Politechnika Koszalińska

Wydział: Inżynierii Lądowej, Środowiska i Geodezji

Kierunek: Geodezja i Kartografia

Przedmiot: PODSTAWY GEODEZJI I GEOMATYKI I - laboratorium

SPRAWOZDANIE TECHNICZNE

Temat: Teodolit - budowa oraz centrowanie i poziomowanie

Data wykonania laboratorium: 09.10.2013

Data oddania sprawozdania: 16.10.2013

Wykonał zespół w składzie:

Paula Chyl

Oktawia Kawczyńska

Krzysztof Wawrzyniak

Grupa laboratoryjna: 4

Nauczyciel prowadzący:

mgr inż. Władysława Kalita

1. Podstawy teoretyczne

Teodolit - to instrument geodezyjny wykorzystywany do pomiaru kątów poziomych i pionowych.

Podstawowe części teodolitu:

1. Spodarka

2. Pokrywa alidady nad limbusem

3. Śruby ustawcze

4. Płytka sprężynująca

5. Sprzęg limbusa i alidady

6. Leniwka alidady

7. Zacisk alidady

8. Okular pionu optycznego

9. Zaślepka

10. Główna libela alidadowa

11. Muszka a także bolec centrujący

12. Szczerbinka

13. Celownik kolimatorowy

14. Luneta

15. Okular mikroskopu odczytowego

16. Pierścień ostrości krzyża kresek

17. Lusterka oświetlające mikroskopu

18. Zacisk lunety

19. Leniwka lunety

20. Oprawa obiektywu lunety

21. Okular lunety

22. Pierścień ostrości obrazu

23. Pokrętka regulacji oświetlenia

24. Ramka oświetlacza

25. Osłona siatki celowniczej

26. Libela okrągła

2. Część praktyczna

1. Ustawiamy nogi statywu w taki sposób, aby oś główna teodolitu znajdowała się w przybliżeniu w pionie i przechodziła przez punkt geodezyjny. Rozstawione nogi statywu powinny tworzyć trójkąt równoboczny. Ustawienie instrumentu powinno również zapewniać przybliżone spoziomowanie teodolitu.

2. Patrząc cały czas przez okular pionu optycznego i obserwując położenie znaczka centrującego, unosimy lekko 2 nogi statywu i tak nimi manewrujemy (przesuwamy) równocześnie aby znaczek centrujący znalazł się dokładnie nad punktem geodezyjnym. Należy przy tym pamiętać aby głowica statywu cały czas była w przybliżeniu w płaszczyźnie poziomej. Gdy znaczek centrujący pokryje się z punktem geodezyjnym należy lekko opuścić nogi statywu, tak aby znaczek centrujący ciągle pokrywał się z punktem geodezyjnym.

3. Wbijamy nogi statywu w ziemię a następnie sprawdzamy czy znaczek centrujący nie zmienił położenia. Jeżeli w niewielkim zakresie znaczek przesunął się względem punktu geodezyjnego, to za pomocą śrub poziomujących doprowadzamy ponownie znaczek centrujący do pokrycia się z punktem geodezyjnym.

4. Teraz przystępujemy do poziomowania instrumentu wykorzystując w pierwszej kolejności libelę okrągłą. Wykonujemy to za pomocą 2 nóg statywu. Zwalniamy śruby motylkowe i przesuwamy nogi statywu tak (w górę lub w dół), aby pęcherzyk libeli sferycznej znalazł się w położeniu środkowym (w punkcie G). Instrument zostanie wówczas spoziomowany w sposób przybliżony.

5. Przystępujemy do precyzyjnego poziomowania teodolitu za pomocą libeli rurkowej. Ustawiamy alidadę teodolitu tak, aby libela ta zajęła położenie równoległe do 2 śrub poziomujących. Za pomocą tych śrub, kręcąc nimi równocześnie i w przeciwnych kierunkach, doprowadzamy pęcherzyk libeli do położenia środkowego.

6. Obracamy teraz alidadę o 90⁰. Pęcherzyk libeli rurkowej wyjdzie z górowania. Za pomocą 3 śruby poziomującej doprowadzamy pęcherzyk ponownie do położenia środkowego. Wracamy do położenia gdy libela znajdowała się równoległe do 2 śrub poziomujących.

7. Jeżeli pęcherzyk wyjdzie z górowania w niewielkim zakresie, to powtarzamy czynności 5-6 do momentu gdy pęcherzyk będzie znajdował się w górowaniu w każdym położeniu alidady.

8. Ponieważ przy poziomowaniu precyzyjnym instrumentu wykorzystywaliśmy śruby poziomujące, znaczek centrujący zmieni położenie i nie będzie się pokrywał z punktem geodezyjnym. Teraz odkręcamy lekko śrubę dociskową łączącą głowicę statywu z teodolitem i obserwując cały czas przez okular pionu optycznego położenie znaczka centrującego przesuwamy spodarkę z teodolitem do takiego położenia aby znaczek pokrywał się dokładnie z punktem geodezyjnym.

9. Sprawdzamy położenie pęcherzyka libeli rurkowej. Jeżeli pęcherzyk libeli wyjdzie z górowania w niewielkim zakresie, to powtarzamy czynności 5-9 aż do skutku, czyli oś główna instrumentu pokrywa się z osią pionową i przechodzi przez punkt geodezyjny a płaszczyzna styczna w punkcie głównym libeli jest pozioma i prostopadła do osi głównej teodolitu.

3. Wnioski

Naszym zdaniem dokładność pomiaru kąta wynosi 0,3 centygrada.

Błędy pomiarowe mogą wynikać z:

- nieprecyzyjnego ustawiania lunety w teodolicie na punkt pomiarowy

- niedokładnego poziomowania oraz centrowania

---