeszcze dwa inne sformułowania imperatywu kategorycznego, które jednak również zostały poddane krytyce. Współcześnie, stosunek do istnienia bądź nie imperatywu kategorycznego jest podstawą podziału teorii etycznych na obiektywistyczne (rygoryzm moralny) i subiektywistyczne (liberalizm moralny).

Imperatyw kategoryczny - zasada etyczna która powiada, że należy postępować zawsze wedle takich reguł, co do których chcielibyśmy, aby były one stosowane przez każdego i zawsze. Termin filozoficzny utworzony przez Immanuela Kanta.

w oryginale:

• „Handle nur nach der jenigen Maxime, durch die du zugleich wollen kannst, dass sie ein allgemeines Gesetz werde.“

w tłumaczeniu:

• „Postępuj zawsze według takiej maksymy, abyś mógł zarazem chcieć, by stała się ona podstawą powszechnego prawodawstwa.“

Etyka (z gr. ἦθος ethos - "zwyczaj") - dział filozofii zajmujący się badaniem moralności i tworzeniem systemów myślowych, z których można wyprowadzać zasady moralne.

Etyki nie należy mylić z moralnością. Moralność, to z formalnego punktu widzenia zbiór dyrektyw w formie zdań rozkazujących w rodzaju: "Nie zabijaj", których słuszności nie da się dowieść ani zaprzeczyć, gdyż zdania rozkazujące niczego nie oznajmiają. Celem etyki jest dochodzenie do źródeł powstawania moralności, badanie efektów jakie moralność lub jej brak wywiera na ludzi oraz szukanie podstawowych przesłanek filozoficznych, na podstawie których dałoby się w racjonalny sposób tworzyć zbiory nakazów moralnych. Poglądy etyczne przybierają zwykle formę teorii, na którą składa się zespół pojęć i wynikających z nich twierdzeń, na podstawie których można formułować zbiory nakazów moralnych. Teorie etyczne mogą być zarówno próbą udowadniania słuszności funkcjonujących powszechnie nakazów moralnych, jak i mogą stać w ostrej opozycji do powszechnej moralności, kwestionując zasadność części bądź nawet wszystkich aktualnie obowiązujących w danym społeczeństwie nakazów.

Współczesny podział teorii etycznych zaproponowany przez R. Carnapa:

• Ze względu na zakres obowiązywania norm moralnych:

• teorie obiektywistyczne - zakładają one, że normy etyczne mają charakter uniwersalny i można je wywieść z ogólnych założeń, a następnie zastosować do wszystkich ludzi.

• teorie subiektywistyczne - zakładają one, że normy etyczne są wytworem poszczególnych ludzi. Prowadzi to do wniosku, że jeśli istnieją jakieś wspólne normy, to są one wynikiem podobnej zawartości umysłów większości ludzi, lub nawet że nie ma czegoś takiego jak wspólne normy i każdy posługuje się swoim prywatnym systemem nakazów moralnych.

• Ze względu na źródło pochodzenia norm moralnych:

• naturalizm - systemy takie próbują wywodzić normy moralne z nauk przyrodniczych i ew. społecznych.

• antynaturalizm - systemy takie starają się dowodzić, że normy moralne muszą pochodzić z "góry", np. od Boga lub z przesłanek ściśle racjonalnych bez odnoszenia się do danych eksperymentalnych

• emotywizm - systemy te traktują nakazy moralne jako wyraz i przedłużenie ludzkich emocji, lub bardziej ogólnie jako efekt działania ludzkiej psychiki i w związku z tym nie ma sensu szukać ani naturalistycznych, ani antynaturalistycznych źródeł tych nakazów, a moralność jest po prostu jednym ze zjawisk psychologicznych.

• Ze względu na ocenę zachowań ludzi:

• motywizm - systemy motywistyczne zakładają, że o moralnej ocenie danego czynu decyduje przede wszystkim motyw. Według tych teorii nie można uznać czynu za moralnie słuszny lub niesłuszny, niezależnie od jego końcowego efektu, jeśli nie został podjęty z dobrą intencją.

• efektywizm - systemy efektywistyczne zakładają, że o moralnej ocenie danego czynu decyduje wyłącznie jego efekt. Jeśli czyn został dokonany bez intencji lub nawet ze złą intencją ale przyniósł dobry efekt, to można go uznać za moralnie słuszny.

• nominalizm - systemy takie abstrahują zarówno od motywu jak i efektu. Traktują one dobro i zło jako niedefiniowalne pojęcia pierwotne. Dobre w obrębie danego systemu moralnego jest po prostu to, co jest zgodne z nakazami tego systemu. Wobec tego ani motyw, ani efekt nie mają znaczenia w ocenie moralnej danego czynu, lecz po prostu zgodność tego czynu z nakazami moralnymi.

Do czasów współczesnych opracowano już praktycznie systemy etyczne będące wszystkimi możliwymi kombinacjami tych podziałów. Obecnie praca etyków koncentruje się głównie na analizowaniu i ewentualnym uprecyzyjnianiu istniejących już systemów. Szczególnie duże postępy odnotowuje się w etyce chrześcijańskiej i systemach nominalistycznych.

• Najbardziej znani etycy i systemy etyczne:

• Anaksymenes i Epikur - hedonizm - system subiektywno-emotywistyczno-efektywistyczny

• Platon, Św. Augustyn, etyka chrześcijańska - systemy obiektywno-antynaturalistyczno-motywistyczne

• Arystoteles, Stoicyzm, Baruch Spinoza - systemy obiektywno-naturalistyczno-motywistyczne

• Kartezjusz, Georg Wilhelm Friedrich Hegel - systemy obiektywno-antynaturalistyczno-efektywistyczne

• Jean-Jacques Rousseau i następcy - system obiektywistyczno-naturalistyczno-motywistyczny

• Immanuel Kant - system subiektywno-emotywistyczno-motywistyczny

• John Stuart Mill - utylitaryzm - system obiektywno-naturalistyczno-efektywistyczny

• Karol Marks - materializm dialektyczny - system subiektywno-naturalistyczno-nominalistyczny

• Fryderyk Nietzsche - system subiektywno-naturalistyczno-efektywistyczny

• Arthur Schopenhauer - system subiektywno-emotywistyczno-nominalistyczny

• Rudolf Carnap - opracowanie kilku różnych wersji etyki nominalistycznej i początek studiów porównawczych różnych systemów etycznych.

• Nel Noddings - twórczyni etyki troski

J

. .

. .

J

---