1.Co to jest precedens. Podaj przykład.

Precedens - jest to wyrok sądowy, mogący mieć wpływ na orzecznictwo sądowe w sprawach późniejszych. Wydając wyrok, sędzia ma obowiązek oprzeć owe orzeczenie na orzecz niach, jakie zostały wydane wcześniej w podobnych sprawach. Z wszystkich poprzednich orzeczeń sędzia wyprowadza jedną wspólną zasadę (ratio decidendi), która staje się podstawą do orzeczenia wydawanego aktualnie. Innym ważnym elementem każdego precedensu jest tzw. „obiter dicta”, czyli elementy istotne wyłącznie w danym przypadku. Cechą systemu precedensowego jest „stare decisis”, czyli stałość decyzji, polegający na przyjęciu, że upływ czasu zwiększa autorytet wydanego precedensu, który im starszy, tym jest lepszy. Wydając nowy precedens, sędzia nie może pominąć żadnego z poprzednic orzeczeń, gdyż każdy może mieć istotne znaczenie dla danej sprawy. Moc wiążącą ma tylko ratio decidendi, natomiast obiter dicta nie mają wartości dla przyszłych precedensów. Sądy wydając precedens, muszą opierać się na orzecznictwie sądów wyższych instacji (w przypadku sądów apelacyjnych-opierają się na wcześniejs zym orzecznictwie). W wypadku, kiedy sąd stwierdzi, że pomiędzy faktami obecnej sprawy, a faktami na podstawie których sąd wydał wcześniejszy precedens, zachodzi tzw. „distinguishing”, a podstawie którego sąd może wydać zupełnie nowy precedens.

2. Wyjaśnij pojęcie prawa zwyczajowego. Podaj przykład.

to zespół rozwiązań dla danego stanu faktycznego, który jest uwarunkowany długotrwałym stosowaniem . Ogólnie przyjęte jest, iż stosując pewne zachowania wywierają one pozytywny skutek zwłaszcza na płaszczyźnie systemu prawnego. Dlatego zwyczaje składające się na prawo zwyczajowe można porównywać rangą z prawem stanowionym mimo że mają one odrębne podstawy. Warto zauważyć , że współczesne prawo dopuszcza zwyczaj jako swój element składowy , lecz tylko w systemach o charakterze ustabilizowanym.

np. Posiadanie broni w USA jest rzeczą często spotykaną. Mimo, iż jest ona niebezpieczna i może , a właściwie jest przyczyną wielu konfliktów społecznych , władza nie zakazuje tego ponieważ taka jest tradycja - zwyczaj.

3. Wyjaśnij pojęcie zwyczaju. Podaj przykład.

Zwyczaj konstytucyjny - ustabilizowana (długotrwała i powtarzalna) praktyka postępowania w jakiejś sytuacji, rodząca domniemanie, że w przypadku powtórzenia się takiej sytuacji zostanie potraktowana w taki sam sposób → pomimo, że przepisy pozostawiają kilka możliwości, stale wybiera się jedno rozwiązanie. Powstaje tam, gdzie regulacja prawna nie jest wyczerpująca (sytuacja typowa w prawie konstytucyjnym).

Przykłady → funkcjonowanie RM oparte jest w dużej mierze na zwyczaju; kompetencja Marszałka Sejmu do poprawek technicznych tekstu (np. W numeracji przepisów) w ustawach uchwalonych już przez Sejm; zwyczaj zajmowania miejsc w sali obrad Sejmu przez poszczególne ugrupowania (lewica/prawica).

4. Wymień i krótko wyjaśnij rodzaje norm konstytucyjnych.

Norma konstytucyjna to wypowiedź wskazująca określony sposób postępowania, nakazuje, bądź uprawnia do jakiegoż zachowania.

Wyróżniamy trzy rodzaje norm konstytucyjnych:

- normy - zasady, które odwołują się do pozaprawnego zakresu wartości, jak np., "dobro wspólne" obywateli. Treść zasady

jet niedookreślona i może być zmienna w czasie. Z zasady można wyprowadzić takie treści, których nie odczytamy bezpośrednio

w konstytucji.

- normy - reguły - jednoznaczne, w jednoznaczny sposób określają treść, nie ma interpretacji. Są zbudane w sposób na tyle

precyzyjny, że bez trudu można określić, które działania są z taką normą zgodne, a które sprzeczne. Normy - reguły nadają

się do samoistnego stosowania i nie wymagają konkretyzacji.

- normy programowe - służą do uregulowania programu działania polityki podejmowanej przez państwo. Charakter prawny tychże

noram jest wątpliwy z powodu ich nieprecyzyjności, niedookreśloności, a także ich egzekwowanie w zasadzie nie jest możliwe

na drodze prawnej.

5. Tożsamość konstytucyjna

Tożsamość konstytucyjna - suma podstawowych zasad które rozstrzygają o charakterze ustrojowym danego państwa oraz określają panujący w nich system władzy. Wskazują przede wszystkim tego do kogo należy władza w państwie, ustanawiają podstawowe formy wykonywania tej władzy i rodzaje organów państwowych.

Podstawowe zasady:

Suwerenności narodu

Niepodległości i suwerenności państwa

Demokratycznego państwa prawnego

Społeczeństwa obywatelskiego

Podziału władz

Społecznej gospodarki rynkowej

Przyrodzonej godności człowieka

6. Wymień cechy systemu prezydenckiego

System prezydencki - jeden z dwóch zasadniczych modeli stosunków między władzą ustawodawczą a władzą wykonawczą. Wynika z zasady podziału władzy.

System prezydencki - występuje w czystej postaci w Stanach Zjednoczonych. Występuje także w licznych republikach południowoamerykańskich. Jest odwrotnością systemu parlamentarnego.

Cechy systemu prezydenckiego:

1. Jednolitość egzekutywy (podstawowa cecha)- prezydent jest równocześnie głową państwa i szefem rządu, brak wyodrębnionego urzędu premiera. Zatem prezydentowi przysługuje bardzo silna pozycja ustrojowa - jednoosobowy zwierzchnik władzy wykonawczej.

2. Prezydent jest wybierany przez naród (wybory powszechne).

3. Kadencja prezydenta jest określona w czasie.

4. Prezydent powołuje kierowników (sekretarzy) poszczególnych departamentów. Kierownicy (sekretarze) są odpowiedzialni tylko przed prezydentem. Brak odpowiedzialności parlamentarnej rządu.

5. Brak możliwości rozwiązania parlamentu przez prezydenta.

6. Prezydent nie ponosi odpowiedzialności politycznej.

7. Prezydent ponosi odpowiedzialność tylko za naruszenie prawa, konstytucji (impeachment) - może zostać odwołany przez parlament lub naród w referendum.

8. Parlament wybierany w wyborach powszechnych.

9. Wyraźna separacja władzy wykonawczej i ustawodawczej.

7. Wymień cechy systemu parlamentarno-gabinetowego.

Istotą systemu parlamentarnego jest tzw. dualizm egzekutywy - czyli wyodrębnienie w ramach władzy wykonawczej głowy państwa (prezydent, monarcha) oraz rządu z premierem na czele.

• Zadania i kompetencje obu tych ciał są ściśle rozgraniczone

• Władza głowy państwa ma charakter ograniczony,

• Rzeczywiste kierowanie sprawami państwowymi należy do rządu, w którym wyeksponowana jest osoba premiera

• Prezydent jest powoływany przez parlament, lub przy decydującym udziale parlamentu, nie występuje wybór prezydenta przez naród

• dlatego prezydent nie zajmuje równorzędnej pozycji ustrojowej z parlamentem

• Rząd pochodzi z parlamentu

• Rząd ponosi odpowiedzialność polityczną wobec parlamentu i może zostać zmuszony do dymisji (w przypadku konfliktu z większością parlamentarną) - wotum nieufności

• Rząd, w porozumieniu z głową państwa, może rozwiązać parlament przed upływem kadencji - przeciwwaga do wotum nieufności

Funkcjonowanie systemu parlamentarnego zależy więc od politycznego układu sił w parlamencie. Gdy rozpadnie się koalicja - gabinet, który został przez nią powołany również upada.

8. Wymień podstawowe obowiązki uregulowane w konstytucji.

• Obowiązek wierności Rzeczypospolitej Polskiej

• Obowiązek przestrzegania prawa RP

• Obowiązek ponoszenia ciężarów i świadczeń publicznych

• Obowiązek obrony ojczyzny

• Obowiązek dbałości o stan środowiska

9. Wymień wymagania przewidziane dla aktów prawa wewnętrzego.

- adresowane są tylko do jednostek podległych organowi wydającemu dany akt wewnętrzymy,     

- mają ograniczony zasięg obowiązywania,  

- do ich wydania może być potrzebne upoważnienie ustawowe,

- niektóre podminoty upoważnione do ich wydawania wymienione są Kostytucji np. (rozporządzenia RM, zarządzenia RM) art 93 Konstytucji RP,

- nie mogą stanowić podstaw dla wydania decyzji administracyjnej, orzeczeń sądowych oraz decyzji wobec obywateli,

- nie mogą wkraczać w materię regulowaną ustawowo,

- obowiązują zarówno osoby podwładne jak i te, które wydały dany akt

- często mają charaktr porządkowy i informacyjny

10. Wymień wartości stanowiące materialną podstawę ograniczeń praw i wolności.

We współczesnym społeczeństwie nie mogą istnieć prawa i wolności jednostki o charakterze absolutnym, bo konieczność życia publicznego i wzgląd na prawa i wolności innych osób wymagają od każdego poddania się określonym ograniczeniom. Wyznaczanie ogólnych ram i zasad tych ograniczeń musi być przeprowadzone w przepisach konstytucyjnych, a ich konkretyzacja dokonywana jest w ustawach oraz orzecznictwie sądowym.

W aspekcie materialnym ograniczenia te mogą być ustanowione tylko dla jednej z sześciu wartości wyliczonych w art. 31 ust. 3:

1. Bezpieczeństwa państwa

2. Porządku publicznego

3. Środowiska

4. Zdrowia publicznego

5. Moralności publicznej

6. Wolności i praw innych osób

Każda ustawa wprowadzająca ograniczenia praw i wolności jednostki musi służyć ochronie interesu publicznego, odnoszącego się do jednej z 6 wskazanych sfer szczegółowych, a brak takiego powiązania materialnego przesądza o braku konstytucyjnej podstawy do ustanowienia ograniczeń- tym samym o niekonstytucyjności danej regulacji.

11.Wymień podstawy społecznej gospodarki rynkowej i napisz, czy dopuszczalne jest ograniczenie wolności gospodarczej.

Zgodnie z art. 20 Konstytucji RP do podstaw gospodarki rynkowej zaliczamy:

• WOLNOŚĆ DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ - ograniczenia wolności gospodarczej są dopuszczalne tylko w drodze ustawy (kryterium formalne) i tylko ze względu na ważny interes społeczny (kryterium materialne). O tym jak rozumieć ważny interes społeczny decyduje ustawodawca.

• WŁASNOŚĆ PRYWATNĄ

• SOLIDARNOŚĆ, DIALOG I WSPÓŁPRACĘ PARTNERÓW SPOŁECZNYCH

12. Wymień zasady stanowienia prawa, które TK uznał za niezbędne w demokratycznym państwie prawnym.

• Zasada ochrony zaufania obywatela do państwa,

• Zakaz działania prawa wstecz (odnosi się wyłącznie do przepisów, które pogarszają sytuację adresatów),

• Nakaz zachowania odpowiedniego okresu dostosowawczego przy wprowadzaniu nowych norm prawnych w życie (vacatio legis),

• Zasada ochrony praw nabytych,

• Zasada określoności prawa,

• Zasada proporcjonalności (tzw. zakaz nadmiernej ingerencji).

13. Wymień i krótko wyjaśnij cechy immunitetu materialnego.

1. Bezwzględny charakter - uchyla karalność czynu, wprowadza nieodpowiedzialność karną w podanym zakresie,

2. Trwałość - nie może zostać uchylony.

14. Wymień i krótko wyjaśnij cechy immunitetu formalnego.

Immunitet formalny jest uregulowany w art. 105 ust. 2 konstytucji, oznacza on, że poseł bez zgody Sejmu nie może być pociągnięty do odpowiedzialności karnej przy czym nie ma znaczenia czy działalność posła wchodziła czy nie wchodziła w zakres sprawowania mandatu. Poseł nie może zostać pociągnięty do odpowiedzialności, jeżeli Sejm nie wyrazi zgody większości 2/3 głosów.

Immunitet formalny ma charakter zupełny, tzn., że odnosi się do wszystkich czynów, które mogłyby podlegać odpowiedzialności karnej. Art. 105 ust. 2 mówi tylko o odpowiedzialności karnej, ale art. 105 uwm dodaje jeszcze odpowiedzialność za wykroczenia.

Immunitet formalny ma charakter względny, czyli wzruszalny, oznacza to, że może on zostać uchylony przez Sejm większością 2/3 głosów. W myśl art. 105 ust. 4 poseł może zrzec się immunitetu formalnego.

Immunitet formalny ma charakter nietrwały, czyli wygasa wraz z wygaśnięciem mandatu.

15. Wymień knsekwencje hierarchizacji norm prawnych

Hierarchia:

1.Konstytucja

2.Ratyfikowane umowy międzynarodowe

3.Ustawy i akty równe ustawom

4.Umowy miedzynarodowe niewymagające ratyfikacji

5. Rozporządzenia

6. Akty prawa miejscowego

KONSEKWENCJE:

1.Hirerarchie norm w Polsce przedstawia piramida aktów normatywnych. Akt

znajdujacy sie wyżej jest nadrzędny w stosunku do znajdujących sie

niżej, co znaczy, ze akt podrzędny nie moze byc z nim sprzeczny. W razie

kolizji norm stosuje sie zatem postanowienia aktu "wyższego"

2. Wszystkie Akty normatywne muszą byc zgodne z Konstytucją

3.Każda norma prawna ma inną moc prawną, co oznacza, że każda ma inne

zastosowanie i każda poszczególna jest wydawana przez inny organ. Ustawy

wydawane są przez Sejm, w ostateczności zatwierdzane są przez Prezydenta

PR. Ratyfikowane umowy miedzynrodowe zgodnie z Konstytucja RP stanowi, po

jej ogłoszeniu część wewnętrznego porządku prawnego, zatwierdza je

Sejm i Prezydent. Rozporządzenia wydaje Minister, Rada Ministrów, Prezes

Rady Ministrów, Przewodniczący Komitetów. Akty prawa miejscowego

natomiast są to przepisy prawne obowiązujące na oznaczonej częsći

terytorium państwa wydawane przez: Sejmik Wojewódzki, Wojewode, Rade

Powiatu i Rade Gminy. Tak więc, tylko organy upoważnione do zatwierdzania

poszczególnych norm prawnych są do tego upoważnione i nikt poza nimi.

16. Dwuwarstwowe pojmowanie norm o prawach jednostki.

Przepis musi być rozumiany jednocześnie jako:

• Prawo podmiotowe z możliwością wymuszenia jego realizacji przez władze publiczne, przede wszystkim na drodze sądowej.

• Wytyczne działania dla całego systemu władz publicznych, wyrażająca określoną wartość, której realizacja jest ogólnym obowiązkiem wszystkich władz publicznych.

17. Wymień cechy ustawy:

-ustawa jest aktem parlamentu;

-ustawa jest aktem o charakterze normatywnym;

-jest to akt zajmujący najwyższe miejsce w systemie źródeł prawa krajowego (mimo to jest podporządkowany konstytucji, która także jest ustawą);

-jest to akt o nieograniczonym zakresie przedmiotowym, przy czym niektóre materie mogą być regulowane wyłącznie w drodze ustawy lub z jej wyraźnego upoważnienia;

-jest to akt dochodzący do skutku w szczególnej procedurze, która w swoich zasadniczych zrębach znajduje unormowanie w konstytucji.

18. Wyjaśnij pojęcie „istota praw i wolności”

art. 30 Konstytucji:
Przyrodzona i niezbywalna godność człowieka stanowi źródło wolności i praw człowieka i obywatela. Jest ona nienaruszalna, a jej poszanowanie i ochrona jest obowiązkiem władz publicznych.

art.31 Konstytucji:
1. Wolność człowieka podlega ochronie prawnej.

2. Każdy jest obowiązany szanować wolności i prawa innych. Nikogo nie wolno zmuszać do czynienia tego, czego prawo mu nie nakazuje.

3. Ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw mogą być ustanawiane tylko w ustawie i tylko wtedy, gdy są konieczne w demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa lub porządku publicznego, bądź dla ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej, albo wolności i praw innych osób. Ograniczenia te nie mogą naruszać istoty wolności i praw.

19. Wyjaśnij, na czym polega zasada proporcjonalności określona w art. 31 ust. 3 konstytucji.

Zasada proporcjonalności zawarta w Art. 31 ust.3 wskazuje na to, aby regulacje określone w ustawach, były konieczne, a realizując swe postanowienia, nie ingerowały nadmiernie w podstawowe prawa podmiotowe.

20. Omów przedmiot referendum w sprawach o szczególnym znaczeniu dla państwa.

Referendum to ma zawsze charakter fakultatywny. Przedmiotem tego referendum są sprawy o szczególnym znaczeniu dla państwa. Pozwala to na zrozumienie, że jest zakaz referendum w sprawach którego tego szczególnego charakteru nie posiadają. Szczególne znaczenie musi odnosić się odnośnie całego państwa i jego interesów jako całości. Podmioty zarządzające referendum oceniają sprawę pod kątem szczególnego znaczenia, natomiast ustawodawca zwykły nie może ustalić żadnych wyjątków i wykluczyć poddania pod referendum określonych spraw. Nie istnieją proceduralne możliwości zakwestionowania referendum w oparciu o zarzut, że przedmiot nie posiadał szczególnego znaczenia dla państwa. Przedmiotem referendum może być tylko sprawa, bądź sprawy rozumiane jako problem natury ogólniejszej lub kierunkowej. Nie ma konstytucyjnych przeszkód, aby w jednym referendum poddać pod głosowanie rozstrzygnięciu spraw, nawet jeśli nie są ze sobą powiązane.

21. Do systemu gwarancji prawa wyborczego należą:

a) Nakaz wyznaczania wyborów na dzień wolny od pracy,
b) Tworzenie obwodów głosowania (również obwodów w zakładach opieki zdrowotnej, pomocy społecznej itd.),
c) Funkcjonowanie Instytucji rejestrów i spisu wyborców z czym wiąże się możliwość wniesienia reklamacji, gdy wykryte zostaną nieprawidłowości w spisie czy rejestrze  oraz możliwość złożenia wniosku przez wyborcę (nigdzie nie mieszkającego lub nie mieszkającego w danej gminie, a czasowo na jej terenie przebywającego) o  uzupełnienie spisu wyborców o jego osobę (dotyczy to także żołnierzy pełniących służbę w miejscowości nie będącej ich miejscem stałego zamieszkania),
d) Funkcjonowanie Instytucji zaświadczeń o prawie glosowania, która daje możliwość pobrania zaświadczenia w swoim urzędzie gminy, celem głosowania poza miejscem stałego zamieszkania - również poza granicami kraju,
e) Procedura protokołu wyborczego - gwarancją jest uprawnienie wyborcy (którego bezprawnie nie dopuszczono do głosowania) do wniesienia protestu kwestionującego ważność wyborów,
f) Kolejną gwarancją powszechności wyborów jest zezwolenie na korespondencyjne głosowanie dla osób niepełnosprawnych bądź też możliwość złożenia wniosku przez osobę niepełnosprawną lub wyborcę, który najpóźniej w dniu wyborów ukończył 75 lat, o sporządzenia pełnomocnictwa do glosowania.

22. Wymień i krótko wyjaśnij kryteria kontroli konstytucyjności prawa.

Ustawa o Trybunale Konstytucyjnym przewiduje w art. 42 trzy kryteria kontroli. Badamy:

• co do treści - Trybunał Konstytucyjny ustala treść normy konstytucyjnej, ustala akt niższego rzędu jest zgodny z aktem wyższego rzędu.

• co do procedury - badanie dochowania trybu wymaganego przepisami prawa dla wydania kontrolowanego aktu normatywnego. (Pani prof. Łabno wspominała, iż mieści się tutaj także kwestia konsultacjispołecznej).

• co do kompetencji organu/podmiotu, który normę wydał - Trybunał Konstytucyjny ustala, czy organ, który wydał akt normatywny ma kompetencję do jego wydania.

23. Wymień i wyjaśnij rodzaje skutków prawnych orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego o niekonstytucyjności norm.

Utrata mocy prawnej (uchylenie) takiego aktu czy normy. Konsekwencją niezgodności aktu (normy) nie jest nieważność, ale tylko wadliwość (wzruszalność). Konieczne jest wskazanie mementu od którego przestanie obowiązywać. Następuje to z dniem ogłoszenia orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego w odpowiednim organie urzędowym. Trybunał może też określić inny termin utraty mocy obowiązującej aktu normatywnego ale nie może on przekraczać 18miesięcy (ustawa) 12miesięcy (inny akt normatywny)

Uchylenie, utrata mocy obowiązującej aktu normatywnego (normy) uznanego przez Trybunał

Konstytucyjny, za niezgodny z aktami wyższego rzędu, otwiera drogę dla uzdrawiania rozstrzygnięć w sprawach indywidualnych podjętych w okresie obowiązywania tego aktu (normy). Domniemywa się ważność wszelkich indywidualnych rozstrzygnięć wydanych w jego zastosowaniu, stąd konieczność uruchamiania dodatkowych postępowań dla modyfikacji tych rozstrzygnięć i przywrócenia stanu zgodnego z konstytucją. Niezgodność stanowi podstawę do wznawiania postępowania uchylenia decyzji lub innego rozstrzygnięcia na zasadach i w trybie określonych przepisach właściwych dla poszczególnych postępowań sądowych czy administracyjnych.

24. Wyjaśnij, w jakim celu ustrojodawca posługuje się zasadą konstytucyjną.

Konstytucja ma za zadanie określać pewne zasady podstawowe, które rozstrzygają o charakterze ustrojowym danego państwa i określają jaki jest system władzy. Ponadto suma tych zasad tworzy tożsamość konstytucyjną państwa.

25. Cechy parlamentaryzmu zracjonalizowanego

W Konstytucji RP z 1997r. pozycja prezydenta została osłabiona i nie

można powiedzieć, że jest to system mieszany o charakterze

parlamentarno-prezydenckim. Można powiedzieć, że jest to

ZRACJONALIZOWANY SYSTEM RZĄDÓW PARLAMENTARNYCH. W Polsce mamy SYSTEM

PARLAMENTARNO-GABINETOWY ZRACJONALIZOWANY ( wprowadzono usprawnienia)

I. NAWIĄZANIA KONSTYTUCJI DO SYSTEMU PARLAMENTARNO-GABINETOWEGO

a) brak względnej separacji władz; są środki wzajemnego oddziaływania

władzy wykonawczej i ustawodawczej o charakterze pozytywnym- wzajemna

inspiracja

b) dualizm władzy wykonawczej- Prezydent Polski i RM

c) pochodzenie rządu z większości parlamentarnej

d) zasada ponoszenia odpowiedzialności politycznej przez rząd (

solidarna) i jego poszczególnych członków ( indywidualna)

e) rząd może być obalony przez parlament przez votum

nieufności

f) przyjęcie instytucji rozwiązania parlamentu. Sejm może być

rozwiązany skrócenie kadencji Sejmu w drodze uchwały lub przez

Prezydenta. Rząd ( Prezes RM) zwraca się z wnioskiem do głowy

państwa o rozwiązanie parlamentu. Prezydent RP skraca kadencję Sejmu,

gdy:

· fakultatywny charakter /nieobowiązkowy/- brak uchwalenia budżetu przez

Sejm

· obligatoryjny charakter /obowiązkowy/- gdy rząd nie zostanie

stworzony, nie otrzyma votum zaufania

g) instytucja kontrasygnowania aktów urzędowych głowy państwa (

rozporządzenia, rozporządzenia z mocą ustawy- stan wojenny,

zarządzenia, postanowienia): odpowiedzialność na osobę

kontrasygnującą, kontrolowanie głowy państwa przez rząd.

26. Scharakteryzuj kluby i koła w Sejmie (Senacie)

• Kluby i koła poselskie (senatorskie) są formami politycznej organizacji posłów (senatorów). Muszą one być zorganizowane na zasadzie politycznej, czyli grupować członków prezentujących określoną orientację polityczną w izbie. Poseł (senator) może należeć tylko do jednego koła czy klubu, choć nie ma zakazu zmiany klubu w trakcie trwania kadencji.

Różnica między klubem a kołem ma charakter ilościowy. Dla zorganizowania klubu potrzeba minimum 15 posłów bądź 7 senatorów. Kluby, z mocy prawa są reprezentowane w Konwencie Seniorów, a także z mocy zwyczaju parlamentarnego - w składzie Prezydium Izby i komisji.

• Rolą klubów i kół jest stworzenie politycznych przesłanek funkcjonowania izby i podejmowania przez nią aktów oraz rozstrzygnięć. W ramach klubów (kół) formułowane są polityczne stanowiska poszczególnych partii i ugrupowań wobec kwestii rozpatrywanych przez parlament. Ustalenia klubowe w znacznym stopniu determinują sposób głosowania posłów czy senatorów. Ugrupowania, które są mniej liczne mogą zorganizować jedynie koło poselskie lub senatorskie.

27. Podaj klasyfikację organów wewnętrznych Sejmu i wymień, do którego rodzaju należą konkretne organy Sejmu.

Organy wewnętrzne sejmu dzielimy na:

1) organy kierownicze: marszałek Sejmu, prezydium Sejmu oraz Konwent Seniorów. 2) organy pomocnicze: komisje sejmowe i sekretarze Sejmu.

28. Wymień i wyjaśnij rodzaje równości w prawie wyborczym.

Mamy dwa rodzaje równości w prawie wyborczym:
1) zasada równości w znaczeniu materialnym: polega na tym, że głos każdego wyborcy musi mieć taką samą siłę-wpływał na wynik wyborów w takim samym stopniu jak inne głosy. Każdy mandat poselski musi przypadać na zbliżoną do siebie liczbę wyborców. Zasada ta nie znajduje zastosowania w wyborach do Senatu i Parlamentu Europejskiego.
2) zasada równości w znaczeniu formalnym: polega na tym, że każdemu wyborcy przysługuje taka sama ilość głosów. Wyborca może głosować tylko jeden raz i może oddać tyle głosów, co inni wyborcy w danym okręgu wyborczym.

29. Przedstaw cechy zapytania poselskiego

Cechy zapytania poselskiego:

1. Zapytania poselskie mogą być kierowane przez posłów do członków Rady Ministrów.

2. Zapytania poselskie składa się w sprawach o charakterze jednostkowym, dotyczących prowadzonej prze Radę Ministrów polityki wewnętrznej i zagranicznej oraz zadań publicznych realizowanych przez administrację rządową.

3. Zapytanie poselskie powinno zawierać krótkie przedstawienie stanu faktycznego będącego jego przedmiotem oraz wynikające z niego pytania oraz powinno być skierowane zgodnie z właściwością zapytanego.

4. Zapytanie poselskie składa się w formie pisemnej na ręce Marszałka Sejmu.

5. Prezydium Sejmu pozostawia bez biegu zapytanie poselskie nie spełniające wymogów punktu 2 i 3.

6. Prezydium Sejmu może zażądać skreślenia z zapytania poselskiego zwrotów sprzecznych z zasadami etyki poselskiej, pod rygorem nieprzyjęcia zapytania poselskiego.

7. Marszałek Sejmu przesyła niezwłocznie zapytanie poselskie wg właściwości (zapytanemu).

8. Marszałek Sejmu informuje Sejm o przyjętych zapytaniach poselskich. Tekst zapytania poselskiego ogłasza się w załączniku do sprawozdania stenograficznego z posiedzenia Sejmu. Marszałek Sejmu informuje Sejm na posiedzeniach o nadesłanych odpowiedziach na zapytanie poselskie oraz o braku odpowiedzi na zapytanie poselskie.

9. Odpowiedź na zapytanie poselskie jest udzielana w formie pisemnej nie później niż w terminie 21 dni od dnia otrzymania zapytania poselskiego.

10. Odpowiedź pisemną na zapytanie poselskie składa się na ręce Marszałka Sejmu. Marszałek Sejmu przesyła zapytującemu odpis odpowiedzi. Tekst pisemnej odpowiedzi na zapytanie poselskie ogłasza się w załączniku do sprawozdania stenograficznego z posiedzenia Sejmu.

11. Zapytujący nie ma możliwości spowodowania przeprowadzenia nad odpowiedzią debaty sejmowej.

30. WYMIEŃ GWARANCJE CZYNNEGO PRAWA WYBORCZEGO.

Podstawowe zasady prawa wyborczego:

ZASADA POWSZECHNOŚCI

• Zasada ta określa krąg podmiotów, którym przysługują prawa wyborcze (dorosłym powinno przysługiwać co najmniej czynne praw wyborcze)
• Ograniczenia praw wyborczych mogą mieć jedynie naturalny charakter
• Ograniczenia polityczne (cenzus majątkowy, wykształcenia, domicylu- uzależnia uzyskania czynnego prawa wyborczego od wpisania osoby do lokalnego spisu wyborców co najmniej na 12 miesięcy przed wyborami)

• Przesłanki posiadania czynnego prawa wyborczego
- posiadanie obywatelstwa polskiego
- ukończenie 18 roku życia najpóźniej w dniu głosowania
- posiadanie pełni praw publicznych
- posiadanie pełnej zdolności do czynności prawnych

• Bierne prawo wyborcze-
- przesłanką jest posiadanie czynnego prawa wyborczego,
- trzeba zamieszkiwać na obszarze danej jednostki samorządu przez cały okres sprawowania mandatu
- w wyborach do organów stanowiących samorządu terytorialnego ( 18lat)
- w wyborach do Sejmu i Parlamentu Europejskiego (21lat)
- w wyborach do Senatu (30lat)
- w wyborach prezydenckich (35 lat)
- w wyborach na burmistrza, wójta, prezydenta miasta (25lat)

• system gwarancji zasady proporcjonalności
- nakaz wyznaczania wyborów na dzień wolny od pracy od godz. 6 do 20
- zasady tworzenia obwodów głosowania.

Obwód głosowania to jednostka terytorialna w ramach której oddaje głosy określona grupa wyborców. Obwody tworzone są wg kryterium terytorialnego. Są one tworzone przez radę gminy na wniosek wójta (burmistrza, prezydenta miasta). Powinien on obejmować ok. 500 do 3000 mieszkańców
- instytucja rejestrów i spisów wyborców.
Gmina prowadzi rejestr wyborców, obejmujący wszystkie stale zamieszkałe na terenia gminy osoby, którym przysługuje prawo wyborcze
- instytucja zaświadczeń o prawie do głosowania
- procedura protestu wyborczego- wyborca bezprawnie niedopuszczony do głosowania może wnieść protest kwestionujący ważność wyborów

.

ZASADA RÓWNOŚCI

• Każdy wyborca może głosować tylko 1x i może oddać tyle samo głosów co inni wyborcy w danym okręgu
• W znaczeniu materialnym- wymaga by głos każdego wyborcy miał tę samą siłę, a więc by wpływał na wynik wyborów w tym samym mniej więcej stopniu. Każdy mandat poselski musi przypadać na taką samą liczbę wyborców
• Metody zapewnienia materialnej równości prawa wyborczego
- wprowadzenie stałej normy przedstawicielstwa - ustalenie liczby mieszkańców przypadającej na jeden mandat
- ustalenie stałej liczebności parlamentu

• pytanie czy zasada równości odnosi się też do biernego prawa wyborczego ?
- każdy kto ma prawo wybieralności, ma równe prawo do tego by zostać kandydatem. Za kandydatami stoją partie polityczne. Uprzywilejowana jest pozycja partii silniejszych. Uzyskują prawo do dotacji z budżetu państwa, każda partia, która uzyskała samodzielnie przynajmniej 3% głosów uzyskuje prawo do subwencji z budżetu państwa

ZASADA BEZPOŚREDNIOŚCI

• wyborca oddaje swój głos na osobę, która ma zostać wybrana. Wyborca decyduje bezpośrednio o składzie organu przedstawicielskiego
• Konstytucja z 1997r. wymaga aby zasada bezpośredniości została zachowana we wszystkich postępowaniach wyborczych
• Głosować można tylko osobiście

ZASADA TAJNOŚCI GŁOSOWANIA

• Zagwarantowanie każdemu wyborcy, że treść jego decyzji wyborczej nie będzie mogła być ustalona i ujawniona
• Gwarancje zachowania tajności głosowania:
- karty do głosowania muszą być jednakowe
- nie mogą być zaopatrzone w znaki czy numery
- w każdym lokalu muszą być urządzone kabiny do głosowania, muszą w nich znajdować się przybory do pisania
- wyborca musi wejść do kabiny sam
- wypełnioną kartę osobiście wrzuca do urny

• zakłóceniem zasady tajności są przepisy związane ze zgłaszaniem kandydatów w wyborach. Dla zgłoszenia listy kandydatów konieczne jest przedstawienia podpisów określonej liczby wyborców. Udzielając tego poparcia wyborcy ujawniają swoje preferencje polityczne

ZASADA PROPORCJONALNOŚCI

• zasada ta odnosi się do sposobu ustalenia wyników głosowania i występuje alternatywnie do zasady większości
• wybranym został ten, kto uzyskał największą liczbę głosów
• zasada większości względnej- aby zostać wybranym należy uzyskać jak najwięcej głosów
• zasada większości bezwzględnej- wymóg uzyskania jak największej liczby głosów, ale określa też odsetek oddanych głosów, który musi być wyższy niż 50%
Jeżeli żaden z kandydatów nie uzyska więcej niż 50 % to przeprowadzana jest druga tura głosowania. Pozostają w niej dwaj kandydaci. (zastosowanie w wyborach prezydenckich, wójtów, burmistrzów, prezydentów miast)
• istotą zasady proporcjonalności jest dokonywanie rozdziału mandatów w okręgu wyborczym proporcjonalnie do odsetka głosów, który uzyskały poszczególne partie

• Sposób rozdzielania mandatów- metody
- Hare'a- Niemeyera
- Hagenbacha- Bischoffa

- St. Lagua- polega na budowie ciągów ilorazów. Jako kolejne dzielniki stosuje się liczby nieparzyste. Polska modyfikacja przyjmuje, że jako dzielnik przyjmuje się 1,4
- D' Hondta- polega na tym, że liczby głosów oddanych na poszczególne listy w okręgu wyborczym porządkuje się w ciąg liczb od największej do najmniejszej, a następnie liczby dzieli się przez kolejne liczby całkowite

• System proporcjonalny jest czasem uzupełniany instytucja tzw. Listy państwowej - nie wszystkie mandaty obsadza się na poziomie okręgów wyborczych, pewną liczbę mandatów obsadza się w skali kraju.

• Progi wyborcze (klauzule zaporowe)- wymóg uzyskania pewnego minimalnego odsetka głosów w skali całego kraju, jeżeli próg 5% nie zostanie osiągnięty głosy przepadają
- 5% dla uzyskania mandatów z list zgłoszonych przez pojedyncze ugrupowania czy grupy wyborców
- 8% dla uzyskania mandatów z list zgłoszonych przez komitety koalicyjne

31.

Mandat parlamentarny ma trzy znaczenia:

1. jako wynikające z wyborów pełnomocnictwo udzielone członkowi

parlamentu przez wyborców;

2. jako całokształt praw i obowiązków parlamentarzysty;

3. jako określenie funkcji członka parlamentu.

mandat poseł zyskuje w dniu ogłoszenia wyników wyborów (art. 105 ust.

2), ale pełnię praw uzyskuje w dniu pierwszego posiedzenia, po złożeniu

ślubowania; mandat trwa przez całą kadencję, a wyjątkowo może wygasną wcześniej,

gdy poseł:

odmówi złożenia ślubowania;

utraci prawo wybieralności;

zrzecze się mandatu;

umrze;

obejmie jedno ze stanowisk wymienionych w art. 103;

zostanie uznany za winnego złożenia fałszywego oświadczenia

lustracyjnego;

utraci mandat w wyniku wyroku TS za naruszenie nakazu z art. 107;

32. Wymień kompetencje Zgromadzenia Narodowego.

Art. 114 ust.1 konstytucji stanowi, że Zgromadzenie Narodowe działa w

przypadkach określonych w konstytucji. Określenie kompetencji

Zgromadzenia opiera się więc na zasadzie enumeracji: wszystkie przypadki,

w których może działać Zgromadzenie muszą być w sposób wyraźny

określone w przepisach konstytucyjnych - ani ustawodawstwo zwykłe, ani

praktyka nie mogą rozszerzać katalogu tych przypadków. Konstytucja

pozostawiła Zgromadzeniu kompetencje związane jedynie z osobą prezydenta

RP, a mianowicie:

- przyjmowanie przysięgi od nowo wybranego prezydenta (art. 130);

- stwierdzenie trwałej niezdolności prezydenta do sprawowania urzędu ze

względu na stan zdrowia (art. 131 ust. 2); nie dotyczy to jednak sytuacji,

w której niezdolność do sprawowania urzędu ma charakter przejściowy

(art. 131 ust. 1);

- stawianie prezydenta w stan oskarżenia przed Trybunałem Stanu (art. 145

ust. 2);

- wysłuchiwanie orędzia prezydenta (art. 140).

Zgromadzenie nie ma natomiast obecnie żadnych kompetencji związanych z

procedurą dokonywania zmiany konstytucji.

33. Wymień cechy rozporządzenia wykonawczego do ustawy.

Rozporządzenie - Cechy rozporządzenia normatywnego

• Rozporządzenie to akt normatywny niższej rangi, którego celem jest wykonanie (konkretyzacja) określonych postanowień ustawy.

• Cechy rozporządzenia:

• akt normatywny

• jest źródłem prawa powszechnie obowiązującego

• wydawany przez organy wskazane w konstytucji

• do jego wydania konieczne jest szczegółowe upoważnienie zawarte w ustawie

• wydawany w celu wykonania ustawy

• upoważnienie do wydania rozporządzenia musi zawierać szczegółowe wytyczne określające:

• organ upoważniony do wydania rozporządzenia

• zakres spraw przekazanych do unormowania

• wytyczne dotyczące treści aktu

• musi być publikowane we właściwym dzienniku publikacyjnym

• podmiot upoważniony do wydania rozporządzenia nie może przekazać tej kompetencji innemu podmiotowi

Podmioty uprawnione do wydawania rozporządzeń

• Prezydent

• Rada Ministrów

• Prezes Rady Ministrów

• Ministrowie kierujący poszczególnymi działami administracji i przewodniczący komitetów

• KRdRiT

Powszechnie obowiązujący charakter rozporządzeń

• mogą dotykać sytuacji prawnej obywateli, osób prawnych, czy samorządów

• mogą rodzić obowiązek wykonywania i stanowić podstawę prawną do wydawania aktów i decyzji administracyjnych o indywidualnym charakterze

• mają zarazem charakter podstawowych aktów wykonawczych

Rozporządzenia są wydawane na podstawie szczegółowego upoważnienia w ustawie

• Oznacza to, że rozporządzenie może być wydane tylko na podstawie ustawy - czyli w ustawie musi być zamieszczony przepis ustalający kompetencje danego organy do wydania rozporządzenia (tzw. upoważnienie)

34. Przedstaw cechy interpelacji

Interpelacja poselska - jest jedną z form kontroli parlamentarnej. Polega na wystosowaniu pisemnego pytania kwestionującego działania, politykę przez posła - poprzez Marszałka Sejmu - do Prezesa Rady Ministrów lub konkretnego ministra. Pytanie powinno zawierać także krótkie przedstawienie stanu faktycznego sytuacji do której się odnosi. Na interpelację odpowiedź musi być udzielona w ściśle określonym terminie (21 dni), jest możliwe przeprowadzenie nad nią debaty parlamentarnej.

35. Kto i na jakich zasadach może rozwiązać Sejm.

Skrócenie kadencji Sejmu może nastąpić z zastosowaniem dwóch procedur:

• Samorozwiązanie - wynika z własnej decyzji Sejmu (art. 98 ust. 3).

• uchwałę taką Sejm musi podjąć większością min. 2/3 głosów ustawowej liczby posłów (307 lub więcej)

• uchwała taka może być podjęta w każdym czasie i z każdego powodu (z wyjątkiem skrócenia kadencji w czasie stanu nadzwyczajnego o 90 dni po jego ustaniu)

• pełnia decyzji należy tu do Sejmu, mimo iż razem z Sejmem skróceniu ulega kadencja Senatu (senat nie bierze formalnie udziału w decyzji)

• rozwiązanie - mocą decyzji prezydenta - jest to klasyczny instrument zachowania równowagi między legislatywą a egzekutywą w systemie parlamentarno-gabinetowym. Rozwiązanie Sejmu (i Senatu) może nastąpić:

• obligatoryjnie - w procesie tworzenia rządu - w razie niezdolności Sejmu do wyrażenia wotum zaufania rządowi powołanemu przez prezydenta, lub niezdolności do wybrania własnego rządu (art. 155)

• fakultatywnie - w procesie uchwalania ustawy budżetowej - w razie niezdolności izb do jej przyjęcia w okresie czterech miesięcy (art. 255)

36. Wymień instrumenty kontroli wykonywanej przez Senat

- oświadczenia senatorskie (dotyczą wszelkich kwestii związanych z wykonywaniem mandatu)

- wnioski i uwagi ( kierowane między innymi do członków Rady Ministrów)

- komisje senackie (mają prawo żądać przedstawienia informacji, wyjaśnień i opinii, przekazywania materiałów oraz czynnego udziału w posiedzeniach komisji od przedstawicieli Rady Ministrów)

37. Wymień i uzasadnij jaka zasada reguluje stosunki Sejm-Senat.

Organizacja i sposób funkcjonowania parlamentu ukształtowane są w nawiązaniu do zasady autonomii parlamentu, a raczej jego izb. Zasada ta polega na uznaniu wyłącznej właściwości parlamentu (jego izb) do podejmowania pewnych rozstrzygnięć, dotyczących zwłaszcza jego wewnętrznej organizacji i sposobu działania.W aspekcie formalnym znajduje to wyraz przede wszystkim w tak zwanej autonomii regulaminowej - każda izba ma wyłączne prawo do uchwalania swojego regulaminu, który w ramach ogólnej regulacji konstytucyjnej normuje wewnętrzną organizację izby, rolę posłów (senatorów) w pracach izby, postępowanie w realizacji poszczególnych zadań i kompetencji przypisanych izbie. Zastrzeżenie normowania tych materii w regulaminie oznacza, iż nie mogą one być normowane w innych aktach, a więc zwłaszcza w ustawach. Ceną, którą trzeba zapłacić za tę samodzielność, jest ograniczona moc prawna regulaminu. Nie będąc ustawą, regulamin nie może normować sytuacji prawnej obywateli, sporne jest też to, czy regulamin może nakładać obowiązki na inne organy państwowe. W aspekcie materialnym zasada autonomii znajduje zastosowanie nie tylko do ustalenia wewnętrznej organizacji czy procedury parlamentarnej, ale wymaga też stworzenia parlamentowi (jego izbom) niezbędnych gwarancji swobodnego wykonywania ich zadań konstytucyjnych, a parlamentarzystom - swobodnego wykonywania ich mandatu.

Omawiana zasada znajduje rozwinięcie między innymi w autonomii personalnej (wyłączność ustalania składu organów wewnętrznych), budżetowo - finansowej (wyłączność ustalania budżetu i decydowania o sposobie jego wykonywania), terytorialnej (odrębność siedziby parlamentu i wyłączność zarządzania swoim terenem), jurysdykcyjnej (wyłączność decyzji w sprawach immunitetowych i dyscyplinarnych).

38. Wymień skład i funkcje Konwentu Seniorów.

W Sejmie:
Jest to organ zapewniający współdziałanie klubów poselskich w sprawach związanych z działalnością i tokiem prac Sejmu, a także sprawuje funkcję doradczą wobec Marszałka Sejmu i Prezydium Sejmu.

Skład:

• Marszałek Sejmu,

• wicemarszałkowie Sejmu,

• przedstawiciele klubów parlamentarnych, klubów poselskich oraz porozumień poselskich reprezentujących co najmniej 15 posłów oraz kół poselskich reprezentujących w dniu rozpoczęcia kadencji Sejmu osobną listę wyborczą (art. 15 ust. 1 Regulaminu Sejmu).

W posiedzeniach Konwentu Seniorów bierze udział z głosem doradczym także Szef Kancelarii Sejmu, a z inicjatywy Marszałka bądź na wniosek członków Konwentu na posiedzenie mogą zostać zaproszone również inne osoby.

Zadania:

Konwent Seniorów jest zwoływany przez Marszałka Sejmu, by zaopiniować m.in. projekty planów prac Sejmu, projekty porządku dziennego poszczególnych posiedzeń Sejmu i ich terminy, wnioski co do trybu dyskusji nad poszczególnymi punktami porządku dziennego posiedzenia Sejmu, wnioski co do wyboru przez Sejm jego organów, zadania i przebieg pracy Kancelarii Sejmu lub inne sprawy przekazane przez Marszałka lub Prezydium Sejmu.

W Senacie:

Jest to organ zapewniający współdziałanie klubów senackich i kół senackich w sprawach związanych z działalnością i tokiem prac Senatu, a także sprawuje funkcję doradczą wobec Marszałka Senatu i Prezydium Senatu.

Skład:

• Marszałek Senatu,

• wicemarszałkowie Senatu,

• przedstawiciele klubów parlamentarnych, klubów i porozumień senackich skupiających minimum 7 senatorów.

W posiedzeniach biorą udział z głosem doradczym Szef Kancelarii Senatu oraz osoby zaproszone przez Marszałka.

Zadania:

Konwent Seniorów jest zwoływany przez Marszałka Senatu i wykonuje swoje zadania poprzez opiniowanie projektów porządku obrad Senatu, opiniowanie planu pracy oraz wypowiadanie się w sprawie terminów posiedzeń Senatu, wskazywanie potrzebnych inicjatyw ustawodawczych i rozpatrywanie oraz przedstawianie wniosków w sprawie sposobu prowadzenia dyskusji lub obrad Senatu.

39. Wymień tzw. zewnętrzne kompetencje Marszałka Sejmu.

1. Marszałek Sejmu przewodniczy Zgromadzeniu Narodowemu

2. Sprawuje zastępstwo prezydenta RP gdy ten nie jest w stanie sprawować swojego urzędu lub gdy urząd zostanie opróżniony

3. Marszałek Sejmu zarządza wybory prezydenckie

40. Wyjaśnij na czym polega zasada tajności prawa wyborczego w Polsce.

Zasada tajności głosowania mówi o tym, że głosowanie odbywa się w sposób anonimowy i nikt z osób trzecich nie ma prawa ingerować w żaden sposób w przebieg głosowania. Zapewnienie tajności głosowania jest uważane za jeden z podstawowych warunków demokratyczności wyborów.

41. Wyjaśnij, co to jest stała komisja sejmowa i jakie ma zadania

• Stałe komisje sejmowe to komisje, których utworzenie przewiduje regulamin Sejmu. Sejm ma obowiązek ich utworzenia, a istnieją one przez okres całej kadencji. Najważniejsze zadania:

• rozpatrywanie projektów ustaw i uchwał,

• rozpatrywanie uchwał Senatu o wniesieniu poprawek do tekstu ustawy uchwalonej przez Sejm lub jej odrzuceniu oraz wniosków Prezydenta o ponownym rozpatrzeniu ustawy przez Sejm,

• rozpatrywanie i opiniowanie założeń projektów ustaw i uchwał,

• rozpatrywanie sprawozdań i informacji ministrów oraz kierowników naczelnych organów administracji państwowej,

• analizowanie działalności poszczególnych działów administracji i gospodarki państwowej,

• rozpatrywanie sprawy związane z wprowadzeniem w życie i wykonywaniem ustaw i uchwał Sejmu, a także z realizacją uchwalonych przez siebie dezyderatów,

• opiniowanie wniosków Prezydium Sejmu w sprawie wyboru, powołania lub odwołania przez Sejm poszczególnych osób na określone stanowiska państwowe.

42. Wyjaśnij, co oznacza zasada dyskontynuacji w prawie polskim

Przerwanie materialnej ciągłości parlamentu. Zasada nigdzie nie zapisana, jednak uznaje się ją za obowiązującą. Istnieje spór czy zasada ta ma walor normatywny (tzn. jest elementem zwyczajowego prawa konstytucyjnego) czy jest tylko utrwalonym zwyczajem. Wyjątki od tej zasady wyraźnie w konstytucji przewidziane:

• projekt ustawy z inicjatywy obywatelskiej;

• sprawozdania sejmowej komisji śledczej;

• postępowanie w sprawie odpowiedzialności konstytucyjnej;

• nie zakończone postępowanie w Komisji ds. UE;

43. Wyjaśnij, co oznacza zasada niepołączalności materialnej.

Zasada niepolączalności materialnej ozn. zakaz podemowania pewnych typów działalności w okresie sprawowania mandatu. Art 107 wymienia zakaz prowadzenia dzialalności gospodarczej, w ramach której osiągane sa korzyści ze Skarbu Państwa lub samorządu terytoriialnego. Zakaz ten ogólnie opiera się na założeniu: przyjęcie mandatu poselskiego oznacza dobrowolne poddanie się dodatkowym ograniczeniom i obowiązkom, które nie ciąza na innych obywatelach.

44. Wymień rodzaje i cechy ministrów.

Ministrowie resortowi - stoją na czele resortów (działów administracji

rządowej), kierują podległym im systemem organów resortowych, są

jednoosobowymi naczelnymi organami administracji, a ich powołanie jest

obowiązkowe.

Ministrowie "bez teki"- nie przypisano im tradycyjnie charakteru

jednoosobowego naczelnego organu administracji, bo nie stoją na czele

żadnego prawnie wyodrębnionego resortu, a tylko - jako członkowie Rady

Ministrów - wypełniają określone zadania poruczone im przez premiera,

na przykład w zakresie koordynacji wewnątrz rządowej, stosunków ze

związkami zawodowymi i inne. Powołanie ministrów bez teki pozostawione

jest do uznania organom tworzącym kolejne gabinety.

45. Wymień trzy najważniejsze odrębności postępowania ustawodawczego w

sprawie uchwalenia kodeksów

1. Odrębności procedury ustawodawczej w sprawie uchwalania kodeksów

do rozpatrywania kodeksów można powołać Komisję Nadzwyczajną, w

ramach której tworzy się podkomisje i zespoły robocze.

2. Komisja Nadzwyczajna powołuje zespół stałych ekspertów, z których

1/3 wskazuje wnioskodawca projektu kodeksu.

3. W prace Komisji Nadzwyczajnej nie jest włączona Komisja Ustawodawcza

*Kodeksy są wyłączone z trybu pilnego (ustanawiania)

*Pierwsze czytanie ustawy o kodeskie musi być na posiedzeniu plenarnym

Sejmu (nie może być na posiedzeniu komisji sejmowej).

Także regulamin Sejmu zna dodatkowe rodzaje szczególnej procedury

ustawodawczej:

1. W grudniu 1955 r. wprowadzono szczególny porządek postępowania z

projektami kodeksów.

Odnosi sie on do projektów nowych kodeksów, a także do projektów zmian

kodeksów oraz

projektów przepisów wprowadzających kodeksy i ich zmian.

2.W lipcu 2000 roku w ramach przygotowań akcesyjnych wprowadzono

szczególny porządek

rozptrywania projektów tzw ustaw dostosowawczych.

46. Wymień uprawnienia i obowiązki związane z wykonywaniem mandatu

Uprawnienia:

• udział w dyskusjach i głosowaniu na forum izby oraz w jej organach,

• czynne i bierne prawo wyborcze do organów Sejmu,

• składanie wniosków,

• zrzeszanie się w kluby i koła poselskie,

• prawo wystosowania:

• interpelacji,

• zapytań

• interwencji poselskich.

Obowiązki:

• czynne uczestnictwo w pracach izby oraz Zgromadzenia Narodowego (sankcją za niewypełnianie obowiązku może być poniesienie odpowiedzialności regulaminowej, a także zmniejszenie świadczeń),

• złożenie oświadczenia majątkowego (w przypadku oświadczenia nieprawdy grozi posłowi odpowiedzialność karna).

47. Wyjaśnij, na czym polega horyzontalne działanie konstytucyjnych praw i wolności.

1. Horyzontalne działanie konstytucyjnych praw i wolności polega na możliwości bezpośredniego powołania przepisu konstytucyjnego jako podstawy żądania określonego zachowania od innej osoby fizycznej, czy prawnej (nie będącej władzą publiczną).
2. Polska konstytucja nie daje jasnej odpowiedzi na ty pytanie, a w orzecznictwie nie zaznaczyło się szersze uznanie tej koncepcji.

48. Pytanie prawne do TK składa........................ Przesłanka relewantności polega na tym, że..

Art. 191.

1. Z wnioskiem w sprawach, o których mowa w art. 188, do Trybunału

Konstytucyjnego wystąpić mogą:

1) Prezydent Rzeczypospolitej, Marszałek Sejmu, Marszałek Senatu,

Prezes Rady Ministrów, 50 posłów, 30 senatorów, Pierwszy Prezes

Sądu Najwyższego, Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego,

Prokurator Generalny, Prezes Najwyższej Izby Kontroli, Rzecznik Praw

Obywatelskich,

2) Krajowa Rada Sądownictwa w zakresie, o którym mowa w art. 186

ust. 2,

3) organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego,

4) ogólnokrajowe organy związków zawodowych oraz ogólnokrajowe

władze organizacji pracodawców i organizacji zawodowych,

5) kościoły i inne związki wyznaniowe,

6) podmioty określone w art. 79 w zakresie w nim wskazanym.

2. Podmioty, o których mowa w ust. 1 pkt 3-5, mogą wystąpić z takim

wnioskiem, jeżeli akt normatywny dotyczy spraw objętych ich zakresem

działania.

Musi też być spełniona przesłanka relewantności - pytaniem prawnym

można objąć tylko przepis, który ma być podstawą rozstrzygnięcia

sprawy.

pyt.50

RM jest organem kolegialnym-bowiem jej skład ma charakter wieloosobowy, a

podstawową formą jej działania są posiedzenia. Jednoczesnie

większość członków RM to zarazem odrębne,jednoosobowe organy

konstytucyjne o włąsnym zakresie kompetencji. Wewnatrz RM kształtuje sie

hierarchia jej członków-co oznacza,że RM nie jest jednolitym kolegium,

skłądającym się z równouprawnionych członków, a posiada strukturę

hierarchiczną.

Rada Ministrów musi się zawsze składać z:

-Prezesa Rady Ministrów

-ministrów

Ponadto w skłądzie rządu mogą sie znaleźć:

-wiceprezesi Rady Ministrów

decyzja o tym, czy w składzie danego gabinetu znajdą się wiceprezesi RM

należy do podmiotów tworzących dany gabinet

-przewodniczący komitetów określonych w ustawach

udział przewodniczących określonych w ustawach komitetów musi wynikać

z ustaw szczegółowych

49. Wymień podstawowe zasady określające pozycję ustrojową RPO.

Jakie dwie zasady mają zasadnicze znaczenie dla pozycji ustrojowej RPO w RP?
a) zasada powiązania z Sejmem - Sejm za zgodą Senatu dokonuje wyboru RPO, RPO składa Sejmowi sprawozdania z działalności i ponosi przed nim odpowiedzialność na zasadach określonych w ustawie.
-powiązanie z Sejmem nie przekreśla samodzielności i odrębności urzędu Rzecznika
b) zasada niezależności od pozostałych organów państwa - organy te nie dysponują wobec RPO żadnymi kompetencjami pozwalającymi na kierowanie jego działalnością czy egzekwowanie jego odpowiedzialności. Rzecznik ma jednak wiele instrumentów oddziaływania na te organy, a przede wszystkim na podległe im jednostki

50. Jaka jest struktura Rady Ministrów. Uzasadnij.

1. Rada Ministrów jest organem kolegialnym - bowiem jej skład ma charakter wieloosobowy, a podstawową formą jej działania są posiedzenia. Jednocześnie większość członków RM to zarazem odrębne, jednoosobowe organy konstytucyjne o własnym zakresie kompetencji.
2. Wewnątrz RM kształtuje się hierarchia jej członków - co oznacza, że RM nie jest jednolitym kolegium, składającym się z równouprawnionych członków, a posiada strukturę hierarchiczną.
3. Rada ministrów musi się zawsze składać z:
a) Prezesa Rady Ministrów
b) ministrów
Ponadto w składzie rządu mogą się znaleźć:
c) wiceprezesi Rady Ministrów
i. decyzja o tym, czy w składzie danego gabinetu znajdą wiceprezesi RM należy do podmiotów tworzących dany gabinet
d) przewodniczący komitetów określonych w ustawach
i. udział przewodniczących określonych w ustawach komitetów musi wynikać z ustaw szczegółowych

51. Wymień cechy weta prezydenckiego.

Weto prezydenckie - pojęcie używane na oznaczenie służącego

prezydentowi uprawnienia do zawieszenia wejścia w życie aktu prawnego

uchwalonego przez parlament.

Weto prezydenckie :

1) absolutne-> Takie weto od razu powoduje nie dojście ustawy do skutku. W

polskim porządku prawnym ta odmiana weta nie występuje.

2) zawieszające-> Weto zawieszające może zostać w specjalnej procedurze

odrzucone (przełamane) przez parlament. Taka odmiana weta jest właściwa

dla polskiego porządku prawnego.

52. Wymień przypadki obligatoryjnej dymisji Prezesa Rady Ministrów.

-dymisja składana na I posiedzeniu nowo wybranego Sejmu-musi zostać

przyjęta przez prezydenta

-nieuchwalenie przez Sejm wotum zaufania dla Rady Ministrów (przyjęcie

dymisji jest obowiązkiem prezydenta) łączy się z dwoma przypadkami:

*niepowodzenie w uzyskaniu akceptacji sejmowej dla nowo tworzonego

gabinetu

*niepowodzenie już istniejącego gabinetu w uzyskaniu potwierdzenia

sejmowego poparcia dla swojej działalności

-wyrażenie RM wotum nieufności przez Sejm- oznacza pociągnięcie rządu

do odpowiedzialności parlamentarnej (tylko w szczególnej procedurze

konstruktywnego wotum nieufności, a przyjęcie dymisji jest obowiązkiem

prezydenta)

-złożenie rezygnacji przez Prezesa RM

*prezes może w każdym czasie złożyć rezygnację

*decyzja ta jest pozostawiona do swobodnego uznania premiera i nie wymaga

zatwierdzenia przez resztę gabinetu

*sama RM nie może podjąć uchwały o dymisji

*prezydent może odmówić dymisji złożonej w tym trybie przez premiera

53. Prezes RM składa dymisję (Rady Ministrów) w następujących przypadkach:

a) Ukonstytuowanie się nowego Sejmu po wyborach. Dymisja składana jest na pierwszym posiedzeniu Sejmu i musi być przyjęta przez prezydenta. Powołana po wyborach Rada Ministrów kończy swą działalność wraz z końcem kadencji parlamentu

b) Nieuchwalenie przez Sejm wotum zaufania dla Rady Ministrów. Łączy się to z 2 sytuacjami:

-niepowodzeniem w uzyskaniu akceptacji sejmowej dla nowo tworzonego gabinetu

-niepowodzeniem już istniejącego gabinetu w uzyskaniu potwierdzenia sejmowego poparcia dla swojej działalności- uruchomienie tej procedury należy do prezesa RM i jest pozostawione i jest pozostawione jego swobodnego uznaniu

c) Wyrażenie Radzie Ministrów wotum nieufności przez Sejm. Oznacza to pociągnięcie do odpowiedzialności parlamentarnej, ale może dojść do skutku tylko w szczególnej procedurze konstruktywnego wotum nieufności , a niemożliwe jest wyrażenie rządowi tak zwanego zwykłego wotum nieufności. Przyjęcie dymisji jest obowiązkiem prezydenta

d)Złożenie rezygnacji przez Prezesa Rady Ministrów. Może w każdym czasie złożyć rezygnację. Decyzja ta jest pozostawiona swobodnemu uznaniu premiera i nie wymaga zatwierdzenia czy zaopiniowania przez resztę gabinetu. Prezydent może odmówić przyjęcia dymisji złożonej w tym trybie przez premiera. Prezydencka odmowa przyjęcia dymisji nie pozbawia premiera innych możliwości zakończenia misji swojego gabinetu. W szczególnych wypadkach premier zawsze może zwrócić się do Sejmu o wyrażenie wotum zaufania i spowodować odrzucenie tego wniosku, a wtedy prezydent musi przyjąć dymisję premiera.

Analogiczny do złożenia dymisji skutek wywołuje też śmierć premiera. Wyklucza to też dalsze funkcjonowanie Rady Ministrów.

54. Przedstaw strukturę Rady Ministrów

1. Rada Ministrów jest organem kolegialnym - bowiem jej skład ma charakter wieloosobowy, a podstawową formą jej działania są posiedzenia. Jednocześnie większość członków RM to zarazem odrębne, jednoosobowe organy konstytucyjne o własnym zakresie kompetencji.
2. Wewnątrz RM kształtuje się hierarchia jej członków - co oznacza, że RM nie jest jednolitym kolegium, składającym się z równouprawnionych członków, a posiada strukturę hierarchiczną.
3. Rada ministrów musi się zawsze składać z:
a) Prezesa Rady Ministrów
b) ministrów
Ponadto w składzie rządu mogą się znaleźć:
c) wiceprezesi Rady Ministrów
i. decyzja o tym, czy w składzie danego gabinetu znajdą wiceprezesi RM należy do podmiotów tworzących dany gabinet
d) przewodniczący komitetów określonych w ustawach
i. udział przewodniczących określonych w ustawach komitetów musi wynikać z ustaw szczegółowych

55. Wymień i wyjaśnij cechy mandatu parlamentarnego

Mandat - jest to upoważnienie uzyskane w wyniku wyborów do działania w imieniu narodu.

• Parlamentarzysta uzyskuje pełne uprawnienia i obowiązki wynikające z uzyskania mandatu po przystąpieniu do wykonywania mandatu - a to następuje z chwila złożenia ślubowania (z reguły na pierwszym posiedzeniu izby). Mandat trwa przez całą kadencję i wygasa wraz z jej zakończeniem. Pojęciu „mandat parlamentarny” można przypisać następujące znaczenia:

• jako wynikające z wyborów pełnomocnictwo udzielone członkowi parlamentu przez wyborców

• jako całokształt praw i obowiązków parlamentarzysty

• jako określenie funkcji członka parlamentu

• Ze względu na stosunek posła do wyborców można wyróżnić następujące rodzaje mandatu parlamentarnego:

• mandat imperatywny (związany) - historycznie pierwszy - sytuuje posła na pozycji reprezentanta tych i tylko tych przedstawicieli, którzy go wybrali - a więc swojego okręgu wyborczego.

• pojawia się tu węzeł prawnej zależności między posłem a jego wyborcami

• poseł jest prawnie związany wolą swych wyborców i ponosi przed nimi odpowiedzialność za swe działania (może być odwołany)

• mandat wolny - idea mandatu wolnego sprowadza się do stwierdzenia, że naród oddaje kompetencje do działania tym osobom, które wydają się mu właściwe (stąd mandat musi być wolny)

• poseł reprezentuje cały zbiorowy podmiot suwerenności (naród), a nie tylko tych, którzy go wybrali

• nie istnieje prawna zależność posła od swoich wyborców

• niedopuszczalne są jakiekolwiek nakazy, czy instrukcje wyborców

• status posła jest uformowany w sposób zapewniający mi maksymalną niezależność i swobodę działania.

56. Prezes RM jest.........................ponieważ od niego zależy: (wymień co najmniej 3
możliwości)

Prezes Rady Ministrów jest …szefem rządu… (organem wewnętrznym RM o szczególnych kompetencjach)… , ponieważ od niego zależy (podaj min. 3 możliwości):
proces tworzenia rządu i dokonywanie w nim zmian
zakres zadań i personalny kształt ministerstw i innych organów centralnych
organizowanie prac rządowych
kierowanie pracami terenowej administracji rządowej
zwierzchnictwo nad osobami zatrudnionymi w administracji rządowej
nadzór nad działalnością samorządu terytorialnego

57. Czy Prezydent RP korzysta z uprawnień domniemanych? Uzasadnij odpowiedź

• Prezydent RP nie korzysta z uprawnień (kompetencji) domniemanych w sprawach państwa, ponieważ zgodnie z konstytucją prezydent wykonuje swoje zadania w zakresie i na zasadach określonych w Konstytucji i ustawach.

• Domniemanie kompetencji w sprawach państwa działa na rzecz Rady Ministrów. Do Rady Ministrów należą sprawy polityki państwa nie zastrzeżone dla innych organów państwowych i samorządu terytorialnego.

58. Wymień grupy uprawnień prezydenta w dziedzinie polityki

zagranicznej i daj po 2 przykłady dla każdej z nich.

Kompetencje Prezydenta w sprawach zagranicznych:

1. Reprezentowanie państwa w stosunkach zewnętrznych:

-składanie państwowych wizyt za granicą

-przyjmowanie w kraju delegacji najwyższego szczebla

-prowadzenie rozmów i negocjacji

-podpisywanie różnego rodzaju deklaracji, komunikatów, apeli

2. Podejmowanie decyzji personalnych:

-mianowanie i odwoływanie pełnomocnych przedstawicieli Rzeczypospolitej

Polskiej w innych państwach oraz przy organizacjach międzynarodowych

-przyjmowanie listów uwierzytelniających i akredytujących

przedstawicieli dyplomatycznych innych

państw i organizacji międzynarodowych

3. Ratyfikacja (i wypowiadanie) umów międzynarodowych:

- Prezydent może odmówić dokonania ratyfikacji, nawet jeżeli parlament

uchwalił ustawę wyrażającą zgodę na ratyfikację, bądź odroczyć

jej dokonanie na wybrany przez siebie termin

-Prezydent może zwrócić się do Trybunału Konstytucyjnego o prewencyjne

zbadanie zgodności umowy z konstytucją - orzeczenie stwierdzające

niezgodność wyklucza dokonanie ratyfikacji

4. Postanawianie o stanie wojny

-jeżeli Sejm nie może zebrać się na posiedzenie, a spełnione zostają

przesłanki dopuszczające wprowadzenie stanu wojny decyzję może podjąć

Prezydent, z tym, że konieczne będzie uzyskanie kontrasygnaty premiera.

59 . Wyjaśnij, co to jest informacja bieżąca.

a) wystąpienia poselskie
b) każdy klub poselski lub grupa min 15 posłów może się zwrócić o przedstawienie przez członka RM na posiedzeniu Sejmu takiej informacji w określonej sprawie
c) o uwzględnieniu tego wnioski rozstrzyga Prezydium Sejmu po wysłuchaniu opinii Konwentu Seniorów
i. gdy w Prezydium Sejmu brak jednomyślności - rozstrzyga Sejm
d) rozpatrzenie informacji bieżącej odbywa się na posiedzeniu Sejmu i obejmuje m.in. wystąpienia poselskie w sprawie informacji

60. Wyjaśnij pojęcie prerogatywy

1. Prerogatywa - to samodzielne uprawnienie prezydenta, wynikające z zajmowanego przez niego urzędu i nie wymagające kontrasygnaty premiera.

2. Zakres prerogatyw prezydenckich pozwala prezydentowi samodzielnie wykonywać te zadania i kompetencje, które wykraczają poza sferę działalności rządowej, a wiążą się z wykonywaniem przez prezydenta funkcji arbitra oraz z oddziaływaniem na skład i funkcjonowanie władzy ustawodawczej bądź sądowniczej.

3. Ponieważ zasadą jest wymóg kontrasygnaty - wszelkie odstępstwa muszą być wyraźnie określone w przepisach konstytucyjnych. Konstytucja wylicza 30 prerogatyw prezydenckich - aktów urzędowych nie wymagających kontrasygnaty (współpodpisania) premiera. Należą do nich akty dotyczące:

1. stosunków prezydenta z parlamentem, m.in.:

1. zarządzenie wyborów do Sejmu i Senatu

2. zwoływania pierwszego posiedzenia nowo wybranych Sejmu i Senatu,

3. skracania kadencji Sejmu w przypadkach określonych w Konstytucji,

4. zarządzenie referendum ogólnokrajowego

5. inicjatywa ustawodawcza

6. podpisywanie lub odmowa podpisania ustawy

7. zarządzenia ogłoszenia ustawy oraz umowy międzynarodowej w Dzienniku Ustaw RP,

8. zwracanie się z orędziem do Sejmu, Senatu lub Zgromadzenia Narodowego,

2. spraw związanych z powoływaniem i odpowiedzialnością rządu oraz ministrów, m.in.:

1. desygnowanie i powoływanie PRM

2. przyjmowanie dymisji RM

3. odwoływanie ministra, któremu Sejm wyraził wotum nieufności

3. powoływaniem m.in.:

1. I Prezesa SN

2. Prezesa i Wiceprezesa Trybunału Konstytucyjnego

3. Prezesa NSA

4. członków Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji

4. tradycyjnych uprawnień głowy państwa, m.in.:

1. nadawanie orderów i odznaczeń

2. powoływanie sędziów

3. stosowanie prawa łaski

- nadawanie obywatelstwa polskiego i wyrażenie zgody na zrzeczenie się obywatelstwa

5. inne m.in.:

- wniosku do Trybunału Konstytucyjnego,

- zrzeczenia się urzędu Prezydenta Rzeczpospolitej

61. Przedstaw charakterystykę stałych komitetów Rady Ministrów.

1. Są to stale działające organy pomocnicze i doradcze Rady Ministrów, tworzone w drodze zarządzenia przez PRM.
2. Ich celem jest inicjowanie, przygotowywanie i uzgadnianie rozstrzygnięć lub stanowisk RM lub PRM w sprawach należących do zadań i kompetencji tych organów.

62 Wyjaśnij zasadę niepołączalności materialnej.

Zasada niepołączalności materialnej oznacza zakaz podejmowania lub wykonywania przez posłów pewnych typów działalności zawodowej lub podobnej w okresie sprawowania mandatu np: zakaz prowadzenia działalności gospodarczej w ramach której osiągane są korzyści z majątku Skarbu Państwa lub samorządu terytorialnego (art. 107 Konstytucji). Ustawodawstwo zwykłe dodaje do tego zakazy dotyczące między innymi członkostwa we władzach podmiotów gospodarczych z udziałem Skarbu Państwa lub mienia komunalnego.

63. Na czym polega kontrasygnata i kto jej udziela.

1. Kontrasygnata - polega na uzależnieniu ważności aktów odejmowanych przez głowę państwa od ich zaakceptowania przez premiera. Akceptacja ta ma przybiera postać podpisu premiera umieszczonego obok podpisu głowy państwa - jest to współpodpisanie.
2. Kontrasygnaty udziela wyłącznie premier, przy czym prezydent nie dysponuje żadnymi środkami prawnymi, którymi mógłby wymusić od premiera udzielenia tej kontrasygnaty.
Uzyskanie kontrasygnaty jest warunkiem ważności wszystkich aktów urzędowych prezydenta. Wymóg kontrasygnaty jest zasadą, więc wszelkie odstępstwa muszą być wyraźnie określone w przepisach konstytucyjnych.

64. Wymień jakich materii nie może dotyczyć weto Ustawodawcze prezydenta

RP.

1. Nie może dotyczyć ustaw budżetowych, art 224 ust.1 Konstytucji

2. O prowizorium budżetowym - art 224 ust.Konstytucji.

3. Veto w sprawie zmiany Konstytucji na podst art. 235 ust. 7

Konstytucji.

65. Wyjaśnij, na czym polega prawo żądania wysłuchania.

1. Prawo żądania wysłuchania jest jednym z instrumentów kontroli sejmowej. Przyjmuje na szczeblu komisji sejmowych postać:
a) dezyderatów - uchwał komisji zawierających postulaty w określonej sprawie. Kierowane są one do RM, jej członków, Prezesa NIK, prezesa NBP, GIP.
i. adresat nie ma prawnego obowiązku wykonania postulatów, ale musi zająć wobec nich stanowisko w terminie 30 dni
b) opinii - zawierających stanowisko komisji w określonej sprawie. Można je kierować do wszystkich centralnych organów i instytucji
i. na żądanie komisji adresat musi zająć stanowisko w terminie 30 dni
Sejm zgromadzony na posiedzeniu plenarnym może uchwalać rezolucje - zawierające wezwanie określonego organu państwowego do podjęcia wskazanego w rezolucji jednorazowego działania.
ii. rezolucja nie ma charakteru prawnie wiążącego
iii. przykład rezolucji: wzywająca Prezydenta RP do jak najszybszego ratyfikowania traktatu z Lizbony

66. Wyjaśnij, na czym polega interpelacja poselska.

Posłowi przysługuje prawo złożenia interpelacji w sprawach o zasadniczym charakterze i odnoszących się do problemów związanych z polityką państwa. Interpelacja powinna zawierać krótkie przedstawienie stanu faktycznego będącego jej przedmiotem oraz pytania. Interpelację składa się w formie pisemnej Marszałkowi Sejmu. Prezydium Sejmu może pozostawić interpelację bez biegu w przypadku, gdy nie spełnia ona określonych wymogów. Może ono też zażądać skreślenia z interpelacji zwrotów sprzecznych z zasadami etyki poselskiej, pod rygorem nieprzyjęcia interpelacji.

Marszałek Sejmu przesyła interpelację niezwłocznie interpelowanemu oraz informuje Sejm na posiedzeniu o przyjętych interpelacjach. Tekst interpelacji ogłasza się w załączniku do sprawozdania stenograficznego z posiedzenia Sejmu. Marszałek Sejmu informuje Sejm na posiedzeniu o nadesłanych odpowiedziach na interpelacje oraz o braku odpowiedzi na interpelacje. Odpowiedź na interpelację jest udzielana w formie pisemnej nie później niż w terminie 21 dni od dnia otrzymania interpelacji. Składa się ją na ręce Marszałka Sejmu z dołączeniem dwóch odpisów. Następnie Marszałek Sejmu przesyła interpelantowi odpis odpowiedzi. Tekst pisemnej odpowiedzi na interpelację ogłasza się w załączniku do sprawozdania stenograficznego z posiedzenia Sejmu.

W razie uznania odpowiedzi za niezadowalającą interpelant może zwrócić się do Marszałka Sejmu o wystąpienie do interpelowanego z żądaniem dodatkowych wyjaśnień na piśmie, podając przyczyny nieprzyjęcia odpowiedzi. Z wnioskiem takim można wystąpić tylko raz, nie później niż w terminie 30 dni od dnia otrzymania niezadowalającej odpowiedzi. Dodatkowe wyjaśnienia udzielane są przez interpelowanego w terminie 21 dni od dnia otrzymania żądania dodatkowych wyjaśnień.

67. Reprezentowanie Rady Ministrów

-Prezes ma władzę tworzenia rządu i dokonywania w nim zmian - wniosek Premiera konieczny, by można było powołać Ministrów do Rady Ministrów, możliwośc odwoływania ministrów z rządu, tylko Prezes RM może udzielać kontrasygnaty aktom prezydenta
-Posiada także wladzę organizacyjną- Prezes określa szczególowy zakres działania każdego ministra, wpływ Premiera na obsadę kierowniczego persoonelu w ministerstwach(powołuje i odwołuje sekretarzy stanu), powołuje też wielu kierowników urzędów centralnycch, pelnomocników rządku a także  szefa Kancelarii RM
-W jego kompetencjach lezy również organizowanie prac rządowych - Premier kieruje pracami RM, zapewnia wykonywanie polityki rządu i określa sposoby jej wykonywania, koordynuje i kontroluje pracę członów rządu (z tego wynika prawo żądania sprawozdań, dokumentów, informacji  itd.)
- Prezes kieruje pracami terenowej administracji rządowej - Premier powołuje i odwołuje wojewodów oraz wicewojewodów, koordynuje i nadaje kierunek pracy organom terenowym
- Premier jest zwierzchnikiem osób zatrudnionych w administracji rządowej, zwierzchnikiem służbowym pracowników adm.rządowej oraz korpusu slużby cywilnej
- Premier sprawuje nadzór nad działalnością samorządu terytorialego, który dotyczy tylko legalnosci działalności samorządu terytorialnego i może być realizowany tylko w granicach i formach określonych w Konstytucji lub ustawach.

68. Wymień organy i funkcje NBP.

a) Organami NBP są:
i. Prezes NBP
ii. Rada Polityki Pieniężnej
iii. Zarząd NBP
b) Funkcje NBP
i. wyłączne prawo emisji pieniądza
ii. ustala i realizuje politykę pieniężną i przekazuje ją innym organom państwa
iii. prowadzi bankową obsługę budżetu państwa
iv. reguluje płynność banków i ich refinansowanie
v. gromadzi rezerwy obowiązkowe banków
vi. sporządza bilanse płatnicze oraz bilanse należności i zobowiązań płatniczych państwa
vii. NBP ma zanadto za zadanie utrzymanie stabilnego poziomu cen przy jednoczesnym wspieraniu polityki gospodarczej Rządu
viii. obowiązek powstrzymywania takich działań Rządu, które przyczyniały by się do wzrostu inflacji
NBP, realizując powyższe zadania współdziała z Sejmem, rządem i ministrem finansów.

69. Czy organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego mogą wystąpić do TK z wnioskiem o kontrolę konstytucyjności aktu prawnego? Jeśli tak, to pod jakim warunkiem?

1. Organy stanowiące JST mogą wystąpić do TK z wnioskiem o kontrolę konstytucyjności aktu prawnego, ale tylko pod warunkiem, że kwestionowany akt dotyczy spraw objętych ich zakresem działania

70. Przedstaw postępowanie kontrolne wykonania ustawy budżetowej.

i. Postępowanie kontrolne wykonania ustawy budżetowej
a) wykonanie ustawy budżetowej jest poddawane corocznemu postępowaniu kontrolnemu w Sejmie
b) RM ma obowiązek przedłożyć Sejmowi sprawozdanie z wykonania ustawy budżetowej w terminie 5 m-cy od zakończenia roku budżetowego, wraz z informacją o stanie zadłużenia państwa
c) Sejm rozpatruje sprawozdanie w terminie 90 dni
i. w trybie analogicznym jak tryb prac nad projektem ustawy budżetowej (wiodąca rola Komisji Finansów Publicznych, a poszczególne części sprawozdania są rozpatrywane przez odpowiednie komisje sejmowe)
d) wraz ze sprawozdaniami rządu do Sejmu wpływają:
i. analiza NIK dot. wykonania budżetu państwa i założeń polityki pieniężnej
ii. opinia NIK w przedmiocie absolutorium dla RM
e) Sejm podejmuje uchwałę w przedmiocie absolutorium dla rządu

71. Wymień i wyjaśnij kryteria kontroli konstytucyjności prawa

• zgodność materialna - badana jest treściowa zgodność regulacji zawartej w akcie niższym z regulacjami zawartymi w aktach wyższych

• zgodność proceduralna - badane jest dochowanie trybu wymaganego przepisami do wydania aktu lub do zawarcia i ratyfikacji umowy.

• zgodność kompetencyjna - bada się, czy organ wydający dany akt miał do tego kompetencję. Jest to szczególnie ważne przy kontroli rozporządzeń, bo mogą one być wydawane tylko na podstawie upoważnienia ustawy

72. Wyjaśnij, na czym polega legitymacja szczególna do kwestionowania norm przed TK.

Legitymacja szczególna - oznacza prawo kwestionowania tylko takich aktów, czy norm, które dotyczą spraw objętych zakresem działania wnioskodawcy.
Przysługuje ona:
Krajowej Radzie Sądownictwa - w zakresie spraw dotyczących niezależności sądów i niezawisłości sędziów
organom stanowiącym JST (radom gmin, powiatów, sejmikom województw)
ogólnokrajowym organom związków zawodowych
ogólnokrajowym władzom organizacji pracodawców i organizacji zawodowych
kościołom i związkom wyznaniowym

73. Przedstaw charakterystykę współczesnego mandatu parlamentarnego.

1. Do współczesnej charakterystyki wolnego mandatu coraz bardziej typowe staje się określenie go jako mandatu zawodowego. Oznacza to, że działalność parlamentarna staje się głównym źródłem utrzymania dla większości parlamentarzystów. Następuje profesjonalizacja parlamentu:
i. powstaje klasa zawodowych polityków, którzy traktują to zajęcie w perspektywie całej swojej aktywności zawodowej - poseł nie łączy działalności politycznej z działalnością zawodową
ii. podnoszą się kwalifikacje, wiedza i doświadczenie parlamentarzystów powtarzających kolejne kadencje
iii. zaakcentowane są związki parlamentarzysty z ugrupowaniem, które go wysunęło w wyborach, co może osłabić niezależność parlamentarzysty
b) Mandat partyjny - zmienia się relacja pomiędzy wyborca a posłem. Mandatu praktycznie nie da się wykonywać poza partią - wiąże się to z marginalizacją, brakiem dostępu do pewnych informacji, materiałów

74. Skarga konstytucyjna jako środek ochrony wolności i praw.

1. Skarga konstytucyjna - szczególny środek prawny pozwalający podmiotom praw i wolności konstytucyjnych na zwrócenie się do sądu konstytucyjnego o zweryfikowanie ostatecznych rozstrzygnięć władz publicznych naruszających konstytucyjne prawa i wolności skarżącego. W Polsce skargę konstytucyjną można kierować tylko przepisowi prawnemu.
2. Cechy skargi konstytucyjnej:
a) incydentalny charakter - skarga jest związania z konkretnym przypadkiem naruszenia praw lub wolności konstytucyjnych
b) ograniczenie podstawy skargi tylko do naruszeń praw i wolności o konstytucyjnym charakterze
c) subsydiarny charakter - można ją wnosić dopiero po wyczerpaniu innych środków prawnych
d) przyznanie prawa rozpoznawania skarg tylko organom sądownictwa konstytucyjnego
Do wniesienia skargi konstytucyjnej konieczne jest by:
e) doszło do naruszenia praw i wolności konstytucyjnych - skarżący musi ponieść określony uszczerbek
skarżący musi mieć interes prawny we wniesieniu skargi

75. Omów zasadę społecznej gospodarki rynkowej.

Zasada ta łączy elementy gospodarki liberalnej z elementami wywodzonymi z nauki kościoła katolickiego (nurtem społecznym), a więc wprowadza takie rozwiązania, które uwzględniają potrzeby społeczne ludzi nie będących właścicielami. Na tę zasadę składają się 3 elementy:
Wolność działalności gospodarczej
Własność prywatna
Solidarność, dialog i współpraca partnerów społecznych
W sensie negatywnym zasada ta oznacza wykluczenie do powrotu do tzw. Socjalistycznej gospodarki planowanej i centralnego sterowania gospodarką.
W sensie pozytywnym można powiedzieć, że podstawowym motorem gospodarki rynkowej mają być mechanizmy rynkowe, na które państwo może oddziaływać, ale których nie może zastępować własnymi decyzjami.

Społeczna gospodarka rynkowa wymaga ponadto od państwa takiego ingerowania
w mechanizmy rynkowe, które będzie chroniło interesy najsłabszych grup społecznych. Jest to ogólne zobowiązanie państwa do podejmowania działań łagodzących skutki społeczne funkcjonowania praw rynku, np. poprzez kontrolowania bezrobocia, stymulowanie rozwoju określonych dziedzin gospodarki, rozbudowę sieci świadczeń socjalnych (emerytury, renty, ubezpieczenia, nauka).

76. Przedstaw zasady odpowiedzialności politycznej rządu i jego członków.

Rząd ponosi za swoją działalność odpowiedzialność polityczną przed Sejmem - co oznacza, że może być zmuszony do złożenia dymisji gabinetu, jeżeli Sejm negatywnie oceni jego działalność i da temu wyraz w formie uchwały o wotum nieufności.
a) odpowiedzialność polityczna może przybrać postać odpowiedzialności
- solidarnej - odnoszącej się do całej Rady Ministrów
- indywidualnej - odnoszącej się do poszczególnych jej członków (członkowie rządu ponoszą odpowiedzialność polityczną nie tylko przez Sejmem, ale i przed PRM, który zawsze może zażądać od nich złożenia rezygnacji ze stanowiska; członek RM może być również odwołany przez prezydenta na wniosek PRM)
b) formalną postacią jej wyrażenia jest podjęcie uchwały o wotum nieufności (dla całej RM - konstruktywne, dla poszczególnych członków RM - zwykłe)
c) procedura wyrażania konstruktywnego wotum nieufności:
i. wniosek w tej sprawie może być złożony przez grupę liczącą min. 46 posłów
ii. wniosek nie musi być umotywowany, ale musi zawierać nazwisko kandydata na nowego premiera (tylko konstruktywne wotum nieufności)
iii. pomiędzy zgłoszeniem wniosku a poddaniem go pod głosowanie musi upłynąć min. 7 dni, głosowanie powinno się odbyć na najbliższym posiedzeniu Sejmu
iv. musi dojść do debaty sejmowej i głosowania
v. możliwe jest zgłoszenie kilku wniosków - są one wówczas omawiane łącznie, a poddane pod głosowanie w kolejności zgłoszenia. Przyjęcie jednego z nich powoduje uznanie pozostałych za załatwione
vi. dla przyjęcia wniosku jest wymagane, by głosowało za nim min. 230 posłów
vii. jeżeli wniosek nie uzyska wymaganej większości - rodzi to zakaz postawienia ponownego wniosku przez okres 3 miesięcy od dnia postawienia pierwszego wniosku
viii. ograniczenie to nie ma zastosowania, jeżeli wniosek postawi min. 115 posłów
ix. jeżeli wniosek uzyska wymaganą większość - PRM musi złożyć dymisję
d) procedura wyrażania zwykłego wotum nieufności
i. nie dotyczy premiera (tu: tylko konstruktywne wotum nieufności)
ii. w aspekcie przedmiotowym - procedura t wiąże się tylko ze sprawami, które należą do zakresu działania danego członka rządu (ministra)
iii. wniosek taki może złożyć grupa min. 69 posłów
iv. wniosek może być poddany pod głosowanie najwcześniej w 7 dni od jego złożenia
v. wniosek winien być przed debatą i głosowaniem zaopiniowany przez odpowiednią komisję sejmową
vi. jeżeli wniosek zostanie przyjęty większością głosów ustawowej liczny posłów - prezydent jest zobowiązany odwołać ministra
vii. jeżeli wniosek nie zostanie przyjęty - jego ponowne zgłoszenie dopuszczalne jest po upływie 3 miesięcy (chyba, że z wnioskiem wystąpi grupa min. 115 posłów

77. Omów relacje prezydent - rząd w Polsce.

Między działalnością rządu a kompetencjami prezydenta istnieje wyraźny rozdział (dualizm egzekutywy), a prezydent nie dysponuje instrumentami prawnymi pozwalającymi mu nakierowanie tą działalnością, czy jej kontrolowanie. Rzeczywisty kształt relacji prezydenta z RM zależy w dużej mierze od układu politycznego. Zawsze jednak prezydent, jako reprezentant narodu powinien być ponadpartyjny.
Kompetencje prezydenta przysługujące w stosunku do rządu:
kompetencje w procesie powoływania Rady Ministrów
przyjmuje dymisje RM
desygnuje premiera i powołuje nowy rząd
w razie niepowodzenia 3 kolejnych procedur uzyskania sejmowego wotum zaufania dla nowego rządu - rozwiązuje Sejm
Realne znaczenie tych kompetencji zależy od układu sił w Sejmie. Przy stabilnej większości sejmowej rola prezydenta ogranicza się jedynie do formalnego wymiaru - Sejm jest w stanie doprowadzić do powołania rządu w określonym przez siebie składzie
kompetencje prezydenta związane z dokonywaniem zmian w składzie urzędującego gabinetu - prezydent działa tu na wniosek premiera
oddziaływanie prezydenta na bieżącą pracę rządu
w sprawach szczególnej wagi prezydent może zwołać posiedzenie Rady Ministrów pod swoim przewodnictwem (tzw. Rada Gabinetowa)
prezydent nie ma możliwości egzekwowania odpowiedzialności rządu lub ministrów
prezydent nie może samodzielnie dymisjonować rządu, premiera czy ministrów
nie może zwracać się do Sejmu z wnioskiem o udzielenie im wotum nieufności
wyjątek - jedyną możliwością jest zwrócenie się do Sejmu z wnioskiem o pociągnięcie premiera lub ministra do odpowiedzialności konstytucyjnej - ale tylko w razie złamania prawa

78. Przedstaw charakterystykę skargi konstytucyjnej.

Tu też powtarza się do co poniżej, dot. Definicji skargi.
1.Podmiot prawa uprawniony do wystąpienia ze skargą konstytucyjną
Podmiotem prawa uprawnionym do wystąpienia ze skargą konstytucyjną są:
każdy obywatel i inne osoby fizyczne, czyje konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone.
osoby prawne (partie polityczna, związki zawodowe, podmioty gospodarcze), ale tylko w zakresie, w jakim mogą one być podmiotami praw i wolności konstytucyjnych (zwłaszcza prawo własności, swobody działalności gospodarczej)
2. Podstawa skargi konstytucyjnej
Podstawą skargi konstytucyjnej jest zarzut naruszenia konstytucyjnych praw i wolności skarżącego (sformułowanych w konstytucji). Jedynym wyjątkiem jest prawo uzyskania azylu lub statusu uchodźcy.
Podstawą skargi nie może być zarzut naruszenia innych przepisów konstytucyjnych czy naruszenie przepisów ustawy.
Skarga konstytucyjna zawsze musi w sposób konkretny wskazywać przepis, jakiego dotyczy i prawo, czy wolność konstytucyjną, które zostały przez ten przepis naruszone.
Przedmiotem zarzutu może być tylko konkretnie określona ustawa lub inny akt normatywny i tylko taki, który był podstawą ostatecznego rozstrzygnięcia w sprawie, na tle której wniesiono skargę
naruszenie praw skarżącego musi nastąpić w wyniku orzeczenia sądu lub organu administracji publicznej w postępowaniu w indywidualnej sprawie skarżącego
orzeczenie to musi mieć charakter orzeczenia ostatecznego (wyczerpanie toku instancyjnego)
skarga może być skierowana tylko przeciwko normie prawnej
wniesienie skargi jest dopuszczalne tylko w terminie 3 miesięcy od doręczenia skarżącemu prawomocnego wyroku, ostatecznej decyzji lub innego ostatecznego rozstrzygnięcia - termin zawity
przymus adwokacki - skarga musi być sporządzona przez adwokata lub radcę prawnego
3. Postępowanie w sprawie skargi konstytucyjnej
Postępowanie w sprawie skargi konstytucyjnej musi się toczyć przez TK wg tego samego modelu, co postępowanie w sprawie kontroli norm. Występują jednak pewne odrębności:
rozbudowana procedura wstępnej kontroli dopuszczalności skargi
o nadaniu skardze biegu rozstrzyga TK w składzie 1 sędziego
od postanowienia o odmowie nadania biegu skarżącemu przysługuje zażalenie, które jest rozpoznawane przez skład 3 sędziów
na tym etapie jest możliwe odrzucenie skargi z uwagi na jej oczywistą bezzasadność
nadając skardze bieg TK może wydać tymczasowe postanowienie o wstrzymaniu lub zawieszeniu wykonania orzeczenia, którego skarga dotyczy, jeżeli wykonanie tego orzeczenia mogłoby spowodować nieodwracalne skutki, lub gdy przemawia za tym ważny interes publiczny lub inny ważny interes skarżącego
o nadaniu skardze biegu informuje się RPO, który może zgłosić swój udział w postępowaniu
skarga jest rozpatrywana w składzie 5 lub 3 sędziów, a w sprawach zawiłych - przez pełny skład TK
musi się odbyć rozprawa, chyba, że strony postępowania zgodzą się, iż badany akt normatywny jest niezgodny z konstytucją
orzeczenie o niekonstytucyjności skutkuje pozbawieniem aktu mocy obowiązującej - i ma skutek erga omnes, nie tylko wobec skarżącego
4. Przesłanki materialne skargi konstytucyjnej
interes osobisty
interes prawny (wyraźne wskazanie, które prawa zostały naruszone; ewentualnie zasada ustrojowa, np. zasada państwa prawnego)
realność interesu (dotyczy tylko konkretnej sprawy)
zasada subsydiarności.
5. Przesłanki formalne skargi konstytucyjnej
Termin; od 1miesiąca do roku
Forma; pisemna
Treść; wskazanie, które prawo lub wolność zostały naruszone, oraz sposób naruszenia.
6. Zakres przedmiotowy skargi konstytucyjnej
Możliwość uchylenia aktu będącego podstawą indywidualnego rozstrzygnięc

79. Skarga konstytucyjna, jako środek ochrony wolności i praw.

Jest to szczególna instytucja kontroli pozwalająca jednostce na uruchomienie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym. Skargę Konstytucyjną może wnieść każdy bezpośrednio do Trybunału Konstytucyjnego w razie naruszenia jego konstytucyjnych praw i wolności ostatecznym orzeczeniom wydanym przez sąd lub organ administracji publicznej.

80. Na czy polega zracjonalizowany charakter stosunków Sejm-Rada Ministrów.

81. Scharakteryzuj pozycję ustrój ową Rady Ministrów.

a) RM jest jednym z dwóch podstawowych organów władzy wykonawczej - istnieje obok prezydenta jako równorzędny organ konstytucyjny
i. nie jest podporządkowana głowie państwa
ii. istnieje polityczne powiązanie RM z Sejmem
b) RM i jej poszczególni członkowie ponoszą odpowiedzialność:
i. wobec Sejmu za swoją działalność polityczną (parlamentarną)
ii. przed TS - indywidualną odpowiedzialność konstytucyjną
c) Mieszany charakter ustrojowy - RM jest organem kolegialnym, a większość jej członków to zarazem odrębne, jednoosobowe organy konstytucyjne o własnym zakresie kompetencji. Wewnątrz RM zarysowuje się polityczna hierarchizacja jej członków
d) Do RM należą wszystkie sprawy polityki państwa, niezastrzeżone dla innych organów państwowych
i. RM skupia w swej kompetencji najważniejsze sprawy dotyczące bieżącego prowadzenia polityki państwa
ii. domniemanie kompetencji działa na rzecz RM
e) RM kieruje całym systemem administracji rządowej, a poprzez RM sprawuje także nadzór nad działalnością samorządu terytorialnego. Ponadto ma kompetencje do określania stanowiska Polski w organach wykonawczych UE

82.Scharakteryzuj pozycję ustrojową Rady Ministrów.

Rada Ministrów w zakresie i na zasadach określonych w konstytucji i ustawach w szczególności:

1. zapewnia wykonywanie ustaw

2. wydaje rozporządzenia

3. koordynuje i kontroluje prace organów administracji rządowej.

4. chroni interesy Skarbu Państwa

5. uchwala projekt budżetu państwa

6. kieruje wykonaniem budżetu państwa oraz uchwala zamknięcie rachunków i sprawozdanie z wykonania budżetu,

7. zapewnia bezpieczeństwo wewnętrzne państwa oraz porządek publiczny

8. zapewnia bezpieczeństwo zewnętrzne państwa

9. sprawuje ogólne kierownictwo w dziedzinie stosunków z innymi państwami i organizacjami międzynarodowymi

10. zawiera umowy międzynarodowe wymagające ratyfikacji oraz zatwierdza i wypowiada inne umowy międzynarodowe

11. sprawuje ogólne kierownictwo w dziedzinie obronności kraju oraz określa corocznie liczbę obywateli powoływanych do czynnej służby wojskowej

12. określa organizację i tryb swojej pracy

---