METODYKA PRACY

DYDAKTYCZNO - WYCHOWAWCZEJ

W PRZEDSZKOLU I KLASACH I - III (E)

(WYKŁAD)

19.10.2011

CHARAKTERYSTYKA NOWEJ PODSTAWY PROGRAMOWEJ

DLA PRZEDSZKOLI I KLAS POCZĄTKOWYCH

Podstawa programowa jest załącznikiem do Rozporządzenia z dnia 23 grudnia 2008 roku. Opublikowana została 15 stycznia 2009 roku.

Podstawa programowa - jest dokumentem przeznaczonym dla wszystkich form wychowania przedszkolnego. Opisuje proces wspomagania rozwoju dzieci. Kierunkuje pracę z dziećmi od 3. roku życia aż do rozpoczęcia obowiązku szkolnego. Zawiera ogólną charakterystykę edukacji przedszkolnej. Kładzie nacisk na wychowanie dziecka, uzupełnione przez edukację i objęte opieką.

Funkcja: opiekuńczo - wychowawczo - dydaktyczna

Programy wychowawcze podstawy programowej są zawsze dostosowane
do swobodnej interpretacji nauczyciela, który ma prawo do projektowania, dostosowywania programu edukacyjnego, realizowania podstawy programowej
wg własnych pomysłów, byleby tylko dziecko osiągnęło efekty zgodne z podstawą programową.

Realizuje się program edukacyjny na podstawie programowej!

Cele wychowania przedszkolnego:

• wspomaganie dzieci w rozwijaniu uzdolnień oraz kształtowanie czynności intelektualnych

• budowanie systemu wartości (w tym orientacji i rozróżnienia dobra i zła),

• kształtowanie odporności emocjonalnej koniecznej do racjonalnego radzenia sobie w trudnych sytuacjach,

• rozwijanie umiejętności społecznych,

• troska o zdrowie i sprawność fizyczną,

• budowanie wiedzy o świecie społecznym,

• wprowadzanie dzieci w świat wartości estetycznych,

• kształtowanie poczucia przynależności społecznej,

• zapewnienie lepszych szans edukacyjnych.

Elementy podstawy programowej:

• organizacja dnia w przedszkolu - tzw. 1/5 dnia: zaleca się, aby co najmniej 1/5 dnia spędzać na świeżym powietrzu, 1/5 dnia na swobodnych zabawach, 1/5 dni na pracę dydaktyczną z nauczycielem, resztę czasu można zagospodarować dowolnie,

• cele - określają ku czemu ma zmierzać proces edukacyjny w przedszkolu, forma redakcji celów jest różna -
  są one jasno sprecyzowane lub niedookreślone (nauczyciel może je swobodnie dostosowywać),

• 15 obszarów edukacyjnych (określonych jako umiejętności, dziedziny wychowania lub zadania dla nauczyciela) - pod koniec edukacji dzieci powinny wykazywać się umiejętnościami i wiadomościami wskazanymi
  w obszarach edukacyjnych, forma redakcji obszarów jest różna - od stwierdzeń wprost do stwierdzeń otwartych, niedookreślonych,

• zadania dla nauczyciela w zakresie diagnozy i obserwacji,

• zadania dla nauczyciela w zakresie współpracy z nauczycielami.

16.11.2011

CECHY PROCESU EDUKACYJNEGO

Proces edukacyjny -

proces wspierania rozwoju dziecka w sposób świadomy i celowy, który zmierza do ukształtowania osobowości dziecka. Źródła cech procesu edukacyjnego tkwią w samej definicji procesu oraz w cechach osobowościowych dziecka (to, w stosunku do kogo organizujemy proces edukacyjny).

1. Cechy procesu edukacyjnego:

• celowość - proces edukacyjny jest zawsze celowy,

• integralność - zarówno oddziaływań wychowawczych i nauczających jako jednorodnej całości,

• zintegrowanie - scalanie oddziaływań w toku realizacji treści,

• ciągłość -brak ma przerw (czasowych i merytorycznych), każda sytuacja ma wymiar wychowawczo - nauczający, zarówno te zaplanowane przez nauczyciela, jak i te, których twórcami są dzieci,
  a które nauczyciel winien edukacyjnie wykorzystywać; w wymiarze merytorycznym ciągłość oznacza także powrót do już zorganizowanych i interpretowanych sytuacji,

• etapowość - edukacja przebiega w pewnych etapach po sobie następujących, których nie można pominąć ani przyspieszyć; charakter działań edukacyjnych i stopień trudności jest zróżnicowany w kolejnych etapach
  i dostosowywany do etapów rozwojowych (od łatwiejszego do trudniejszego),

• systematyczność - proces edukacyjny jest prowadzony w sposób rytmiczny, miarowy, regularny i stały; organizowane działania edukacyjne uwzględniają w najlepszy dla dzieci w wieku 3 - 6 lat przyjęty sposób:

• aktywność własna - odpoczynek,

• aktywność kierowana - odpoczynek,

• aktywność własna - odpoczynek, itd.

• dynamiczność - działanie, rozwój dziecka; jej obrazem jest intensywność działania: dzieci są uczestnikami procesu edukacyjnego poprzez swoją aktywność, ruchliwość dzieci jest silna, a jej natężenie często trudne do zmniejszenia i wyciszenia; jest to następstwo zaspakajania podstawowej potrzeby dziecka, jaska jest ruch; dynamika obejmuje łączenie aktywności fizycznej i poznawczej dzieci,

• plastyczność - podatność na zmiany; proces edukacyjny uzależniony jest od nastawienia poznawczego dziecka, które ulega szybkim i częstym zmianom, w wyniku czego proces także ulega zmianom (podlegają im tempo, dobór pomocy dydaktycznych, rodzaj aktywności dziecka); zmianie nigdy nie ulega cel,

• wielozmysłowość - jest wynikiem sposobu poznawania świata przez dziecko, poznawania wszystkimi zmysłami; działania edukacyjne dzieci winny angażować wszystkie zmysły: wzrok, słuch, dotyk, węch, smak; im bardziej sytuacje edukacyjne są bogate w bodźce oddziałujące na kilka zmysłów jednocześnie, tym efektywniejsze są dla rozwoju dziecka,

• dwupodmiotowość - uczestnikami procesu edukacyjnego są dwa podmioty: nauczyciel i dziecko; interakcje zachodzące między nimi jako osobami dają znaczące efekty edukacyjne; zarówno nauczyciel jak i dziecko są osobami ze swoimi prawami do wyrażania siebie, swojego zdania, z gotowością autonomicznej możliwości przejścia od bierności do czynu; uwzględnienie tych właściwości pozwoli na rozwój osoby dziecka z poszanowaniem jego indywidualności i wartości jako osoby,

• zindywidualizowanie - proces edukacyjny musi uwzględniać niepowtarzalność każdego dziecka, jego specyficzne cechy, doświadczenie, które zdobyło w dotychczasowym życiu; konieczne jest kreatywne łączenie przez nauczyciela działań ukierunkowanych na wszystkie dzieci w grupie przedszkolnej, ale z gotowością do działań ukierunkowanych na indywidualny rozwój każdego wychowanka,

• oparcie na własnej aktywności dziecka - głównym uczestnikiem procesu edukacyjnego dziecka, jego reżyserem i aktorem z jego własna aktywnością jest dziecko: to ono ma być czynne, działać dynamicznie twórczo inspirowane pomocą nauczyciela (przygotowaną przestrzenią edukacyjną i zadaniami).

2. Kompetencje językowe - kształtowanie języka ojczystego i obcego, kształtowanie edukacji polonistycznej poprzez wspomaganie rozwoju mowy, poznawanie literatury ojczystej oraz przygotowanie do czytania i pisania (w przedszkolu) i nauka czytania i pisania (w klasach I-III).

Przygotowanie dzieci przedszkolnych do nabywania kompetencji językowych:

• ćwiczenia ortofoniczne:

• słuchowe (słuchu fizjologicznego, muzycznego, fonematycznego),

• artykulacyjne (poprawność wypowiadania),

• słownikowe (wzbogacanie zasobu słownictwa dziecka),

• frazeologiczne (ćwiczenia w budowaniu skomplikowanych całości),

• oddechowe (prawidłowe gospodarowanie oddechem),

• intonacyjne (odpowiedni akcent, intonowanie poprzez wysokość i natężenie dźwięków.

• praca z lekturą:

• oglądanie książek i czasopism,

• opowiadanie,

• czytanie,

• tworzenie własnych książek - układanie i ilustrowanie stron, tworzenie tekstu.

• kreowanie wypowiedzi (zabawy językowe):

• tworzenie własnych opowiadań,

• kończenie opowiadań nauczycielki i kolegów,

• tworzenie scenek improwizowanych,

• układanie scenariuszy opowiadań,

• rozmowa, komunikatywność:

• podejmowanie tematów uczniów,

• rola pytającego i odpowiadającego,

• formy grzecznościowe w rozmowie,

• dialog edukacyjny jako odmiana rozmowy,

• specyfika rozmowy dziecięcej.

16.11.2011

METODY NAUKI CZYTANIA

1. Metoda Bronisława Rocławskiego - metoda polegająca na biegłości charakteru głosek, nauczyciel musi być pod tym względem dobrze przygotowany.

2. Metoda dobrego startu Marty Bogdanowicz - metoda mocno indywidualizująca naukę czytania, charakterystyczny jest dla niej zestaw ćwiczeń do poszczególnych aspektów czytania, jest to klasyczna metoda stymulująca pamięć, uwagę, spostrzegawczość i inne procesy poznawcze.

3. Metoda analityczno - syntetyczna Ewy i Feliksa Przyłubskich - metoda mocno innowacyjna, jest ona oparta na czytaniu wyrazowym, wyraz poddaje się analizie i syntezie na zasadzie model -> schemat -> litera, wprowadza się ją w klasach młodszych.

4. Metoda Glenna i Janet Doman - podstawą metody jest częsta stymulacja w kierunku nauki czytania, istotą metody jest globalne czytanie, główne założenie metody wskazuje na zabawę jako podstawową formę nauki w wieku do 5 r.ż., u podstaw tej metody leżą cztery tezy:

• małe dzieci chcą uczyć się czytać

• małe dzieci mogą uczyć się czytać

• małe dzieci uczą się czytać

• małe dzieci powinny uczyć się czytać

Uczenie jest nieodpartą koniecznością. Uczenie to opiera się na możliwościach mózgu dziecka
i właściwościach jego funkcjonowania, naturalnej łatwości przyswajania informacji całościowej.

Materiał w metodzie:

• kartoniki o wymiarach 10x60 cm zapisane pojedynczymi słowami małymi literami, o wysokości 8 cm i grubości linii 1 cm z marginesem wokół napisu około 1 cm

• na odwrocie należy umieścić ten sam wyraz, ale znacznie mniejszej wielkości

• początkowo materiał pisze się czerwonym mazakiem, potem czarnym

• stopniowo przechodzi się do liter normalnej wielkości

• materiał prezentuje się bardzo szybko

• przygotowuje się około 200 słów

• prezentowanie materiału odbywa się po ścieżce czytania:

• etap 1 - pojedyncze słowa

• etap 2 - wyrażenia dwuwyrazowe

• etap 3 - proste zdania

• etap 4 - rozbudowane zdania

• etap 5 - książka

5. Metoda globalna Ireny Majchrzak - odimienna metoda nauki czytania o charakterze globalnym, oparta jest ona na zabawie, głównym założeniem tej metody jest stwierdzenie, iż od samego początku dziecko ma wchodzić w świat znaczeń a nie izolowanych liter, najbardziej istotne dla dziecka jest znaczenie jego imienia.

Metoda ta charakteryzuje się zasadami:

• nie będziesz mieć nikogo innego bardziej na względzie niż dziecka, które uczysz, ani ministra ani wizytatora, wszystkich ich słuchać będziesz, ale tylko w tym, co przynosić będzie korzyść uczniowi Twojemu, co wzbogacać będzie jego i dawać radość

• nikogo nie słuchaj ślepo, żadnego ćwiczenia nie wykonuj na wiarę, zawsze sprawdzaj własnym rozumem i doświadczeniem czemu dane ćwiczenie ma służyć, i dopiero gdy się przekonasz o korzyści tego ćwiczenia, wprowadź je w życie

• pracę swoją z dzieckiem traktuj jako dar dla niego, dawaj, to znaczy informuj tyle razy, ile by nie było trzeba, ale nie wystawiaj rachunku, to znaczy nie odpytuj, nie sprawdzaj, czy zapamiętało, bądź hojna

• dziecko tylko obserwuj, nie po ty, by mu wystawić stopień, pochwałę lub naganę, ale po to, by w odpowiednim momencie przyjść mu z pomocą

• przyjść z pomocą dziecku, znaczy tak kierować jego wysiłkami, by zawsze miało radość z rozwiązywanego zadania i zawsze miało trudność, której w tym momencie przezwyciężyć nie może, radość z odniesionego sukcesu mobilizuje i daje energię potrzebną do pokonania trudności, są to szczeble do pokonania trudności, po których dziecko się wspina

• każdy z Twoich uczniów każdego dnia jest na innym szczeblu trudności, obserwuj każdego z nich i dawkuj im zadania, aby nie były zbyt łatwe (bo się znudzi) ani zbyt trudne (bo się zniechęci)

• w otoczeniu dziecka odwołuj się do jego inteligencji, a nie do pamięci i pilności oraz posłuszeństwa, dziecko umie rozumować, trzeba mieć do niego zaufanie

• dziecko umie rozumować, dlatego nie dawaj mu fałszywych przesłanek, dla których mogloby zbudować fałszywy obraz

• już pierwszy okres początkowego czytania bywa źródłem cierpienia dzieci i nauczycieli, bywa, że już w tym okresie kontakt z pismem kojarzy się z uczuciem przykrości i frustracji, chroń dziecko przed tym niebezpieczeństwem

W metodzie stosuje się zestaw imion do nauki czytania:

1. Akt inicjacji

Nauczyciel wykonuje przy dziecku wizytówkę z imieniem dziecka, a po rozmowie i obserwacji jak się dane imię pisze, dziecko zawiesza swoja wizytówkę w sali w miejscu widocznym, łatwo dostępnym dla dziecka. Po tym działaniu następuje przeliczanie liter w imieniu i porównywanie z imieniem nauczycielki. Zwraca się uwagę na wielką literę dla każdego dziecka indywidualnie.

2. Ściana pełna liter

Nauczyciel prezentuje alfabet, zawieszając poszczególne litery na długiej taśmie na wysokości oczu dzieci (drukowane, małe i wielkie). Dostępne dziecięcej obserwacji wizytówki z imionami oraz alfabet stanowią ścianę liter. Pozwala ona na prowadzenie ćwiczeń, które mają na celu wyodrębnienie litery i odkrycie jej funkcji poczynając od odnalezienia liter własnego imienia w alfabecie, a następnie odszukanie swoich liter w imionach kolegów.

3. Poznawanie liter

Dzieci poznają przez jeden tydzień jedną literę, co sprawia, iż poznanie alfabetu trwa kilka tygodni. Wskazane jest, aby poznawanie liter odbywało się o stałej porze w ciągu dnia. Prezentacja ma charakter zabawowy, np. gra w loteryjkę, a nie naukowy i dlatego nie wolno stosować odpytywania dzieci z poznawanych liter.

4. Targ liter

Każde dziecko otrzymuje kopertę z literami składającymi się na jego imię. Dziecko ma ułożyć własne imię, zaczynając od śledzenia napisu na kopercie, a następnie z pamięci. Ćwiczenie to powtarza się każdego dnia przez jakiś okres czasu. Następnie układa się z liter własnego słowa różne inne słowa. Jeżeli brakuje liter dziecko musi je dobrać od kolegów na zasadzie wymiany. Początkowo otrzymuje od nauczyciela dodatkowe litery, które pochodzą od zdrobnień jego imienia, później następuje targ liter. Dziecko musi sobie rozeznać, ile liter mu brakuje i co musi ułożyć. Otrzymane litery dzieci naklejają na taśmy papieru zachowując kolejność liter w alfabecie. Po tym etapie może nastąpić gra w sylaby od najprostszych zaczynając.

11.01.2012

INTEGRACJA TREŚCI KSZTAŁCENIA

Program nauczania zintegrowanego w klasach I - III, Wydawnictwo Juka

---