„Poszanowanie godności człowieka, wolności, demokracji, równości, praworządności i praw człowieka - te wartości były zapisane w traktatach UE od samego początku. Następnie zostały ujęte w Karcie praw podstawowych.”
1 slajd
Unia opiera się na wartościach poszanowania godności osoby ludzkiej, wolności, demokracji, równości, państwa prawnego, jak również poszanowania praw człowieka, w tym praw osób należących do mniejszości. Wartości te są wspólne Państwom Członkowskim w społeczeństwie opartym na pluralizmie, niedyskryminacji, tolerancji, sprawiedliwości, solidarności oraz na równości kobiet i mężczyzn.” (art. 2 Traktatu o Unii Europejskiej)
Prawa człowieka wraz z demokracją i rządami prawa uznawane są za podstawowe wartości Unii Europejskiej. Wartości te, wymienione w traktatach założycielskich, uległy dodatkowemu wzmocnieniu wraz z przyjęciem Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej w 2000 r. Ich ranga została podniesiona po wejściu w życie Traktatu z Lizbony (2009 r.), który nadał Karcie moc prawną „równą traktatom”. Państwa pragnące stać się członkami Unii Europejskiej muszą przestrzegać praw człowieka.
Unia podejmuje szereg inicjatyw, które mają przyczynić się do szerzenia ochrony wynikającej z praw człowieka, gwarantowanych w różnych umowach międzynarodowych, w tym Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności. Polityka UE w tej dziedzinie obejmuje działanie na rzecz praw obywatelskich, politycznych, gospodarczych, społecznych i kulturalnych. Jej celem jest także wspieranie praw kobiet, dzieci, członków mniejszości i wysiedleńców oraz zwalczanie szeroko pojętej dyskryminacji.
Podstawowe znaczenie dla określenia zasad, celów i priorytetów UE w obszarze praw człowieka mają Ramy Strategiczne Unii Europejskiej w obszarze Praw Człowieka i Demokracji, dokument przyjęty przez Radę Unii Europejskiej w dniu 25 czerwca 2012 r. Ustala on priorytety polityki UE w zakresie praw człowieka na najbliższe 10 lat, zaliczając do nich:
promowanie wolności wypowiedzi, wolności wyrażania opinii, wolności zgromadzeń i wolności stowarzyszeń,
działanie na rzecz praw człowieka w instytucjach wielostronnych (jak np. ONZ), działanie na rzecz zwalczania wszelkich form i przejawów dyskryminacji, w szczególności tych, które dotykają kobiet,
działanie na rzecz całkowitego zniesienia kary śmierci oraz tortur, rozumianych jako poważne naruszenia praw człowieka i ludzkiej godności,
działanie na rzecz promowania wizji bezstronnego wymiaru sprawiedliwości,
zintensyfikowanie politycznego i finansowego wsparcia obrońców praw człowieka i przeciwdziałanie wszelkim formom represji,
zacieśnienie współpracy z Radą Europy oraz Organizacją Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie.
Ramy stanowią podstawę do opracowywania i wdrażania działań zarówno dla instytucji Unii, jak i poszczególnych państw członkowskich.
Dopełnieniem Ram jest Plan Działalności Unii Europejskiej w obszarze Praw Człowieka. Plan służyć ma implementacji Ram Strategicznych i uszczegóławiać określone w niej cele. Odpowiedzialność za realizację poszczególnych zadań ujętych w Planie należy do Wysokiego Przedstawiciela Unii Europejskiej do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa, przy wsparciu Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych (EEAS), Komisji, Rady oraz państw członkowskich (zgodnie z podziałem kompetencji, określonym w Traktacie o Unii Europejskiej). Do realizacji Planu, zgodnie z mandatem, przyczynia się także w ramach wykonywania swoich obowiązków Specjalny Przedstawiciel Unii Europejskiej ds. Praw Człowieka. Plan obowiązuje do dnia 31 grudnia 2014 r.
Unia Europejska podejmuje szereg inicjatyw obliczonych na promocję poszanowania praw człowieka w państwach trzecich. Ten segment działalności UE jest w znacznej mierze finansowany ze środków Instrumentu finansowego na rzecz wspierania demokracji i praw człowieka na świecie, utworzonego na podstawie rozporządzenia Parlamentu i Rady nr 1889/2006 z dnia 20 grudnia 2006 r. Pomoc dostarczana w ramach tego instrumentu ma na celu przede wszystkim:
wzmocnienie poszanowania praw człowieka i podstawowych wolności w krajach lub regionach, w których zasady te są najbardziej zagrożone,
wspieranie społeczeństwa obywatelskiego w roli promotora praw człowieka i demokracji,
wsparcie działań związanych z prawami człowieka i demokracją w dziedzinach ujętych w wytycznych wspólnotowych,
wzmocnienie międzynarodowych i regionalnych ram ochrony praw człowieka, sprawiedliwości, państwa prawa i promowania demokracji.
W ramach instrumentu mogą być finansowane różne podmioty, w tym organizacje międzyrządowe oraz organizacje społeczeństwa obywatelskiego.
O wielkiej wadze, jaką Unia Europejska przykłada do tej kwestii świadczy chociażby fakt, że wszystkie umowy handlowe i o współpracy zawierane przez Unię z państwami trzecimi zawierają klauzule traktujące o obowiązku przestrzegania praw człowieka.
2 slajd
Prawa Osobiste i polityczne
Prawa I generacji
Prawa I generacji to podstawowe (fundamentalne), wynikające z natury ludzkiej, niezależne od stanu prawnego obowiązującego w państwie. Źródła tych praw można odnaleźć w filozofii oświecenia oraz ideologii liberalnej. Współcześnie zapisane są w każdej konstytucji państwa demokratycznego.
Związane z egzystencją ludzką:
Prawo do życia
Prawo do wolności osobistej
Wolności od tortur
Związane z wolnością światopoglądu:
Wolność wyznania
Wolność sumienia,
Wolność myśli
Wolność wyrażania poglądów (wypowiedzi)
Związane z egzystencją prawną człowieka:
Prawo do informacji
Równość wobec prawa
Prawo do osobowości prawnej
Prawo do ochrony prawnej w postępowaniu sądowym
Prawo do tajemnicy korespondencji
Prawo do swobodnego przemieszczania się
Związane z prawami politycznymi (obywatelskimi):
Bierne i czynne prawo wyborcze
Prawo zrzeszania się
Prawo do skarg na organy państwa
Prawo do udziału w życiu publicznym
Prawo równego dostępu do urzędów
Prawa II generacji
II GENERACJA PRAW CZŁOWIEKA
Prawa człowieka to jedno z najmłodszych pojęć w słowniku polityki i społeczeństw. Od pewnego czasu są jednak niepowtarzalną wartością społeczną i polityczną. Stały się ważnym kryterium oceny działalności władz a nawet konstytucji i przepisów prawa. Prawa człowieka są uzasadnieniem ruchów i rewolucyjnych. Bywają programowym celem rządów. Są istotnym elementem polityki międzynarodowej.
W 1948 roku ogłoszono Powszechna Deklarację Praw Człowieka, następnie ONZ w 1966 roku opublikowała dwa ważne dokumenty: Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych oraz Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Socjalnych i Kulturalnych, w których wyodrębniono rodzaje praw człowieka.
Karel Vasak francuski prawnik pod koniec lat siedemdziesiątych zaproponował wyodrębnienie praw człowieka i podział ich na trzy generacje (kategorie). Prawa II generacji to prawa ekonomiczne, socjalne i kulturalne, zapewniają jednostce rozwój fizyczny i duchowy oraz bezpieczeństwo socjalne. Nakładają na państwo obowiązki ekonomiczne i socjalne wobec obywatela. Źródłem praw II generacji jest min. Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Socjalnych i Kulturalnych z 1966roku.
Do praw II kategorii należą:
Prawa ekonomiczne są to wzajemne więzi między istotnymi cechami różnych zjawisk ekonomicznych mające charakter ogólny, konieczny, nieprzypadkowy i stosunkowo trwały. (Art. 64 Konstytucji RP)
· Prawo do pracy
· Prawo do wynagrodzenia
· prawo do własności
· prawo dziedziczenia
· Prawo do słusznych warunków pracy
· Prawo do tworzenia związków zawodowych.
Prawa socjalne: uprawnienia jednostki do świadczeń na jej rzecz (Art. 68, 75 Konstytucji RP)
· Prawo do świadczeń socjalnych i ubezpieczeń
· Prawo do ubezpieczeń zdrowotnych
· Prawo do wypoczynku
· Prawo do ochrony zdrowia
· Prawo do zabezpieczenia społecznego.
· ochrony zdrowia
· nauki
· odpowiedniego i zadowalającego wynagrodzenia, zapewniającego jednostce i jej rodzinie egzystencję odpowiadającą godności ludzkiej
· pomocy socjalnej (ogólnie)
· rozrywki (np. granie w piłkę nożną, pływanie)
Prawa solidarnościowe (w większości nie posiadają sformalizowanego charakteru prawnego) - wszystkie prawa przysługujące grupom społecznym, np. prawo narodów do samostanowienia
Prawa kulturalne: (Art. 73 Konstytucji RP)
· Prawo do uczestnictwa w życiu kulturalnym
· Prawo do edukacji - nauki
· Prawo do swobodnych badań
· Prawo do korzystania z osiągnięć rozwoju cywilizacyjnego
· Prawo do wolności sztuki
· prawo do wolności twórczości artystycznej
· prawo do badań naukowych oraz ogłaszania ich wyników
· prawo do wolności korzystania z dóbr kultury i ich wytwarzania
Gwarancje:
1. materialne (dotyczą głównie praw socjalnych, ekonomicznych i kulturowych)
2. formalne (prawo do ochrony prawnej jednostki)
· prawo każdego człowieka do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy przez niezawisły sąd
· prawo do fachowej obrony w postępowaniu przed organami aparatu państwowego
· prawo do skargi konstytucyjnej
Warto również pamiętać o różnicy pomiędzy zapisem „prawo” i „wolność”. Pierwsze pojęcie odnosi się do uprawnień nadanych przez konkretne przepisy prawne, natomiast drugie określa granice, których nie wolno przekroczyć. Ograniczanie praw i wolności może wystąpić tylko na określony czas i w wyjątkowych sytuacjach. Nie można pod żadnym pozorem ograniczać praw I generacji, w tym prawa do życia.
Prawa kobiet
Pierwszym międzynarodowym dokumentem potwierdzającym zasadę równości kobiet i mężczyzn była podpisana w 1945 roku Karta Narodów Zjednoczonych. ONZ i jej wyspecjalizowane agendy propagują równoprawne uczestnictwo kobiet w realizacji celów zrównoważonego rozwoju, pokoju, bezpieczeństwa i pełnego poszanowania praw człowieka. Same kobiety zaś nieustannie walczą, by to równouprawnienie było w całej mierze respektowane.
Kwestie najczęściej wiązane z prawami kobiet zawierają m.in. prawo do: integralności i autonomii cielesnej, do czynnego i biernego prawa wyborczego, do sprawowania funkcji publicznych, do pracy, do sprawiedliwej i równej z mężczyznami płacy, do edukacji, do służby wojskowej, do zawierania umów, do wolności w dziedzinie rodzinnej, rodzicielskiej i religijnej
Prawa kobiet , to równouprawnienie kobiet jako obywateli oraz ich równość w stosunku do mężczyzn w każdej dziedzinie życia. Na początku XX wieku kobiety nie miały prawa głosu w wyborach , stąd też nie mogły zmieniać Swojej sytuacji poprzez parlament.
-->
W 1903 roku pani EMMELINE PANKHURST i jej córka CHRISTABEL założyły Kobiecą Unię Socjalną i Polityczną , która walczyła o prawo kobiet do głosowania. Nazywano je sufrażystkami , od angielskiego słowa suffrage prawo wyborcze.[Author:A]
Trwało to aż do 1928 roku, kiedy to przyznano im wreszcie prawo do głosowania, takie jakie mieli mężczyźni w Wielkie Brytanii. Polska także może pochwalić się w tej dziedzinie - jako jedno z pierwszych państw w Europie dała kobietom prawo wyborcze w 1918 roku.
Jest wiele organizacji pomagających kobietom rozwijać skrzydła. W Polsce można zaobserwować takie ugrupowania jak `
-->
Feminoteka', `eFKa' czy `centrum praw kobiet'[Author:A]
.
Na zachodzie Europy ( a wcale nie musimy szukać daleko ) kobiety trafiły do rządu, są przywódczyniami kraju (Merkel), twardymi premierami (Tatcher), sekretarzami stanu (Clinton).
Dlaczego ambitne i w niczym nie ustępujące mężczyznom kobiety nie wskakują na najwyższe szczeble, tylko kończą kariery jako wice? W latach 70. niewidoczne przyczyny, które sprawiają, że panie wiecznie pozostają drugie, opisano jako szklany sufit. Alice Eagly i Linda Carli, autorki książki „Przez labirynt: prawda o tym, jak kobiety zostają przywódcami”, piszą, że kobiety nie mają co liczyć na awanse, bo nie mają czasu na... spotkania towarzyskie. To na nich - a nie na zebraniach w godzinach pracy - zapadają kluczowe decyzje o przyszłości firmy. Zwłaszcza te personalne.
Mimo, że w krajach zachodu i wschodu przyjęto równouprawnienie jako porządek prawny to znajdziemy takie przypadki, gdzie ta równowaga jest po prostu mniej lub bardziej zachwiana. Nagminnym problemem zachodu jest różnica w płacy kobiety i mężczyzny na tym samym stanowisku.
Możemy również podać skrajność jaką jest sytuacja kobiet na bliskim wschodzie. Przypadkami tamtych kobiet zajmuje się Amnesty International oraz inne organizacje pozarządowe. ( --> ONZ[Author:A] )
--> W przemowie wygłoszonej we wrześniu król Arabii Saudyjskiej zapowiedział, że kobiety będą miały zagwarantowane czynne i bierne prawo wyborcze w zaplanowanych na 2015 rok wyborach lokalnych. Mimo entuzjazmu aktywistów, walczących o prawa kobiet, droga jest wciąż długa…[Author:A]
Według prawa saudyjskiego każda kobieta, bez względu na wiek musi mieć swojego prawnego opiekuna, pochodzącego z najbliższej rodziny. Pierwszym opiekunem jest ojciec, potem zazwyczaj mąż. W niektórych przypadki kobieta podlega opiece swojego brata, syna czy kuzyna.
Prawo to, podobnie jak wiele innych przepisów szariatu, nie jest szczegółowo spisane, co inspiruje dowolność interpretacyjną poszczególnych autorytetów religijnych (ulemów) czy prawniczych (muftich). Opiekun kontroluje większą część aktywności obywatelskiej kobiety. Jak pisze raport Organizacji Narodów Zjednoczonych, prawna opieka kobiety przez mężczyznę ma różne nasilenie i dotyczy wszystkich najważniejszych aspektów życia kobiety.
Jakość życia płci „słabszej” jest całkowicie uzależniona od relacji ze swoim opiekunem, od jego poglądów i przyzwyczajeń. Prawo królestwa saudyjskiego mówi jedynie, że kobieta jest przypisana konkretnemu mężczyźnie, ale nie dookreśla jakie za tym idą konsekwencje.
W zależności od zwyczajów w danym regionie i od konkretnych personalnych relacji, kobieta może cieszyć się pewnymi wolnościami lub może zostać zupełnie pozbawiona możliwości decydowania o sobie.
--> Opiekun może decydować o takich aspektach życia kobiety jak małżeństwo bądź rozwód, podróż, podjęcie pracy, przejście przez zabiegi bądź operacje medyczne, edukacja, a nawet otworzenie konta w banku.[Author:A]
Purah nakazuje całkowite odseparowanie, gdzie kobieta należy do części przestrzeni tego co domowe, prywatne, zakryte. Drogi wyjścia z tej przestrzeni są ograniczone.
Ogromnym utrudnieniem życia obywatelskiego Saudyjek jest fakt, iż zwyczajowo nie mogą one przebywać samotnie na ulicy. Kobieta zauważona bez mężczyzny, z którym jest spokrewniona, może zostać zatrzymana przez tzw. policję religijną. Konsekwencją może być areszt lub kara cielesna.
W znacznie gorszej sytuacji jest kobieta „schwytana” w trakcie spotkania z obcym (czytaj niespokrewnionym) mężczyzną - wówczas najczęściej jest karana chłostą i skazywana na pobyt w więzieniu.
--> Mieszanie płci jest surowo zabronione. W niektórych, bardziej tradycyjnych częściach kraju, kobieta może być oskarżona o prostytucję, jeśli przebywa w towarzystwie niespokrewnionych mężczyzn.
Po ślubie ojciec i bracia męża również stają się rodziną i kobieta może z mini rozmawiać, nie obawiając się posądzenia o rozwiązłość.[Author:A]
Przebywanie z obcym mężczyzną plami honor kobiety (ird). Za jej honor jest odpowiedzialny jej opiekun. Honor mężczyzny (namus) jest zatem mocno spowinowacony z honorem kobiety, którą ma w opiece.Ta idea wykształciła w społeczności saudyjskiej, a wcześniej plemiennej, koncepcje honorowego zabójstwa.
W 2007 roku ojciec zabił swoją młodą córkę jedynie za to, że czatowała z obcym mężczyzną na Facebooku.
Kolejnym elementem struktury, która separuje kobiety od życia społecznego jest strój, za którym musi skrupulatnie zakrywać swoje ciało. Ubranie musi być luźnie, nie ujawniać kształtu ciała; musi być neutralnego koloru - najlepiej czarnego; trendy ostatnich 30 lat mówią również, że kobieta musi zakrywać twarz woalem; czasem nawet dłonie nie są pokazywane publicznie. Pozostają tylko oczy. Tak przygotowana postać może przebywać na ulicy.
--> Najbardziej jaskrawym i często w mediach przytaczanym przykładem izolowania kobiet jest zakaz prowadzenia samochodu. Po raz kolejny, nie jest to prawo spisane. Zakaz uskutecznia się w ten sposób, że nie wydaje się kobietom prawa jazdy. Przyczyną zakazu, jak tłumaczą autorytety religijne, jest fakt, że kobieta musiałaby zdjąć z twarzy woal, aby poprawić widoczność, a w przypadku wypadku drogowego musiałaby wejść w bezpośredni kontakt, na przykład rozmowę, z obcym mężczyzną.[Author:A]
Fakt, że kobiety kontaktują się ze światem zewnętrznym jedynie poprzez swoich opiekunów pozostawia je w bardzo bezbronnej sytuacji.
Arabia Saudyjska nie wypracowała jeszcze mechanizmów, które broniłyby kobiety przed ich nieuczciwymi bądź brutalnymi opiekunami. Wyobraźmy sobie bowiem sytuację, gdzie kobieta zostanie w jakiś sposób skrzywdzona przez swojego opiekuna, dajmy na to pobita. Nie może wówczas pójść na policję - musi tam najpierw jakoś dojechać. Ale jeśli nawet uda jej się dotrzeć na posterunek nikt nie będzie chciał rozmawiać z samotną kobietą. Policji reprezentowanej przez mężczyzn, nie wolno rozmawiać z obcymi kobietami. Ofiara musiałby przyjechać wraz ze swoim napastnikiem, aby ten wyraził zgodę na skargę.
--> Król Abdullah, panujący w królestwie od 2005 roku jest uważany za umiarkowanego reformatora. Twierdzi jednak, że Arabia Saudyjska musi być reformowana powoli, w takim tempie w jakim społeczeństwo będzie tego chciało.[Author:A]
Arabia Saudyjska jest monarchią absolutną. Obywatele demokratycznie wybierają jedynie urzędników lokalnych. Stanowiska ustawodawcze są obsadzane przez monarchę, który autorytarnie nominuje 150 członków zgromadzenia zwanego Madżlis al-Szura.
Obietnice króla wydają się jednak dość złudne, gdyż 85-letni monarcha może nie doczekać kolejnych wyborów, a jego następca wycofać się ze zobowiązania.
--> Wszelkie zmiany są jednak mocno krytykowane przez ogromną część konserwatywnego społeczeństwa. Według badań przeprowadzonych w 2006 roku ponad 80 procent Saudyjek uważa, że kobiety nie powinny prowadzić samochodu czy pracować wraz z mężczyznami.
Islam nakazuje niewiastom skromność i powściągliwość i większość kobiet w tak religijnym społeczeństwie uważa dany stan rzeczy za odpowiedni. Poza tym ogromna większość kobiet nie ma problemu z tym, że jej rola jest inna; przyznają, iż ich natura również jest inna. Okrycie ciała, jakie noszą uważają najczęściej za wygodne i dające im wolność przed napastliwymi spojrzeniami mężczyzn. Uzależnienie od opiekuna traktują często jako emocjonalne przywiązanie. Ogromna większość kobiet Arabii Saudyjskiej czuje się dzięki temu bardziej bezpieczna i szanowana.[Author:A]
Zadziwiająca jest jednak inna kwestia. Tak daleko idący radykalizm w podziale ról społecznych to de facto dość młody trend. Arabia saudyjska zaczęła tworzyć tak fundamentalistyczne prawa dopiero po rewolucji w Iranie, gdzie władzę przejęli szyiccy duchowni. Kobiety urodzone przed 1979 rokiem pamiętają, że jeździły samochodami, nie nosiły pełnego okrycia ciała i rozmawiały z obcymi mężczyznami.
Jak argumentuje Ahmed al-Ghamdi, jeden z wyższych oficerów policji religijnej w Mekce, której głównym zadaniem jest pilnowanie, aby obie płcie nie przebywały razem i zapędzanie ludzi do meczetów w czasie modlitw, w Koranie nie jest nakazane ani jedno ani drugie.
Rosja - Przemoc domowa
Tylko 40% kobiet doświadczających przemocy domowej szuka pomocy.
Według danych Ministerstwa Zdrowia Rozwoju Społecznego w 88 jednostkach administracyjnych Rosji w 2005 działały 23 centra kryzysowe dla kobiet, między innymi wspomniane już centrum "АННА" i "Фемина". Amnesty International podaje, że na terenie Federacji Rosyjskiej istnieje zaledwie 8 schronisk dla kobiet z dziećmi, które były ofiarami przemocy domowej. Tego typu schronisk nie ma nawet w największym mieście a zarazem stolicy kraju -Moskwie. To zaplecze jest z pewnością niewystarczające, by skutecznie walczyć z przemocą domową w Rosji. W 1999 roku Specjalny Sprawozdawca ONZ odnotował: "z dostarczonych materiałów wynika, że rząd Federacji Rosyjskiej nie ma jasnej strategii dotyczącej ogólnie przemocy wobec kobiet, w szczególności przemocy domowej. Zgodnie z jednym z raportów system prawny tworzy "liczne i istotne przeszkody" w walce z przemocą wobec kobiet (…)kolejną przeszkodą jest nieufność wobec osób i instytucji powiązanych z państwem, takich jak milicja, prawnicy, czy sądy, z powodu niedalekiej przeszłości, kiedy były one używane jako narzędzia ucisku ze strony państwa"
Problem przemocy domowej wobec kobiet w Rosji pozostaje wciąż nierozwiązany. Pomimo zobowiązań kraju na arenie międzynarodowej do przestrzegania praw człowieka i walki z dyskryminacją ze względu na płeć, państwo nadal nie jest w stanie właściwie karać sprawców przemocy domowej. W działaniach milicji, prokuratury i sądów pełno jest nadużyć, a nawet przykładów jawnego łamania prawa, dzięki czemu wielu mężczyzn znęcających się nad swoimi partnerkami unika odpowiedzialności za swoje czyny. Patriarchalny porządek społeczeństwa, zależność ekonomiczna kobiet i utrzymywanie za wszelką cenę tradycyjnego modelu rodziny hamują proces emancypacji kobiet i skazują je na dalsze poniżenia w zamkniętej sferze życia prywatnego. W takiej sytuacji kobiety nie mają szans w pełni egzekwować przyznanych im przez państwo praw.
Prawa mniejszości narodowych.
Problematyka mniejszości narodowych i mniejszości etnicznych wiąże się z funkcjonowaniem
instytucji państwa oraz kształtowaniem stosunków między różnymi grupami ludności
zamieszkującymi jego terytorium, a przede wszystkim z odnoszeniem się grupy posiadającej
większość w danym państwie do grup mniejszościowych. Problem ten pojawiał się zawsze,
gdy organizacja państwowa wychodziła poza granice etnograficzne grupy tworzącej dane państwo
i gdy władcy włączali, poprzez przyłączanie lub podboje, grupy posiadające świadomość
swej odrębności i ją kultywujące. Innym fenomenem było tworzenie organizacji politycznych
przez przedstawicieli innych narodów: dotyczyło to całości procesów kolonizacji europejskiej
w obu Amerykach, Afryce i części Azji. Te sztuczne twory kolonialne, będące jednostkami
administracyjnego zarządzania przez kolonialistów, często później, w wyniku procesów historycznych, przekształcały się w państwa.
Początek ostatniej dekady ubiegłego wieku był okresem przełomu w prawie międzynarodowym
odnoszącym się do problemów mniejszości pochodzeniowych, czyli etnicznych i narodowościowych.
Po latach, kiedy w skali międzynarodowej wydawało się, iż problemy mniejszości
religijnych i pochodzeniowych zanikają - nastąpiła eksplozja konfliktów właśnie na tej płaszczyźnie.
Stanowiło to prawdziwy wstrząs dla teoretyków z dziedziny nauk prawnych, społecznych
i politycznych. Przez dziesiątki lat wieszczono kres narodów, powstanie społeczeństwa
globalnego i rozwój struktur ponadnarodowych. Gwałtowny wybuch nacjonalizmów i walk etnicznych
oraz religijnych, również w tej tak stabilnej Europie, był zaskoczeniem nie tylko dla
światowej opinii publicznej, polityków, ale i naukowców.
Jest wielkim paradoksem, że wejście świata w erę globalnej gospodarki, globalnego przemysłu
i globalnej kultury zaowocowało potężnym wybuchem separatyzmów o podłożu religijnym,
narodowym, etnicznym czy ideowym. Powoduje to trudności w rozumieniu naszych czasów:
wraz z globalizacją weszliśmy równocześnie w erę odrodzenia nacjonalizmu, który prowadzi do
kwestionowania istniejących państw narodowych nie tylko w imię funkcjonujących tożsamości
zbiorowych (czyli istniejących od dawna), ale i w imię tworzonych na nowo tożsamości wspólnotowych,
odwołujących się do przeszłości zdawało się już politycznie pogrzebanej. W Europie
najmocniejszym przykładem jest tu Belgia, która jako państwo narodowe powstała w pierwszej
połowie XIX wieku, a po blisko 200 latach stoi na krawędzi dezintegracji, gdyż Walonowie
i Flamandowie nie chcą lub już nie potrafi ą współpracować w jednym organizmie politycznym.
Eksperyment zjednoczenia południowych Słowian trwał dużo krócej i była Republika Jugosławii
rozpadła się ostatecznie w końcu XX wieku, po kilkudziesięciu latach od jej utworzenia po
I wojnie światowej. We Francji od kilkudziesięciu lat wielkie problemy stwarzają ugrupowania
korsykańskie, które żądając autonomii i podejmując działania terrorystyczne nie posiadają jednak
większościowego poparcia na samej Korsyce. Dążenia separatystyczne Basków od początku XX wieku odciskają się na historii Hiszpanii, a wejście w wiek XXI i odmowa Kortezów przyznania
Krajowi Basków szerszej autonomii nie wróży szybkiego zakończenia konfliktów.
Odrębnym problemem w Europie stały się rezultaty polityki wielokulturowości, wprowadzanej
w życie przez państwa europejskie. Polityka ta nie doprowadziła do wtapiania się
migrantów w społeczeństwa ich przyjmujące, natomiast zaowocowała wielkimi napięciami
społecznymi. Przykłady są tu liczne: Holandia, Francja, Niemcy, Szwecja, Wielka Brytania,
Włochy. Ostatnie lata to uświadomienie sobie przez niektórych przywódców europejskich błędu
podstawowych założeń tej polityki i zakwestionowanie przez nich jej słuszności. Okazało
się bowiem, że migranci przybywający do państw europejskich w nadziei na lepsze życie
chcąc tu pracować i bogacić się odrzucają nie tylko idee wolności i demokracji, ale stają się
ich przeciwnikami, co prowadzi większość z nich do konserwowania tradycyjnych kulturowych
i religijnych przekonań, a niektórych prowadzi do opowiadania się po stronie terroryzmu
i skrajnych ugrupowań politycznych czy społecznych
Są cztery uznane mniejszości narodowe w Niemczech: duńska, serbołużycka, fryzyjska oraz niemieccy Romowie i Sinti. Niemcy uznają za mniejszości zasiedziałe grupy narodowe, a nie młode społeczności emigrantów. Podstawą do zdefiniowania w Niemczech mniejszości narodowej jest Konwencja Ramowa Rady Europy o ochronie mniejszości narodowych. Niemcy podpisały ją w 1997 roku. Jest to pierwsza wiążąca umowa międzynarodowa, jednakże nie zawiera ścisłej definicji mniejszości narodowej. Kluczowym kryterium kwalifikującym określoną grupę do uznania za mniejszość narodową jest okres zamieszkania na terytorium kraju. Długość tego okresu nie jest jednak sprecyzowana. Mniejszości narodowe w Niemczech otrzymują dotacje na działalność kulturalną i edukacyjną oraz na media, ale każda z nich na innych zasadach. W okresie międzywojennym do mniejszości narodowych zaliczali się też Polacy z Zagłębia Ruhry. Po II wojnie światowej, mieszkający w RFN Polacy nie otrzymali tego statusu z różnych względów . Argumentowano, że Polacy z Zagłębia Ruhry zasymilowali się, że byli kiedyś Polakami, a teraz są Niemcami, dlatego nie potrzebują statusu mniejszości. Ale w takiej sytuacji można przekornie zapytać, co się stanie, jeśli grupa z tego kręgu osób powie: ależ my czujemy się mniejszością narodową w Niemczech i chcemy przyznania przysługujących nam praw? Prof. Troebst przypuszcza, że Berlin w takiej sytuacji odwołałby się do deklaracji złożonej przy podpisaniu Konwencji Ramowej, w której stwierdza, że w Niemczech żyją tylko cztery mniejszości narodowe, więc żadna inna grupa tego statusu nie otrzyma. Prof. Stefan Troebst sugeruje, żeby grupy narodowe w Niemczech zwracały na siebie uwagę niemieckich mediów. W społeczeństwie niemieckim stan wiedzy na temat mniejszości narodowych w Niemczech pozostawia bowiem wiele do życzenia. W Bawarii mało kto wie o mniejszości duńskiej na północy Niemiec, a w Saksonii prawie nikt nie wie, kim są Serbołużyczanie, mimo bezpośredniej bliskości z tą grupą etniczną. „Dlatego dziwi mnie, że mniejszości narodowe w Niemczech nie organizują wspólnej kampanii informacyjnej o sobie” - mówi niemiecki naukowiec.
Polskę zamieszkują przedstawiciele 9 mniejszości narodowych:
i 4 mniejszości etnicznych:
Ponadto, tereny województwa pomorskiego zamieszkują Kaszubi, społeczność posługująca się językiem regionalnym.
--> Białorusini[Author:A] to mniejszość narodowa tradycyjnie zamieszkała na południowo-wschodnich terenach województwa podlaskiego. Największe skupiska obywateli polskich narodowości białoruskiej znajdują się w południowo-wschodnich powiatach województwa podlaskiego. Zdecydowana większość przedstawicieli mniejszości białoruskiej należy do Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego.
--> Karaimi[Author:A] są najmniej liczną mniejszością etniczną w Polsce. Polscy Karaimi zatracili znajomość ojczystego języka. Nauczanie języka karaimskiego dla dzieci i młodzieży odbywa się podczas letnich szkół języka karaimskiego odbywających się w Trokach, na Litwie. Karaimów wyróżnia religia karaimska, wywodząca się z judaizmu. Istotne znaczenie w życiu mniejszości karaimskiej ma działalność Karaimskiego Związku Religijnego w Rzeczypospolitej Polskiej.
--> Łemkowie[Author:A] Na tereny obecnego zamieszkiwania (zachodnie województwa kraju) zostali przesiedleni w 1947 r. w wyniku akcji "Wisła" (potępionej przez Senat Rzeczypospolitej Polskiej w 1990 r.). Współcześnie jedynie część Łemków mieszka na terenach historycznej Łemkowszczyzny (województwo małopolskie). Niewielka część Łemków podkreśla swój związek (przynależność) z narodem ukraińskim. Deklarację przynależności do grupy etnicznej Łemków złożyło także 801 osób należących do mniejszości ukraińskiej. Zdecydowana większość Łemków deklaruje, że z narodem tym nie ma związków. W roku szkolnym 2012/2013 języka łemkowskiego jako ojczystego uczyło się w 35 placówkach oświatowych 281 uczniów należących do tej mniejszości. Łemkowie w zdecydowanej większości należą do dwóch Kościołów: Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego oraz Kościoła Katolickiego Obrządku Bizantyńsko-Ukraińskiego.
--> Niemcy[Author:A] to najliczniejsza mniejszość narodowa zamieszkująca Polskę. Na terenie 19 gmin województwa opolskiego i 3 gmin województwa śląskiego przedstawiciele mniejszości niemieckiej stanowią ponad 20% mieszkańców gminy. W roku szkolnym 2012/2013 języka niemieckiego uczyło się w 589 placówkach oświatowych 38 783 uczniów należących do tej mniejszości. Przedstawiciele mniejszości niemieckiej są w większości katolikami, a tylko nieliczni (głównie zamieszkujący województwa Polski północnej) deklarują przynależność do Kościoła Ewangelicko - Augsburskiego. W Parlamencie zasiada przedstawiciel mniejszości niemieckiej wybrany z listy komitetu wyborczego mniejszości niemieckiej. Przedstawiciele mniejszości niemieckiej pełnią także funkcje starostów i wicestarostów w niektórych powiatach zamieszkanych przez zwarte skupiska osób należących do tej mniejszości.
Ormianie W latach 90-tych XX wieku na terenach Polski osiedliła się stosunkowo liczna grupa migrantów z terenu Republiki Armenii. Największe skupiska polskich Ormian znajdują się w Warszawie i Krakowie. Ważnym centrum kulturalnym mniejszości ormiańskiej są też Gliwice.
W wyniku wyborów parlamentarnych przeprowadzonych w 2011 roku mandat senatora sprawuje kandydat wywodzący się z mniejszości ormiańskiej. W wyniku wyborów samorządowych przeprowadzonych w 2010 r. w sejmiku województwa świętokrzyskiego zasiada radny związany ze społecznością ormiańską w Polsce.
W roku szkolnym 2012/2013 języka ormiańskiego uczyło się w 4 placówkach oświatowych 54 uczniów należących do tej mniejszości.
Przedstawiciele mniejszości ormiańskiej przeważnie są katolikami obrządku ormiańskiego lub łacińskiego albo należą do Apostolskiego Kościoła Ormiańskiego.
--> Romowie [Author:A] w Polsce należą do pięciu grup: najliczniejszą jest grupa Bergitka Roma, kolejne to Polska Roma, Lowarzy, Kelderasze oraz niewielka grupa Sinti. Romowie Karpaccy (prowadzący osiadły tryb życia od kilkuset lat) zamieszkują głównie górskie tereny województwa małopolskiego. Największy odsetek osób narodowości romskiej zamieszkuje gminę wiejską Bukowina Tatrzańska w powiecie tatrzańskim. Stosunkowo duże skupiska osób należących do grupy Bergitka Roma znajdują się także w miastach Górnego i Dolnego Śląska oraz w krakowskiej Nowej Hucie, gdzie w latach 50-tych XX wieku zatrudniano Romów w ramach tzw. polityki produktywizacyjnej. Większość Romów należących do pozostałych trzech grup prowadziła niegdyś wędrowny tryb życia. Obecnie przedstawiciele tych społeczności mieszkają głównie w miastach: Warszawie, Poznaniu, Wrocławiu, Łodzi, Krakowie, Mielcu i Puławach oraz wielu mniejszych ośrodkach miejskich. Jest to konsekwencją przymusowej polityki osiedleńczej prowadzonej przez władze PRL. Romowie w Polsce to w zdecydowanej większości członkowie Kościoła Rzymskokatolickiego, choć od kilku lat widoczny jest udział Romów w Kościele Zielonoświątkowym oraz Związku Świadków Jehowy. W kraju zarejestrowanych jest ponad 80 romskich organizacji pozarządowych.
Rosjanie mieszkający w Polsce wywodzą się głównie z kolejnych fal migracyjnych, w ramach których przybywali do Polski: w okresie rozbiorów, po rewolucji październikowej, w okresie Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz po rozpadzie Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich. Przedstawiciele społeczności rosyjskiej należą w większości do Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego. Ponadto w województwie podlaskim i warmińsko-mazurskim mieszkają staroobrzędowcy (starowiercy). Grupa ta, jako grupa wyznaniowa, powstała w drugiej połowie XVII wieku w wyniku rozłamu w rosyjskiej cerkwi prawosławnej. Pod koniec XVIII wieku staroobrzędowcy osiedlili się na obecnych terenach Polski (Suwalszczyzna i Mazury) uchodząc przed prześladowaniami religijnymi. W okresie ostatnich lat w grupie tej obserwuje się przechodzenie od samoidentyfikacji przede wszystkim religijnej do narodowej, co związane jest m. in. z zacieśnianiem współpracy z innymi organizacjami mniejszości rosyjskiej w Polsce, grupującymi przede wszystkim imigrantów oraz ich potomków oraz korzystaniem z programów Federacji Rosyjskiej przeznaczonych dla organizacji mniejszości rosyjskiej zza granicy.
Tatarzy zamieszkują rdzenne kolonie tatarskie na Białostocczyźnie (Bohoniki i Kruszyniany) oraz miasta: Białystok, Sokółkę, Dąbrowę Białostocką, Warszawę i Gdańsk. Polscy Tatarzy mieszkali na ziemiach Wielkiego Księstwa Litewskiego od końca XIV wieku. Ich przodkami byli emigranci lub uciekinierzy z terenów ówczesnej Złotej Ordy oraz z Krymu. Tatarzy w Polsce zatracili znajomość swojego ojczystego języka, pozostali natomiast wierni religii muzułmańskiej. Istotne znaczenie w życiu mniejszości tatarskiej odgrywa działalność Muzułmańskiego Związku Religijnego w Rzeczypospolitej Polskiej.
--> Ukraińcy [Author:A] W wyniku przeprowadzonej w 1947 r. przez ówczesne władze komunistyczne akcji "Wisła" niemal cała ludność ukraińska, zamieszkująca tereny południowo-wschodniej Polski, została przesiedlona na tereny Polski północnej i zachodniej, gdzie obecnie znajdują się jej największe skupiska. Części Ukraińców udało się uniknąć przesiedlenia z rodzimych terenów, a części pozwolono na powrót po 1956 r. Stąd też skupiska mniejszości ukraińskiej w województwach podkarpackim i małopolskim. W roku szkolnym 2012/2013 w 169 placówkach języka ukraińskiego jako języka ojczystego uczyło się 2 757 uczniów. Ukraińcy w Polsce należą w większości do dwóch kościołów: Kościoła Katolickiego Obrządku Bizantyńsko-Ukraińskiego i Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego.
Żydzi Pierwsze wzmianki o Żydach na terenach polskich pochodzą z X wieku, a pierwszym oficjalnym polskim dokumentem nadającym Żydom przywileje i autonomię był statut kaliski z XIII wieku. Żydzi napływali do Polski ze względu na stosunkowo najlepsze (na tle nieustannych pogromów w Europie Zachodniej) warunki bezpiecznego życia i rozwoju własnej kultury oraz gwarantowaną przywilejami królewskimi autonomię gmin wyznaniowych. Liczba Żydów w Polsce tradycyjnie oscylowała w okolicach 10% populacji (najwięcej w Europie). Rozwój żydowskiego życia w Polsce został brutalnie przerwany przez II wojnę światową i hitlerowską politykęEndlösung. Z ok. 3,5 miliona polskich Żydów wojnę przeżyło ok. 300 tys. W okresie Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w kilku falach emigracyjnych wyjechała większość polskich Żydów. Po roku 1989 nastąpiło odrodzenie życia żydowskiego w Polsce. Wiele osób powróciło do swoich żydowskich korzeni. Powstały nowe organizacje działające na rzecz rozwoju życia społeczności żydowskiej w Polsce.W roku szkolnym 2012/2013 języka hebrajskiego uczyło się w 7 placówkach oświatowych (w Warszawie i Wrocławiu) 301 uczniów należących do tej mniejszości. Język jidysz (tradycyjny język Żydów polskich) nauczany jest na kursach organizowanych przez organizacje żydowskie. Żydzi to wyznawcy religii mojżeszowej. Istotne znaczenie w życiu mniejszości żydowskiej odgrywa działalność Związku Gmin Wyznaniowych Żydowskich w Rzeczypospolitej Polskiej oraz zrzeszonych w nim gmin.
-->
Językiem kaszubskim [Author:A]
jako językiem najczęściej używanym w kontaktach domowych posługuje się 108 140 osób, w tym w województwie pomorskim - 107 742 osoby. Największe skupiska osób używających w kontaktach domowych języka regionalnego znajdują się w następujących powiatach województwa pomorskiego: kartuskim - 27,57% mieszkańców powiatu, puckim -15,43%, wejherowskim - 5,13% i bytowskim - 2,50%. W roku szkolnym 2012/2013 języka kaszubskiego uczyło się w 389 placówkach oświatowych 15 842 uczniów należących do tej społeczności. Osoby używające w kontaktach domowych języka regionalnego są w większości wiernymi Kościoła Rzymskokatolickiego.
Prawa mniejszości seksualnych: W większości krajów europejskich (niemal w całej Europie Zachodniej) związki między osobami tej samej płci już od dawna są prawnie uznawane. Ich uznanie funkcjonuje w trzech typach:
Małżeństwa osób tej samej płci - małżeństwa cywilne, których małżonkowie stanowią osoby tej samej płci. W Europie zalegalizowane do tej pory wHolandii (2001), Belgii (2003), Hiszpanii (2005), Norwegii (2009), Szwecji (2009), Portugalii (2010), Islandii (2010), Danii (2012), Francji(2013), Wielkiej Brytanii (2014, bez Irlandii Północnej) oraz Luksemburgu (2015). Poza tymi krajami odpowiednie ustawy zostały zaproponowane od 2004 roku w Andorze, Austrii, Finlandii, Irlandii, Niemczech, Szwajcarii i we Włoszech. Większość krajów „starej” Unii Europejskiej, a także niektóre w Europie Wschodniej rozważają taką możliwość, chociaż odpowiednie ustawy jeszcze nie powstały bądź nie zostały jeszcze zaproponowane.
Rejestrowane związki partnerskie - dają one zazwyczaj ograniczone prawa w stosunku do tych, jakie mają małżeństwa, często wykluczają adopcję dzieci przez takie pary. W niektórych krajach jednakże związki partnerskie przyznają zawierającym je parom wszystkie prawa przysługujące małżeństwom, np. w Wielkiej Brytanii i na Malcie. Nie mają one charakteru małżeństwa, więc są pozbawione ceremonii ślubnej, świadków, wymiany obrączek, publicznych pocałunków itd. Zawieranie takiego związku często sprowadza się do zwykłej jego rejestracji w urzędzie stanu cywilnego. Najczęściej są dostępne także dla par heteroseksualnych. Wszystko to jednak zależy od kraju, w jakim dana forma związku funkcjonuje. Ich różne typy są legalne w kilkunastu krajach: Dania (1989), Szwecja (1995), Islandia (1996), Francja (1999), Niemcy (2001), Finlandia (2002), Portugalia (2001), Luksemburg (2004), Wielka Brytania (2005), Słowenia (2005), Andora (2005), Czechy (2006), Szwajcaria (2007), Węgry (2009), Austria (2010), Irlandia (2011), Liechtenstein(2011), Malta (2014), Chorwacja (2014) i Estonia (2016).
Projekty ustaw legalizujących związki partnerskie zostały zaproponowane w wielu krajach europejskich takich jak: Polska, Włochy (na poziomie ogólnokrajowym), Słowacja czy Grecja. W niektórych z tych krajów podobne projekty pojawiały się wielokrotnie, często nie będąc dopuszczonym do głosowania. Wszystkie kraje, w których legalne są małżeństwa jednopłciowe, uznają również związki partnerskie.
Konkubinaty - są to nieformalne związki. Konkubenci otrzymują tylko pewną liczbę praw z tych dostępnych małżeństwom. Ta forma legalizacji związku sprowadza się do jego rejestracji, najczęściej w formie aktu notarialnego bądź w każdym przypadku para zwraca się do sądu. Zalegalizowane w większości krajów Europy Zachodniej, a także na Węgrzech (1996), w Austrii (2003) oraz Chorwacji (2003).
Parlament Europejski przyjął 14 lipca 2005 roku (stosunkiem głosów 360 za, 272 przeciw, 20 się wstrzymało) dyrektywę zobowiązującą wszystkie państwa członkowskie Unii Europejskiej do uznawania małżeństw osób tej samej płci, nawet jeśli w danym kraju związki jednopłciowe nie są uznawane.
Hiszpania uznaje je od 2005 r., podczas gdy łotewska konstytucja ich zakazuje. Słowackie prawo wyraźnie chroni osoby transpłciowe, natomiast Polska lekceważy sprawę. Greckie wojsko uznaje gejów za chorych, podczas gdy szwedzkie siły zbrojne zatrudniły na potrzeby misji w Afganistanie Kristera Fahlstedta- doradcę w ds. równości.
W 2009 r. Litwa była u progu uchwalenia tzw. „Ustawy o ochronie nieletnich przeciwko szkodliwemu oddziaływaniu informacji publicznej”, która zakazała „propagandy związków homoseksualnych, biseksualnych lub poligamicznych” wśród nieletnich. Bruksela zalała Litwę skargami. We wrześniu 2009 r., Parlament Europejski przyjął rezolucję o sprzeciwie. Komisja Europejska i niektóre państwa członkowskie dołączyły do szeregu poprzez zachęcanie litewskiej prezydent Dalii Grybauskaite do usunięcia homofobicznego paragrafu. W końcu, została uchwalona „lżejsza” wersja ustawy, rezygnująca z wyraźnie homofobicznego języka, jednak nadal zakazująca debaty o seksualności w szkołach i zachęcająca do przyjęcia „tradycyjnego modelu rodziny”. „Ustawa jest nadal bardzo niezadowalająca” - mówi Joel le Deroff z ILGA-Europa.
Eutanazja/ Aborcja
Obecnie eutanazja dopuszczalna jest w zaledwie kilku państwach na świecie. Pierwszym europejskim państwem, które wprowadziło możliwość eutanazji, była Albania, gdzie zalegalizowano ją 15 lat temu. Tam można przeprowadzić ją bez zgody pacjenta, ale za zgodą trzech członków jego rodziny. W Europie jest ona również dopuszczalna w Luksemburgu i Holandii. Do tej pory w Belgii eutanazja była dopuszczalna w przypadku, gdy nieuleczalnie chory pełnoletni pacjent domagał się jej wielokrotnie ze względu na niedające się wytrzymać cierpienie fizyczne lub psychiczne, ale sam nie był pod presją zewnętrzną. W przypadku nowych regulacji - będą one dotyczyć pacjentów w beznadziejnym stanie, powodującym śmierć w krótkim czasie, a towarzyszy mu cierpienie niemożliwe do uśmierzenia. Potrzebna jest zgoda obojga rodziców. Choć w ustawie nie ma granicy wieku, przepisy mówią, że dziecko musi posiadać „zdolność rozeznania i być świadome w chwili złożenia wniosku”.
W Holandii prawo dotyczące eutanazji jest dość liberalne - dopuszcza ją także wtedy, gdy pacjent jest nieprzytomny (ale pod warunkiem, że wcześniej wyraził taką wolę). Eutanazji może być poddana osoba od 12. roku życia, choć do 16. roku życia wyłącznie za zgodą rodziców. Eutanazję należy przeprowadzać zawsze w obecności lekarza. Trzeba też spełnić określone warunki - tzn. cierpienie jest przez pacjenta nie do zniesienia i nie ma szans na poprawę stanu jego zdrowia; oświadczenie woli osoby chcącej poddać się eutanazji musi być dobrowolne, pacjent nie może wyrażać jej pod wpływem środków odurzających lub pod presją innych osób; przypadek musi być skonsultowany z innym, niezależnym lekarzem, który musi potwierdzić stan zdrowia pacjenta; osoba, która chce poddać się eutanazji, musi też mieć świadomość swojego stanu zdrowia i rokowań.
W Niemczech sama eutanazja nie jest zalegalizowana, ale legalne jest wspomagane samobójstwo, jeśli pacjent wyraźnie zażyczył sobie zakończenia sztucznego podtrzymywania przy życiu. Karana jest jednak aktywna pomoc w samobójstwie.
W Szwajcarii chory może otrzymać lek nasenny w dawce śmiertelnej, lecz musi przyjąć go samodzielnie. „Pomoc w samobójstwie” jest karana tylko wtedy, gdy wynika z egoistycznych pobudek.
W Polsce eutanazja jest zabroniona. Ewentualna pomoc osobie chcącej skrócić swoje cierpienia jest zagrożona karą od 3 miesięcy do 5 lat więzienia. Możliwe jest złagodzenie kary lub odstąpienie od jej wymierzenia.
Według rosyjskiego prawodawstwa eutanazja jest rozpatrywana jako umyślne zabójstwo
Prawo do --> aborcji[Author:A] zgodnie z traktatami nie należy do kompetencji UE, ale regulowana jest na poziomie państw członkowskich. Instytucje unijne, w tym Komisja Europejska i Parlament Europejski, nie mają więc prawa zajmować się tematyką legalizacji czy ograniczeń w dostępie do aborcji.
Z 28 krajów UE tylko Malta nie przyznaje kobiecie prawa do aborcji, nawet gdy zagrożone jest jej życie. Na Malcie jest jednak przestrzegana zasada tzw. „podwójnego efektu”: jeśli życie kobiety w ciąży wymaga leczenia, które może skończyć się poronieniem (np. niektóre formy leczenia raka), to jest ono dopuszczone. Malta uzyskała specjalne zapewnienie w swoim traktacie akcesyjnym, że żadne obecne ani przyszłe prawo wprowadzone w UE nie będzie miało wpływu na jej regulacje aborcyjne. Wedle obecnego prawodawstwa za przeprowadzenie aborcji (z wyłączeniem „podwójnego efektu”) grozi 18 miesięcy więzienia. Jeżeli dokona go lekarz, to utraci również prawo wykonywania zawodu - dożywotnio.
Polska i Irlandia, mimo że aborcja jest w tych państwach legalna, są wymieniane jako kraje o najtrudniejszym dostępie do aborcji (poza Maltą). To jedyne dwa państwa w Europie, gdzie usunięcie ciąży nie jest dostępne na życzenie. W Polsce aborcja jest dopuszczona wyłącznie w trzech przypadkach - zagrożenia życia lub zdrowia matki, ciężkiego upośledzenia płodu i ciąży w wyniku gwałtu, kazirodztwa itp. Jednak w praktyce nawet w powyższych przypadkach aborcja nie zawsze jest możliwa. Jako przykład może tu posłużyć opisany przez tygodnik „Wprost” przypadek matki w Polsce, której odmówiono aborcji, mimo że jej dziecko urodzi się bez czaszki i umrze niedługo po narodzeniu.
W 2000 r. odmówiono przerwania ciąży Alicji Tysiąc, mimo że urodzenie mogło poważnie zagrozić jej zdrowiu. I faktycznie, w wyniku porodu doszło do wylewu krwi do plamki żółtej oka, co znacznie pogorszyło jej wzrok. Europejski Trybunał Praw Człowieka w wyroku z 20 marca 2007 r. stwierdził, że Polska (jako że Tysiąc korzystała z publicznej opieki zdrowotnej) nie zapewniła odpowiedniego poszanowania jej życia i tym samym naruszyła artykuł 8 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności z 4 listopada 1950 r. Trybunał zasądził wypłatę przez Polskę odszkodowania dla Alicji Tysiąc . Spośród postępowań dotyczących praw reprodukcyjnych prowadzonych przez ETPC na cztery sprawy o zapewnienie dostępu do legalnej aborcji trzy były wniesione przeciw Polsce.
W Polsce w 2011 r. projekt Tak dla Kobiet usiłował poprzez inicjatywę obywatelską wprowadzić do Sejmu ustawę o świadomym rodzicielstwie i innych prawach reprodukcyjnych, w tym o liberalizacji prawa do aborcji. Nie udało się jej jednak zebrać wymaganych 100 tys. podpisów. Jednak, jak zauważyła dr Katarzyna Pabijanek z warszawskiej fundacji Gender Center i wykładowczyni Gender Studies Polskiej Akademii Nauk, związana w 2011 r. z inicjatywą Tak dla Kobiet, „nawet kobiety potępiające aborcje przeprowadzają zabiegi”. Według Pabijanek, konieczna jest zmiana ustawy. Jak mówi, „nie mamy do czynienia z postulatem obowiązkowej aborcji, chodzi jedynie o umożliwienie dostępu do niej kobietom, które jej potrzebują. Trzeba też zaznaczyć społeczny wymiar działania obecnej ustawy, która najbardziej doświadcza osoby gorzej sytuowane i mniej wykształcone”.
Naczelna Izba Lekarska natomiast poproszona o komentarz w kwestii aborcji stwierdziła, że samorząd lekarski ma zastrzeżenie do tzw. klauzuli sumienia. Jest to zapis prawny, który pozwala lekarzowi na odmowę udzielenia świadczenia czy wykonania zabiegu, w tym aborcji, który uznaje za niezgodny z własnym sumieniem. Ma jednak wtedy obowiązek wskazania innego lekarza, który udzieli danego świadczenia. NIL uznaje klauzulę sumienia w jej obecnym kształcie za zmuszanie do współdziałania w „czynie uznawanym przez lekarza za niegodziwy”, tak więc stojący w sprzeczności z Konstytucją Polski. Według NIL, „można pogodzić prawo lekarza do ochrony własnego sumienia z prawem pacjenta do uzyskania świadczenia, wymaga to jednak przyjęcia, że informowaniem o podmiotach gotowych do wykonania zabiegu przerywania ciąży powinno zająć się państwo, a nie lekarz, który uznaje ten zabieg za sprzeczny ze swoim sumieniem”.
W pozostałych państwach członkowskich aborcja jest dostępna na życzenie do 12. tygodnia ciąży. W większości krajów UE (poza Irlandią, Maltą i Polską) można jej również dokonać w szczególnych przypadkach z uwagi na sytuację medyczną lub socjoekonomiczną (np. ubóstwo matki).
Jeżeli chodzi o instytucje ogólnoeuropejskie, które angażują się w kwestie dostępu do aborcji i jej legalizacji, prym wiedzie Rada Europy. Wbrew podobieństwu nazwy z Radą UE czy Radą Europejską oraz temu, że ponad połowa z jej 47 członków należy do UE, sama Rada Europy jest w pełni niezależna od Unii Europejskiej. Gros działalności Rady poświęcone jest ochronie praw człowieka w państwach członkowskich. Komitet Równouprawnienia Kobiet i Mężczyzn Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy (KRKM) stwierdził, że „prawny zakaz aborcji nie doprowadza do spadku liczby zabiegów. Prowadzi natomiast do wzrostu liczby nielegalnych aborcji, które są narażone ryzykiem i często powodują większą traumę”. Komitet wskazuje też na to, że „w wielu państwach, w których aborcja jest legalna, nałożone są na zabieg obostrzenia, które sprawiają, że dostęp do niej jest utrudniony”. Wurm podsumowuje też odejście głównych religii europejskich do kwestii aborcji. W uproszczeniu kościoły rzymskokatolicki i prawosławny są jej przeciwne, islam i judaizm dopuszcza ją przy zagrożeniu życia bądź zdrowia matki, a kościoły protestanckie „zazwyczaj mają podejście bardziej tolerancyjne od rzymskokatolickiego i prawosławnego, za wyjątkiem części kościołów fundamentalistycznych i charyzmatycznych”.
Jest wiele sposobów na przerwanie ciąży, do których uciekają się kobiety w krajach, gdzie legalna aborcja jest niedostępna. W Europie jest to najczęściej podróż do innego państwa - ostatnio głośno było o słowackiej klinice oferującej usługę przerwania ciąży wraz z dowozem pacjentki z Polski. Jednak są również mniej bezpieczne sposoby, stosowane szczególnie przez ludzi, których nie stać na wyjazd, czy skorzystanie z usług lekarzy oferujących aborcję nielegalnie. Najczęściej dokonywane są one w niehigienicznych warunkach, bez jakiegokolwiek wsparcia psychicznego dla pacjentki. W skrajnych przypadkach są one dokonywane nie poprzez zażycie odpowiedniej mieszanki środków chemicznych, a poprzez fizyczne usunięcie płodu. Dokonuje się tego poprzez włożenie przedmiotu o odpowiednim kształcie do macicy czy poprzez brutalny nacisk na podbrzusze . Jednak poprzez zwiększoną dostępność środków aborcyjnych te skrajne metody są coraz rzadziej stosowane. Jedna na dziesięć ciąż na świecie jest przerywana poprzez aborcję dokonaną w sposób niebezpieczny dla pacjentki lub w nieodpowiednich warunkach. W Europie tak się dzieje jedynie w regionie Europy Wschodniej, gdzie w 2008 r. oszacowano ok. 360 tys. takich aborcji. Aborcja może być uznana za bezpieczną dla matki tylko wtedy, gdy oprócz właściwych procedur medycznych, sprzętu i leków wysokiej jakości, zapewnione jest również odpowiednie wsparcie psychiczne zarówno przed (upewnienie się, że matka wie, na co się decyduje), jak i po jej dokonaniu. Żaden z tych elementów zazwyczaj nie występuje tam, gdzie aborcja jest zabroniona i kobiety uciekają się do nielegalnych rozwiązań.
Organizowały one pikiety wzywające do przyznania im praw wyborczych, przykuwały się do torów, wybijały szyby wystawowe w sklepach oraz podpalały skrzynki pocztowe.
Feminoteka : założona w od 2005 roku. Od 2009 są Organizacją Pożytku Publicznego
eFKa: Prowadzi również czasopismo `Zadra'
CENTRUM PRAW KOBIET: Fundacja została zarejestrowana w sądzie warszawskim 22 grudnia 1994 roku, a działalność rozpoczęła w styczniu roku następnego.
Siedziba w Genewie. Szwajcaria. Miasto jest stolicą francuskojęzycznego kantonu Genewa.W Genewie swoje siedziby mają 22 organizacje międzynarodowe i ponad 250 organizacji pozarządowych. M. in. mieszczą się tu siedziby takich organizacji międzynarodowych, jak Organizacja Narodów Zjednoczonych (siedziba europejska), Światowa Organizacja Zdrowia, Międzynarodowa Organizacja Pracy, Światowa Organizacja Handlu,Międzynarodowy Ruch Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca czy CERN. Genewa jest miastem, które jest siedzibą największej ilości organizacji międzynarodowych w skali całego świata.
Prawo i zwyczaje współczesnego królestwa saudyjskiego to specyficzna konsekwencja uwarunkowań kulturowych, religijnych i historycznych. Tradycje plemienne beduinów oraz prawodawstwo oparte o wahhabicką (najbardziej restrykcyjną) interpretację szariatu, stworzyły społeczeństwo niezwykle surowe, nieprzejednane i konserwatywne. Saudowie uważają siebie za najczystszy i najbardziej religijny kraj muzułmański, z czego są niezwykle dumni i co chcą z pewnością kultywować.
Mimo iż prawo nie nakazuje pracodawcom, bankom, szkołom, lekarzom i tym podobnym na każdorazowy kontakt z prawnym opiekunem kobiety, to instytucje i osoby prywatne najczęściej skrupulatnie podążają za tradycją. Przykładowo, gdy kobieta ubiega się o pracę, na rozmowę musi przynieść pozwolenie swojego opiekuna, gdy chce otworzyć konto w banku musi przyjść razem z nim, podanie do szkoły musi być przez niego podpisane…
Jest jednak jeszcze „pokrewieństwo mleka”. Według jednego z praw zwyczajowych, wywodzącym się jeszcze z preislamskich tradycji beduińskich, kobieta wchodzi w relację pokrewieństwa z osobnikiem płci męskiej jeśli ten został przez nią 5 razy nakarmiony mlekiem z piersi. Kobieta wchodząc do nowej rodziny często karmi wszystkie dzieci z rodziny męża, co ułatwi im kontakty w przyszłości. Rozgorzała dyskusja czy może to być karmienie z butelki, czy koniecznie piersią… Po raz kolejny to co najistotniejsze zostało ośmieszone.
Konsekwencją jest to, że kobiety muszą wszędzie być zawożone przez opiekuna. Te z kobiet, które pracują często korzystają z taksówek, prowadzonych przecież przez mężczyzn.. Kobieta z Arabii Saudyjskiej nie wsiądzie do samochodu jeśli kierowcą jest obcy Saudyjczyk, ale wsiądzie jeśli taksówkę prowadzi - na przykład - Pakistańczyk. Większość taksówkarzy pochodzi z innych krajów Po raz kolejny zatem widzimy, że zakaz to kwestia czysto kulturowa. Omija się tu mianowicie sedno sprawy, czyli bezpieczeństwo kobiety. Jeszcze bardziej paradoksalne jest inne rozwiązanie, wykorzystujące zasadę pokrewieństwa mleka. Otóż niektórzy imamowie stwierdzili, że jeśli kobieta 5 razy nakarmi mlekiem swojego kierowcę wówczas będzie mogła z nim przebywać.
Mimo iż wspiera niektóre dążenia emancypacyjne kobiet, niewiele z nich jest realizowanych. Monarcha przykładowo niejednokrotnie twierdził, że jest za prawem kobiet do prowadzenia własnych samochodów, ale społeczeństwo jeszcze nie jest na to gotowe. Król Abdullah jest autorem wielu odważnych działań, które wskazywałyby na to, że kobiety mogą liczyć na zmiany. W 2009 roku ufundował jeden z najnowocześniejszych na świecie uniwersytetów, a jednocześnie pierwszą taką instytucje w Arabii Saudyjskiej, w której kobiety i mężczyźni uczą się i pracują razem. W 2010 roku zaszokował opinię publiczną, publikując zdjęcie, na którym jest w towarzystwie 40 kobiet, z pośród których większość ma odkryte twarze. Ogłosił, że kobiety będą mogły startować i głosować w następnych lokalnych wyborach, rozpisanych na 2015 rok.
80 procent kobiet Arabii Saudyjskiej godziła się na zastany stan rzeczy. Te Saudyjski, które chcą zmian, chcą zmian w ramach swojej religii. Jak stwierdziła jedna z aktywistek gdyby prawo Arabii było bardziej zbliżone do nauk Koranu, a mniej do plemiennych przyzwyczajeń, to problem gwałcenia praw kobiet byłby w oczach wszystkich Saudyjczyków nieaktualny.
W Parlamencie zasiada jeden przedstawiciel mniejszości białoruskiej wybrany z listy Sojuszu Lewicy Demokratycznej. Kandydaci należący do mniejszości startowali zarówno z list ogólnokrajowych partii politycznych, jak i lokalnych komitetów wyborczych. W wyniku wyborów kandydaci należący do mniejszości zasiedli w radach gmin i powiatów województwa podlaskiego zamieszkanych przez mniejszość białoruską oraz w sejmiku województwa. W gminach zamieszkanych przez zwarte skupiska mniejszości białoruskiej kandydaci należący do mniejszości pełnią funkcję wójtów gmin. Przedstawiciele mniejszości białoruskiej pełnią także funkcje starostów i wicestarostów w niektórych powiatach Województwa Podlaskiego zamieszkanych przez zwarte skupiska osób należących do tej mniejszości.
Pierwsze grupy Karaimów przybyły z Krymu w XIII wieku i osiedliły się na ziemiach księstwa halicko-wołyńskiego (Łuck, Halicz, Lwów). Na przełomie XIII/XIV w. duża grupa Karaimów została osiedlona w Trokach koło Wilna. Na obecne tereny Polski Karaimi przesiedlili się po II wojnie światowej w wyniku repatriacji ze wschodnich kresów Rzeczypospolitej. Mniejszość karaimska nie ma swoich przedstawicieli w Parlamencie.
Mniejszość łemkowska nie ma swoich przedstawicieli w Parlamencie. W wyniku wyborów 2 radnych należących do mniejszości łemkowskiej zasiada w radach powiatów na terenie województw dolnośląskiego (powiat legnicki) i małopolskiego (powiat gorlicki), 8 kandydatów należących do mniejszości wybrano do rad gmin na terenach województw dolnośląskiego, podkarpackiego i małopolskiego. W jednej z gmin na terenie województwa małopolskiego kandydat należący do mniejszości łemkowskiej został wybrany na stanowisko wójta gminy.
W wyborach samorządowych przeprowadzonych w 2010 r. mniejszość niemiecka jako jedyna wystawiła własny komitet wyborczy na terenie województwa opolskiego. W wyniku wyborów 7 kandydatów należących do mniejszości niemieckiej zasiada w sejmikach województw opolskiego i warmińsko-mazurskiego. 50 przedstawicieli tej mniejszości zasiada w radach powiatów na terenie województw opolskiego i warmińsko-mazurskiego, 282 kandydatów należących do mniejszości wybrano do rad gmin województw: opolskiego, zachodniopomorskiego i warmińsko-mazurskiego. Na urząd wójta lub burmistrza gmin województwa opolskiego wybrano 23 kandydatów reprezentujących mniejszość niemiecką. Ponadto kandydaci wywodzący się z mniejszości niemieckiej zostali wybrani do różnych szczebli samorządu województwa śląskiego
Pierwszy dokument poświadczający obecność Romów w Polsce datowany jest na rok 1401 i pochodzi z Krakowa. Od XV w. wzdłuż łuku Karpat i od strony Niziny Węgierskiej przybywały do Polski i osiedlały się grupy wędrujących Romów. Ich potomkami są Romowie Karpaccy. Od XVI wieku do Polski zaczęli przybywać z Niemiec Romowie nazwani później Polska Roma. W II połowie XIX w. z terenów Siedmiogrodu i Wołoszczyzny rozpoczęła się migracja Kełderaszy (Kelderari - kotlarze) i Lowarów (Lovari - handlarze końmi).
W wyniku wyborów parlamentarnych przeprowadzonych w 2007 roku mandat poselski uzyskał jeden przedstawiciel mniejszości ukraińskiej wybrany z listy komitetu wyborczego Platformy Obywatelskiej. W związku z wyborem do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej przedstawiciel mniejszości ukraińskiej przestał zasiadać w sejmiku województwa warmińsko-mazurskiego. W wyniku wyborów parlamentarnych przeprowadzonych w 2011 r. mandat poselski uzyskał jeden przedstawiciel mniejszości ukraińskiej. W wyniku wyborów jeden kandydat należący do mniejszości ukraińskiej zasiada w sejmiku województwa pomorskiego. 13 przedstawicieli tej mniejszości zasiada w radach powiatów na terenie województw: pomorskiego, warmińsko-mazurskiego i zachodniopomorskiego (powiaty: bytowski, gdański, bartoszycki, kętrzyński, ostródzki, koszaliński, szczecinecki i wałecki), 30 kandydatów należących do mniejszości wybrano do rad gmin na terenach województw: lubuskiego, pomorskiego, podkarpackiego, warmińsko-mazurskiego i zachodniopomorskiego. Na urząd wójta lub burmistrza wybrano 6 kandydatów reprezentujących mniejszość ukraińską (województwo warmińsko-mazurskie, pomorskie i dolnośląskie). Przedstawiciele mniejszości ukraińskiej pełnią także funkcje starostów i wicestarostów w powiatach zamieszkanych przez zwarte skupiska osób należących do tej mniejszości.
W parlamencie funkcjonuje Kaszubski Zespól Parlamentarny skupiający obecnie w swoich szeregach 26 senatorów i posłów działających na rzecz Kaszub i Pomorza. Wśród nich również parlamentarzystów związanych ze społecznością posługującą się językiem regionalnym. W wyniku wyborów szereg osób związanych ze społecznością kaszubską zasiada w sejmiku województwa pomorskiego oraz w Zarządzie Województwa Pomorskiego. Wiele osób związanych ze społecznością kaszubską zostało wybranych na stanowiska wójtów, burmistrzów i prezydentów miast województwa pomorskiego. Osoby należące do społeczności kaszubskiej zasiadają także, z ramienia różnorakich partii politycznych i komitetów wyborczych, w radach wielu gmin województwa, kierując niektórymi z jednostek samorządu terytorialnego.
Prawo do aborcji w Europie
1. Irlandia: dla ratowania życia kobiety. W 1993 r. Przyznano kobietom prawo do podróżowania i informacji w sprawach aborcji.2. Irlandia Północna: dla ratowania życia i zdrowia fizycznego i psychicznego kobiety.3. Polska: dla ratowania życia i zdrowia fizycznego i psychicznego kobiety. Aborcja jest legalna gdy ciąża jest wynikiem gwałtu i uszkodzenia płodu.4. Hiszpania: dla ratowania życia i zdrowia fizycznego i psychicznego kobiety. Aborcja jest legalna gdy ciąża jest wynikiem gwałtu i uszkodzenia płodu.5. Portugalia: dla ratowania życia i zdrowia fizycznego i psychicznego kobiety. Aborcja jest legalna gdy ciąża jest wynikiem gwałtu i uszkodzenia płodu.6. Szwajcaria: dla ratowania życia i zdrowia kobiety.7. Finlandia: dla ratowania życia i zdrowia fizycznego i psychicznego kobiety oraz ze względów społecznych. Aborcja jest legalna gdy ciąża jest wynikiem gwałtu i uszkodzenia płodu.8. Wielka Brytania: dla ratowania życia i zdrowia fizycznego i psychicznego kobiety oraz ze względów społecznych.
Na życzenie kobiety bez konieczności podawania powodu
9. Albania 10. Austria 11. Białoruś12. Belgia 13. Bośnia-Hercegowina 14. Bułgaria 15. Chorwacja 16. Dania (na życzenie do 12 tyg. ciąży, w drugim trymestrze legalna m.in. z przyczyn społecznych, społeczno-medycznych, społeczno-ekonomicznych) 17. Estonia 18. Francja 19. Grecja (na życzenie do 12 tyg. ciąży, z powodów med.-psych., gwałtu i innych przestępstw do 20 tyg., ze względów genetycznych do 24 tyg. ciąży) 20. Holandia ( do 90 dni ciąży na życzenie, do 24 tyg. Z powodu nieznośnej sytuacji kobiety, zdefiniowanej wspólnie z lekarzem) 21. Jugosławia, 22. Litwa 23. Łotwa 24. Macedonia 25. Mołdawia 26. Niemcy( na życzenie do 12 tyg., do 22 tyg. W przypadku gwałtu lub innych przestępstw krym., bez ograniczeń z przyczyn zdrowotnych oraz genetycznych) 27. Norwegia 28. Rumunia 29. Rosja 30. Słowacja 31. Słowenia ( prawo kobiet do przerywania ciąży zapisano w konstytucji ) 32. Szwecja ( do 12 tyg. Na życzenie, do 18 tyg. konsultacja, powyżej 18 tyg. zgoda Rady Zdrowia) 33. Ukraina 34. Węgry 35. Włochy ( powyżej 90 dni ciąży z powodów medycznych, eugenicznych, gwałtu lub innych przestępstw seksualnych)