BĘDZIN

INFORMACJE OGÓLNE

Będzin, stolica powiatu będzińskiego, jest jego centrum administracyjnym, gospodarczym

i kulturowym o zasięgu ponadlokalnym z bogatą tradycją historyczną. Lokalizację miasta przedstawiono na rys.

Miasto graniczy od północy z Psarami, od wschodu z Dąbrową Górniczą,
od południa z Sosnowcem, od południa i południowego zachodu z Czeladzią, a od zachodu
z Siemianowicami Śląskimi i Wojkowicami (fig. 1). Zajmuje powierzchnię 37,5 km2.

W 2007 r. miasto liczyło 57,4 tys. mieszkańców, a w ciągu ostatnich lat liczba ta oscylowała

pomiędzy 57 a 61 tys.

Geometryczny środek miasta opisują współrzędne: 19o07'23” E i 50o20'09” N (www.um.bedzin.

pl) W strukturze użytkowania dominują tereny zurbanizowane (42,7%) i rolnicze (aktualnie

36,5%, w 1997 r. 47,5%). Tereny przemysłowe zajmują 5,8% powierzchni miasta, tereny

przeznaczone pod transport - 9,9%, a lasy - 5,1%.

Działalność gospodarczą prowadzi ponad 14,5 tys. podmiotów, w większości małych i średnich

przedsiębiorstw typu handlowego i usługowego. W latach 90. XX wieku nastąpiły zmiany

restrukturyzacyjne w przemyśle, m.in. zlikwidowano górnictwo węgla kamiennego i przemysł

cementowy. Obecnie działalność produkcyjna zakładów przemysłowych związana jest z szeroko

pojętym przetwórstwem przemysłowym, z dominującą rolą sektora energetycznego. Głównymi

zakładami przemysłowymi są: PKE S.A. Elektrownia Łagisza, Elektrociepłownia Będzin S.A.,

Huta Będzin S.A., Będziński Zakład Elektroenergetyczny, Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów

i Kanalizacji Sp. z o.o., PTHU Interpromex Sp. z o.o. Zgodnie z ogólnokrajowym trendem
w gospodarce Będzina sukcesywnie wzrasta udział małych i średnich przedsiębiorstw.

Zanikanie funkcji Będzina jako ośrodka wielkoprzemysłowego wiąże się ze zmianą wizji rozwoju miasta, które docelowo spełniać ma rolę nowoczesnego ośrodka logistycznego, kulturowego
i turystycznego.

Na terenach rolniczych dominuje uprawa żyta i pszenicy.

Przez Będzin przebiegają ważne szlaki komunikacyjne kolejowe i drogowe: Katowice-Warszawa

i Wrocław-Kraków. Występują tu obszary chronionego krajobrazu: Góra Zamkowa

(6,7 ha, wzgórze z zamkiem i parkiem), Góra św. Doroty (147,3 ha, obejmująca zarośla śródpolne

zwane czyżniami oraz pozostałości muraw kserotermicznych), Las Grodziecki (149,3 ha).

CHARAKTERYSTYKA WARUNKÓW ŚRODOWISKOWYCH

Geomorfologia

Będzin leży na obszarze prowincji Śląsko-Krakowskiej, makroregionu Wyżyna Śląska, mezoregionu

Wyżyna Katowicka. Wyżyna Katowicka jest środkową częścią Wyżyny Śląskiej. Charakteryzuje się zróżnicowaną rzeźbą, w której dominują pagóry i garby o spłaszczonych wierzchowinach, rozdzielone obniżeniem Kotliny Dąbrowskiej z Doliną Czarnej Przemszy i jej dopływami.

Będzin położony jest na pograniczu kilku regionów Wyżyny Katowickiej: Płaskowyżu Bytomsko-

Katowickiego (240-260 m n.p.m.), Kotliny Mysłowickiej nad Przemszą i Wysoczyzny Dąbrowskiej

(ponad 300 m n.p.m.). Najwyższym punktem miasta jest Góra św. Doroty (381 m n.p.m.).

Naturalna rzeźba terenu jest w obszarze miasta częściowo przekształcona poprzez wyrobiska

po powierzchniowej eksploatacji surowców (Warpie, Łagisza, Grodziec) oraz składowiska

odpadów: zrekultywowane zwałowisko Brzozowica, składowisko żużlopopiołów Elektrowni

Łagisza, wysypisko odpadów komunalnych przy ul. Kijowskiej, dzikie wysypiska odpadów

komunalnych w wyrobiskach (np. Warpie).

Przez Płaskowyż Bytomsko-Katowicki przechodzi główny dział wodny Polski, oddzielający

dorzecza Wisły i Odry. Będzin położony jest w całości w dorzeczu Wisły (zlewnia Czarnej

Przemszy). Miasto odwadniają dwie główne rzeki: Czarna Przemsza wraz z potokami Psarski,

Łagiski (Gliniecki), Zagórski i Pogoria oraz Brynica z potokiem Wielonka. System mniejszych

cieków i rowów rozdziela wododziały z kierunkiem spływu wód z części wschodniej i środkowowschodniej miasta do Czarnej Przemszy, a z części zachodniej do Brynicy.

Na obszarze Będzina układ sieci rzecznej jest asymetryczny, dendryczny. Długość Czarnej

Przemszy w granicach miasta wynosi około 12 km. Rzeka płynie w korycie kamienno-betonowym,

uregulowanym, obwałowanym. Na długości 200 m w okolicach OSiR-u (skrzyżowanie

ulic Piłsudskiego i 11-go Listopada) koryto rzeki jest przykryte. Część gminy jest odwadniana

również przez Brynicę oraz potok Wielonka (w partii ujściowej). Brynica przepływa przez Grodziec

w km 13+500 - 14+200. Na całym odcinku w granicach gminy koryto rzeki jest obudowane,

uszczelnione i obwałowane (Intereko, 2007).

Przy ul. Leśnej, w obszarze chronionego krajobrazu, występują dwa niewielkie stawy.

Na terenie miasta i gminy stosunki wodne uległy bardzo dużym przekształceniom antropogenicznym,

polegających na zmianie powierzchniowej sieci hydrograficznej (przełożenia cieków,

regulacja rzek, szczelna zabudowa koryt), utrudnieniu spływu powierzchniowego na terenach

osiadań górniczych z jednoczesnym wzrostem dopływu wód podziemnych do zalewisk w nieckach

osiadania, zmiany lub braku więzi hydraulicznej warstwy wodonośnej z rzekami, wzroście

ilości wód obcych (ścieków) w rzeczywistym odpływie rzecznym, wzroście retencji powierzchniowej

w wyniku powstawania zbiorników wodnych, zalewisk i podmokłości w nieckach osiadania

oraz złym stanie jakości wód powierzchniowych (Ekspertyza..., 1999).

CHARAKTERYSTYKA WARUNKÓW HYDROGEOLOGICZNYCH

Charakterystyka poziomów wodonośnych zwykłych wód podziemnych

Według regionalizacji hydrogeologicznej zwykłych wód podziemnych obszar Będzina

położony jest w makroregionie centralnym, regionie XII śląsko-krakowskim (Paczyński red.,

1993, 1995). Występują tu poziomy wodonośne związane z utworami czwartorzędu, triasu

i karbonu.

Zaopatrzenie miasta w wodę

Będzin zaopatruje się w wodę z własnych ujęć wód podziemnych, eksploatowanych przez Miejskie

Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o., oraz z ujęć eksploatowanych przez Górnośląskie

Przedsiębiorstwo Wodociągów w Katowicach. Własne ujęcia wód podziemnych to Małobądz

B-1, Małobądz B-2 oraz Rozkówka, z których pochodzi 44% dostarczanej odbiorcom wody (http://

www.mpwik.bedzin.mht). Pozostałe 56% pochodzi z GPW w Katowicach, którego stacja uzdatniania

wody w Będzinie ma do dyspozycji dwa niezależne brzegowe ujęcia na Czarnej Przemszy. Z ujęcia

woda rurociągiem grawitacyjnie dopływa do zbiornika czerpalnego pompowni I stopnia. Następnie

woda poddawana jest uzdatnianiu i dezynfekcji. Ze zbiorników wody czystej woda przez pompownię

II stopnia podawana jest do rurociągów magistralnych (www.gpw.katowice.pl).

Inwestycje

W gminie realizowanych jest wiele różnorodnych inwestycji. Tereny w północnej części Będzina w obszarze określonym granicami administracyjnymi z miastem Wojkowice i gminą Psary, drogą DK 1 oraz północną granicą zainwestowania Grodźca przeznaczono na cele rekreacyjno- sportowo - edukacyjne o znaczeniu regionalnym o programie do sprecyzowania w stosownym opracowaniu programowo - planistycznym. Podstawowymi uwarunkowaniami zagospodarowania obszaru są:
-zachowanie i wzbogacenie walorów przyrodniczych obszaru (dolesienia),
-zachowanie i wykorzystanie cennych walorów turystycznych punktów i ciągów widokowych spod szczytu góry św. Doroty oraz z drogi DK 1 na górę św. Doroty,
-wykluczenie inwestycji nie związanych ze wskazywaną funkcją obszaru,
-ochrona prawna w formie obszaru chronionego krajobrazu.
W mieści Będzin wydzielono kilka stref inwestowania o różnej charakterystyce funkcjonalnej, uwarunkowaniach inwestycyjnych oraz potrzebnym zakresie i tempie rozwoju sieci transportowej:
Obszar tworzonej strefy inwestowania "Park rolno - przemysłowy".
Obszar Warpia i "Kampusu Uniwersyteckiego" leżącego na pograniczu Sosnowca i   Będzina.
Obszar Śródmieścia i Centrum miasta.

Gmina Będzin planuje w najbliższym czasie podjęcie nowych inwestycji mających na celu poprawę infrastruktury, rozwój przedsiębiorczości a w efekcie zmniejszenie bezrobocia oraz wzrost zamożności gminy i jej mieszkańców. W tym celu wyznaczono wiele nowych, atrakcyjnych terenów inwestycyjnych.

40 miejsc warte zwiedzenia

Lochy Wzgórza Zamkowego

Willa Solvay

Pomnik Bohaterów Getta Będzińskiego

Dom Wójta ul. Plac Kazimierza

Kościół pw. św. Katarzyny w Będzinie-Grodźcu

Kościół Św. Trójcy

Ochotnicza Straż Pożarna przy ul. Modrzejowskiej

Kościół filialny pw. św. Doroty w Będzinie-Grodźcu

Kościół cmentarny św. Tomasza z Cautenbury

Pomnik poświęcony ,,Bojownikom o wolność” ul. Sączewskiego

Kolumna - Jan III Sobieski

Pomnik poświęcony „Poległym za Wolną Polskę”

Zamek gotycki z XIV wieku w Będzinie

Zespół pałacowo - parkowy w Będzinie

Teatr Dzieci Zagłębia

Zespół zabudowy byłej Cementowni 'Grodziec"

Willa Ciechanowskich - Dom Pomocy Społecznej w Będzinie - Grodźcu

Zespół zabudowy byłej KWK ,,Grodziec” ul. Barlickiego

Obelisk Łagisza

Synagoga Mizrachi

Pomnik upamiętniający spalenie synagogi

Tablica Pamięci

Cmentarz Żydowski - Wzgórze Zamkowe

Kapliczka

Obelisk

Figura

Pomnik WP

Hale targowe

Mury miejskie z XIV wieku

Cmentarz

Wzgórze Zamkowe to jedno z najatrakcyjniejszych miejsc w Będzinie. Zlokalizowane są tutaj obiekty dziedzictwa naszego miasta - średniowieczny zamek, stare grodzisko z okresu kultury łużyckiej, kościół p. w. Świętej Trójcy, cmentarz katolicki i żydowski. Atrakcyjność Wzgórza wynika przede wszystkim z jego walorów kulturowych i przyrodniczych. Obiektem, który może być jedną z przewag konkurencyjnych Będzina w stosunku do innych miast województwa śląskiego są podziemia będzińskie. Podziemia zlokalizowane są pod zabudowaniami i ulicami Wzgórza Zamkowego. Powstały w czasie II wojny światowej, wykorzystując w części naturalne chodniki i komnaty, jednak cel ich budowy do tej pory nie jest znany.

Kultura i sztuka

TEATR DZIECI ZAGŁĘBIA 42- 500 BĘDZIN ul. TEATRALNA 4

TEATR LALKI I AKTORA "ARENA"
  ZAWODOWA SCENA STUDYJNA
42- 500 BĘDZIN ul. MODRZEJOWSKA 87

TEATR WIELKIE KOŁO 42-506 BĘDZIN ul. LIMANOWSKIEGO 15

Zamek, ul. Zamkowa 1

Pałac, ul. Świerczewskiego 15

Baza Noclegowa

Dom Turysty - OSiR Będzin 42-500 Będzin, ul. Sportowa 4a

CUMULUS*** ul. Sportowa 3 42-500 Będzin

HOTEL "SKARBOWIEC" ** ul. I Armii Wojska Polskiego 1 42-500 Będzin

Hotel - Restauracja "ALLEGRI" ul. Żeromskiego 11 42-500 Będzin

ANALIZA SWOT BĘDZINA

Mocne strony powiatu 1. Korzystne położenie, umożliwiające szybkie polaczenie komunikacyjne ze stolica województwa i centrum kraju. 2. Dobrze rozwinięta i zorganizowana infrastruktura szkolnictwa. 3. Atrakcyjne tereny wypoczynkowe - kompleksy leśne, zbiorniki wodne, szlaki turystyczne. 4. Duży potencjał gospodarczy i wytwórczy. 5. Zróżnicowana struktura branżowa i własnościowa. 6. Wysoki poziom infrastruktury handlowej. 7. Duża aktywność mieszkańców w zakresie własnej działalności gospodarczej. 8. Wysokie walory historyczne i kulturowe o znaczeniu ponadlokalnym. 9. Atrakcyjność inwestycyjna związana z dogodnym położeniem oraz wolnymi terenami do zagospodarowania

Szanse rozwoju powiatu 1. Wzrost zapotrzebowania na usługi edukacyjne, dostosowujące profil kształcenia do potrzeb rynku pracy. 2. Podnoszący sie poziom świadomości ekologicznej społeczeństwa. 3. Zwiększający sie popyt na usługi turystyczno - rekreacyjne. 4. Restrukturyzacja przemysłu. 5. Tworzenie na szczeblu państwowym instrumentów polityki regionalnej. 6. Integracja z Unia Europejska, stwarzająca mo6liwosci pozyskania środków z funduszy strukturalnych.19 7. Tworzenie możliwości ubiegania sie o normy jakościowe w standardach UE.20 8. Postępujące procesy prywatyzacyjne. 9. Powstawanie podmiotów gospodarczych o silnej orientacji innowacyjno technologicznej 10. Tworzenie lokalnych rynków hurtowych.

Słabe strony powiatu 1. Niedostateczny rozwój infrastruktury technicznej, zwłaszcza telekomunikacji i dróg. 2. Wysoki wskaźnik bezrobocia i słabe generowanie nowych miejsc pracy. 3. Niekorzystne tendencje demograficzne. 4. Brak centrum edukacyjnego na poziomie wyższym. 5. Brak „lokomotyw” gospodarczych, wyznaczających tempo i kierunki rozwoju.

Zagrożenia rozwoju powiatu 1. Niedoszacowanie budżetu powiatu, uniemożliwiające właściwe wykonywanie ustawowych zadań. 2. Brak wyposażenia powiatu w majątek własny, który mógłby Stanowic istotne źródło jego dochodów. 3. Niski udział budżetu państwa w restrukturyzacji technologicznej i społecznej. 4. Niedostateczny poziom działań osłonowych dla osób, które utraciły prace

---