Syndrom Kluver'a - Bucy- ślepota emocjonalna

zaburzenie neurologiczne spowodowane uszkodzeniem obu płatów skroniowych lub prawego płata i środkowej części lewego, związane przede wszystkim z dysfunkcją ciała migdałowatego. 

2. Rola ciała migdałowatego, (co się dzieje przy jego zaniku)

obustronne uszkodzenie ciała migdałowatego przez proces chorobowy albo uraz powoduje analogiczne objawy. Na obraz kliniczny zespołu składają się upośledzenie adekwatnego reagowania na bodźce emocjonalne, hiperseksualność, żarłoczność, upośledzenie pamięci, niemożność rozpoznawania przedmiotów i znajomych twarzy

3. Funkcje hipokampa:

- odpowiada za procesy pamięciowe

- tworzenie wyobrażeń na temat przyszłości

- pamięć przestrzenna

- świadoma pamięć emocji

-przenoszenie (konsolidacji) informacji z pamięci krótkotrwałej do pamięci długotrwałej

4. Z czego składa się układ limbiczny?

Układ limbiczny rządzi emocjami.

Składa się z:

- struktury korowe( np. przedni zakręt obręczy)

- struktury podkorowe( ciało migdałowate, podwzgórze, hipokamp)

5. Skłąd (mało ważne) i funkcje jądra podstawy:

- sterowanie ruchami dowolnymi

- regulowanie pracy i napięcia mięśni

- uczenie się nawyków ruchowych

- planowanie sekwencji i zachowań

 

6. Funkcje kory mózgowej

- zaliczana do kresomózgowia, zbudowana z istoty szarej

- odpowiada za funkcje poznawcze i steruje procesami psychicznymi

 

7. Wyróżnienie płatów kory mózgowej i podanie ich funkcji

Płat potyliczny:         - jest to kora wzrokowa;

-  odpowiada za wzrok

- uszkodzenie kory potylicznej prawej-ślepota w lewym oku, utrata wyobraźni wzrokowej

            Płat skroniowy:         - kora słuchowa

                                               - przetwarzanie dźwięku

                                               - rozumienie mowy

                                               - złożona analiza info, wzrokowych (rozpoznawanie twarzy)

                                               - zapamiętywanie nowych informacji

            Płat ciemieniowy:      - odpowiada za czucie

                                               - lokalizacja przestrzenna

                                               - uwaga

                                               - język

            Płat czołowy:             - ruch

                                               - funkcje wykonawcze

                                               - uwaga

                                               - kontrola emocjonalna

                                               - ekspresja mowy

8. Uszkodzenie prawej czy lewej strony płata potylicznego powoduje ślepotę? (co jeśli drugą stronę)-

9. Który płat jest punktem docelowym sygnałów o wrażeniach dotykowych?

- płat ciemieniowy

10. Która kora, w jakim płacie odpowiada za moralność, samokontrolę?

- kora przedczołowa, w płacie czołowym

 

11.  Podstawowe procesy poznawcze

- percepcja

- pamięć

- uczenie się

-komunikacja

- myślenie

 

12.  Struktury mózgowe zaangażowane w procesy uwagi (czy ciało migdałowate?)

- podkorowe- wzgórza, jądra podstawy, poduszka,

-korowe- kora przedczołowa, tylna część kory przedczołowej, dolna część kory skroniowej

 

13. Co przeszkadza w przeszukiwaniu (jednej z funkcji uwagi)?

- dystraktory- odwracają uwagę

 

14. Co to są dystraktory?- są to bodźce zakłócające

15. Kontrola czynności jednoczesnych - to zdolność wykonywania kilku czynności w jednakowym czasie.

W większości przypadków jednoczesne wykonywanie kilku czynności nie pociąga z a sobą negatywnych skutków, ponieważ czynności są zazwyczaj proste albo dobrze zautomatyzowane. Problem pojawia się wtedy, gdy przynajmniej jedna z jednoczesnych czynności staje się bardziej wymagająca.

16. Zaburzenia uwagi

Zaburzenia uwagi:

-zespol pomijania stronnego niezauwazanie obiektow w lewym polu widzenia przeciwstronnie do uszkodzenia mozgu. Objawy te mogą dotyczyc tez modalnosci sluchowej i czuciowej oraz wyobrazen.

-ADHD- zaspol nadpobudliwosci ruchowej z zaburzeniami uwagi )zaburzenia uwagi, niepokoj ruchowy, impulsywnosc, wrazliwosc na stres, umiejetnosc tworzenia i realizacji planow). Czestsze u chlopcow. Duze problemy fiagnostyczne (brak rzetelnych testow klinicznych). Wysoka odziedziczalnosc. Polimorfizm w genach zwiazanych z transmisja DA (receptora DRD4 i transportera dopaminy)

17. Zespół uszkodzenia stronnego- która strona jest uszkodzona?

zespol pomijania stronnego niezauwazanie obiektow w lewym polu widzenia przeciwstronnie do uszkodzenia mozgu.Uszkodzenie prawej strony.

18. Engram - ślad pamięciowy, zmiana pozostawiona w 5%82ad_nerwowy"układzie nerwowym przez określone przeżycia, działanie określonych bodźców, stanowiącą podstawę późniejszego odtworzenia - 4%99%C4%87"pamięci i doświadczenia.

19. Klasyfikacja pamięci:

Klasyfikacja pamięci w oparciu o kryterium czasu:

1.Pamięć sensoryczna - wstępny etap kodowania informacji związany bezpośrednio z percepcją (mikrosekundy). W zależności od modalności:

• Pamięć ikoniczna (wzrokowa)

• Echoiczna (słuchowa)

• Dotykowa

2.Pamięć krótkotrwała (świeża) - krótki czas przechowywania informacji (sekund, minuty), ograniczona pojemność (7 - 10 elementów), zwykle świadoma. Stanowi podstawę operacji umysłowych.

3.Pamięć długotrwała (miesiące, lata) - duża pojemność, często nieświadoma. Magazyny zależne od modalności. Konsolidacja śladów pamięciowych zależy od poziomu pobudzenia (naznaczone emocjonalnie utrwalają się szybciej).

Podział pamięci długotrwałej w zależności od charakteru informacji

Pamięć deklaratywna (wiedza „co”, zapamiętywanie zdarzeń i pojęć)

• Pamięć epizodyczna

• Pamięć semantyczna

Pamięć proceduralna (wiedza „jak”, zapamiętywanie czynności)

Podział pamięci ze względu na stopień świadomości:

1.Pamięć świadoma,deklaratywna

2.Pamięć nieświadoma,utajona

3.Pamięć robocza

20.

Pamięć sensoryczna - wstępny etap kodowania informacji związany bezpośrednio z percepcją (mikrosekundy). W zależności od modalności:

• Pamięć ikoniczna (wzrokowa)

• Echoiczna (słuchowa)

• Dotykowa

21.

Podział pamięci długotrwałej w zależności od charakteru informacj

Pamięć deklaratywna (wiedza „co”, zapamiętywanie zdarzeń i pojęć)

• Pamięć epizodyczna

• Pamięć semantyczna

Pamięć proceduralna (wiedza „jak”, zapamiętywanie czynności)

Pamięć epizodyczna - zapis doznań, zdarzeń, faktów w kontekście czasowym i przestrzennym. Osobiste doświadczenia - przypominanie osadzone w kontekście nastroju z różnymi dodatkowymi skojarzeniami (pamięć autobiograficzna). Nie jest związana z wykształceniem ogólnym, związana z tzw. mądrością życiową.

Pamięć semantyczna - dotyczy znaczenia słów, koncepcji, teorii. Zapis informacji na podstawie danych pośrednich, z różnych źródeł, za pomocą komunikatów językowych. Ogólne informacje o świecie - związana z wykształceniem.

Pamięć proceduralna - działa w sposób automatyczny, nieświadomy (implicite memory). Dotyczy wykonywania prostych czynności, nawyków, a także złożonych zautomatyzowanych umiejętności powstałych wskutek uczenia się.

22. Pamięć deklaratywna (wiedza „co”, zapamiętywanie zdarzeń i pojęć)

• Pamięć epizodyczna

• Pamięć semantyczna

Pamięć proceduralna (wiedza „jak”, zapamiętywanie czynności)

Pamięć epizodyczna - zapis doznań, zdarzeń, faktów w kontekście czasowym i przestrzennym. Osobiste doświadczenia - przypominanie osadzone w kontekście nastroju z różnymi dodatkowymi skojarzeniami (pamięć autobiograficzna). Nie jest związana z wykształceniem ogólnym, związana z tzw. mądrością życiową.

Pamięć semantyczna - dotyczy znaczenia słów, koncepcji, teorii. Zapis informacji na podstawie danych pośrednich, z różnych źródeł, za pomocą komunikatów językowych. Ogólne informacje o świecie - związana z wykształceniem.

Pamięć proceduralna - działa w sposób automatyczny, nieświadomy (implicite memory). Dotyczy wykonywania prostych czynności, nawyków, a także złożonych zautomatyzowanych umiejętności powstałych wskutek uczenia się.

23. Która pamięć odpowiada za proste, automatyczne nawyki?

Pamięć proceduralna.

24.

Która pamięć odpowiada za uczenie się znaczenia słów, teorii,wiedzy naukowej, z tzw. Wykształcenia?

Pamięć semantyczna

25. Która pamięć odpowiada za zapamiętanie doznań, faktów, z tzw. Mądrości życiowej?

Pamięć epizodyczna.

26. Pamięć autobiograficzna - 4%99%C4%87"pamięć odnosząca się do własnej przeszłości. Ma ona charakter deklaratywny, co oznacza że wspomnienia w niej zawarte zapisujemy w postaci konkretnych lub abstrakcyjnych informacji angażujacych język.

Jej włąsciwości:

• zdarzenia uporządkowane są sekwencyjnie

• sekwencje te mają pewien sens dla jednostki

• zdarzenia są datowane

• zdarzenia odnoszą się do JA więc proces pamiętania jest dłuższy

27.

Reminiscencja (5%81acina"łac. reminisci - wspominać) - w psychologii nieświadome 1"wspomnienie, 1"refleksja; paradoksalny efekt poprawy pamięci po upływie pewnego czasu od ostatniej próby zapamiętania. Istota tego zjawiska polega na tym, że ludzie po przekroczeniu pięćdziesiątego roku życia lepiej pamiętają zjawiska z okresu, kiedy mieli od 10 do 30 lat.

28.

Uszkodzenia płata skroniowego powodują uszkodzenie jakiej pamięci?

Zaburzenia pamięci deklaratywnej, świadomej

29.

Pamięć proceduralna jest nieświadoma. Pamięć proceduralna zostaje zachowana w przypadku amnezji.

30. Pamięć robocza - working memory (Baddeley & Hitch 1974) - system, który zarządza danymi znajdującymi się w pamięci krótkotrwałej i pozwala na wykonywanie operacji umysłowych

• Przechowuje informacje

• Przetwarza

• Integruje je z przeszłymi

• Koordynuje z innymi procesami poznawczymi

„wieża robocza odpowiedzialna za planowanie i koordynowanie odlotów i przylotów”

31. „ wieża kontrolna”:
Wieża kontrolna jest to specjalny budynek na lotnisku, z którego odbywa się kontrola ruchu lotniczego. W organizmie zaś Pamięć robocza - working memory (Baddeley & Hitch 1974) - to system, który zarządza danymi znajdującymi się w pamięci krótkotrwałej i pozwala na wykonywanie operacji umysłowych

• Przechowuje informacje

• Przetwarza

• Integruje je z przeszłymi

• Koordynuje z innymi procesami poznawczymi

„wieża robocza odpowiedzialna za planowanie i koordynowanie odlotów i przylotów” (Baddeley, 2000).

32. Model pamięci operacyjnej

• Pętla fonologiczna (artykulacyjna) przechowuje informacje słuchowe (słowa) STM

• Notes wzrokowo przestrzenny przechowuje informacje wzrokowe STM

• Bufor epizodyczny łączy informacje o różnorodnym charakterze (wielomodalne) w jedną kompleksową strukturę. Pełni funkcję pośrednik pomiędzy pozostałymi podsystemami pamięci operacyjnej.

• Centralny ośrodek wykonawczy koordynuje złożone informacje z innych podsystemów. Kieruje uwagę na wybrane bodźce. Nadzoruje przebieg złożonych zadań wymagających przetwarzania informacji oraz wydobycia ich z pamięci długoterminowej. Czynność związana z aktywnością grzbiet-bocznej kory przedczołowej.

33. Pętla fonologiczna

Pętla fonologiczna (artykulacyjna) przechowuje informacje słuchowe (słowa) STM. To część systemu pamięci roboczej, odpowiada za przechowywanie i przetwarzanie informacji werbalnych.

34. Notes wzrokowo przestrzenny

Notes wzrokowo przestrzenny przechowuje informacje wzrokowe STM. Manipuluje on wyobrażeniami wzrokowymi i przestrzennymi. Jego funkcja polega na utrzymywaniu informacji wizualnych.

35. Bufor epizodyczny

Bufor epizodyczny łączy informacje o różnorodnym charakterze (wielomodalne) w jedną kompleksową strukturę. Pełni funkcję pośrednik pomiędzy pozostałymi podsystemami pamięci operacyjnej. Jest odpowiedzialny za krótkotrwałe przechowywanie informacji zapisanych jednocześnie w kodzie werbalnym i wizualnym.

36. Centralny ośrodek wykonawczy
Centralny ośrodek wykonawczy, potocznie zwany uwagą- jest to decyzja, na co należy zwrócić uwagę w materiale zachowywanym przez pamięć zmysłową, jest jednym z 3 części pamięci STM, czyli pamięci krótkotrwałej.

37. Co odpowiada za pamięć epizodyczną i przestrzenną?
Hipokamp- element 5%82ad_limbiczny"układu limbicznego odpowiedzialny głównie za 4%99%C4%87"pamięć.

38. Choroba korsaków
Psychoza Korsakowa (inaczej: alkoholowy zespół amnestyczny, zespół Wernickego-Korsakowa) występuje po wielu latach intensywnego picia alkoholu, jako przejaw ciężkich zaburzeń metabolicznych. Istotną rolę w jej powstaniu odgrywa niedobór witamin z grupy B. Główne objawy psychozy Korsakowa to:

• spowodowane uszkodzeniem ciał suteczkowatych mózgu, zaburzenia pamięci polegają głównie na występowaniu poważnych trudności lub na całkowitej niezdolności do przyswojenia sobie nowego materiału (uszkodzenie tzw. pamięci świeżej);

• konfabulacje (zmyślone wydarzenia wypełniające luki pamięciowe);

• dezorientacja w czasie i w miejscu;

• zafałszowane poznawanie osób

39. Czy słowa są wewnętrznym myśleniem monologiem?
Zarówno słowa, wyobrażenia, pojęcia jak i spostrzeżenia są narzędziami myślenia. Kształtują w umyśle reprezentację informacji o świecie. Słowa i wyobrażenia wspomagają pamięć, pomagają śledzić bieg myśli i skutecznie je przechowywać, organizują informację.

40. Algorytm
Algorytm - sekwencja działań, które wykonanie metodycznie, gwarantują rozwiązywanie problemu.

41. Heurystyka
Heurystyka - podejście umożliwiające rozwiązanie problemu w rozsądnym czasie i przy niezbyt dużym nakładzie sił, ale nie gwarantuje go (droga na skróty).

• Byle bliżej - wybieranie takich kroków postepowania, które w największym stopniu przybliżają nas do celu.

• Rozumowanie przez analogię - przenoszenie rozwiązania z innej, podobnej klasy problemów np. w leczeniu.

42. „ rozwiązanie przez wgląd”

Wgląd - przełamanie wyrobionego schematu, spostrzeżenie problemu w innym świetle. Procesy prowadzące do wglądu zachodzą nieświadomie, bywa następstwem prób i błędów. Rozwiązywanie przez wgląd uczenie się typu „aha”.

43. Uczenie się percepcyjne, asocjacyjne (skojarzenie).

Uczenie się - Proces prowadzący do zmian w zachowaniu. Dokonuje się na podłożu indywidualnego doświadczenia. Jest możliwy dzięki pamięci, czyli przechowywaniu śladów tego doświadczenia (wg. Włodarski, 1998).

Uczenie się percepcyjne - polega na zapoznawaniu się z cechami przedmiotów, ludzi, zjawisk, z topografią środowiska jedynie na podstawie informacji sensorycznej. Skutkiem uczenia się percepcyjnego - pamięć rozpoznawcza, czyli zdolność rozpoznawania uprzednio widzianych bodźców.

Uczenie się asocjacyjne - polega na tworzeniu się związków (asocjacji) między bodźcami lub bodźcem i reakcją.

Może się odbywać: metodą prób i błędów, przez wgląd, przez naśladowanie.

44. Warunkowanie klasyczne (Ivana Pawłowa) !
Warunkowania klasyczne - badania Iwana Pawłowa

• Odkryte przy okazji badań nad trawieniem (XX w.)

• Ślina wydziela się nie tylko pod wpływem pokarmu w jamie ustnej, ale już na sam jego widok

• Dalsze badania - ślinienie się może wywołać jakikolwiek neutralny bodziec, np. dźwięk, jeśli jest wielokrotnie kojarzony z bodźcem bezwarunkowym (pokarm)

Podstawa warunkowania klasycznego - tworzenie się asocjacji między początkowo obojętnym bodźcem otoczenia z czynnikiem biologicznie znaczącym. Bodziec pierwotnie obojętny musi wielokrotnie poprzedzać bezwarunkowy (BB) aby stać się warunkowym (BW) i wywoływać reakcję warunkową (RW).

45. Klasyczna warunkowa reakcja lękowa
Warunkowanie klasyczne - jest to uczenie się przewidywalnych. Jest jedną z podstawowych form uczenia się, w którym jeden bodziec czy zdarzenie pozwala przewidzieć wystąpienie innego bodźca czy zdarzenia.
Reakcja warunkowa - zachowanie odruchowe wywołane przez bodziec warunkowy.

46. Warunkowanie instrumentalne
Warunkowanie - forma uczenia się asocjacyjnego. W toku warunkowania wytwarzają sie odruchy nabyte (w odróżnieniu od wrodzonych) powstające w określonych warunkach w konfrontacji organizmu ze środowiskiem. Odruchy warunkowe przechowywane są w pamięci długotrwałej. Mają charakter przystosowawczy.

Rodzaje warunkowania:

• Warunkowanie klasyczne - wytworzenie się asocjacji między bodźcem pierwotnie neutralnym (BW), a bodźcem wywołującym reakcję odruchową (BB)

• Warunkowanie instrumentalne - wytworzenie się asocjacji między reakcją, a wzmocnieniem. Nazywane jest także sprawczym. Jest to forma uczenia się, która polega na modyfikowaniu frekwencji pojawiania się jakiegoś zachowania poprzez jego nagradzanie lub karanie.

47.Prawo Thorndike'a:

• Prawo efektu- zachowania prowadzące do zadowalającego stanu rzeczy będą z większym prawdopodobieństwem powtarzane.

48. Habituacja:

• zmniejszenie się i zanikanie reakcji na często powtarzające się bodźce( np.znudzenie się, zaprzestanie zwarcania uwagi na dany bodziec)

49. Alfred Bined i T. Simson co zrobili?:

• Alfred Binet (1857) - uważał, że kluczową zdolnością intelektualną jest umiejętność dokonywania sądów czyli zdrowy rozsądek. Umiejętność planowania, przystosowania myślenia i kontrola myślenia czyli krytyczne podejście od swoich działań i myślenia.

• Binet, T. Simon - pierwszy test dla diagnozy dzieci opóźnionych w rozwoju (takie których myśl jest nieukierunkowana, nieprzystosowania i nie poddana kontroli) Składał się z zadań niewerbalnych).

50. 1 test na inteligencje, jaką miał nazwę?

51. Iloraz inteligencji

• Koncepcja Ilorazu inteligencji, ang. IQ (W. Stern) - wiek umysłowy : wiek życia x 100 = ?.

• Obecnie poziom inteligenci definiuje się przez porównanie wyniku osoby badanej z normą w danej populacji, średnio 100.

52. Czynnik g i s w inteligencji:

• Ogólna zdolność intelektualna leżąca u podstaw zdolności, czynnik g.

• Zdolności specjalne, czynnik s. Związane z wykonywaniem zadań wymagających specyficznych rodzajów przetwarzania informacji.

53. Koncepcja Vernona :

• Koncepcja Vernona (1950) - czynnik g + zdolności werbalne i zdolności praktyczne.

54. Koncepcja Cattela:

• Model Cettella (1971) - czynnik g składa się z dwóch czynników specyficznych grupowych:

Inteligencji płynnej - tworzenie nowych rozwiązań), inteligencji skrystalizowanej - umiejętność korzystania z wiedzy, związana ze środowiskiem i wykształceniem.

55.Inteligencja skrystalizowana i płynna?

• Inteligencji płynnej - tworzenie nowych rozwiązań,

• inteligencji skrystalizowanej - umiejętność korzystania z wiedzy, związana ze środowiskiem i wykształceniem

56. Koncepcja wielu inteligencji Gardnera:

• H. Gardner (1999) - inteligencja językowa (dziennikarze prawnicy), i. przestrzenna (architekt, chirurg), i. muzyczna (muzycy, inżynierowie dźwięku), i. logiczna (abstrakcyjne przedmioty), i. cielesno/kinetyczna (tancerze, gimnastycy), i. intra personalna (duchowni), i. interpersonalna, i, przyrodnicza (uważna obserwacji), i. egzystencjalna (zdolność zadawania pytań o sens życia).

57. Wybitne uzdolnienia, gdy poziom inteligencji ponad … ile?

• IQ powyżej 135, najczęściej 150-180 punktów

58. Zespół nieadekwatnych uzdolnień-

• to co po za inteligencją decyduje o sukcesie. -wytrwałość w dążeniu do celu, zaufanie do własnych możliwości, potrzeba osiągnięć.

59. Zespół Williamsa:

• współwystępowanie upośledzenia umysłowego i „wysp geniuszu”

60. System odwrotnego tuto ringu-

• należy do stymulacja rozwoju poznawczego- polega na tym, że dzieci niepełnosprawne „opiekują się” innymi dziećmi

61.Czy Braill i migowy to język werbalny?

• Tak

62. Jakie obszary mózg odpowiedzialne za mowę?

• Niewątpliwie dominacja lewej półkuli zaś pełna komunikacja językowa wymaga harmonijnej współpracy obu półkul.

64. AFAZJA RUCHOWA (Broca) - uszkodzenie lewego płata czołowego, zakłócenie zdolności mowy, ekspresji, artykulacji. (rozumie, że ma zaburzenie)

AFAZJA CZUCIOWA (Wernickiego) - uszkodzenie w lewym płacie skroniowym. Zaburzenia rozumienia mowy (także własnej) przy zachowanej zdolności tworzenia słów i zdań. „Sałatka słowna”, neologizmy, brak świadomości zaburzeń, parafazje werbalne lub fonetyczne.

65. „SAŁATKA SŁOWNA” - słowa nie układają się w logiczny ciąg, chaotycznie przemieszane, charakterystyczne neologizmy.

66. odpowiedź w pyt. 64 

67. AFAZJA ANOMICZNA (IZOLOWANA) -zapominanie pojęć oraz niemożność ich aktualizacji - mówi np. „to co grzeje” - a nie - kaloryfer) Podstawowy objaw różnych rodzajów amnezji.

68. Izolowana anomia występuje po uszkodzeniach obszarów skroniowo lub ciemieniowo - potylicznych. 63. AFAZJA - zaburzenia mowy w wyniku uszkodzenia mózgu.

69. Uszkodzenia prawostronne mogą prowadzić do zaburzeń złożonych form komunikacji językowej (dowcip, sens). Prawa półkula odpowiada za wyrażanie (prozodia - czyli przede wszystkim 3 cechy dźwięku mowy, tj. intonacja, akcent i rytm, zmiana właściwości akustycznych głosu)

70. PROZODIA:

- LINGWISTYCZNA (akcenty)

- EMOCJONALNA

- INTELEKTUALNA (subtelne znaczenie wypowiedzi, np.sarkazm, ironia)

- NIEARTYKUŁOWANA (chrząkanie, wzdychanie)

71. PRAGMATYKA - ????????

72. OKRES KRYTYCZNY:

- znaczne zwiększenie liczby dendrytów w neuronach okolicy Broca (między 12 a 24 miesiącem życia),

- łagodniejsze konsekwencje uszkodzenia mózgu u dzieci młodszych niż u starszych (przed 10 r.ż. restytucja mowy jest regułą),

- trudności w funkcjonowaniu językowym u dzieci deprywowanych lingwistycznie i socjalnie

- sprawność opanowaniu 2 języka - obniżona z wiekiem.

73. RESTYTUCJA JĘZYKA - po uszkodzeniach lewej półkuli lub deprywacji lingwistycznej możliwa jest dzięki plastyczności mózgu. Następuje reorganizacja mózgowej reprezentacji mowy - funkcje przejmuje prawa półkula.

74. Języka obcego uczymy się we wczesnym dzieciństwie przy pomocy lewej półkuli.(badania nad Papuasami-typowa lewopółkulowa reprezentacja osób, które osiedliły się w Australii przed 8 r. ż. , specjalizacja prawopółkulowa - 9-12 r.ż. )

75. Badania pokazały, że opanowanie gramatyki obcego języka poza wczesnym dzieciństwem silnie angażuje korę przedczołową i pamięć roboczą.

76. AKTY PROKSEMICZNE - np. dystans osobniczy mniejszy w kulturach śródziemnomorskich. (Proksemika - nauka o terytorialności jako części kultury)

77. EMBLEMATY - gesty o specyficznym znaczeniu, np. potakiwanie w kulturze zachodnio - europejskiej = przeczenie w kulturach płd - wsch. (Turcja, Bułgaria)

78. Prawa półkula odpowiada za komunikację niewerbalną.

79. Popędy apetytywne / awersyjne / pierwotne / wtórne / wew. Pochodne / zew. Pochodne / ciekawości

Popędy jako potrzeby biologiczne:
Stosunek organizmu do źródła bodźca:
• apetytywne (organizm dąży do kontaktu z bodźcem)
• awersyjne (organizm dąży do uchronienia się od bodźca)
Charakter popędu:
• pierwotne (wrodzone, odziedziczone)
• wtórne
Źródło popędu:
• wewnątrzpochodne
• zewnątrzpochodne
Nieokreślone:
• popęd ciekawości

80. Homeostaza

W. Cannon
• właściwy poziom określonych substancji (tlenu, wody, witamin) i parametrów środowiska wewnętrznego (temperatura)
• konieczna dla podtrzymania życia
• możliwa dzięki procesom zachodzącym w organizmie (oddychanie, trawienie)
• istoty żywe aktywnie dążą do utrzymania równowagi homeostatycznej
Brak równowagi wyzwala popęd motywujący organizm do jej przywrócenia (termoregulacja, pragnienie, głód).

81. Popędy kluczowe dla przetrwania gatunku, jednostki

Popędy jako potrzeby biologiczne:
• służące utrzymaniu homeostazy (równowagi fizjologicznej)
• nie związane z homeostazą, ale zależne od stanu wewnętrznego organizmu
- kluczowe dla przetrwania gatunku
- kluczowe dla przetrwania jednostki

82. Refundantność mechanizmów homeostazy „podwójne zabezpieczenia”

Refundantność mechanizmów homeostazy
„Podwójne zabezpieczenie”:
• mechanizmy fizjologiczne (regulacja autonomiczna)
• mechanizmy behawioralne

83. Mechanizmy fizjologiczne i behawioralne

Termoregulacja
Ptaki i ssaki są stałocieplne
• mechanizmy fizjologiczne (dreszcze, pocenie się)
• behawioralne (szukanie komfortu cieplnego- ochrona przed słońcem, ograniczenie ruchu)

Mechanizmy regulacji pragnienia
• behawioralne- różne u różnych gatunków od częstego picia po skrajne oszczędzanie zasobów wody.
• fizjologiczne

84. Hormon cholecystokininy odpowiada za zmniejszenie czy zwiększenie łaknienia?

Popęd łaknienia - fizjologiczne czynniki wpływające na łaknienie:

*Stopień rozciągnięcia ścian żołądka i jelit

*Wydzielanie hormonu cholecystokininy przez dwunastnicę, która zmniejsza łaknienie

*Dostępność glukozy i innych substancji odżywczych.

85. Jaka część mózgu reguluje podstawowe funkcje życiowe?

Podwzgórze - regulacja podstawowych funkcji życiowych, ogniwo układu reagowania na stres, odgrywa podstawową rolę przy popędach.

86. Na czym polega prawo Yerkesa - Dotsona?

Optymalny poziom pobudzenia - zbyt duże pobudzenie, „przedobrzenie” skutkuje złym wykonaniem zamierzonego zadania.

87. Rodzaje motywacji: polimotywacyjny / symultaniczne / hierarchiczne

Działania ludzkie w większości mają charakter polimotywacyjny - sterowane są przez więcej niż jedną motywację.

Motywacje symultaniczne (wiele działań równocześnie).

Motywacje hierarchiczne (jednej motywacji podporządkowane inne).

88. Różne podejścia do stwierdzenia powodów zachowań ludzkich, motywacji: podejście etologiczne(instynkt+bodziec) /socjobiologiczne (geny)/ psychodynamiczne (popędy, energia psychiczna)/ behawiorystyczne (wzmocnienia - redukcja popędu) humanistyczne (zaspokajanie potrzeb fizjologicznych)/ poznawcze(dysonans poznawczy)/ topologiczne(siły zew i wew ze środowiska)

Problem motywacji w głównych systemach teoretycznych psychologii:

1. Podejście ewolucyjne - nurt etologiczny (K. Lorenz, N. Tinbergen)

Główne pojęcia - instynkt i bodźce wyzwalające ukierunkowane zachowanie.

Organizmy rodzą się z zestawem instynktów służących przetrwaniu

Uruchomienie zachowania wynika z:

 Interakcji siły instynktu i siły bodźca wyzwalającego (kształt, ruch, zapach)

Instynkt - odziedziczona skłonność do zorganizowanych, niezmiennych, zrytualizowanych, reakcji popartych na popędach.

Etologowie są zgodni co do wrodzonego charakteru instynktu - różnią się poglądami na temat stopnia w jakim instynkt może być modyfikowany przez doświadczenie (np. polowanie).

ZASADA PODWÓJNEJ KWANTYFIKACJI

 URUCHOMIENIE ZACHOWANIA wynika z interakcji siły instynktu i siły bodźca wyzwalającego.

 Im silniejszy instynkt tym słabszy bodziec uruchamia zachowanie

 Jeśli instynkt silny, a brak bodźców - aktywność upustowa ukierunkowana na rozładowanie

 Przy konflikcie popędów aktywność przerzutowa.

2. Psychodynamiczna teoria motywacji - teoria redukcji napięcia związanego z działaniem popędów, podstawowe założenia:

 Wszelkie zachowania są zdeterminowane

 Źródłem zachowań jest energia psychiczna

 Zachowaniem rządzą wrodzone popędy - życia (seksualny), przeżycia (głód, pragnienie), śmierci.

 Motywy zachowania są nieświadome.

3. Podejście ewolucyjne - nurt socjobiologiczny (E. Wilson, R. Dawkins)

Podstawowym motywem który rządzi naszymi zachowaniami jest replikacja genów.

Socjobiologia koncentruje się na strategiach rozpowszechniania genów - agresja, dominacja, dobór partnera, altruizm.

4. Behawiorystyczna koncepcja motywacji (C. Hull, 1952)

„O zachowaniu decyduje wzmocnienie z nie poprzedzająca je motywacja”

Podstawowe pojęcia:

 Popęd - deficyt czynnika pozytywnego lub siła negatywnego

 Podnieta - czynnik motywujący

 Wzmocnienie - zwiększenie prawdopodobieństwa powtórzenia reakcji.

Motywacja ma swe źródło w walce o byt. Każda deprywacja lub zagrożenie, popęd czy zachowanie - wzmocnienie redukcji popędu.

5. Psychologia humanistyczna (A. Maslow, 1971)

Odnosi się tylko do człowieka

Hierarchia potrzeb:

 Fizjologiczne - zapewniają przetrwanie.

 Potrzeby wyższego rzędu wyłącznie z samorealizacją - rozwój i adaptacja w społeczeństwie.

6. Poznawcze koncepcje motywacji inspirowane teorią dysonansu poznawczego (L. Festinger, 1957)

Źródłem motywacji zachowania jest przetwarzanie informacji i uczenie się.

Najważniejsze poznawcze mechanizmy motywacji:

 Ciekawość poznawcza (związana z preferencją nowości)

 Oczekiwania (co będzie konsekwencją działania)

Wyższe oczekiwania > wyższa motywacja > lepsze osiągnięcia > wyższa satysfakcja

 Aspiracje

 Fantazje i marzenia

 Dysonans poznawczy - niezgodność między danymi poznawczymi, Jest źródłem przykrości i uruchamia motywację do usunięcia jego źródeł.

Może być:

 Percepcyjny (niezgodność między dwoma informacjami)

 Dysonans między przekonaniami a zachowaniem

 Dysonans między opiniami własnymi a cudzymi.

89. Techniki obrazowania mózgu

FUNKCJONALNE TECHNIKI OBRAZOWANIA MÓZGU

• Emisyjna tomografia pojedynczego fotonu (SPECT)- inwazyjna bo trzeba wprowadzić znacznik, słaba rozdzielczość.

• Emisyjna tomografia pozytonowa (PET). Opiera się na badaniu metabolizmu glukozy i przepływu krwi w mózgu. Inwazyjna- wymaga podania znacznika

• Funkcjonalny rezonans magnetyczny (Firm) Oparty na badaniu przepływu krwi i stopnia utlenowania. Nie wymaga znacznika. Lepsza rozdzielczość niż w PET.

STRUKTURALNE TECHNIKI OBRAZOWANIA MÓZGU

7. Tomografia komputerowa (CT) Przestrzenny, trójwymiarowy obraz struktury mózgu. Oparte na RTG.

8. Rezonans magnetyczny (MRI) głowa pac jęta umieszczona w silnym polu magnetycznym. Bardzo dokładny obraz. Wysoka rozdzielczość

90. Jaka część mózgu odpowiada za pobudzenie emocji?

TEORIA CANNONA- BARDA

Według teorii Cannona-Barda siedliskiem emocji są ośrodki podkorowe. Ich pobudzenie nadaje poznawczym czynnościom kory emocjonalny komponent, ponieważ we wzgórzu organizują się reakcje emocjonalne.

TEORIA EMOCJII PAPEZA

 1 teoria kompleksowa (badanie autonomiczne, kliniczne i eksperymentalne)

 zakładał, że stany emocjonalne są wynikiem działania czynnika obwodowego (impulsów z ekstero- i interoreceptorów, docierających ostatecznie do jąder wzgórza i zakrętu obręczy) oraz czynnika psychicznego lokalizowanego w korze mózgowej. Ogniwem łączącym korę z podwzgórzem jest zakręt obręczy, postrzegany przez Papeza jako centrum doświadczania emocji.

 Krąg neuronalny:

o Kora

o Zakręt obręczy (przezywanie emocji)

o Podwzgórze

o Wzgórze

o Sklepienie i hipokamp

UKŁAD LIMBICZNY Mc Lean

Układ limbiczny jako substrat anatomiczny emocji. Obejmuje krąg neuronalny Papeza poszerzony o ciało migdałowate.

TEORIA POZNAWCZA

Emocje powstają przy udziale procesów poznawczych w wyniku interpretacji sytuacji jako całości.

Ocena poznawcza może mieć charakter automatyczny (nieświadomy) lub kontrolowany (Ekman).

IMPULSYWNE EMOCJE

Powstają na zasadzie odruchów (sygnał -> wzgórze -> ciało migdałowate = reakcja)

Inne emocje powstają przy udziale interpretacji poznawczej (kora -> zakręt obręczy -> hipokamp)

Emocje powstają z udziałem obwodów neuronalnych w poznawcze jak i afektywne przetwarzanie informacji.

91. Emocje podstawowe / podstawowe-prototypowe(6 z rysunków)

EMOCJE PODSTAWOWE:

1. Ekspresja mimiczna- emocje podstawowe- te których ekspresja jest wytworem ewolucji. Wzorzec ekspresji jest wrodzony i ma ponadkulturowy charakter (radość, smutek, złość, strach, zdziwienie, niesmak).

2. Podejście ewolucyjne- obserwuje się na różnych poziomach filogenezy- mają znaczenie adaptacyjne dla jednostki i gatunku (akceptacja, wstręt, złość, strach, radość, smutek, zaskoczenie, zaciekawienie).

3. Podejście prototypowe- emocjami podstawowymi są te, te które są wymieniane najczęściej i

najszybciej w odpowiedzi na pytanie co to jest emocja. (miłość, strach, złość, smutek,

szczęście. RZADKO wstręt).

92. Emocje negatywne (awersyjne)

STRACH I LĘK aktywują motywację obronną poprzez tzw. Mózgowy system obronny, który wywołuje różne strategie behawioralne:

 Ucieczka

 Znieruchomienie

 Atak defensywny

 Krzyk

Strach i lęk w podstawowej formie istnieją u wszystkich zwierząt. Zaprogramowany przez ewolucję do radzenia sobie z niebezpieczeństwem, wykształcony, by organizm mógł przetrwać.

93. Czym się różni strach do lęku?

STRACH:

• Reakcja na realne zagrożenie.

• LĘK:

• Reakcja na zagrożenie wyimaginowane, nieokreślone.

• Nadmierny strach.

• Strach, który nie znalazł ujścia.

94.Co jest strukturą kluczową dla wyzwalania emocji strachu?

Strukturą kluczową wyzwalania emocji strachu jest ciało migdałowate.

95.Co reguluje wszelkie emocje, jest `strażnikiem ludzkich emocji'?

Kora przedczołowa reguluje wszelkie emocje.

96.Hipoteza Walencji

• Prawa kora przedczołowa reguluje emocje negatywne (strach)

• Lewa kora przedczołowa- emocje pozytywne.

97. Styl afektywny

• Osoba z przewagą aktywacji prawostronnej mają silniejszą dyspozycje do afektu negatywnego

• Osoby z przewagą aktywacji lewostronnej- silniejsza dyspozycja do afektu pozytywnego

98. Samo drażnienie

Samo drażnienie jako model do badania neuronalnego substratu emocji pozytywnych. Odkrycie przez Oldsa i Milnera (lata 50 XX w.).

99.Układ nagrody

Początek przyśrodkowy przodomózgowia (MFB) i struktury unerwione przez jego włókna. Obejmuje amygdala, podwzgórze, przegrodę, jądro półleżące, nakrywkę, jądro ogoniaste, korę przedczołową. Struktury leżące wzdłuż przebiegu włókien katecholaminergicznych.

100. Samo podanie

Self-administration; układ nagrody- kokaina ????

101.Czy miłość jest emocją?

Miłość nie jest emocją a popędem.

102. 3 typy reakcji na stres: dystres/ eustres/ neustres.

• Dystres- reakcja organizmu na zagrożenie, utrudnienie lub niemożność realizacji jakiegoś celu, pojawia się w momencie zadziałania bodźca, czyli stresora.

• Eustres- stres pozytywnie mobilizujący do działania.

• Neustres- bodziec dla danej osoby neutralny w działaniu, chociaż dla innych bywa on dystresowy bądź eustresowy.

103. 3 fazy reakcji na stres: alarmowa/ odporności/ wyczrpania:

W obrębie GAS (ogólny zespół adaptacyjny) Selye wyróżnił 3 fazy reakcji na stres:

• Alarmowa- będąca wyrazem mobilizacji obronnych sił organizmu

• Odporności- (względnej adaptacji) w której utrzymywane są reakcje obronne i przystosowawcze

• Wyczerpania- utrata zdolności obronnych organizmu, gdy czynniki szkodliwe działają zbyt długo (uszkodzenia organizmu, atrofia hipokampa).

104. Atrofia hipokampa

Inaczej zanik hipokampa. Hipokamp jest jedną ze struktur mózgowia. Może występować w różnych schorzeniach- w chorobie alzheimera, w chorobach degeneracyjnych mózgu pochodzenia naczyniowego.

105. Glikokortykoidy (kortyzol)/ beta endorfiny/ adrenalina:

• Glikokortykoidy- pomaga organizmowi zmobilizować energię aby sprostać wyzwaniu. Jednoczesne uwalnianie z przysadki:

• Beta endorfiny- zmniejszają wrażliwość na ból i chronią ustrój przed nadmierną reakcją

• Adrenalina- wyostrza zmysły i pamięć.

106. Stres a układ immunologiczny:

• Krótkotrwałe pobudzenie układu wegetatywnego i osi HPA, wzmacnia odpowiedź immunologiczną

• Długotrwały lub sekwencyjny stres- odwrotnie

• Pozytywny efekt (wsparcie bliskich, techniki relaksacyjnych, humor, ćwiczenia fizyczne)- wzrost liczby aktywności leukocytów.

107. Osobowość odporna/ unikająca:

• Odporna- (Kobasa) silne zaangażowanie w samorozwój; poczucie kontroli; skłonność do traktowania wzlotów i upadków jako wyzwań, okazji do uczenia się, a nie jako stresorów.

• Unikająca- nawykowe korzystanie z unikowych strategii zaradczych (np. tłumaczenie myśli, wypieranie, zaprzeczanie). Negatywny wpływ na zdrowie (np. podniesione ciśnienie krwi) i osłabione funkcje odpornościowe mimo że osoby takie często deklarują mniejszą liczbę problemów.

108. Efekt nocebo/ placebo:

• Efekt nocebo (łac. uszkodzę) - efekt negatywnych przekonań (krańcowy przykład „śmierć Voodoo”) Samo oczekiwanie choroby może wystarczyć do jej wywołania (Hahn, '97)

• Efekt placebo (łac. Spodobam się) - efekt pozytywnych przekonań (np. wiara w to, że lek jest skuteczny)

109. Zaburzenia lękowe: fobie/ zespół uogólnionego lęku/ zaburzenia kompulsywno-obsesyjne (dzień świra)/ zespół stresu pourazowego/ zaburzenia dysocjacyjne (stan fugi)/ zaburzenia somatoforyczne (hipochondria, zaburzenia bólowe, konwersyjne)

• Zaburzenia lękowe - odczuwanie irracjonalnego lęku o bardzo dużej sile.

• Fobia - uporczywy, silny lęk przed określonymi przedmiotami lub sytuacjami, które nie są obiektywnie niebezpieczne np. agorafobia przed otwartą przestrzenią, akrofobia- przeciw wysokości, algo fobia- lęk przed bólem, astra fobia- przed burzą, klaustrofobia- lęk przed zamkniętą przestrzenią, hydrofobia-lęk przed wodą, fobia na punkcie zranienia i zastrzyku, fobia społeczna.

• Zespół uogólnionego lęku - ciągłe poczucie zagrożenia i lęk, którego nie można zniwelować. By zdiagnozować trzeba stwierdzić 3 spośród następujących objawów:

• niepokój,

• szybkie męczenie się,

• kłopoty z koncentracją,

• drażliwość,

• napięcie mięśni,

• zakłócenia snu.

• Zaburzenia obsesyjno-kompulsywne - nawracające, natrętne myśli (obsesje) i/lub przymusowe czynności (kompulsje) o charakterze stereotypowym służące neutralizacji budzących lęk, myśli i obrazów. Kompulsje mogą być

• jawne (np. uporczywe mycie rąk)

• ukryte (np. bezgłośne powtarzanie słów).

• Zespół stresu pourazowego (PTSD) - reakcja na silną traumę (wypadek drogowy, katastrofa lotnicza, trzęsienie ziemi, powódź, pożar, wojna, napad, gwałt, etc.). Typowe objawy:

• początkowe oszołomienie z zawężeniem pola świadomości i uwagi;

• ciągłe przeżywanie traumatycznego wydarzenia (natrętne myśli i obrazy, koszmary nocne);

• unikanie bodźców związanych z urazem; ciągłe objawy pobudzenia (napięcie mięśni, drażliwość, bezsenność);

• osłabienie zdolności koncentracji, zaburzenia pamięci; depresja, lęk, złość, rozpacz.

• Zaburzenia dysocjacyjne - częściowa lub całkowita utrata prawidłowej integracji między wspomnieniami przeszłości, poczuciem tożsamości, bezpośrednimi wrażeniami i kontrolą ruchów dowolnych. Związane z wydarzeniami traumatycznymi lub trudnymi do rozwiązania problemami. „Ucieczka od siebie” przed lękiem i stresem.

Najczęstsze objawy:

• amnezja dysocjacyjna (utrata pamięci epizodycznej bez organicznej przyczyny);

• stany fugi (ucieczka, wycofanie się z życia, często z przyjęciem nowej tożsamości);

• osłupienie dysocjacyjne(znaczne ograniczenie ruchów, brak reakcji na bodźce zewnętrzne, brak wypowiedzi);

• dysocjacyjne zaburzenia ruchu (utrata możliwości poruszania kończyną/ami aż do całkowitego porażenia).

• Zaburzenia somatoformiczne: -objawy dolegliwości somatycznych bez organicznych zmian chorobowych. Ich możliwe źródło: -patologiczny lęk przed chorobą; -potrzeba zwrócenia na siebie uwagi wynikająca z doświadczeń dzieciństwa. Występują pod postacią:

• hipochondrii - uparcie podtrzymywanie skargi na chorobę somatyczną mimo braku klinicznego potwierdzenia choroby.

• zaburzeń bólowych - uporczywe skarżenie się na ból o długim trwaniu i ostrości przy braku obiektywnych cech patologii, która by taki ból uzasadniała;

• zaburzeń konwersyjnych (histeria) - objawy uszkodzenia fizycznego bez patologii organicznej, często przypominające objawy neurologiczne (anestezje, paraliż). Wg Freuda konwersja konfliktu seksualnego w objawy fizyczne.

110. Skąd biorą się lęki? Koncepcja psychoanalityczna (psychoterapia psychodynamiczna, teorie uczenia się, psychoterapia behawioralna, systematyczna desynsytyzacja)/ poznawcza (psychoterapia poznawcza)/ systemowa (psychoterapia systemowa)/ perspektywa biologiczna (temperament, geny, anatomia, biochemia)

• Skąd biorą się lęki:

• -perspektywa psychospołeczna

• -perspektywa biologiczna

• Koncepcje psychoanalityczne:

• źródłem zaburzeń nerwicowych (lękowych) - stłumione, nieświadome konflikty wewnątrzpsychiczne (id-ego-superego)

• objawy: skutkiem kompromisu między niezaspokojonymi popędami (id), wymaganiami rzeczywistości (ego), normami społecznymi i moralnymi (superego).

• Psychoterapia psychodynamiczna - nastawiona na:

• uwolnienie stłumionych emocji

• uświadomienie stłumionych potrzeb

• zmianę nieskutecznych mechanizmów obronnych

• nabycie zdolności odróżniania fantazji od rzeczywistości

• Teorie uczenia się - lęk i fobie specyficzne powstają w wyniku warunkowania klasycznego

• Psychoterapia behawioralna - nastawiona na uczenie się pożądanych reakcji (modelowanie, wzmacnianie pozytywne) oduczenie nieadekwatnych (wygaszanie, terapia awersyjna.

• Systematyczna desynsytyzacja - kojarzenie bodźca lękowego ze stanem relaksacji (wariant klasyczny, Wolpe '58) i/lub stopniowe nasilanie kontaktu z bodźcami lękotwórczymi.

• Koncepcje poznawcze -źródłem lęku i napięć - dysfunkcjonalne przekonania i schematy poznawcze dotyczące własnego ja i otoczenia; -mogą prowadzić do negatywnej triady poznawczej i w konsekwencji do depresji (A. Beck, '67)

• Psychoterapia poznawcza - nastawiona na zmianę niewłaściwych wzorców myślowych, irracjonalnych przekonań, automatycznych negatywnych myśli

• Koncepcje systemowe - zaburzenia lękowe wynikają z nieprawidłowości systemów społecznych w jakich żyją jednostki (zaburzenia struktury i komunikacji w rodzinie -> niezaspokojenie potrzeby bezpieczeństwa, miłości, przynależności)

• Psychoterapia systemowa - oddziałuje głównie przy pomocy terapii rodziny, zmierza do zmiany relacji emocjonalnych, wzorców komunikacji, odbudowy spójności rodziny, zwiększania klarowności ról.

• Perspektywa biologiczna

• czynniki temperamentalne i genetyczne

• anatomia i biochemia lęku

• Podatność na fobie zależy od temperamentu. Dzieci zahamowane behawioralnie w wieku 21 mies. Są bardziej narażone na fobie specyficzne i społeczne w wieku 7-8 lat niż dzieci nie zahamowane (stosunek 32:5) (Kogan i wsp., '90). Stopień odziedziczalności zaburzeń lękowych - umiarkowany. Wyniki badań niejednoznaczne.

• Lęk jako cecha związany jest z wyższą reaktywnością ciała migdałowatego.

• Badania podłużne (Schwarz, 2004) pokazują, że osoby zdiagnozowane w wieku 2 lat jako zahamowane behawioralne, przejawiają jako dorosłe znacznie silniejszą aktywację ciała migdałowatego w odpowiedzi na nowe bodźce niż te, które były uznane w dzieciństwie za śmiałe i otwarte.

• Patologiczny lęk - jest związany z zaburzeniami neurotransmisji w obrębie struktur regulujących emocje

• -GABA (wzrost) - działanie przeciwlękowe (benzodiazepiny)

• Serotonina (spadek) -działanie przeciwlękowe (buspiron)

111. Lęk jest związany z wyższą reaktywnością hipokampa czy ciała migdałowatego?
Lęk związany jest z pobudzeniem ciała migdałowatego.

112. Lęk patologiczny (gaba, serotonina)
Lęk- najczęściej objawia się jako stały niepokój, uczucie napięcia, skrępowania i niebezpieczeństwa, które są najczęściej nieuzasadnione. Chory boi się, nie potrafi jednak powiedzieć, co mu zagraża. Na skutek wzmożonej aktywności centralnego układu nerwowego może u niego wystąpić biegunka. Najbardziej widocznym objawem jest jednak drżenie rąk, które czasem utrudnia choremu wykonywanie najprostszych czynności, takich jak pisanie, czy wiązanie sznurowadeł.
Lęk patologiczny może spowodować także napady duszności, z którymi powiązane są napady paniki. Ponadto bardzo uciążliwym objawem jest nadmierne pocenie się całego ciała, szczególnie pach i dłoni. Wystąpić także może nietrzymanie moczu, które częściej pojawia się u kobiet (wynika to z krótszej cewki moczowej niż u mężczyzn). Osoba chora ma przyspieszone tętno, odczuwa suchość w ustach, ma bladą twarz. Ludzie cierpiący na lęk patologiczny są stale zdenerwowani, wręcz nadpobudliwi. Stan taki działa bardzo destrukcyjnie na organizm. Narządy wewnętrzne w warunkach ciągłego przeciążenia męczą się szybciej, co więcej zazwyczaj nie dochodzi do regeneracji w czasie snu, ponieważ często jest on również zaburzony. Lęk jest podstawowym objawem każdej nerwicy, towarzyszą mu natręctwa, takie jak na przykład ciągłe sprawdzanie godziny, czy przesadna dbałość o higienę.
GABA- odpowiada za zmniejszanie pobudliwości i rozluźnienie mięśni, stąd zablokowanie jego działania powoduje zespół niespokojnych nóg, a w sytuacjach znacznego braku konwulsje, a nawet śmierć.
Serotonina- działa na nasz organizm na dwa sposoby - oddziałuje nie tylko na fizjologię, ale także psychikę. To za jej sprawą jesteśmy pobudzeni, mamy energię i chęć do działania. Właśnie to ogólnie odczuwalne szczęście dało nazwę serotoninie, jako „hormonowi szczęścia”. Jej brak skutkuje apatią i depresją, nic nam się nie chce, a organizm jest osłabiony i przez to bardziej podatny na choroby.
Niski poziom serotoniny odpowiada nie tylko za depresję czy apatię - zbyt niski może skutkować także stanami agresji. Serotonina kontroluje połączenia między neuronami, które są również odpowiedzialne za emocje. Wahania hormonu powodują, że trudniej nam poskromić gniew i częściej mogą występować nagłe ataki wściekłości.

113. Depresja
Depresja- zaburzenia psychiczne z grupy zaburzeń afektywnych, charakteryzujące się obniżeniem nastroju, obniżeniem napędu psychoruchowego, zaburzeniem rytmów okołodobowych i lękiem.
Według modelu neurochemicznego przyczyną depresji może być niedobór pewnych amin biogennych. Hipotezy na temat neurochemicznego podłoża depresji dotyczą głównie spadku poziomu norepinefryny (inaczej noradrenaliny) oraz serotoniny. Obniżenie poziomu tych amin biogennych powoduje pojawienie się deficytów motywacyjnych.

114. Epizod maniakalny
Epizod maniakalny- można uznać za przeciwieństwo depresji. Mania należy do zaburzeń nastroju i jako choroba została zaklasyfikowana w ICD-10 pod kodem F30. Epizod maniakalny objawia się wzmożonym nastrojem i zwiększoną aktywnością psychofizyczną. Na zespół maniakalny składać się będzie nie tylko podwyższony nastrój, ale także zaburzenia napędu psychoruchowego (podniecenie maniakalne), zaburzenia emocji (dysforia) oraz zaburzenia niektórych procesów fizjologicznych, metabolicznych oraz rytmów biologicznych.

115. Pojęcie zaburzeń maniakalnych: hipokampa / mania bez objawów psychotycznych / miania z objawami psychotycznymi
Hipokamp- element układu limbicznego odpowiedzialny głównie za pamięć; drobna struktura nerwowa, umieszczona w płacie skroniowym kory mózgowej kresomózgowia. Hipokamp odgrywa ważną rolę w przenoszeniu (konsolidacji) informacji z pamięci krótkotrwałej do pamięci długotrwałej oraz orientacji przestrzennej.
Badania dowiodły, że hipokamp może ulec uszkodzeniu pod wpływem dużego stresu.
Mania bez objawów psychotycznych- (F30.1) wzmożenie nastroju jest nieadekwatne do sytuacji pacjenta i może zmieniać się od beztroskiej dobroduszności do niekontrolowanego podniecenia. Bardzo dobremu samopoczuciu towarzyszy wzmożona energia prowadząca do nadmiernej aktywności, wielomówności, zmniejszona jest potrzeba snu. Występują trudności w utrzymaniu wagi oraz znaczne roztargnienie. Samoocena jest wyraźnie zawyżona z ideami wielkościowymi i dużą pewnością siebie. Brak normalnych zahamowani w kontaktach społecznych może być przyczyną zachowań lekkomyślnych, nierozważnych, nieadekwatnych do sytuacji, niezgodnych z charakterem pacjenta.
Mania z objawami psychotycznymi- (F30.2) obrazem klinicznym jest to, że jest to ciężka postać manii. Człowiek ma wygórowaną samoocenę i pretensjonalne pomysły co może doprowadzać do złudzeń, a drażliwość i podejrzliwość do urojeń o prześladowaniu.
Utrzymująca się aktywność fizyczna i emocje mogą doprowadzać do agresji i przemocy, do zaburzeń w jedzeniu, piciu i higieny osobistej, co może doprowadzić do niebezpiecznych stanów odwodnienia i samozaniedbania. Jednym z najczęstszych problemów jest zróżnicowanie tego zaburzenia od schizofrenii.

116. Epizod depresyjny
Epizod depresyjny- może mieć łagodny, umiarkowany lub ciężki przebieg. Obniżenie podstawowego nastroju, osłabienie tempa procesów psychicznych i ruchowych (zahamowanie psychoruchowe), objawy somatyczne (bóle głowy, zaparcia, spadek masy ciała), zaburzenia rytmów biologicznych (szczególnie snu i czuwania), lęk.

117. Anhedonia
Anhedonia- jest to brak lub utrata zdolności odczuwania przyjemności. Jest jednym z kluczowych objawów pomocnych przy diagnozowaniu depresji. Występuje również (jako objaw negatywny) w przypadku schizofrenii oraz niektórych innych zaburzeń psychicznych.
Anhedonia jest często doświadczana przez osoby uzależnione od narkotyków w fazie odstawienia. W szczególności dotyczy to takich stymulantów jak kokaina i amfetamina, które wyczerpują cały zapas dopaminy oraz innych ważnych neurotransmiterów w organizmie.
Anhedonia zaburza funkcjonowanie społeczne, ponieważ otoczenie nie potrafi odczytywać stanów emocjonalnych osoby cierpiącej na to zaburzenie. Anhedonii towarzyszą przeważnie inne objawy jak spłycenie afektu, brak spontanicznego wyrazu takich emocji jak radość, gniew, żywiołowość. Wyrażane w anhedonii stany emocjonalne są "zszarzałe", zbliżonym kolorycie i podobnej ekspresji.

118. Zaburzenia dwubiegunowe: dystonia / cyklotymia !!!
Dystonia- jest towystępowanie ruchów mimowolnych powodujących skręcanie i wyginanie różnych części ciała, przez co chory przybiera często nienaturalną postawę. Pojęcie dystonii wprowadził do medycyny Hermann Oppenheim w 1911 roku.
Etiologia dystonii jest różnorodna: może to być objaw chorób neurologicznych uwarunkowanych genetycznie, objaw choroby bez podłoża genetycznego (np. urazu, udaru, zakażenia, choroby zwyrodnieniowej mózgu) albo efekt niepożądany działania pewnych leków.
Dystonia jest chorobą nerwowo-mięśniową, podczas której dochodzi do okresowych albo ciągłych mimowolnych skurczy pojedynczych mięśni, powodujących niekontrolowane ruchy albo nieprawidłowe ustawienie zajętych części ciała.
Za kontrolę ruchu i postawy ciała odpowiada ośrodek ruchu w mózgu. W przypadku jego choroby albo uszkodzenia dochodzi do zaburzeń koordynacji określonych mięśni i ich antagonistów.
Cyklotymia- jest zasadniczo spokrewniona z zaburzeniami dwubiegunowymi, ponieważ również tutaj naprzemiennie występują fazy maniakalne i depresyjne. W cyklotymii jednak fazy te nie mają aż takiej intensywności i nie od razu rzucają się w oczy.
Osoba dotknięta cyklotymia przeżywa raz okres lekkiej depresji, raz znowu okres łagodnej manii, pozbawiony jednak jej wyraźnych, ostrych cech; przepełniają wtedy energia i aktywność.

119. Depresje: somatyczne / psychogenne / endogenne
Depresja somatyczna- większość objawów depresji może być uważana za objawy somatyczne. Spośród objawów, które można określić jako somatyczne wyodrębnia się ponadto kilka szczególnych objawów, które tworzą tzw. „zespół somatyczny”. To wyodrębnienie ma charakter arbitralny, ale jest uzasadnione tym, że objawy składające się na zespół somatyczny są szczególnie przydatne w diagnostyce choroby depresyjnej, a ponadto są bardzo mocną przesłanką do zastosowania u danej osoby leczenia farmakologicznego. Zespół somatyczny depresji nie jest więc tym samym, co objawy somatyczne depresji.
Do objawów zespołu somatycznego, według opisu znajdującego się w ICD-10 zalicza się:
- utratę zainteresowań i obniżenie zdolności do odczuwania przyjemności
- wczesne budzenie się (kilka godzin wcześniej niż zwykle)
- większe nasilenie depresji w godzinach porannych
- wyraźne zahamowanie psychoruchowe lub podniecenie ruchowe (tzw. agitacja)
- brak lub wyraźne obniżenie apetytu, ubytek masy ciała
- brak lub wyraźne obniżenie popędu seksualnego
Nieobecność niektórych objawów zespołu somatycznego lub trudności z ich stwierdzeniem nie wykluczają rozpoznania depresji.
Depresja psychogenna- zróżnicowana grupa stanów depresyjnych, których główną przyczyną mają być krótkotrwałe albo długotrwałe czynniki obciążające psychikę. Mogą być nimi zarówno trudne wydarzenia życiowe (np. straty, przewlekłe frustracje), jak i mechanizmy intrapsychiczne (typ osobowości, wewnętrzne konflikty). Tradycyjnie do tej grupy zaliczano depresję reaktywną i depresję nerwicową, ale niejednokrotnie dołączano też depresję z wyczerpania, depresję w stanie żałoby, depresję egzystencjalną i inne.
Odrębność powyższych typów depresji bywa poddawana w wątpliwość. Są to niewątpliwie pokrewne problemy zdrowotne. Ponadto czynnik reaktywny, życiowy i osobowościowy odgrywa rolę w niemal każdym typie depresji.
Depresja endogenna(duża)- depresja jednobiegunowa, zwana również endogenną jest wieloobjawowym zaburzeniem psychicznym, którego etiologia nie jest do końca znana a i leczenie nastręcza dużo trudności.
Rozpoznanie depresji dokonywane jest na podstawie zawartych w ICD 10 lub DSM IV kryteriów diagnostycznych. Należą do nich objawy psychiczne i somatyczne. Aby można było stwierdzić depresję należy wykluczyć istnienie innych chorób somatycznych i psychicznych, które mogą wpływać na emocjonalność chorego. Poza tym, w ciągu minimum dwóch tygodni musi występować przynajmniej pięć objawów spośród podanych poniżej:
-bezsenność lub nadmierna potrzeba snu
-uczucie zmęczenia
-spadek masy ciała lub jej przyrost (5%) lub też wyraźne pogorszenie bądź wzmożenie apetytu
-spadek zainteresowania działaniem i brak odczuwania przyjemności z wykonywanych działań
-poczucie obniżenia nastroju, płaczliwość, poczucie pustki
-zahamowanie motoryczne, lub nadmierne pobudzenie
-zmniejszenie poczucia własnej wartości, obwinianie się
-kłopoty z koncentracją, myśleniem, trudności z podejmowaniem decyzji
-pojawienie się myśli samobójczych.

120. Hipoteza monoaminowa !!!
Hipoteza monoaminowa- Jedną z najstarszych i najpopularniejszych teorii jest "hipoteza monoaminowa", zgodnie z którą powodem depresji jest niedoczynność układów monoaminowych w ośrodkowym układzie nerwowym (monoaminy to grupa neuroprzekaźników, które przenoszą impulsy nerwowe w mózgu). W ostatnich kilkudziesięciu latach, teoria ta stała się luźną podstawą do opracowania wielu środków przeciwdepresyjnych, które działają poprzez zwiększenie poziomu monoamin (głównie serotoniny i noradrenaliny) w mózgu. Chociaż leki te otworzyły nowy rozdział w leczeniu depresji, to mają jednak nadal szereg wad (np. opóźniony początek działania oraz ograniczona liczba pacjentów, u których następuje cofnięcie się objawów), co wskazuje na niedoskonałość hipotezy monoaminowej.

121. Osoby o krótszej czy dłuższej wersji genu serotoniny są bardziej podatne na depresję?
W przypadku kobiet, krótka wersja genu transportera serotoniny przyczynia się do powstania depresji. Natomiast mężczyźni z długą wersją genu są bardziej podatni na depresję.

122. Korelaty neuroanatomiczne zaburzeń nastroju,. Osoby chore na depresję mają wyższa czy niższą aktywność ciała migdałowatego?
W trakcie rozpoznawania emocji o ekspresji strachu/lęku pacjenci z rozpoznaniem depresji mają silniejszą aktywację regionów ciała migdałowatego.

123. Przy udarach lewej czy prawej półkuli ludzie są bardziej podatni na depresję?
Po uszkodzeniu prawej półkuli ludzie są bardziej podatni na depresję, gdyż to prawa półkula odpowiada za wyrażanie i odbieranie stanów emocjonalnych.

124. Zaburzenie osi podwzgórza przy depresji
Zaburzenia osi podwzgórza dotyczą wadliwej funkcji receptorów GR, które przekazują sygnał hamujący funkcjonowanie osi, prowadząc do niemożności wygaszenia reakcji stresowej, co w konsekwencji prowadzi do rozwinięcia stresu przewlekłego.

125. Stres podstępny

126. Neurotyczność
Neurotyczność- w psychologii oznacza cechę osobowości polegającą na silnym niezrównoważeniu emocjonalnym o charakterze nerwicowym, niskiej odporności na stres, skłonności do popadania w stany lękowe. Przeciwieństwem neurotyczności jest równowaga emocjonalna.
Neurotyczność składa się z następujących cech: lęk, przygnębienie, poczucie winy, niska samoocena, napięcie

127. Negatywna triada poznawcza

-negatywne myśli o samym sobie

- negatywne myśli o otaczającym świecie

- negatywne myśli na temat własnej przyszłości

128. Rozumienie dychotomiczne

Rozumienie „wszystko albo nic” stawianie na jedną karte.

129. Nadmierny socjotropizm

To jeden z czynników zwiekszających podatnośc na stres, jest to nadmierna troska o więzi z innymi ludzmi.

130. Teoria psychodynamiczna (Freud, klein, jacobson)

-Uwazali oni że przyczyną depresji są wczesne doświadczenia życiowe w wyniku których złość została skierowana przeciwko sobie zamiast obiektom będącym żródłem frustracji

- Najczęściej efekt odrzucenia przez osoby znaczące lub reakcje na strate

- Faza maniakalna pełni role obronną „ucieczka na zewnątrz”

131. Wyuczona bezradność ( koncepcja wyuczonej bezradności, M.Seligman)

Powstała na podstawie badan na zwierzętach. Te ktore w trakcie doświadczenia otrzymywały bodziec steresowy nie mając na d nim kontroli, miały poważne trudności z nauczeniem sie prostej reakcji unikania, popadały w wyuczoną bezradność. Jednocześnie przygnębione, nieagresywne, traciły łaknienie.

Moze być przyczyną depresji, organizm, kótry pogodziłsie z niemożliwością kontrolowaniea zdarzeń awersyjnych reaguje”

-deficytem motywacji (brak kontroli- brak chceci do podjecia kolejnych prób)

-deficytem poznawczym ( brak zdolnosci do kontrolowania sytuacji w przyszłości)

-deficytem emocjonalnym ( uświadomienie sobie brsku kontroli prowadzi do pasywności i deprechy)

132. Testy do badania poziomu inteligencji

Test wais-r , raven'a

133. Test Wais-R

Wechsler Adult Intelligence Scale - test inteligencji dla dorosłych skonstruowany przez Davida Wechslera. składa się z 11 testów badających poziom rozwoju różnych zdolności poznawczych. Test Wechslera jest przeznaczony do badań indywidualnych. STIB jest klasyczna miarą inteligencji. Jednakże współcześnie do indywidualnych pomiarów inteligencji częściej używa się skal skonstruowanych przez Wechslera (1995). Każda podskala zawiera zadania mierzące odrębny rodzaj zdolności intelektualnych. Test ten pozwala więc ocenić nie tylko ogólny poziom inteligencji, ale także informacje o silnych i słabych punktach danej osoby badanej. Najlepiej sprawdza się w ocenie przeciętnej inteligencji, nie jest przeznaczony do diagnozowania upośledzeń i badania inteligencji ponadprzeciętnej. Dzieli się na skalę słowną (werbalną) i bezsłowną (wykonaniową). Testy słowne składają się z testu: wiadomości, powtarzania cyfr, słownikowego, arytmetyki, rozumienia i podobieństwa. Na testy bezsłowne: braki w obrazkach, porządkowanie obrazków, klocki, układanki i symbole cyfr. Dzięki temu skala Wechslera pozwala ocenić werbalny i niewerbalny IQ. Wechsler wprowadził również pojęcie odchylenia IQ.

134. Test Raven'a

Test matryc Ravena (test matryc progresywnych) - służy do pomiaru poziomu inteligencji ogólnej. Dzięki temu testowi uzyskuje się informacje o wartości u danej osoby tzw. czynnika g, ogólnego czynnika inteligencji.

Test matryc Ravena w wersji standardowej składa się z 5 skal A, B, C, D, E, w każdej skali znajduje się zwykle po 12 zadań, które polegają na tym, że badana osoba musi wychwycić relacje między elementami wzoru (matrycy) i wskazać brakujący element wzoru z podanych poniżej matrycy. Poziom trudności zadań jest najmniejszy w skali A i w każdej następnej skali wzrasta, tak że ostania skala jest najtrudniejsza. Test ten diagnozuje tzw. inteligencję niewerbalną niezależną od doświadczenia osoby badanej, jej wykształcenia, pochodzenia itp. Sprawdza on zdolności jednostki do dedukcji oraz zdolność do logicznego myślenia,

135. Testy do badania pamięci operacyjnej

Pamięć operacyjna to zdolność do zapamiętania informacji przez krótki czas i manipulowania nimi.

136. Osobowość / inteligencja / style funkcjonowania

Osobowość - podejście teoretyczne

-teorie cech

-teorie psychoanalityczne i psychodynamiczne

-teorie poznawcze

- teorie uczenia się społecznego

-humanistyczne koncepcje osobowości

137. Test TAT i CAT

Test TAT, CAT- opracowany przez Murraya

-materiałem stymulującym są plansze (20 lub 10) z biało- czarnymi rysunkami ludzi w nie dość jasno sprecyzowanych (trzeba ułożyć historyjkę, O!)

138. Teoria osobowości Kretchera

-typ temperamentu wiąże się ściśle z budową ciała (pyknik - cyklotymik, towarzyski, otwarty, łatwo popada w skrajność, skłonny do choroby maniakalno - depresyjnej; astenik , schizotymik, zamknięty, oschły, drażliwy

139. Teoria Sheldona (endomorfia, mezomorfia)

140. Teorie idiograficzne (Allporta) / nomotetyczne !!!

- traktuje osobowość jednostki jako niepowtarzalną strukturę cech specyficzną dla niej (predyspozycja)o właściwościach motywacyjnych (podejście idiograficzne)

- cechę aktywizuje określona sytuacja, choć osoba posiadająca daną predyspozycję może poszukiwać sytuacji, w której cecha się przejawi (osoba towarzyska, poszukuje towarzystwa), zatem cecha ma wartość motywacyjną.

141. Podstawowe kategorie cech : zdolnościowe / tempera mentalne / dynamiczne / obserwowalne / źródłowe

- zdolnościowe (poznawcze) - np. inteligencja

-temperamentalne - tempo i ogólny styl w jakim osoba wykonuje dowolne czynności, również reaktywność emocjonalna

- dynamiczne - opisują motywacyjny aspekt zachowań i rodzaje celów istotnych dla jednostki

-cechy obserwowalne (powierzchniowe)-łatwo obserwowalne dla każdego z zewnątrz i nie muszą mieć wspólnej przyczyny)

- cechy źródłowe - determinuje związki między zachowaniami, wspólne przyczyny, biologiczne lub społeczne podłoże, reprezentują zmienne podstawowe z których zbudowana jest osobowość.

142. trójczynnikowa teoria osobowości PEN (Eyesneck) : psychotyczność (zamknięty, gburowaty), ekstrawersja (miły, śmiały), neurotyczność (lękliwy)

Osobowość=temperament

Na strukturę osobowości składają się 3 wymiary

- psychotyczność(P)

- ekstrawersja (E)

- neurotyczność (N)

Ekstrawersja/introwersja

-zależy od poziomu aktywności pętli

Neurotyczność/równowaga emocjonalna

-zależy od poziomu reaktywności współczulnego układu nerwowego. Wyższa reaktywność u neurotyków, stąd pobudliwość, wysoki poziom lęku, napięcie.

• Psychotyczność

• Przestępczość

• Psychopatia schizofrenia

Ale też

• Empatia

• Altruizm

• Skłonności prospołeczne

Psychotyczność

- wiąże się z zakłóceniem koordynacji między strukturami korowymi a układem autonomicznym, co może być wynikiem osłabienia regulacji procesów pobudzenia i hamowania,. Stąd impulsywność, skłonność do agresji.

Lub

Pomiar osobowości -> wywiad, obserwacja, inwentarze

143. Trójczynnikowa teoria osobowości PEN (Eysenck & Eysenck)

Osobowość=temperament

Na strukturę osobowości składają się 3 wymiary

- psychotyczność(P)

- ekstrawersja (E)

- neurotyczność (N)

 

Ekstrawersja/introwersja

-zależy od poziomu aktywności pętli

 

Neurotyczność/równowaga emocjonalna

-zależy od poziomu reaktywności współczulnego układu nerwowego. Wyższa reaktywność u neurotyków, stąd pobudliwość, wysoki poziom lęku, napięcie.

 

 Psychotyczność

 Przestępczość

 Psychopatia schizofrenia

 

144. Psychotyczność

- wiąże się z zakłóceniem koordynacji między strukturami korowymi a układem autonomicznym, co może być wynikiem osłabienia regulacji procesów pobudzenia i hamowania,. Stąd impulsywność, skłonność do agresji.

 

145. Pięcioczynnikowy Model Osobowości PMO („Wielka Piątka”)

- neurotyczność

-ekstrawersja

-otwartość

-ugodowość

-sumienność

 

Neurotyczność:

-lęk

-agresja

-depresja

Ekstrawersja:

-towarzyskość

-serdeczność

-asertywność

 

146. Koncepcja osobowości Z. Freuda - podstawowe założenia

-świadomość nie jest jednolita, składa się z 3 poziomów

a) świadome (myśli, uczucia, motywacje dostępne wglądowo )EGO

b) przedświadomie (treści doświadczeń indywidualnych, które mogą być łatwo uświadomione) SUPEREGO

c) nieświadome (myśli, uczucia, motywacje ukryte )ID

 

Struktura osobowości

EGO-ID-SUPEREGO

 

 

EGO

- sfera pośrednicząca między wymaganiami ID i SUPEREGO

-kieruje się zasadą rzeczywistość zapewniając bezpieczeństwo i przetrwanie (np. poprzez odraczanie gratyfikacji popędu)

-stanowi o indywidualności osoby

- częściowo świadoma (np. podejmowanie realistycznych decyzji), częściowo nieświadoma (mechanizmy obronne)

 

ID

-sfera najbardziej prymitywna i nieświadoma, miejsce potrzeb, popędów, impulsów, pragnień, fantazji

-dostarcza energii dla całego życia psychicznego

- kieruje się zasadą przyjemności, redukowania napięcia poprzez popędowe, impulsywne zachowania

-zawiera w sobie całe dziedziczone i wrodzone wyposażenie psychiczne

 

SUPEREGO

- poczucie dobra i zła, wartości moralne, sumienie, samokontrola

-kieruje się zasadą doskonałości

-odpowiada za ja idealne

-służy hamowaniu impulsów ID

 

147. Popędy ID:

Eros- poped zycia (napędzane energią seksualną, libido), sluza przetrwaniu jendostki

Tanatos- poped śmierci (agresja), poped dystrukcyjny

 

148. Mechanizmy obronne EGO

-fantazjowanie - zaspakajanie sfrustrowanych pragnień w wyobraźni

-identyfikacja- zwiększanie poczucia własnej wartości przez utożsamianie się z wybitną osobą lub instytucją

-izolowanie -oddzielenie emocji od sytuacji urazowej

-kompensacja - ukrywanie słabych stron przez podkreślenie cechy pożądanej lub poradzenie sobie z frustracją w jednej dziedzinie przez rozwój innej.

- projekcja- obwinianie innych za własne trudności lub przypisywanie innym swoich nieakceptowanych pragnień

- przemieszczenie - wyładowanie tłumionych uczuć na obiektach mniej niebezpiecznych niż te, które wzbudziły te uczucia

-regresja- cofnięcie się do wcześniejszego stadium rozwoju, przeżywanie i reagowanie emocjonalne osoby dorosłej w sposób charakterystyczny dla dziecka czy adolescenta.

- racjonalizacja - próba udowodnienia, że własne zachowanie jest racjonale i uzasadnione-sublimacja - zaspakajanie niezaakceptowanych społecznie potrzeb, popędów za pomocą zastępczych aktywności

-wyparcie- niedopuszczenie do świadomości przykrych lub niebezpiecznych myśli

-zaprzeczanie rzeczywistości

-niedostrzeganie zagrażającej lub nieprzyjemnej rzeczywistości.

 

149. Fiksacja- nadmiar gratyfikacji lub fiksacji w jednym stadium uniemozliwia przejscie do nastepnego (dot. Rozwoju osobowości)

 

 

150. Stadia rozwoju osobowości:

-oralne (0-2 lata)

-analne (2-3 lata)

-falliczne(4-6)

- okres latencji (6-12 lat)

-stadium genitalne (do 18 r.ż)

 

Kazde ze stadiow rozwoju związane jest ze sposobem reagowania na poszczególne sfery zycia

 

Faza oralna- główne obszary aktywności- usta, wargi, jezyk. Zasadnicze źródło przyjemności: jedzenie, pozniej gryzienie i zucie pokarmu.

 

Faza analna- zwiazana z defekacja, która usuwa napiecie i przynosi uczucie ulgi. Zwiazana z treningiem czystości.

 

Faza falliczno- edypalna-  najwazniejsza rola- seksualne i agresywne uczucia związane z funkcjonowaniem narządów płciowych. Kompleks Edypa

 

Faza latencji- stan bezwzglednego wyciszenia popedu seksualnego po rozwiązaniu kompleksu Edypa (identyfikacja z rodzicem tej samej plci). Rozwój superego, popęd płciowy skierowany na akceptowane społecznie czynności.

 

Faza genitalna- okres dojrzewania płciowego i biologicznego, satysfakcja seksualna, intymne relacje. W okresie dojrzewania milosc do siebie (tendencje narcystyczne) skierowana w stronę innych. Dojrzewający zaczynaja kochac innych z powodow altruistycznych, a nie z powodow samolubnych czy narcystycznych.

 

151. Środowisko specyficzne- wpływy, które różnicują członków tej samej rodziny, czynniki dotyczące jednej tylko osoby (wyjatkowe relacje z dziadkami, kolejność narodzin, wyglad relacje z rówieśnikami, czynniki wynikające z poznawczej interpretacji związane z wiekiem, specyficzne doświadczenia). (dot czynnikow środowiskowych w osobowości).

 

152. uwarunkowania poligenowe: Różnice indywidualne są zdeterminowane działaniem wielu genów (uwarunkowania poligonowe). Kazda cecha uwarunkowana genetycznie może podlegac wpływom zewnętrznym. Geny i środowisko pozostaja we wzajemnych interakcjach.

 

153. Teorie wpływu OGOD/ QTL:

 

Podejście OGOD (One Gene One Disorder)- odkryto ponad 2000 chorob spowodowanych przez pojedynczy gen (np. fwenyloketonuria, choroba Huntingtona)

 

Model poligenowy QTL (Quantitative Trait Loci)- roznice indywidualne w zakresie temperamentu i zachowania, a także niektóre choroby, sa zdeterminowane poligonowo.

 

154. Współczynnik odziedziczalności- wskaźnik całkowitego wkładu czynnikow genetycznych w powstwanie roznic indywidualnych (heritability coefficient h2).

 

Współczynnik odziedziczalności jest miara statyczna udzialu czynnikow genetycznych w wariancji zachowania:

-Nie dotyczy jednostek, lecz calej populacji

-Nie informuje o wpływie konkretnych genow

-Nawet wysoka odziedziczalność w zakresie danej cechy nie wyklucza wpływu czynnikow środowiskowych na te ceche i na istnienie roznic indywidualnych w tym zakresie.

 

155. Regulacyjna teoria temperamentu  RTT (Strelau 1985, Zawadzki, Strelau 1997).:

Strukture temperamentu wyznacza aspekt czasowy i energetyczny.

 

W aspekcie czasowym:

- żwawość- tendencja do szybkiego reagowania, adekwatna do zmian w otoczeniu, wysokie tempo aktywności.

-persweratywnosc- tendencja do powtarzania i kontynuowania zachowan po zaprzestaniu stymulacji.

 

W aspekcie energetycznym:

-wrazliwosc sensoryczna- zdolność reagowania na bodzce o malej wartości stymulacyjnej

-reaktywnosc emocjonalna- duza wrażliwość i niska odporność emocjonalna

-wytrzynalosc- zdolność do adekwatnego reagowania w sytuacjach długotrwałej i wysoko stymulującej aktywności lub silnej stymulacji zewnętrznej.

-aktywnosc- tendencja do podejmowania zachowan o dużej wartości stymulacyjnej.

 

Do pomiaru cech RTT uzywa się kwestionariusz FCZ-KT.

 

Cechy temperamentu RTT biora udzial w regulacji stosunkow clzowieka z otoczeniem (status moderatora)

 

Modyfikuja sile odbieranych bvodzcow- wzmacniaja lub osłabiają- wpływając na subiektywność wartość sytuacji, w której jednostka się znajduje.

 

 Ludzie bardziej reaktywni odbieraja te same bodzce jakos silniejsze , a sytuacja, która u niskokorelatywnych ni powoduje napiecia, u wysokokorelatywnych jest stresem.

 

156. Behawioralno- genetyczna teoria temperamentu (Buss, Plomin):

Aby dana ceche można nazwac temperamentalna musza być spełnione dwa warunki:

-cecha ta musi występować od wczesnego dzieciństwa (ujawnia się w ciagu 2 pierwszych lat)

-roznice indywidualne w zakresie tej cechy musza być w duzym stopniu uwarunkowane genetycznie.

 

157. Podstawowe cechy temperamenu (B., P):

- emocjonalność- skłonność do latwego reagowania silnym pobudzeniem

-aktywnosc- motywacja w kierunku zachowan wymagających dużej energii, cecha ta ma dwa składniki- wigor i tempo, korelujące dodatnio ze soba.

-towarzyskosc- dazenie do kontaktu z ludzmi, podstawowy składnik ekstrawersji.

 

158. Teoria poszukiwania doznan (Zuckerman)

Podstawa- badania nad deprywacja sensoryczna i optymalnym poziomem stymulacji. Poszukiwacze doznan do osiągnięcia optymalnego poziomu aktywacji pętli kora- układ siatkowaty potrzebuja wiecej stymulacji, ludzie unikający silnych doznan ten sam poziom osiągają przy mniejszej stymulacji.

 

 

4 składniki cech poszukiwań doznań:

- poszukiwanie grozy i przygod- np. ryzykowne sporty

-poszukiwanie przezyc- nonkonformistyczny styl zycia

-rozhamowanie- hedonizm- alkohol, seks, hazard

-podatnosc na nude- awersja do monotonii

Wysoki wpolczynnik odziedziczalności- 0.60. Do pomiaru sluzy Skala Poszukiwan Doznan (wersja IV i V).

Pytanie 139- teoria Sheldona (teoria konstytucjonalna osobowości)

3 podstawowe komponenty:

1)WISCEROTNIK- człowiek otwarty, zorientowany na wygody, charakter materialny i towarzyski. Jest to orientacja o charakterze zależnym, uległym, ustępliwym, zorientowana na chwytanie świata.

2)SAMOTNIK- jest nastawiony na działania, na wartości siły, aktywności fizycznej. Ma orientację na dominację, znaczenie. Pragnie kontrolować i zmieniać istniejącą sytuację, poznawać tajniki poprzez aktywność. Jest u niego dążenie do mocy.

3)CEREBROTNIK- Jest to człowiek, który bardziej jest nastawiony na orientację niezależną w sensie wartości. Posiada wewnętrzną niezależność, dba o wiedzę i o samoświadomość. Jest nastawiony na zachowania refleksyjne, na wartości idealistyczne.

Pytanie 140-Teorie idiograficzne, Teorie nomotetryczne, Teoria osobowości Allporta

Teorie idiograficzne -Zakładają, że każdy człowiek charakteryzuje się niepowtarzalnym zestawem cech.

Teorie nomotetryczne- przyjmują, że wszyscy ludzie maja takie same cechy, różnią się tylko nasileniem.

• cechy DOMINIUJĄCE- wpływają na całe zachowanie np. osobowość autorytarna

• cechy CENTRALNE- ujawniają sie najczęściej np. pewność siebie

• cechy WTÓRNE- czasem przejawiają się w zachowaniu, mało istotne

Teoria osobowości Allporta- Osobowość jednostki traktowana jaka niepowtarzalna struktura cech specyficzna dla niej. Cechę aktywizuje określona sytuacja, choć osoba posiadająca daną predyspozycję może poszukiwać syt., w której cecha się przejawi, np. osoba towarzyska szuka towarzystwa, zatem cech ma charakter motywacyjny

Pytanie 141- Podstawowe kategorie cech ( Cattell)

• Cechy DYNAMICZNE wiążą się z pobudzeniem jednostki do działania zmierzającego do pewnego celu

• Cechy ZDOLNOŚCIOWE wiążą się z efektywności z jaką dana jednostka osiąga zamierzony cel.

• Cechy TEMPERAMENTNE to te, które mogą wiązać się głównie z konstytucjonalnymi aspektami reakcji takimi jak szybkość, energia wrażliwość. Cechy te odpowiadają za pewien napęd.

• Cechy ŹRÓDŁOWE- reprezentują podstawowe elementy struktury osobowości. Są one źródłem wszelkich zachowań. Nie dają się od razu odkryć, bo trzeba dysponować pewnym aparatem. Cechy źródłowe reprezentują podstawowe zmienne, które determinują zachowania człowieka. Są podłożem zachowania się zewnętrznego. To są faktyczne zmienne, charakteryzujące strukturę osobowości danej osoby.

• Cechy POWIERZCHOWNE/ OBSERWOWALNE - są to jawne formy zachowań, pewne powtarzalne wiązki zachowań, bardzo wyraźne. Cechy powierzchniowe to jest to, co widzę. Żeby zrozumieć tę cechę, trzeba sięgnąć do źródła. Cechy powierzchniowe zależą od źródła, ponieważ są wynikiem działania cech źródłowych, środowiskowych i sytuacyjnych

Pytanie 142- Trójczynnikowa teoria osobowości PEN (Eyesneck)

Osobowość= temperament

• PSYCHOTYCZNOŚĆ- to wymiar, którego jeden biegun opisują takie cechy, jak altruizm, empatia i uspołecznienie, drugi biegun zaś opisuje przestępczość, psychopatię i schizofrenię. Osoby uzyskujące wysokie wyniki w skali Psychotyzmu są "zimne, bezosobowe, nie potrafią współczuć, nieprzyjazne, nieufne, dziwaczne, nieskore do wzruszeń, nieszczęśliwe, antyspołeczne, bez wglądu w siebie, z urojeniami prześladowczymi". Psychotyk, to "człowiek samotny, nie zważający na ludzi, często sprawiający trudności, nigdzie nie zadomowiony.

• EKSTRAWERSJA- w przeciwieństwie do introwersji, składa się z następujących cech: towarzyskość, aktywność, poszukiwanie doznań.

• NEUROTYCZNOŚĆ- cecha osobowości polegającą na silnym niezrównoważeniu emocjonalnym o charakterze nerwicowym, niskiej odporności na stres, skłonności do popadania w stany lękowe. Przeciwieństwem neurotyczności jest równowaga emocjonalna. cechy: lęk, przygnębienie, niska samoocena, napięcie.

---