ZAGADNIENIA Z MAKROSTRUKTU SPOŁECZNYCH 2009/2010

I DYNAMIKA ZBIOROWOŚCI. ZACHOWANIE A DZIAŁANIE ZBIOROWE

1.Zachowanie zbiorowe - gdy wielu ludzi działa w pojedynkę, na własną rękę, ale w bliskości przestrzennej z innymi, w tych samych warunkach sytuacyjnych, co prowadzi do modyfikacji zachowania każdego z nich w kierunku opisywanym przez ,,psychologię tłumów''

Działanie zbiorowe (max weber) (collective action)

Działanie	Zachowanie
Długotrwałe	krótkotrwałe
Racjonalne(celowe)	Nieracjonalny charakter
Zorganizowane( uzgodnione)	niezorganizowane

2.działanie masowe:

-suma indywidualnych działań

- racjonalnosc indywidualna

DZIAŁANIA MASOWE (wielość i równoczesność) - gdy wielu ludzi, w podobnym czasie, ale osobno i dla indywidualnych celów, podejmuje podobne działania, które przynoszą zagregowane i skumulowane skutki wykraczające poza zakres prywatny i jednostkowy, a uzyskujące znaczenie ogólnospołeczne

Przykład: wyż/ niż demograficzny ( ludzie robią dzieci dla siebie nie myślą przy tym, że będzie to miało swego rodzaju globalne konsekwencje

3. schemat wartości dodanej Neila Smelsera:

Cel: ma wyjaśniac konkretne epizody zachowań społecznych

UWAGA! WAŻNA JEST KOLEJNOŚC

1. SPRZYJAJĄCY KONTEKST STRUKTUALNY ( ogólne cechy struktury społecznej, które mogą np. sprzyjac jakims napięciom)

2. NAPIĘCIE STRUKTURALNE( sprzecznnosc w strukturze, np. dyskryminacja)

3. UOGÓLNIONE PRZEKONANIA(psychologiczna gotowośc do działania, mit mobilizujący, zdefiniowanie wroga i przekonanie o możliwości zmiany )

4. ZDARZENIE INICJUJĄCE( wcześniejsze etapy już zaszły (te 3 wyżej), dlatego zdarzenie zostaje zauważone, niejako potwierdza to co zostało wczesniej już zdefiniowane na poziomie „gdybań”. Np. Rosa Parks ( dyskryminacja, usiadła na miejscu tylko dla białych( a była czarnoskóra) i została wyproszona)

5. MOBILIZACJA UCZESTNIKÓW DZIAŁANIA (chyba jasne)

6. KONTROLA SPOŁECZNA ( ma na celu osłabienie i wyeliminowanie danego zachowania)

4. Pan BLUMER i jego 4 elementarne formy zbiorowości:

- TŁUM (duża zbiorowość ludzi, którzy znaleźli się w bezpośrednim kontakcie przestrzennym i reagują spontanicznie, bezrefleksyjnie i naśladowczo na wspólne bodźce i na współobecność innych)

-PUBLICZNOŚC( tworzy się wokół określonej kwestii społecznej, jest podzielona wg stosunku do tej kwestii, cechuje ją zaangażowanie w dyskusje)

-MASA( heterogamiczny zbiór jednostek, które nie wchodzą ze sobą w interakcje i nie tworzą jedności, w masie każdy jest aktywny indywidualnie)

-RUCH ( kolektywne przedsięwzięcie mające na celu ustanowienie nowego porządku społecznego, rozwija się od form spontanicznych do zorganizowanych)

4. Wymień i krótko omów elementarne formy zbiorowości wyróżnione przez Herberta Blumera.

Rozwijają się one w sytuacjach, które nie są do końca zdefiniowane. Coś nowego wobec którego Ne wiadomo do końca jak się odnieść.

Tłum- depersonalizacja jednostki, poczucie niezwyciężonej potęgi, anonimowość, zaraźliwość, podatność na sugestię. Punktem wyjściowym tłumu jest wspólna przestrzeń i ta sama sytuacja. Zgromadzenie znacznej liczby ludzi zachowujących się podobnie, podejmujących działania w swojej współobecności „równolegle” do siebie.

Publiczność- nie ma fizycznego kontaktu, ale łączy ludzi podobna myśl, świadomość że inni też tak myślą. Skupia się wokół kwestii dyskusyjnych np. aborcja.

5. Scharakteryzuj zjawisko tłumu.

Zgromadzenie znacznej liczby zachowujących się podobnie, podejmujących działania w swojej współobecności „równolegle” do siebie. W tłumie jednostki działają bardziej emocjonalnie, bezkrytycznie, bezrefleksyjnie, spontanicznie, zawieszając wszelkie kalkulacje i myślenie racjonalne. Ich działanie ma charakter ekspresyjny, a nie celowy. Ludzie zawieszają normalne reguły moralne i obyczajowe; łatwo ulegają sugestiom i naciskom demagogów; naśladują zachowania innych

6. Wymień i krótko omów cztery typy tłumów wyróżnione przez Herberta Blumera.

 tłum przypadkowy charakteryzuje się słabą interakcją pomiędzy uczestnikami lub wręcz jej brakiem. Są to jednostki, które przyciągnęło jakieś (często przypadkowe) wydarzenie. Przykładem takiego tłumu są osoby przyglądające się wypadkom czy też osoby zgromadzone wokół stoiska w hipermarkecie.

 Tłum konwencjonalny to jednostki zebrane w jakimś celu, który to cel jest jednak osiągany przez każdą z nich z osobna. Przykładem takiego tłumu są pasażerowie na przystanku, lub widzowie w kinie. Tłum konwencjonalny czasem nazywany jest publicznością. Publiczność charakteryzuje to, że zdania na temat osiąganego celu mogą być różne.

 Tłum ekspresyjny to taki, w którym szczególną rolę ma jakiś ładunek emocjonalny i na nim oparta jest interakcja. Przykładem takiego tłumu są uczestnicy karnawału w Rio, parady miłości w Berlinie czy zabaw sylwestrowych na rynkach miast. Publiczność na koncertach rockowych często ma cechy tłumu ekspresyjnego. Tłum taki może przejawiać zachowania normalnie niedopuszczalne.

 Tłum aktywny jest nastawiony na działalność niszczycielską, której celem jest rozładowanie emocji lub zniszczenie jakiegoś zła czy przeciwnika. Przykładem takiego tłumu są agresywni kibice na meczach piłkarskich.

6. TYPY TŁUMÓW WG BLUMERA

- PRZYPADKOWY ( chwilowe zainteresowanie jakimś zdarzeniem)

-KONWENCJONALNY( zachowanie wg społecznie przyjętych norm i zasad np. stadion )

-EKSPRESYWNY( „tańczący”, celem jest ekspresja wyrażana rytmicznym ruchem ciała, np. rytuał religijny, karnawał)

-AKTYWNY( aktywnośc ukierunkowana na określony cel)

7. SYNDROM „PASAŻERA NA GAPĘ”

• powstrzymywanie się od wspierania działań zbiorowych zmierzających do zdobycia dóbr publicznych, oparte na egoistycznie racjonalnej kalkulacji, w myśl której ryzyko działania jest nieopłacalne, gdy wywalczenie tych dóbr przez innych i tak przyniesie równe korzyści także biernym, jednym ze sposobów rozwiązywania problemu pasażera na gapę jest tworzenie podgrup, gdzie kontrola społeczna jest większa, co zapobiega tworzeniu się freeriderów. 

II. Ruchy społeczne jako siły zmiany

1. Wymień i krótko omów podstawowe cechy definicyjne ruchu społecznego

Ruch społeczny składa się z:

1. zbiorowość ludzi działających razem

2. wspólny cel działania zbiorowego - zmiana ich społeczeństwa definiowana przez uczestników w podobny sposób

3. zbiorowość jest relatywnie rozproszona z niskim poziomem organizacji formalnej

4. działanie charakteryzuje relatywnie wysoki poziom spontaniczności, przyjmują niezinstytucjonalizowane, niekonwencjonalne formy

Ruchy społeczne to luźno zorganizowane zbiorowości działające wspólnie w niezinstytucjonalizowany sposób w celu wytworzenia zmiany w ich społeczeństwie

• interakcyjność - zawierają w sobie relacje między uczestnikami ruchu społecznego (kontakty bezpośrednie i pośrednie) kształtujące poczucie przynależności, wspólnoty; kontakty hierarchiczne, pionowe (relacje przywódca - uczestnicy); kontakty między uczestnikami a społeczeństwem, władzą bądź innymi ruchami społecznymi.

• Orientacja na zmianę społeczną - dążenie do przebudowy porządku społecznego, które mogą przybierać formy rewolucyjne bądź ewolucyjne; mogą mieć na celu regres lub progres (np. ruch ekologiczny dąży do zarówno do rozpowszechnienia naturalnych sposobów uprawy ziemi, a jednocześnie do optymalnego wykorzystania osiągnięć technologicznych).

• Organizacja - ruch zinstytucjonalizowany aby zachować charakter ruchu społecznego musi umożliwić wysoki poziom interakcji swych uczestników, musi zawierać elementy niesformalizowane (np. gr. nieformalne); sieć organizacyjna ruchu powinna być odpowiednio luźna i elastyczna - z dominacją więzi poziomych, musi trwac aktywny przepływ uczestników w strukturach sformalizowanych; ważne jest utrzymanie odpowiedniej proporcji pomiędzy elementem strukturalnym a dynamicznym ruchu.

• Wspólny cel, program aktywności,

• wspólnota opinii - nabiera formę rozbudowanej ideologii; wspólnota myślenia przejawia się przez cały okres funkcjonowania ruchu

• Spontaniczność - ruch tworzy się poprzez spontaniczne działania zbiorowe i w trakcie swego rozwoju nabiera różnych cech organizacyjnych; podkreślenie dominującej roli zaimprowizowanych, nieplanowanych działań spontanicznych w zdecentralizowanych strukturach ruchów społecznych.

• kreatywność

• Samoświadomość wspólnych celów, działań uczestników, zadań, poglądów, wartości - musi nastąpić proces przemiany tożsamości jednostek, w którym zbiorowość pojedynczych ludzi zaczyna myśleć kolektywnie, społecznie, zaczyna myśleć o sobie jako o grupie, może wspólnie działać. Wytwarza się poczucie solidarności grupowej - „kultura solidarności grupowej”. Zachowania pojedynczych ludzi nabierają wspólnotowego charakteru.

• Inność - podkreślenie odmienności poglądów, ideologii, metod działania; związana ze zmianą społeczną. Innośc wyraża siłę poszukiwania, pewien dynamiczny potencjał dążenia do zmieniania rzeczywistości, do innowacyjności tkwiący w ruchu społecznym. Nie tylko formy działań ruchu mogą być inne, ale też cele ruchu

• Nieformalne

• Więzi sieciowe - nie koniecznie hierarchiczne

• Inkluzywność - pozyskanie jak największej liczby sympatyków

2.Główne szkoły teoretyczne w socjologii ruchów społecznych:

I- Teoria zachowań zbiorowych

-reakcje psychologiczne, działania symboliczne, deprywacja, alienacja

-ma 2 podejścia:

mikrosymbolicznego interakcjonizmu gdzie przedstawicielami są:

H. Blumer(procesy wyłaniania się norm, społeczne uczenie się uczestników ruchu, kształtowanie zbiorowej woli i tożsamości ruchu przez spontaniczne interakcje o symbolicznym charakterze, *esplit de cors-poczucie przynależności do ruchu ) Turner, Killan (koncentracja na działaniach symbolicznych, normotwórczych i więziotwórczych)

makrostrukturalnego funkcjonalizmu gdzie ruch społeczny wyjaśniany w kategoriach „napięć”, które powodują występowanie „szeregu psychologicznych objawów nieracjonalności” oraz rozwoju różnych segmentów społeczeństwa w procesie modernizacji. Tu prekursorem jest Smelser (wyróżnił 6 aspektów sytuacji społ. Wpływających na powstawanie i rozwój ruchu społ., zachowania zbiorowe jako spontaniczne reakcje na strukturalne napięcia społ.)

• w skrócie można napisać tak: ta teoria głosi, że zachowania zbiorowe powstają z frustracji, psychologicznych dysproporcji, z napięć strukturalnych, z normatywnego rozluźnienia, wytworzenia nowych norm społecznych, ekspresji stanów emocjonalnych.

• Prekursorzy: H. Blumem, Turner, Killan, Smelser

II- Teoria mobilizacji zasobów

Przyczyny: konflikt interesów i próba ich realizowania, warunek mobilizowania zasobów, by osiągnąć cele ruchu, zasoby są mobilizowane przez profesjonalnych profesjonalnych menagerów

Najważniejsi w tym ruchu są: uczestnicy- beneficjenci, uczestnicy- zorganizowani oraz bezinteresowni zwolennicy, którzy dostarczają zasobów, by podnieść ich aktywność trzeba dążyć do ich zmobilizowania

Przedstawiciele: Bert Klandermaus, Sidney, Tarrow, Jo Frejman, John McCarthy, Mayer Zald

4 kluczowe elementy: agregacja i przepływ zasobów, analiza kosztów i zysków partycypacji w ruchu, organizacja, szanse sukcesu

III- Teoria nowych ruchów społecznych

Jest odpowiedzią na ekspansję państwa i rynku. Do innych przyczyn należą: zagrożenia związane z rozwojem cywilizacyjnym, kryzys państwa dobrobytu, deficyt samoreprezentacji (pewne grupy nie mogą wyposażać się instytucjonalnie), dezaktualizacja konfliktu klasowego- struktura zatrudnienia nie jest już tak klarowna, pojawiają się nowe formy działalności, wzrost poziomu życia, robotnicy zostali włączeni w strukturę w procesie decyzyjnym- wiąże się to z silną pozycją związków społ., niezadowolenie z konsumpcyjnego stylu życia

- ruchy te angażują grupy nieformalne, wspólnoty alternatywnego stylu zycia, klasa średnia dysponująca większą ilością czasu wolnego

- działalność w strefie polityki nieinstytucjonalnej (Claus Offe)

-podważają dominujące wzory kultury, dominuje tu innowacyjność

-nacisk położony na problemy uniwersalne- bezpośrednio nie dotyczące uczestników ruchu

*J. Burnham- rewolucja menagerów- zarządzanie przedsiębiorstwem jest ważniejsze niż jego posiadanie

Prekursorzy: Claus Offe, J. Burnham, Alberto Melucci (wymiar symboliczno-kulturowy)

3.Przedstaw genezę nowych ruchów społecznych.

Genezę nowych ruchów społecznych upatruje się w następstwie procesów modernizacyjnych:

• rozwoju nowoczesnego technologii; wzrost znaczenia informacji i nowych form komunikowania

• uzyskanie odpowiedniego poziomu zaspokojenia podstawowych potrzeb w skali masowej

• upowszechnienie wykształcenia, promującego samodzielną refleksję, krytycyzm, poczucie odpowiedzialności, przywiązanie do wartości demokratycznych

4. Porównaj kategorie starych i nowych ruchów społecznych wskazując na 3 różniące kryteria

	Stare ruchy społeczne (ruchy klasowe)	Nowe ruchy społeczne (kulturowe; polityczno-kulturowe)
Problemy/kwestie	Problemy materialno - bytowe; Wolność i bezpieczeństwo prywatnej konsumpcji i awansu materialnego Wzrost gospodarczy i dystrybucja dóbr Bezpieczeństwo grup i społeczeństwa Kontrola społeczna	Problemy uniwersalne np. ruch ekologiczny, feministyczny, pacyfistyczny Autonomia jednostki i jej tożsamość w opozycji do scentralizowanej kontroli
Baza społeczna	Rekrutacja z I klasy społecznej Zainteresowania społeczno - ekonomiczne grupy działające w imię swoich partykularnych interesów	Szersze zbiorowości, przewaga klasy średniej W poprzek podziałów klasowych Różnorodność społeczeństwa Społeczno - ekonomiczne grupy działające w imieniu szerszych zbiorowości Zachowanie pokoju; ochrona środowiska naturalnego; praw jednostki; nie wyalienowanie formy pracy
Sposób organizacji	Formalne Masowe zrzeszenia delegujące reprezentacje Mocno zorganizowane Struktura hierarchiczna Pluralistyczne lub korporacyjne uzgadnianie interesów, współzawodnictwo partii politycznych; reguła większości	Nieformalność Spontaniczność Niski stopień organizacji Organizacja pozioma, sieciowa; koalicje, wspólnota Polityka protestu

III. Konflikt jako źródło zmiany społecznej.

1. Omów krótko teorię konfliktu Karola Marksa.

Karol Marks w swojej teorii za pomocą konfliktu wyjaśnia podstawowe zjawiska społeczne. Opisuje on społeczeństwo sobie współczesne jako formację burżuazyjną, drapieżny kapitalizm. Wprowadza pojęcie klasy społecznej i opisuje relacje zachodzące pomiędzy poszczególnymi klasami. Skupia się na dwóch - burżuazji i robotnikach (jednak nie znaczy to, że tylko te dwie klasy istnieją). Tylko jedna klasa jest uprzywilejowana (pod względem materialnym, konflikt ma swoje źródło w nierównym podziale środków produkcji) i przywileje te czerpie kosztem innych. Z tego względu interesy klas społecznych są przeciwstawne w stosunku do siebie - czego wynikiem jest walka klas, konflikt.

Klasy różnią się od siebie poziomem świadomości klasowej - umiejętności nazwania swoich interesów i dbania o nie. Klasa burżuazyjna jest klasą dla siebie, o wysokim poziomie świadomości klasowej. Klasa robotnicza przeciwnie, to klasa w sobie. Jej członkowie nie postrzegają siebie jako większej całości i uważają, że ich problemy są tylko ich problemami. Aby to naprawić, konieczna jest edukacja (szczególnie umiejętność czytania i pisania, co pozwoli na komunikację) i zgrabny przywódca.

2. Co odróżnia konflikt w rozumieniu Ralpha Dahrendorfa od konfliktu w sensie marksowskim? Wskaż 3 różnice.

• Źródło konfliktów nie leży w podziale środków własności, ale w zinstytucjonalizowanych stosunkach prawomocnej władzy - interesem rządzących jest utrzymanie status quo, interesem rządzonych jego zmiana.

• W sytuacji konfliktu nie zmienia się cała klasa. Z quasi-grupy (pojęcie najbliższe klasie społecznej) wyłania się grupa konfliktowa.

• W odróżnieniu od Marksa, Dahrendorf twierdzi, że zbudowanie społeczeństwa wolnego od walki o władzę i szczęśliwego z obecnego panowania jest niemożliwe.

3. Na czym polegała „rewolucja menedżerów” opisana przez Jamesa Burnhama?

W pewnym momencie doszło do wyłonienia się menedżerów jako grupy zawodowej o niezwykle szerokim spektrum działań. Właściciele firm dali im szerokie kompetencje zarządcze, z uwzględnieniem zabaw wizerunkiem przedsiębiorstwa, decydowania o skali jego działalności, zarządzania kapitałem. Nastąpiło więc oddzielenie własności od zarządzania. Zdarza się, że menedżerowie widzą kierunek rozwoju firmy zupełnie gdzie indziej, niż jej właściciele i wtedy ich celem staje się dojście do władzy. Choć w Polsce taka forma przejęcia dopiero raczkuje, to choćby na Wyspach, rocznie wykonuje się kilkaset takich zabiegów.

4. Co to jest zwierzchnictwo wg Ralpha Dahrendorfa? Czym różni się od władzy?

Zwierzchnictwo jest realnym stosunkiem podrzędności i nadrzędności w społeczeństwie. W przeciwieństwie do władzy, stanowi część struktury społecznej i pojawia się we wszystkich społeczeństwach i wszystkich warunkach historycznych.

• Zawsze jest stosunkiem nad- i podrzędności

• Element nadrzędny kontroluje element podrzędny w myśl oczekiwań społecznych za pomocą poleceń, rozkazów, zakazów etc.

• Oczekiwania te wiążą się z trwałymi pozycjami społecznymi, nie z cechami charakteru jednostki.

• Zawsze precyzyjnie określają osoby, które podlegają kontroli i określają sferę, w której jest ona dozwolona.

• Brak posłuszeństwa może być karalny.

Władza jest stosunkiem rzeczowym, jest ogólną kontrolą nad innymi, daje możliwość wykonywania własnej woli w ramach stosunków społecznych bez względu na okoliczny sprzeciw. Zwierzchnictwo zaś zakres własnej woli odpowiednio precyzuje.

5. Co to jest relatywna deprywacja? Czym różni się od deprywacji absolutnej?

Deprywacja jako taka jest stanem upośledzenia wynikającym z niezaspokojenia istotnych potrzeb jednostki. Przy czym - deprywacja relatywna odnosi się do subiektywnej oceny swojej sytuacji przez jednostkę. Może to się wiązać z utraconym wcześniej dobrym statusem materialnym, może też się nie wiązać. Chodzi o porównanie swojej sytuacji materialnej bądź to z poprzednią - o wiele lepszą, bądź to sąsiadów - o wiele lepszą. Jest to czynnik konfliktogenny. Ludzie zauważają nierówny podział dóbr i możliwość zmiany.

Deprywacja absolutna jest o wiele bardziej chujową sytuacją. To jest stan skrajnego niezaspokojenia potrzeb jednostki bez możliwości poprawy. Ot, sesja.

6. Omów funkcjonalną teorię konfliktu. (czyli teorię Cosera)

Lewis Coser skupił się na wpływie struktury społecznej na konflikt i jego konsekwencjach. Jako pierwszy zaakcentował, że konflikt może spełniać zarówno pozytywne (konsolidacja grupy), jak i negatywne (rozbicie) skutki.

Skraje typów struktury społecznej są dwa. Jeden z nich to struktura sztywna, charakteryzująca się małą (wręcz zerową) tolerancją konfliktów i brakiem jej instytucjonalizacji. Wszelkie potencjalne konflikty są tłumione, a jeśli ta sztuczka się nie uda, przebiegają w sposób gwałtowny. Konflikty w tej grupie mają skutek jak najbardziej negatywny, rozbijają ją. Jest to grupa skrajnie zintegrowana, zaś konflikt angażujący całe społeczeństwo narusza podstawy jej istnienia. Mi do głowy przychodzi PRL, a Wam?

Inny typ to struktura elastyczna, cechująca się dużą tolerancją i instytucjonalizacją konfliktu. Dochodzi w niej do wielu różnych konfliktów rozładowywanych na bieżąco. Konflikt w takiej strukturze utrwala istniejące normy i sprzyja tworzeniu nowych, tworzy też więzi społeczne pomiędzy uczestnikami konfliktu.

Coser twierdzi, że konflikt wybucha dopiero, gdy podważona zostaje prawomocność relacji. Ma to związek z deprywacją relatywną - grupy rządzone łapią się, że podział dóbr jest niesprawiedliwy i myśl zasady „No, kurwa!” zaczynają coś z tym robić.

7. Co to jest „instytucjonalny wentyl bezpieczeństwa” w teorii Lewisa Cosera? Podaj przykład.

IWB (szkoda, że nie UwB) to mechanizm, którego zadaniem jest kanalizowanie społecznego niezadowolenia przy jednoczesnym utrzymaniu status quo i poczucia bezpieczeństwa. Dostarcza subiektywnych obiektów wrogości oraz środków do rozładowania agresji, dostarcza kozłów ofiarnych, na które można przelać niezadowolenie i które można obwinić wszystkim, co się da. IWB zapobiegają modyfikacjom stosunków społecznych - to nie wina władzy, tylko tych czarnych skurwieli. Przykładem może być karnawał, wyprawiony w sytuacji niezadowolenia społecznego lub ogłoszenie np. Żydów jako winowajców wszelkiego zła na świecie.

IV REWOLUCJA DEMOKRATYCZNA W POLSCE

1. Różnica między rewolucją klasyczną, a rewolucją demokratyczną.

Rewolucja klasyczna jest szybka, gwałtowna, brutalna, (baaardzo szkodząca;)), natomiast rewolucja demokratyczna jest przede wszystkim wynegocjowana, to całościowa zmiana systemu, w kategoriach czasu świadomość, mentalność i kultura zmieniają się długo, a same reformy pojawiają się szybko.

2.Trzy fazy transformacji ustrojowej w Polsce:

I początkowa (upadek starego systemu)

-deficyt legitymizacji

-przeniesienie zaufania na kontrelitę

-ruch społeczny jako antagonistyczna relacja do władzy

II międzysystemowa (rozregulowanie normatywne)

- niejasne, płynne normy- ani stare ani nowe, dezorientacja aksjologiczna, niepewność, anomia

-demobilizacja lub instytucjonalizacja ruchu społecznego

III konsolidacji

- instytucjonalizacja nowych norm

- legitymizacja nowego systemu

- społeczeństwo obywatelskie (nieantagonistyczna relacja do władzy)

DLA PORÓWNANIA: FAZY TRANSFORMACJI:

1. Faza początkowa

• Ostry deficyt legitymizacyjny starego systemu

• Masowe wycofanie lojalności wobec instytucji i reguł gry dawnego systemu

• Pojawienie się ruchów społecznych, występujących w opozycji do władzy

2. Faza międzysystemowa

• Reguły gry są niejasne, a granica między tym co dozwolone a niedozwolone jest płynna, stare reguły gry jeszcze działają, a nowe reguły gry nie są jeszcze zdefiniowane

• Ruch społeczny zaczyna się różnicować

3. Faza konsolidacji

• Nowy system stabilizuje się

• Obowiązujące w nowym systemie reguły gry są praktycznie jedynym, dostępnym w życiu publicznym sposobem gry interesów i wartości

3.Transformacja mimetyczna.

To inaczej transformacja naśladowcza. Czyli naśladowanie wzorców zaczerpniętych z krajów rozwiniętych. (proszę kogoś o uzupełnienie)

4.KAPITALIZM POLITYCZNY

I etap(lata 1987- 1989):

• Przesuwanie kapitału z sektora „tradycyjnego”( państwowego) do „nowoczesnego” ( prywatnego)

• Procesy nieformalnej prywatyzacji części przedsiębiorstw państwowych majątek państwa był przejmowany w sposób ukryty przez podmioty prywatne

• Łączenie stanowiska dyrektora przedsiębiorstwa państwowego z pozycją właściciela spółki prywatnej

• Struktury kapitalizmu politycznego ulokowały się w sferze produkcji: było to racjonalne w warunkach głodu towarów(gospodarka niedoborów)

• „spieniężenie” władzy pracownicy administracji państwowej wchodzili do spółek prywatnych dając jako swój wkład dostęp do deficytowych surowców, półproduktów, obietnicę parasola politycznego

• Tworzenie podstaw dla zachowania uprzywilejowanego statusu aparatu: prywatyzacja majątku partii politycznych i organizacji społecznych

II etap (lata 1990-1991)

Plan stabilizacji:

• podniesienie cen, tzw. Twarde finansowanie

• wprowadzenie wewnętrznej wymienialności złotówki na dolara

• działania te zredukowały popyt, zmieniając sytuację z rynku producenta na rynek konsumenta

• przejście ze sfery produkcji do sfery handlu i obiegu pieniądza

• lokalne zyski to przede wszystkim prowizje od kapitału formowanego poza granicami

• internalizacja korzyści i eksternalizacja kosztów działalności gospodarczej

• powstanie klasy transferowej ludzie bogacący się w tej fazie; wykorzystują oni otwarcie gospodarki, niską jakość prawa, słabość struktur kontroli, brak przygotowania nowych elit politycznych oraz zatarcie granicy między interesem prywatnym i publicznym; zmniejszają oni szanse udanej transformacji ustrojowej

Skutki:

1. nasila się sprzeczność między stabilizacją ekonomiczną a transformacją

2. powstaje bogactwo ale jest ono rezultatem prowizji od kapitału formowanego poza granicami ów proces formowania przyczynia się do anarchizacji państwa i żeruje na niej

3. w polityce: wyraźne rozchodzenie się rynku i demokracji( czasem dla wprowadzenia rynku ograniczeniu ulega demokracja)

4. korupcjogennośc elity politycznej

5.PAŃSTWO KORPORACYJNE

• Rzeczywistym centrum władzy stał się aparat wykonawczy (np. organy administracji:

NBP, Ministerstwo Finansów)dominacja

• ograniczenie roli organizmów przedstawicielskich Parlamentu i partii politycznych

• Rosnące rozproszenie ośrodków decyzyjnych

• Polskie państwo korporacyjne aparat wykonawczy , przechwytujący funkcje decyzyjne i inicjatywę legislacyjną jest wypadkową 3 czynników:

- sprzeczności między szybkim umiędzynaradawianiem życia gospodarczego a lokalnym charakterem instytucji demokracji przedstawicielskiej

- napięć społecznych, towarzyszących przechodzeniu od socjalizmu do gospodarki rynkowej

- konieczności stworzenia swoistego amortyzatora, który by zapewnił ciągłość

zmian, mimo zwrotów na publicznej scenie

• 1990, 1991r. rozkład i anarchizacja państwa korporacyjnego w Polsce

- nasilenie się korupcji i afer gospodarczych

- brak sprawnie działającego systemu kontroli

- spadek zainteresowania ze strony państw zachodnich

• Państwo korporacyjne swoisty system „ władzy bez polityki”( depolityzacja i technokratyzacja rządzenia)

• Dwuznaczność prawna

• Sytuacja braku odpowiedzialności

• Zatarcie granicy między władzą ustawodawczą a wykonawczą

• Państwowy charakter państwa korporacyjnego tryb podejmowania decyzji w aparacie państwa, mniejsze zainteresowanie organizacją społeczeństwa i sposobem artykulacji jego interesów

• Autorytarny charakter państwu nadaje wymykanie się spod kontroli parlamentu oraz brak odpowiedzialności, wynikający z przechwycenia przez aparat wykonawczy decyzji, przysługującym normalnie wybieralnym elitom politycznym

• Państwo cechuje swoista ciągłość ze starym reżimem: ciągłość sposobu artykułowania interesów , a także ciągłość personalna

6. „MENTALNOŚC SOCJALISTYCZNA” („homo sovieticus”, „zniewolony umysł”)

1. Swoje piętno odciskały socjalistyczne instytucje, formy i struktury organizacyjne

• Indoktrynacja, „kontrola myślenia”, zaszczepianie w umysłach ludzi fałszywej „rzeczywistości ideologicznej”

2) Pośredni mechanizm powstawania „reakcji adaptacyjnych” lub mechanizmów obronnych, tworzonych przez ludzi jako sposoby radzenia sobie z socjalistycznymi warunkami(osadzenie form i mechanizmów adaptacyjnych w ludzkiej świadomości, trwałość realnego socjalizmu w sferze umysłu)

Sfera publiczna a sfera prywatna:

- Różne nastawienie do pracy: niedbalstwo, nieefektywność, absencja- typowe dla pracowników przedsiębiorstw państwowych, kontrastują z dyscypliną, dbałością i pracowitością przejawiana przez ludzi zatrudnionych w sektorze prywatnym

- Obszar pracy a życie osobiste: wyuczona bezradność, niechęć do podejmowania decyzji, przenoszenie odpowiedzialności, egoistyczne korzyści dominujące w publicznych instytucjach kontrastują z samodzielnością, inicjatywą, innowacyjnością, gotowością do ryzyka, altruizmem przejawianymi w relacjach z rodziną lub domem

- W środowisku fizycznym: zaniedbywanie, lekceważenie państwowej lub publicznej wspólnej własności, a troska i zainteresowanie własnością prywatną

- W obszarze aspiracji, ambicji, nadziei: konformizm, pasywizm, uległość i przeciętność w rolach publicznych(postawa „poczekamy zobaczymy”, syndrom „pasażera na gapę”, „syndrom liliputa” ludzie nie angażują się w życie publiczne, bo nie widzą realnego sposobu w jaki mogliby cokolwiek zmienić), a nastawienie na sukces, samorealizację, indywidualne osiągnięcia w życiu prywatnym

- W obszarze polityki: powszechna nieufność wobec oświadczeń publicznych, krytycyzm wobec mass mediów, sceptycyzm wobec apeli politycznych

- Władza: zarówno centralną jak i lokalną widzi się jako obce i wrogie, rząd jako arena spisków, oszustwa, cynizmu, głupoty, niekompetencji, a jednocześnie przecenia się i idealizuje prywatne koneksje, kontakty i lojalność w pracy, między przyjaciółmi, w domu

Wzory działania w społeczeństwach komunistycznych:

- różnica między tym co się głosi, a tym, jak się działa

- działania fałszywe lub pozorne niezrozumiałe działania o charakterze rytualnym, pozbawione w ogóle jakiegokolwiek wewnętrznego znaczenia lub celu.(takich zachowań wymagały też władze) np. raporty z wykonania planów produkcyjnych- przesadzone

- „pustosłowie” rozdział między tym co się mówi na forum publicznym, a tym co mówi się prywatnie

- próby przechytrzenia systemu, „wygrania z systemem”- np. poszukiwanie luk w regulacjach prawnych, powszechność postawy „łap i uciekaj!”- ludzie próbują osiągnąc cele wbrew systemowi

- niechęć do podejmowania odpowiedzialnych decyzji, „zrzucanie odpowiedzialności na innych”

- prymitywny egalitaryzm- „ wszyscy ludzie mają jednakowe żołądki”;), działania w celu uniemożliwienia innym osiągnięcia sukcesu, nadmiernych zysków

Niektóre nastroje społeczne przypominają dawny sposób myślenia i działania

Składają się one na trwające ciągle dziedzictwo realnego socjalizmu.

7.Próżnia społeczna

- brak istotnych więzi poza tymi odczuwanymi w stosunku do najbardziej skrajnych grup.

8.AKTYWNOŚĆ POMARAŃCZOWEJ ALTERNATYWY

Pod koniec lat 80. XX wieku Pomarańczowa Alternatywa „dowodzona” przez legendarnego „Majora” - Waldemara Fydrycha, stała się jedną z najciekawszych form opozycji antykomunistycznej w PRL, wyrażającą sprzeciw wobec panującej rzeczywistości, w niekonwencjonalny jak dotąd sposób, poprzez organizację ulicznych happeningów.

Inspiracją do tego typu działań stała się najprawdopodobniej działalność kontestatorska Ruchu Provo i Partii Krasnoludków w Holandii w latach 60. i 70. ub. wieku.

W drugiej połowie lat 80. Fydrych przystąpił do organizacji happeningów skierowanych do masowego odbiorcy. Pierwsze próby podejmowane we Wrocławiu cieszyły się jednak niewielkim zainteresowaniem. Dużym sukcesem, a zarazem przełomem dla kształtowania się całego ruchu, okazał się dopiero happening „Krasnale” z 1 czerwca 1987 r. prowadzony z dużym rozmachem i wyobraźnią.

„My jesteśmy krasnoludki”

Poprzedzony szeroką akcją ulotkową zgromadził kilka tysięcy osób, w większości studentów, z których znaczna część ubrana była w czerwone lub pomarańczowe czapeczki. Przechodniom rozdawano cukierki, śpiewano piosenki w rodzaju „My jesteśmy krasnoludki” itp. W pewnym momencie do akcji wkroczyli funkcjonariusze MO. Happening ukazał jednak w pełni bezradność służb porządkowych, które nie były w stanie zapanować nad pokojową, opartą na grotesce i absurdzie akcją Fydrycha. Próba zaprowadzenia porządku przynosiła wręcz odwrotne skutki. Widok milicjantów wyłapujących osoby w czapkach krasnali wywoływał przede wszystkim uśmiech na twarzach wrocławian.

W kolejnych miesiącach happeningi Pomarańczowej Alternatywy stały się stałym elementem Wrocławia, a udział w nich w pewnych kręgach (zwłaszcza studenckich) należał wręcz do dobrego obyczaju. Największe akcje poprzedzone były długimi i starannymi przygotowania. Głównymi pomysłodawcami większości z nich byli obok „Majora” Wiesław Cupała, Krzysztof Jakubczak i Robert Jezierski. Happeningi przyciągały swą pomysłowością i poczuciem humoru (np. „Precz z U-Pałami” 1 VII 1988 r., „Karnawał RIO-botniczy” 16 II 1988 r.), często dotykały konkretnych problemów (np. brak na rynku artykułów higienicznych), jak również w dużym stopniu nastawione były na ośmieszenie interweniujących służb porządkowych. W latach 1986 - 1989 w centrum Wrocławia zorganizowano blisko 30 happeningów. Poza Wrocławiem do najsilniejszych ośrodków Pomarańczowej Alternatywy należały Łódź (Krzysztof Skiba, Jacek Jędrzejczak) i Warszawa (Wojciech Sobolewski, Rafał Szymczak), gdzie zorganizowano po kilkanaście happeningów. Na mniejszą skalę podobne akcje organizowano w Trójmieście, Poznaniu i Lublinie.

Od maja 1988 roku interwencje MO stawały się coraz rzadsze, co paradoksalnie przyczyniło się do osłabienia oddziaływania Pomarańczowej Alternatywy, której inicjatywy wzbudzały coraz mniejsze zainteresowanie. Okazało się, że bez udziału służb porządkowych znacznie spadła atrakcyjność i widowiskowość happeningów. Z drugiej strony społeczność wrocławska powoli zaczynała się przyzwyczajać do stałej obecności Pomarańczowej Alternatywy na ulicach miasta i w naturalny sposób zainteresowanie jej akcjami było mniejsze niż na początku. Ponadto niektóre z pomysłów happenerów zaczęły wywoływać kontrowersje w części środowisk opozycyjnych Wrocławia. Tak było na przykład po happeningu organizowanym w siódmą rocznicę stanu wojennego 12 grudnia 1988 roku, gdy na jednym z transparentów umieszczono nawiązujący do tragedii w kopalni Wujek napis: „Pomścimy Wujka i ciocię”.

Kulminacyjnym punktem represji wymierzonych w Pomarańczową Alternatywę było aresztowanie Fydrycha podczas happeningu 8 marca 1988 r. i skazanie go na 60 dni aresztu „za wywołanie zbiegowiska i niepokoju społecznego”. Ostatecznie zwolniono go już po trzech tygodniach.

V. Nierówność społeczna stratyfikacja społeczna

1. Porównaj kategorie zróżnicowania i nierówności społecznej (nie jest to zrobione rewelacyjne)

Zróżnicowanie:

• Jest kategorią nadrzędną w stosunku do nierówności

• Rozumiane jako proces jest wyłanianiem się nowych podziałów i ról

• jest podstawowym aspektem każdej struktury społecznej

• jego funkcją jest kreowanie strukturalnych ram dla identyfikacji, poczucia tożsamości i zakorzenienia w zbiorowościach związanych wspólnotą duchową, takich jak rodzina czy naród

• związane jest z wielością ról

• związane jest z podziałem pracy

• nie podlega ocenie

Nierówność społeczna:

• Jest formą zróżnicowania, która występuje w postaci hierarchii pozycji i zasobów, takich jak władz, dochody, prestiż czy dobra kulturowe

• Zawiera element oceny

Trzy modele nierówności

• Model równości wobec prawa

• Równości szans

• równości warunków

2. Co to jest stratyfikacja? przedstaw dwa ujęcia- statyczne i dynamiczne.

Stratyfikacja- zinstytucjonalizowana forma nierówności występująca w postaci rankingu, lub też ujmując bardziej plastycznie, nierówność zakrzepła w postaci hierarchii.

Inaczej:

Stratyfikacja- ustrukturyzowany ranking całych grup ludzi, który podtrzymuje nierówną dystrybucje nagród ekonomicznych i władzy w społeczeństwie.

Ujęcie statyczne- jako „wzór” kategorii zróżnicowanych pod względem przywilejów społecznych

Ujęcie dynamiczne- jako proces wyznaczający ludziom ich miejsce w hierarchii statusu

3. Omów krótko koncepcje stratyfikacji Maxa Webera

zdaje się, że chodzi o to:

Max Weber jest prekursorem wielowymiarowego podejścia do stratyfikacji społecznej.

I wymiar KLASY

• Posiadanie czynników ekonomicznych (specjalistyczne kwalifikacje zawodowe, doświadczenie i wszelkie umiejętności znajdujące zastosowanie na rynku.)

II wymiar STANY

• Posiadanie prestiżu- estemy z jaką dany zawód jest traktowany przez społeczeństwo.

• Styl życia

III wymiar PARTIE

• Władza jako możliwość wymuszania na innych własnej woli

4.Na czym polega zjawisko monopolizacji przywilejów

Sytuacja gdy jedna grupa społeczna blokuje dostęp innych grup do przywilejów, które posiada.

5. Na czym polega zjawisko rozbieżności czynników statusu?

Sytuacja, gdy jednostka lub grupa zajmuje wysoką pozycje w jednej hierarchii nierówności i niską w innej.

6. Na czym polega „efekt Mateusza”

Zjawisko polegające na tym, ze raz zdobyte przywileje lub zasoby powiększają szanse ich dalszej akumulacji

7. Omów krótko teorie stratyfikacji funkcjonalnej

Krótko: Funkcjonaliści twierdzą, że stratyfikacja jest niezbędna aby zapewnić optymalne alokacje na różnych pozycjach w strukturze społecznej.

Trochę dłużej: Społeczeństwo jako mechanizm funkcjonujący musi w pewien sposób przydzielić swoim członkom pozycje społeczne i skłonić ich do wykonywania związanych z tymi pozycjami obowiązków. Nierówność społeczna jest nieświadomie wypracowanym sposobem, dzięki któremu społeczeństwo zapewnia sobie staranną obsadę najważniejszych pozycji przez najlepiej przygotowane osoby. Każde społeczeństwo musi różnicować ludzi ze względu na prestiż i szacunek, musi wprowadzić pewną zinstytucjonalizowaną nierówność.

8. Na czym polega mechanizm merytokratyczny i jakie są jego ograniczenia?

Merytokracja- system społeczny, w którym pozycje jednostki zależy od jej zasług, wysiłków i kompetencji.

9. Wyjaśnij pojęcie szans życiowych

Termin Maxa Webera określający możliwość ludzi w zakresie zapewnienia sobie dóbr materialnych, dogodnych warunków życia i pozytywnych doświadczeń życiowych.

VI RUCHLIWOŚĆ SPOŁECZNA I JEJ BARIERY

1. Status przypisany a status osiągany:

Status przypisany: niezależny od wysiłków jednostki, jest funkcją urodzenia (pochodzenia społecznego), nie jest przedmiotem wyboru

Status osiągany: zależny od wysiłków jednostki, jest funkcją zasług, przedmiot wyboru

2. Co to jest ruchliwość społeczna?

- gdy ludzie zmieniają pozycje społeczne, a także przynależność grupową

- gdy przemieszczają się pomiędzy pozycjami i grupami ulokowanymi na różnych szczeblach hierarchii stratyfikacyjnych: ruchliwość pionowa (bezpośrednio związana z nierównościami społecznymi), ruchliwość pozioma (przemieszczanie się ludzi w przestrzeni, np. migracje, podróże, turystyka)

3. Ruchliwość międzypokoleniowa a wewnątrzpokoleniowa:

Ruchliwość międzypokoleniowa- awans czy degradacja jednostki lub grupy w długim okresie obejmującym życie dwóch lub więcej pokoleń, np. awans edukacyjny- dziadek podstawowe, ojciec średnie, syn wyższe.

Ruchliwość wewnątrzpokoleniowa- awans czy degradacja jednostki lub grupy w toku życia jednego pokolenia

4. Kiedy struktura społeczna jest strukturą otwartą? Podaj przykład.

Społeczeństwo otwarte to takie, w którym awans jednostkowy lub grupowy jest nie tylko w szerokim zakresie możliwy, ale silnie oczekiwany i wymagany kulturowo, np. USA- nowoczesny model społeczeństwa

5.Kapitał kulturowy wg Pierre'a Bourdieu i jego znaczenie dla stratyfikacji społecznej.

Kapitał kulturowy wg P.B. jest zależny od habitusu, to normy nabyte w procesie socjalizacji, wartości, różne systemy kultury, kompetencje kulturowe w zależności od klasy.

(jakie znaczenie, to myślę, że większość coś wyduma;))

6. Teoria „krążenia elit”.

Teoria V. Pareto- procesy ruchliwości traktowane są jako mechanizm regulacji dopływu kompetentnych jednostek do klasy rządzącej, następuje wymiana jednostek między społeczeństwem, a kategorią rządzących- rekrutacja uwzględniająca zdolności przywódcze, z elity eliminuje się bierne jednostki i nieefektywne (rentierzy), a na ich miejsce wchodzą najlepsi przedstawiciele społeczeństwa , ludzie najbardziej innowacyjni, twórczy (spekulatorzy).

7. „żelazne prawo oligarchii”- stwierdza, że każda organizacja, niezależnie jak demokratyczna lub autokratyczna na początku, w końcu zawsze przekształci się w oligarchię. Prawo to zostało zaproponowane w 1911 przez niemieckiego socjologa Roberta Michelsa w książce 'Partie Polityczne'

VII Struktura klasowo- warstwowa- koncepcje teoretyczne

1. dychotomiczny schemat a gradacyjny:

Zasadnicze aspekty dychotomii klasowej:

1. rządzący i rządzeni („klasy panujące” i „klasy podporządkowane”) (stosunek władzy)

2. bogaci i biedni („klasy posiadające” i „klasy nieposiadające”) (stosunek ekonomiczny)

3. ci, na których się pracuje, i ci, którzy pracują („klasy uciskające” i „klasy uciskane”) (stosunek eksploatacji cudzej pracy)

Pszczoły i trutnie (Saint-Simon):

• pszczoły - ci którzy pracują

• trutnie - ci na których się pracuje (ci którzy nie pracują)

Przymus ekonomiczny i niewolnictwo:

• Arystoteles: podział na wolnych i niewolników

• Starożytna Grecja i Italia: podział na pana i niewolnika

• Imperium Rzymskie: podział na posiadających i nie posiadających

• Św. Augustyn, pisarze chrześcijańscy: podział na bogatych i biednych

Typy ujmowania przeciwstawieństw (dychotomii) klasowych:

1. uwydatnienie antagonistycznych stosunków w społ, stosunków gdzie jedna strona jest „na górze” druga „na dole”, jedna eksploatuje drugą, jedna rządzi druga słucha, przy czym nie zakłada się że są to dwie wielkie klasy, które przeciwstawiają się sobie jako całości

2. traktowanie całego społ jako zbiorowości o strukturze dwuwarstwowej

Dychotomiczna koncepcja struktury społ to uogólnienie na całe społeczeństwo stosunku dwuczłonowego asymetrycznego, gdzie jedna strona jest uprzywilejowana kosztem drugiej. Społeczeństwo w tej koncepcji rozpada się na dwie klasy korelatywne i przeciwstawne w ten sposób, że każdą z nich charakteryzuje stosunek każdego jej członka do osobników klasy przeciwnej.

Kryteria podziału dychotomicznego w marksistowskiej koncepcji:

• posiadanie lub nie posiadanie środków produkcji

• zatrudnianie lub nie zatrudnianie najemnej siły roboczej

• posiadanie środków produkcji, ale nie zatrudnianie siły najemnej

Dwie kategorie okoliczności sprzyjających:

• cechy struktury społ, które sprawiają że pewne społeczeństwa są obiektywnie bliższe schematu dwudzielnego niż inne. (np. w ustroju niewolniczym będzie to wielki dystans pozycji społecznej pomiędzy niewolnikami a ludnością wolna; w społ nowoczesnych jest to wysoki stopień polaryzacji ekonomicznej, współistnienie bogactwa i nędzy)

• okoliczności które sprawiają, że obraz dwudzielności struktury społ przemawia do pewnych klas społ albo sprzyja ich interesom

Warunki sprzyjające koncepcjom dychotomicznym:

1. w społeczeństwach, które charakteryzuje dotkliwe uciemiężenie lub wyzysk jednej klasy przez drugą, antagonistyczny stosunek łatwo przesłania klasie upośledzonej istnienie innych grup i innych konfliktów. Ten stosunek antagonistyczny uogólnia się na całe społeczeństwo (inne grupy o których wiadomo spychane są na margines świadomości)

2. w klasach uprzywilejowanych, gdy dominacja klasy jest mocno ustalona, a bariery są sztywne i mało przenikalne i oddzielają ją od innych warstw,, ostre przeciwstawienie własnej klasy reszcie społeczeństwa może być wyrazem dążeń do zwiększenia dystansu w stosunku do wszystkich innych klas (w tych warunkach zwiększenie dystansu prowadzi do rozszerzenia zakresu własnych przywilejów)

3. w okresach walk społecznych tendencja ujmowania istniejącego ustroju w schemat dychotomiczny, odwracania uwagi od pozycji pośrednich pomiędzy ścierającymi się grupami staje się ważnym czynnikiem propagandy ze strony tych, którym strategia walki sugeruje uwydatnienie jednej tylko linii frontu

gradacyjny:

Schemat gradacji - jest to schemat wieloczłonowy; społeczeństwo przedstawia się tutaj w postaci warstwowego układu trzech lub większej liczby klas, z których każda jest pod takim samym względem wyższa lub niższa od innych. Również tutaj każda klasa jest określana przez swój stosunek do innych klas, ale stosunek ten nie jest pojmowany jako stosunek zależności, tylko jako stosunek porządkujący.

Gradacja prosta:

• taki aspekt struktury społ, gdzie system wyższych i niższych klas jest oparty na stopniowaniu jakiejś obiektywnie wymierzalnej cechy

• w tej koncepcji o przynależności do klasy decyduje stopień zamożności i stopień zamożności wyznacza poszczególnym klasom odpowiednie piętra układu pionowego

• w schemacie tym można zastosować również inne kryterium niż kryterium ekonomiczne (np. stopień wykształcenia)

• jednak mówiąc o schemacie gradacji prostej w koncepcjach struktury społ mamy na myśli jedynie schemat ekonomiczny

• timokracja - struktura oparta na zasadzie gradacji ekonomicznej, cezusie majątkowym, zamożności

• stopień zamożności może wyznaczać różne role społ ludziom tego samego zawodu

• schemat gradacji prostej dzielił społeczność chłopską na kategorie kmieci, zagrodników i dziadów (tutaj gradacja mienia była głównie gradacją morgów lub hektarów posiadanej ziemi)

• ma zastosowanie przy ustawowym tworzeniu grup o różnych prawach politycznych

Gradacja syntetyczna:

• taki aspekt struktury społ, gdzie system wyższych i niższych klas nie jest oparty na stopniowaniu jakiejś obiektywnie wymierzalnej cechy

• rozróżnienie pomiędzy klasą ekonomiczną i klasą społ w ramach schematu gradacji opiera się na założeniu, że o pozycji społ decyduje równocześnie kilka czynników i że mogą się one w pewnych przynajmniej granicach kompensować (braki wykształcenia można okupić potęgą ekonomiczną, niedostateczne dochody może odkupić zaszczytne stanowisko społ)

• Wrner i Lunt: stwierdzają wysoki stopień korelacji pomiędzy pozycją klasową i typem zawodu

• Klasy społ stanowią system ze względu na zachodzące między nimi stosunki zależności jednostronnej lub zależności wzajemnej, rozumianej w obu wypadkach jako zależność oparta na związkach przyczynowych

• L. Rissman ustala przynależność klasową za pomocą trzech czynników: zawód, dochód, wykształcenie

• W badaniach Centersa respondenci za główne kryterium przynależności klasowej podało styl życia

• Ocena syntetyczna: występuje gdy rozbieżności pomiędzy pozycjami jednostki na poszczególnych prostszych skalach nie są zbyt wielkie (pozycja spol jednostki zależy nie tylko od każdego czynnika oceny z osobna; czynnikiem pozycji społ jest również stopień zharmonizowania tych czynników prestiżu)

• Skala syntetyczna informuje nas o środowisku oceniającym o jego systemach wartości (stratyfikacja społ dotyczy społecznej świadomości)

• Występuje związek między gradacja syntetyczną a hierarchią sfer towarzyskich

Przywileje mienia w gradacji syntetycznej:

• Styl życia nie podlega stopniowaniu, ale styl życia jako cecha klasowa to przede wszystkim rozmiary i forma konsumpcji (styl życia znajduje odbicie w budżecie)

• Wysokość dochodu może być traktowana jako zewnętrzny objaw roli społecznej, którą się pełni (każdy otrzymuje według zasług)

2.klasa a warstwa społeczna:

Rozróżnienie Alaina Tourainea:

• Klasy społ - grupy wyznaczone przez ich sytuację w społecznym procesie produkcji; świadomość klasowa kształtuje się w walkach politycznych

• Warstwa - ogół jednostek porównywalnych z punktu widzenia jednego lub kilku obiektywnych kryteriów klasyfikowania

3.metody badania klas i warstw:

Badanie struktury klasowo-warstwowej

-metoda subiektywna badania klas społecznych-

ZALETY: nie narzucanie gotowych odpowiedzi dla pytanych

Badacz przyjmuje rozumienie badanego (socjologia humanistyczna)

WADY: brak porównywalności odpowiedzi

- metoda reputacyjna-

Wybieramy jakiegoś eksperta z lokalnej społeczności, który opowiada nam o wyglądzie struktury, jego otoczeniu

ZALETA; uzasadnienie swojego wyboru

WADA; ciężko wyłonić takiego eksperta

Nie możemy uogólniać, porównywać wyników

Można ją przeprowadzić tylko w małej grupie, w małej społeczności

-metoda obiektywna (statystyczna)-

-zbiera się dane dotyczące struktury zawodowej, prestiżu, zawodu, zadowolenia z życia, interesują nas twarde dane, to co da się zmierzyć nie bazując na opinii

ZALETY: porównywalność wyników

można zbadać duże populacje

WADY: mamy narzucony gotowy model odpowiedzi

Znika indywidualny człowiek

1. „koniec pracy” J. Rifkin 1995r - przemieszczenia związane z technologią, zmniejszaniem zatrudnienia w korporacjach i przyszłość zatrudnienia? (chyba chodzi o to że komputery zastępują ludzi)

2. Wizja przyszłości zredukowana do dwóch liczb: 20 i 80. W nadchodzącym stuleciu wystarczy 20% zdolnej do pracy populacji, aby utrzymać światową gospodarkę w jej rozmachu; 1/5 wszystkich poszukujących pracy wystarczyłaby do wyprodukowania towarów i świadczenia wyspecjalizowanych usług, na jakie zgłasza popyt światowa społeczność; formuła 20:80 ukazująca stosunki społeczne naszego stulecia jest modelem, który w prostu, jednoznaczny i trafny sposób przedstawia globalne społeczeństwo; 1/5 obywateli korzysta z 80% wytworzonych dóbr, a pozostałe 4/5 ma do dyspozycji jedynie 20% (ten podział świata dotyczy każdego człowieka).

VIII: KLASA ŚREDNIA

1. Co to jest klasa średnia?:

Klasa średnia ta taka, która w stratyfikacji społeczeństwa znajduje się pomiędzy klasą wyższą (arystokracja) a klasą niższą (robotnicy). W społeczeństwach nowoczesnych klasa średnia stanowi większość populacji, jest liczebnie dominującą klasą w społeczeństwie (50%). Składa się w przedsiębiorców i pracowników umysłowych. Charakteryzuje ją wysoki poziom życia, szanse życiowe, awans społeczny oraz dążenie do ciągłego demonstrowania swojego statusu, a członkowie funkcjonują w przekonaniu o własnej wyższości, jednak wymaga to nieustannego demonstrowania dowodów własnego sukcesu. Członkowie rywalizują o prestiż, uznanie społeczne, pozycję ekonomiczną i władzę, dlatego często mówi się, że jest ona „motorem” gospodarki społeczeństwa.

Największą osobliwością klasy średniej jest to, że nazywana jest klasą, mimo że obejmuje ludzi o różnym poziomie wykształcenia, niejednakowym standardzie materialnym, uzyskujących niejednakowe dochody, mających różne preferencje w zakresie konsumpcji i obdarzonych niejednakową estymą (poważaniem, szacunkiem). Klasa średnia pobudza do efektywności i jest czynnikiem stabilności systemu

Jakie są wyznaczniki przynależności do klasy średniej?:

Własność jest fundamentem społeczeństwa klasy średniej. Nic tak skutecznie nie motywuje do wysiłku, wytężonej pracy, inwestowania w swój rozwój jak pomnażanie swojego majątku i awans społeczny. Ważnymi cechami jednostek stał się indywidualizm, przedsiębiorczość oraz rywalizacja.

Drugim wyznacznikiem klasy średniej jest zamożność i wysoka stopa życiowa. Członkowie klasy średniej funkcjonują w przekonaniu o własnej wyższości, jednak wymaga to nieustannego demonstrowania dowodów własnego sukcesu. Bez wątpienia własny dom jest wykładnikiem możliwości i aspiracji do wyższego statusu. Ludzie zaopatrują się w dobra luksusowe, dążą do pomnażania swojego majątku, do utrzymana wysokiego standardu materialnego i konsumpcyjnego oraz demonstrowania powodzenia, demonstrowania swojego majątku, zabiegają o wysokie uznanie społeczne oraz prestiż. Stan posiadania, dochody i inne wyznaczniki materialnego statusu zaczynają identyfikować przynależność do klasy średniej.

Trzecią cecha jest wysoka pozycja zawodowa - wykonywany zawód jest najbardziej czytelnym atrybutem klasy średniej. Przekonanie o tym, że niezależnie od pochodzenia, rasy czy płci, każdy ma równe szanse do odniesienia sukcesu, toteż sukces powinien być rezultatem zdolności, zaangażowania i wysiłku jednostek( indywidualizm- każdy jest kowalem swojego losu), w myśl zasady fair play niedozwolone są oszustwa, intrygi, korzystanie ze znajomości itp. Rodzi to ostrą rywalizację zawodową, orientację na wykształcenie i awans zawodowy tzw. „wyścig szczurów”

Wreszcie tym, co identyfikuje członków klasy średniej na co dzień, jest ich wygląd, specyficzny styl życia w sferze prywatnej i orientacje życiowe. Reprezentuje ona dominujące, nowoczesne i najbardziej cenione wzory; podążanie za modą, udział w kulturze, aktywne spędzanie czasu wolnego, chodzenie go teatru, opery czy muzeum, słuchanie klasycznej muzyki, interesowanie się sztuką, aktywność obywatelska, zaangażowanie w sprawy publiczne, umiarkowane poglądy, zachowawczość, tolerancja, dbałość o zdrowie, wygląd, kondycję fizyczną (aerobik, siłownia, SPA, ośrodki odnowy biologicznej itp.), demonstrowanie swojego powodzenia, zaopatrywanie się w dobra luksusowe (kupno domu, samochodu, nowego telewizora czy kosiarki do trawy), z drugiej strony ciągły pośpiech, stres, pracoholizm, wieczne dążenie do awansu, do lepszych kwalifikacji. Z jednej strony „wyścig szczurów” a z drugiej tworzenie organizacji, nowych ruchów społecznych. itd., itp.

2. Rola klasy średniej:

Demonstrowanie dowodów własnego sukcesu, co jest charakterystyczne dla klasy średniej z jednej strony symbolizuje powodzenie życiowe, z drugiej zaś żyje się pod przymusem dostarczania oznak powodzenia sobie i innym. Mechanizm ten sprzyja efektywności, ponieważ zmusza jednostki do doskonalenia kwalifikacji zawodowych, bogacenia się i nieustannego rozwoju. Klasa średnia jest więc motorem rozwoju ekonomicznego kraju.

Korzyści z posiadania klasy średniej mają jeszcze kilka innych aspektów. Poza tym, że pozwala ona zaspokoić potrzebę wyższości, odgrywa rolę uśmierzania wątpliwości i napięć. Ulegając ideologii równych szans, każdy ma prawo uwierzyć, że jeśli nie jest milionerem, to zostanie nim przynajmniej w przyszłości. Do przeciętnego obywatela docierają podnoszące na duchu przykłady oszałamiających karier i tego, co nazywane jest łutem szczęścia.

Stabilizuje sytuację między klasą niższa a wyższą

3. POROWNANIE STAREJ I NOWEJ KLASY ŚREDNIEJ

Wiem tylko że stara klasa średnia zaczęła się wyodrębniać w średniowieczu i byli to kupcy, rzemieślnicy, właściciele firm. To drobni przedsiębiorcy i wolne zawody - drobnomieszczańscy, wierzący w ciężką pracę i sukces, indywidualiści.

Nowa klasa średnia pojawiła się w połowie XX wieku wraz ze wzrostem liczby osób zajmujących się pracą umysłową - to `białe kołnierzyki', kognitariat, pracownicy najemni pozbawieni systemu wartości starej klasy średniej. Są to pracownicy handlu i usług, wykwalifikowani secjaliści, kadry kierownicze.

4. Geneza klasy średniej i droga jej rozwoju:

Klasa średnia wyłoniła się wraz z rozwojem kapitalistycznego rynku pracy- uprzemysłowienia, urbanizacji... Kapitalizm nie może istnieć bez ludzi przedsiębiorczych, z instynktem nieustannego pomnażania dóbr oraz bez rozwoju przemysły. Czynnikiem formułowania się klasy średniej stał się wzrost zapotrzebowania na nowe zawody, w których bardziej niż pochodzenie społeczne liczyły się specjalistyczne klasyfikacje, inwencja i pomysłowość wymagająca odwagi (tak więc warunkiem rozwoju klasy średniej było wyłonienie się pozycji zawodowych z charakterystycznymi dla kapitalistycznego rynku pracy mechanizmami rekrutacji, awansu i wynagrodzeń). Drugim ważnym czynnikiem było kształtowanie się nowej mentalności, stylów życia i postaw ludności. Duży wpływ na to wywarła religia protestancka nie potępiająca a wręcz chlubiąca dążenie do wzbogacania się czy gromadzenia majątku, a także ideologia liberalna. Klasa średnia rekrutuje się z mieszczaństwa i częściowo z burżuazji. Klasa średnia zaczęła tworzyć się w kręgu drobnych kupców i właścicieli warsztatów rzemieślniczych. Zasadniczym impulsem stał się rozwój kupiectwa, bankierów, właścicieli składów i wszystkich ludzi obracających dużymi sumami pieniędzy. Powstanie absolutystycznych monarchii dostarczyło kolejnego impulsu, stwarzając zapotrzebowanie na kadry administracyjne, intendentów, rachmistrzów i pisarzy (z procesów biurokratyzacji). Częścią nowej klasy stało się wyedukowane mieszczaństwo, obejmujące lekarzy, prawników, nauczycieli akademickich i sygnatariuszy umów handlowych. Tym co łączyło jej członków było prowadzenie własnego biznesu. Własność jest fundamentem społeczeństwa klasy średniej. Mając własność- firmy, kapitału czy rzadkich i poszukiwanych na rynku pracy kwalifikacji eksperta- ludzie stają się inni, zaczynają patrzeć w przyszłość z większą pewnością siebie i zaufaniem do własnych sił. Polska klasa średnia składa się z zarówno z przedsiębiorców, wykonujących samodzielnie określone profesje, zawody oraz równocześnie z managerowie - zajmujący się pracą umysłową, co odróżnia tą klasą od klasy robotniczej. Formułowanie się klasy średniej było równoznaczne z powstawaniem nowych pozycji; gospodarka wkraczająca na tory rozwoju nie mogła funkcjonować bez kadry inżynierskiej, managerów i wyspecjalizowanych pracowników biurowych, a administracja rządowa bez kompetentnego korpusu służby cywilnej i oficerów obsadzanych drogą konkursu a nie kupowanych urzędów. Profesjonalizm staje się też miernikiem rozwoju kultury, a na straży codziennych potrzeb, od których zaspokojenia zależy dobre samopoczucie jednostek, stanęli profesjonaliści świadczący wyspecjalizowane usługi.

Pozycje związane z klasą średnią mogły dopiero powstać w społeczeństwie konsumpcji masowej. Rozpowszechnienie się mentalności posiadacza było najważniejszym czynnikiem formułowania się społeczeństwa klasy średniej.

5.Styl życia klasy średniej:

- indywidualizm, przedsiębiorczość, rywalizacja

- orientacja na wykształcenie i awans zawodowy, etos osiągnięć

- dążenie do utrzymania wysokiego standardu materialnego i konsumpcyjnego, demonstrowanie powodzenia;

- zabieganie o uznanie społeczne i prestiż

- ideologia sukcesu ekonomicznego

- podstawa kapitalistyczna: odkładanie bieżących przywilejów na poczet przyszłych zysków (oszczędzanie i inwestowanie)

- aktywne spędzanie czasu wolnego, udział w kulturze

- aktywność obywatelska, zaangażowanie w sprawy publiczne

- umiarkowane poglądy, postawy liberalne, tolerancja

6. „białe kołnierzyki” - osoby pełniące zawody nie wymagające pracy fizycznej; najczęściej termin ten jest utożsamiany z pracownikami sektora publicznego, administracji, prawnikami itp.

7. klasa próżniacza - nieprodukcyjność oraz próżnowanie na pokaz (nieprodukcyjne użytkowanie czasu, świadczące o finansowych możliwościach danego człowieka). Klasa próżniacza wg Veblena dzięki swojej liczebności kształtuje i podtrzymuje nawyki w kwestii dobrego smaku i estetyki.

Klasa próżniacza opóźnia postęp, główną jej cechą jest stwierdzenia „ cokolwiek jest, jest dobre”. Pełnią rolę kierowniczą w rozwoju instytucji, tak by służyły one celom pieniężnym kształtującym życie ekonomiczne klasy próżniaczej. Funkcja klasy w ewolucji społecznej polega na opóźnianiu postępu i zachowywaniu tego, co przestarzałe.

8.sproletaryzowana klasa średnia - klasa średnia ale bliższa robotniczej, niższa (niższa średnia?) to trzeba rozwinąć!

9.

10. Dlaczego Hania nazywa polską kl śr „klasą na dorobku”?

Ona pisze tam o tym, że dominującą strategią życia jest ciężka, wyczerpująca praca, walka z rynkiem, oszczędzania pieniędzy a nie oszczędzanie siebie. Wysokie dochody nie zawsze znajdują bezpośredni wyraz w postaci wysokiej jakości życia czy swobodnej konsumpcji.

Niepewność świata zewnętrznego i pewność siebie.

(nie wiem jak to się ma tak naprawdę do klasy na dorobku ;)

IX. Styl życia jako kategoria socjologiczna

1. Co to jest styl życie wg A. Sicińskiego i jakie są jego wymiary?

Styl życia - zmienny dla pewnej zbiorowości ludzkiej; charakterystyczny dla tej zbiorowości „sposób bycia” w społeczeństwie. Ten sposób bycia to specyficzny zespół codziennych zachowań owej zbiorowości, (stanowiący manifestację ich położenia społecznegoH. Palska) a dzięki temu umożliwiający ich społeczną identyfikację.

Świadczą o nim takie zachowania i cechy jednostek jak:

• budżet czasu (zagospodarowanie czasu, tempo życia)

• praca (jej reguły, stosunek do niej)

• konsumpcja dóbr materialnych (wzorce konsumpcyjne)

• skala potrzeb intelektualnych i estetycznych

• stosunek do własnego ciała i zdrowie

• uczestnictwo w życiu publicznym i samoidentyfikacja ludzi uznających się za członków pewnej zbiorowości

• (zasada wyboru codziennego postępowania spośród repertuaru zachowań możliwych w danej kulturze Siciński

• określa rodzaj i sposoby zaspokojenia potrzeb a nie poziom ich zaspokojenia z zajęć)

Styl życia służy do:

• opisu tendencji, zmian kulturowych, zachowań

• funkcja kreacyjna - kreowanie swojego statusu (na pokaz)

• funkcja ekonomiczna - produkty dopasowywane do stylu życia; trafność z produkcją i reklamą w odpowiednie (nasze) style życia

• sygnalizowanie nierówności społecznej, zróżnicowania

2. Omów koncepcję „homo eligens” A. Sicińskiego

HOMO ELIGENS - człowiek dokonujący wyboru; nie przypadkowość wyborów, nie mają one charakteru ograniczonego

• Wg. H. Palskiej - silny naciska na wybory dokonywane w życiu codziennym wynikał z przyjętej koncepcji jednostki ludzkiej: człowieka wyposażonego w wolną wolę i zgodnie z tą wolą dokonującego wszelakich wyborów

• Wg. A. Sicińskiego - do celów badawczych koncepcja homo eligens powinna być zredukowana do metodologicznej wersji: zrozumienie zjawisk społecznych i psychologicznych jest niemożliwe bez spojrzenia na nie z punktu widzenia wyborów dokonywanych przez ludzi; człowiek jako istota wolna, wybierająca

3. Co to jest „wybór negatywny”?

Wg P. Glińskiego, zjawisko ograniczonego wyboru, wybór negatywny - związany z położeniem ekonomicznym; wybiera się to z czego trzeba zrezygnować; pokazuje hierarchię wartości (np. wybór: leki czy jedzienie?)

H. Palska: gdy jest ograniczony wybór, to wtedy najbardziej widać przywiązanie jednostki do określonych wartości - wybiera ona to czego najbardziej potrzebuje, co w trudnych warunkach jest dla niej możliwe do zniesienia, wybiera tak, aby jak najdłużej „zachować siebie”. Wybór polega na decyzji z czego zrezygnować najpierw.

4. Omów koncepcję stylu życia w późnej nowoczesności A. Giddensa

• mniej lub bardziej zintegrowany zespół praktyk które podejmuje jednostka nie tylko dlatego że są użyteczne ale także dlatego że nadają materialny kształt poszczególnym narracjom tożasmościowym (np. zrutynizowane praktyki takie jak nawyki żywieniowe, sposób ubierania się)

• pojęcie stylu życia często wiąże się ze sferą konsumpcji

• wielość stylów życia nie oznacza że wszystkie możliwości są na równi dostępne każdemu

• doświadczenie zapośredniczone - za pomocą mediów (wywołany przez media efekt kolażu - przemieszanie sytuacji i potencjalnych stylów życia)

• plany życiowe; organizacja czasu

Style życia są zindywidualizowane a to wynika z koncepcji tożsamości refleksyjnej (można zmienić swoją tożsamość; wymyślamy coś i poddajemy refleksji; ma charakter narracyjny - opowiadanie o sobie poprzez codzienne wybory; podporządkowanie indywidualnemu projektowi tożsamości)

Od Bergera pluralizacja stylów życia - jest ich dużo i są zróżnicowane

Sektor stylu życia - konsekwencja pluralizacji; w różnych środowiskach dopasowujemy styl życia; my projektujemy swoją tożsamość, sami „wkładamy” się do struktury tam gdzie chcemy

Wg Bourdieu - zróżnicowanie stylów życia w zależności od grupy społecznej nie jest jedynie efektem różnic klasowych w sferze produkcji ale kluczowym strukturującym czynnikiem stratyfikacji społecznej

5. Co to jest podklasa (underclass)?

• kategoria poza głównym nurtem życia społecznego (wykluczone)

• kategorie upośledzone strukturalnie; bez wykształcenia, pracy, kwalifikacji

• niewydolność gospodarcza w zakresie zapewnienia zatrudnienia

• kategorie wykluczone przestrzennie (getta, centrum miast, dzielnice biedy)

• postępujący cykl deprymacji (

*wikipedia: Podklasa społeczna - termin wprowadzony przez polskich socjologów, określający warstwę społeczną występującą we współczesnym społeczeństwie polskim. Obejmuje ona osoby trwale bezrobotne, utrzymujące się z zasiłków i pomocy społecznej oraz przestępców.

Underclass - specyficzna, niejednolita podklasa społeczna, skupiająca ludzi trwale pozostawionych poza nawiasem społeczeństwa (np. biedni, uliczni przestępcy, narkomani, bezdomni, alkoholicy, pozbawieni opieki umysłowo chorzy). Jedną z przyczyn jej powstawania jest uzależnienie się od pomocy socjalnej - skutek uboczny działania państwa dobrobytu (podejście behawioralne) lub skutek uboczny makroekonomicznych przemian gospodarczych (podejście strukturalne). W hierarchicznym porządku znajduje się ona na najniższym szczeblu drabiny społecznej.

Wyróżnikami członków "underclass" są: trwała nieobecność na rynku pracy, przynależność kulturowa i rasowa, segregacja przestrzenna.

Podstawowe składniki identyfikujące jej obecność:

• bezrobocie wśród młodych mężczyzn

• przestępstwa dokonywane przeciwko osobom

• duża liczba dzieci przychodzących na świat w rodzinach dysfunkcyjnych

*Pojęcie „podklasy” (ang. underclass) ma już swoja dość długą tradycję w badaniach socjologicznych. Sam termin odnosi się do opisu grupy społecznej, która w znajduje się w pewien sposób poza głównym nurtem społeczeństwa.

6. Co to jest kultura ubóstwa? Oscar Lewis

• kategorie zależne od opieki społecznej

• dewaluacja pracy; socjalizacja do zależności; przestępczość

• wykształcenie nie jest wartością

• klasa bierna, nie dążąca do zmiany

• mały udział w kulturze, nawet popularnej

• brak aktywności obywatelskiej

• ograniczona konsumpcja (elementarny poziom), koncentracja na teraźniejszości, przetrwać na daną chwilę

• ograniczenie kontaktów społecznych, towarzyskich

• ograniczona liczba dóbr

• zmiana budżetu czasu (dużo czasu bo nic konkretnego nie robią)

• brak planów na przyszłość, brak perspektywicznego widzenia

• podatność na populizm; obojętność, odrzucenie polityki

• brak działania zbiorowego

*Według niektórych badaczy da się wyróżnić w miarę homogeniczny świat podkulturowy "underclass", na który składają się brak umiejętności planowania przyszłości, rezygnacja, fatalizm i tolerancja dla patologii. W koncepcji Oscara Lewisa, długotrwałe ubóstwo ma nadbudowę kulturową - nędza ma odrębną strukturę i zasady funkcjonowania, w tym sensie tworzy subkulturę.

• "kultura ubóstwa" jest charakterystyczna dla grupy najuboższej w społeczeństwie.

• bieda jest dziedziczna

• na poziomie rodziny brak jest dzieciństwa jako etapu chronionego,

• powszechną formą związków są konkubinaty lub związki matriarchalne

• na poziomie psychologicznym wiąże się ona z poczuciem zepchnięcia na margines, bezradnością, uzależnieniem, widzeniem siebie jako kogoś gorszego od innych.

Anthony Giddens stwierdza, że o ile początkowo pojęcie "underclass" było klarowne, w wyniku wciągnięcia jej istnienia jako argumentu w krytyce państwa opiekuńczego, rozwodniło się i uległo upolitycznieniu.

7. Zwięźle scharakteryzuj styl życia podklasy

• skupienie w konkretnych obszarach oddalonych od centrum

• brak wykształcenia, pracy i planów na przyszłość

(większość zawiera się raczej w wyjaśnieniu „podklasy”)

X MNIEJSZOŚCI SPOŁECZNE, NARODOWE I ETNICZNE

1. mniejszość społeczna i jej 3 kryteria

1. ilościowo: gr mniej liczna w stosunku do innej gr większościowej (demograficznie i statystycznie słaba)

2. kryterium relacyjno-statusowe: gr, która w relacji podporządkowania jest podporządkowana, która ma relatywnie niższy status; ograniczone szanse życiowe i dostęp do edukacji i organizacji prawnych; gr. Upośledzona prawnie i edukacyjnie; niska pozycja społeczne - ograniczone szanse życiowe;

3. organizacyjno - solidarnościowe: więź i tożsamość grupowa, zdolność do samoorganizacji; publiczne zaznaczanie swojej odrębności; zdolność do występowania w obronie swojego statusu i realizacji interesów grupowych

2. mniejszość etniczna a mniejszość narodowa:

Mniejszość etniczna/narodowa to grupa etniczno-narodowa nie posiadająca własnej formy państwowości lub posiadająca ją, ale zamieszkująca w granicach innego państwa. Typy mniejszości wyróżniamy w oparciu o kryteria: aspiracji (do utworzenia państwa), identyfikacji z krajem zamieszkania, miejsca zamieszkania, położenia prawnego. Członkowie mniejszości pragną zachować swoją odrębność i przekazać ją dzieciom.

Jedyna różnica miedzy mniejszościami narodowymi i etnicznymi polega na tym, że mniejszość narodowa ”utożsamia się z narodem zorganizowanym we własnym państwie”, a mniejszości etniczne nie mają swojego państwa ale mogą dążyć do jego utworzenia.

3. asymilacja, a pluralizm kulturowy

Pluralizm kulturowy - taka sytuacja społeczna, w której grupy mniejszościowe uczestniczą w pełni w dominującym społeczeństwie, zachowując przy tym swoje kulturowe różnice, swoją tożsamość i odrębność od innych grup.

Asymilacja podporządkowana jest założeniu, że migranci staną się pełnymi obywatelami danego kraju, z czasem upodobnią się do rodzimej populacji kraju przyjmującego oraz zaczną podzielać wspólne wartości obywatelskie. Proces ten ma z reguły charakter jednostronnej adaptacji i absorpcji, w którym migranci przejmują język, normy oraz zachowania społeczeństwa przyjmującego, bez analogicznego dostosowania ze strony społeczeństwa przyjmującego

4. melting pot- tygiel kulturowy (uważam, że trzeba to rozwinąć!)

melting pot ang., tygiel; miejsce a. sytuacja, w których odbywa się stapianie ras i socjokulturowa asymilacja (jak w USA, Brazylii, Izraelu); ludność podlegająca tym procesom w takich miejscach i takich sytuacjach.  

Etym. - ang. 'jw.'; melt 'topić (się)'; pot. 'garnek'.

5. polityka różnicy, akcja afirmacyjna

-Jest prowadzona przez państwo

-wykorzystanie środków instytucjonalnych i formalno-prawnych jako działanie przeciwko dyskryminacji;

-ochrona praw osób należących do mniejszości

- uwzględnienie zróżnicowania kulturowego jako zasady ustrojowej, zagwarantowanie równości wszystkich grup etnicznych w państwie

-ustanowienie odmiennych sposobów w realizacji praw dla obywateli o różnych tożsamościach kulturowych

-dyskryminacji odwrotna (obniżanie statusu większości na skutek uprzywilejowanie mniejszości)

6. Zjawisko odwrotnej dyskryminacji:

po '89 - rosnąca aktywność mniejszości jest odpowiedzią na zmianę ogólnej sytuacji społeczno- politycznej, która umożliwia ujawnianie się tłumionych wcześniej aspiracji i potrzeb mniejszości i reakcją na stworzenie odpowiednich warunków prawno- instytucjonalnych umożliwiających mniejszościom podejmowanie publicznych i zinstytucjonalizowanych działań.

• Czynniki zewnętrzne wzmacniające siłę mniejszości:

• podpisanie przez Polskę Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i Podstawowych Wolności

• przystąpienie do Rady Europy

• przystąpienie do UE

• uznanie kompetencji Trybunału w Strasburgu

• nawiązanie przez przedstawicieli Polski kontaktów z różnymi organizacjami międzynarodowymi oraz uczestnictwo w ich pracach

Wszystkie te czynniki umożliwiają mniejszościom więcej swobody w danym kraju, dają więcej przywilejów, np. najliczniejsze mniejszości mają swoich przedstawicieli w polskim parlamencie, a ci jakby zajmują miejsce dla większej liczby polskich przedstawicieli.

7. skala Bogardusa skala stosowana w badaniach społecznych do określenia dystansu społecznego, nazywana również skalą dystansu społecznego. Nazwa skali pochodzi od nazwiska jej twórcy, amerykańskiego socjologa Emory'ego Bogardusa (ur. 1882 - zm. 1973). Skala Bogardusa pozwala określić, w jakim stopniu członkowie społeczności są uprzedzeni wobec przedstawicieli innej grupy społecznej (narodowej, rasowej, religijnej itp.).

służy do pomiaru skłonności ludzi do uczestniczenia w - zróżnicowanych co do stopnia bliskości - stosunkach społecznych a innymi grupami ludzi. Przykładem zastosowania skali Bogardusa może być następujące pytanie: Czy zgadzasz się, aby Chińczycy:

• Mieszkali w Twoim mieście?

• Mieszkali w Twojej dzielnicy?

• Byli Twoimi sąsiadami?

Osoba, która zaakceptuje pewien stopień integracji, będzie też przypuszczalnie skłonna zaakceptować wszystkie możliwości poprzedzające go na liście (jeżeli ktoś zgadza się, na to, by Chińczycy byli jego sąsiadami, zgadza się tez na fakt, by mieszkali oni w jego mieście). Skala ta ukazuje znaczącą oszczędność skalowania jako narzędzia redukcji danych - jedna liczba pozwala poprawnie podsumować 5 czy 6 pytań bez żadnych strat informacji. Trzeba jednak dodać, że logiczna struktura kilku wskaźników zdarza się bardzo rzadko; z tego powodu wewnętrzna struktura skali Bogardusa często nie odpowiada rodzajowi mierzonych zmiennych.

Prykład!!!

8.hipoteza kontaktu

Stereotypy biorą się z braku wiedzy, więc zmniejszać dystans trzeba przez ułatwianie kontaktu między grupami. Warunki: równy status gr które się ze sobą kontaktują; kontakt ma mieć miejsce z członkami, których cechy falsyfikują ogólny stereotyp; najlepszy kontakt wtedy gry grupy podejmują wspólne działanie dążące do wspólnego celu, współpraca.

Kontakt sprzyja otwartości na odmienność.

9. strategie przystosowania mniejszości

• Strategie integracji mniejszości:

1. etniczna (narodowa) praca organiczna- polega na utrzymaniu i rozwoju własnej kultury głównie dzięki osobistemu zaangażowaniu członków mniejszości, a w mniejszym stopniu liczeniu na pomoc państwa.

2. modernizacji i stabilizacji- dotyczy tylko grupy romskiej, liderzy tej gr formułują program stabilizacji i wzmocnienia swojej pozycji w społeczeństwie polskim, a przez to zmniejszenie tendencji Romów do migracji z kraju.

3. obywatelskie traktowanie mniejszości- polega na oczekiwaniu od państwa realizacji należnych praw, większego zaangażowania w sprawy mniejszości i traktowania ich jako coś normalnego a nie „dziwnego”.

4. współpracy i wychodzenia na zewnątrz- polega na aktywnym uczestnictwie w życiu publicznym i gospodarczym regionu i kraju, przy zachowaniu jednak swojej odrębności.

5. etnicznego uprzywilejowania (separacji)- polega na wycofaniu się z kontaktów ze środowiskiem polskim i rozwoju poczucia syndromu „oblężonej twierdzy”

6. bycie mniejszością w większości- polega na utrzymaniu własnej odrębności, która nie będzie budziła żadnych negatywnych ocen, a jednocześnie pozwoli na korzystanie bez przeszkód z wszystkich praw i przywilejów większości

XI WSPÓLNOTA NARODOWA

1. Podstawowe koncepcje definicyjne narodu

Naród- jest zbiorowością społeczną o charakterze kulturowej wspólnoty

- Gellner: można go zdefiniować tylko poprzez nacjonalizm ( styl myślenia, poczucie tożsamości, ideologia)

- Greenfeld: 2 typy narodu nacjonalizmu

1. indywidualno- obywatelski: nacisk na jednostkę

2. kolektywno- autorytarny- narodowośc narzucona z góry

- wyznaczniki narodowości: genealogiczne pochodzenie

-kraj zamieszkania

- kulturalistyczna teoria n- naród jak wspólnota kulturowa

-koncepcja narodu państwowego- naród kierowany przez państwo

2. „syntagma kultury narodowej”

To ważne!!! - z A. Kłoskowskiej- Model syntagmy kultury narodowej

Odrzucenie ignorancja		L I			H U	O	Kultury obce- sfera alienacji
Kanon kultury narodowej	J Ę Z Y K	T E R A T	S Z T U K	R E L I G	M A N I S	B Y C Z A	SYNTAGMA KULTURY NARODOWEJ
Afiliacja Adaptacja I Przyswojenie		U R A	A	I A	T Y K A	J E	Kultury obce- sfera uniwersalizacji

3. „wspólnota wyobrażona”

WSPÓLNOTY WYOBRAŻONE - zbiorowości, w których więź społeczna ma jedynie charakter subiektywny, a brak więzi obiektywnej i behawioralnej

4. ojczyzna prywatna, a ideologiczna

Ossowski:

1. ojczyzna prywatna- nasze otoczenie, obszar nam bliski, to z czym jesteśmy związani emocjonalnie,

2. ojczyzna ideologiczna: to co funkcjonuje na poziomie przekonań, na poziomie intelektualnym, odzwierciedla pewien kierunek polityki

5. problem tożsamości narodowych w oparciu o film „plemię”

XII GLOBALIZACJA I ANTYGLOBALIZM (DO OPRACOWANIA, JOLA LICZĘ NA CIEBIE;))

XIII PRZEMIANY SPOŁECZNOŚCI LOKALNYCH

1. Co to jest „społeczność lokalna”? Uwzględnij cztery wymiary i każdy z nich krótko

omów.

„Społeczność lokalna” - cztery wymiary:

• przestrzenny : społeczność lokalna, to społeczność wiejska, małomiasteczkowa - wspólnota naturalna, kształtowana na skutek procesów ekologicznych - tak było kiedyś. Teraz doświadczenie jednostki nie ogranicza się do społeczności lokalnej, istnieje przestrzeń wirtualna, np. fora, grupy dyskusyjne - coś, co staje się podstawą więzi, coś, co kształtuje. Przestrzeń miejska - wymiar przestrzenny jest aktualny, choć wszystko się zmienia, odnosi się do przestrzeni zamieszkiwanej; mieszkańcy są przywiązani, utożsamiają się, terytorium jest traktowane jako własne, jako taka mała ojczyzna, może ono trwać(przywiązanie) nawet jeśli miejsce zamieszkania się zmieni. Jest to przestrzeń znacząca, znana, bezpieczna, poczucie bycia „u siebie”.

• terytorium zamieszkania

• emocjonalne przywiązanie

• przestrzeń znacząca, oswojona

• społeczny: zbiorowa aktywność - funkcje samorządu lokalnego albo całej społeczności; więzi, interakcje(nie wspólnotowe, trwałe, bezpośrednie) bardziej instrumentalne; pewna siec relacji - spaja, ale więzi nie muszą być silne, SA elastyczne; pole potencjalnych codziennych interakcji, bezpośrednie pole, interakcje, które mogą mieć miejsce; podstawą są cele, wartości, pozwala zapośredniczyć kontakty, tożsamość; więzi są luźne, podatne na rekonfigurację, a tożsamość mamy silną, nastawiona na „my” - identyfikacja z miejscem - z tego to wypływa, tożsamość jest ważnym zasobem lokalnym - ludzie muszą chcieć działać, sposób życia charakterystyczny - może być integrujący - zderzenie wielkomiejskości z lokalnością

• pole „codziennych” interakcji

• tożsamość społeczna „my”

• sposób życia rozumiany etnograficznie

• zbiorowa aktywność (np. samorząd lokalny)

• nowoczesna organizacja społeczności (administracja terenowa)

• świadomościowy: poczucie przynależności, solidarności, poczucie odrębności, bezpieczeństwa - przestrzeń jest znacząca, uporządkowana; zbiorowa aktywność - ukierunkowanie na różne cele, zaangażowanie, poczucie wspólnoty za to co jest - duch lokalności - poczucie wspólnoty, związanie z jakąś lokalnością, kontrola społeczna, w wielkiej społeczności jest mniejsza tolerancja; poczucie znaczenia - świadomość swojej pozycji i jej roli wobec społeczności, część naszego „ja' jest definiowana lokalnie

• poczucie przynależności, solidarności, odrębności

• poczucie znaczenia (świadomość pozycji i wynikającej z niej roli wobec społeczności)

• poczucie bezpieczeństwa (porządek i przewidywalność)

• przymus społeczny (kontrola społeczna)

• odpowiedzialność jednostek za wspólnotę

• ideologiczny: wspólne cele, interesy, traktowanie społeczeństwa jako kierunku rozwoju

• wspólne interesy

• społeczność jako wartość (komunitaryzm - najwyższa wartość to społeczność lokalna)

2. Jakim przemianom podlegają współcześnie społeczności lokalne?

- zmiany przestrzeni - stają się mniej tradycyjne

- wzrost ruchliwości

- dążenie do indywidualizacji

- profesjonalizacja

- więzi są instrumentalne, zrzeszeniowe, a nie wspólnotowe - więzi o charakterze sieci

Przemiany polegają na tym, że spada znaczenie przestrzeni, zmieniają się charakterystyki społeczności, staja się lokalne wspólnoty obywatelskie - więzi autoteliczne, emocjonalne tracą na znaczeniu, zyskują pośrednie i instrumentalne; lokalność, emocjonalne przywiązanie zastępuje lokalizm - świadome kształtowanie życia w wymiarze lokalnym

• spada znaczenie przestrzeni w sensie fizycznym jako podstawy tożsamości, więzi, kontaktów

• zmieniają się charakterystyki społeczności lokalnych : od lokalnych wspólnot, terytorialnych do lokalnej wspólnoty obywatelskiej

• znaczenie tracą tradycyjne, wspólnotowe korelaty lokalności, takie jak silne emocjonalne i autoteliczne więzi, a zyskują na znaczeniu wspólne problemy, interesy, znajdujące wyraz w samoorganizacji i działaniu zbiorowym

• lokalność zastępuje lokalizm jako polityka życia, tj. wybór sposobu życia (A. Giddensa)

3. Czym jest lokalizm i jakie są jego główne założenia?

• decentralizacja państwa - pewne uprawnienia państwa zostają przeniesione na lokalne wspólnoty

• społeczność lokalna to zbiorowy aktor dążący wspólnie do samoorganizacji, kontroli (podstawa terytorialna)

• przeważa responsywność (A. Etzioni) - fakt, że społeczność lokalna jest bardziej nastawiona na potrzeby wszystkich swoich członków

• czynnik poszerzenia demokracji - nie chodzi o negację państwa, ale o jego ograniczenie, państwo ma ingerować w sprawy obywateli tylko wtedy, gdy nie mogą sami sobie poradzić

4. Na czym polega koncepcja współzarządzania?

Współzarządzanie ma się opierać na łączeniu interesów różnych sektorów - lider zbiorowy - ma wypracować pewien efekt konsensualny, który będzie wszystkim odpowiadał; przekształcić biurokratyczne systemy władzy; uelastycznienie struktury, żeby przebiegał w dynamicznej sieci relacji; włączenie organizacji w wypełnianie funkcji samorządu lokalnego.

5. Co składa się na zasoby lokalne (community capacity)?

Zasoby lokalne to to, co lokalność wypracowała, nie tylko materialne, ale także ludzie, aktywność, umiejętności, wiedza, sieć relacji, kapitał społeczny, kultura, podtrzymywanie tradycji, różnorodność kulturowa, przywództwo lokalne - zbiorowy charakter, wszystko to (środki materialne i wartości niematerialne) co społeczność może wykorzystać do własnych celów, może osiągnąć wspólne cele.

XIV KULTURA MASOWA

1. SPOŁECZEŃSTWO MASOWE

społeczeństwo masowe nie może dostarczyć podstaw trwałego ładu społecznego i harmonii moralnej, nie jest w stanie wytworzyć tożsamości, zdefiniować zachować i ukształtować moralność (tak jak np. tradycyjna wieś)

(można to uzupełnić)

2. geneza społ. masowego: (troche długo, ale potraktujcie to jako bajke na dobranoc;) łatwiej zapamiętacie)

-Kiedy powstała?-kraje Zachodniej Europy i w Ameryce Północnej -rewolucja przemysłowa XVIII i początek XIX

-kultura masowa reprezentuje typ kultury wytworzonej w naszych czasach, jest to zjawisko o doniosłym znaczeniu historycznym.

W drugiej połowie wieku dziewiętnastego zmieniły się warunki życia codziennego (szczególnie w miastach). Wiele miast zostało skanalizowanych, ulice oświetlano latarniami. Zaczęto organizować komunikację miejską, władze usiłowały pilnować higieny, wywożono śmieci. Życie społeczeństw w większości państw Europy i Ameryki Północnej uległo poprawie. Dało się zauważyć ogromną mobilność ludności, co jest zauważalne w postaci ruchów migracyjnych, jak i w związku z procesem urbanizacji.
Warunki życia polepszały się wyraźnie. Wynalazki techniczne sprawiły, że życie codzienne stało się dużo łatwiejsze. Stopniowo, pod naciskami ruchów robotniczych, a także wymogów gospodarki, skracano czas pracy. To skracanie czasu pracy, a także wypełniania obowiązków domowych, łatwiejsza i szybsza komunikacja, relatywna poprawa zarobków, alfabetyzacja - to wszystko zmieniło styl życia klas niższych. Kształtowała się kultura masowa. W coraz wyższych nakładach ukazywały się gazety, w tym tak zwane ”gazety brukowe”.
    W XIX wieku otworzyła się przed społeczeństwami droga do masowego udziału w życiu politycznym i kulturalnym. Zniknęły więzy feudalne i bariery stanowe, które do tej pory krępowały Europejczyków. Właśnie wtedy miał miejsce boom migracyjny. Na jego skutek powstały aglomeracje, zasiedlane przez setki tysięcy mieszkańców. Wyrwani ze swych lokalnych ojczyzn, mieszali się w wielkich miastach tworząc anonimową masę ludzką. To właśnie oni korzystali z wymienionych wcześniej wynalazków technicznych, postępu cywilizacyjnego. Dzięki rozwojowi prasy, a także częstszym niż dotychczas kontaktom międzyludzkim rozszerzały się horyzonty. Co za tym idzie, ewaluowały normy obyczajowe, co sprzyjało większej swobodzie np. emancypacja kobiet.
    Pojawienie się kobiet na rynku pracy, uzyskiwanie praw majątkowych i politycznych, dostęp do wykształcenia, było nowością. Zaczęto odchodzić od stereotypowego modelu społeczeństwa. Kobiety domagały się, aby w społeczeństwie były równe mężczyznom. To dzięki tym ambitnym i odważnym emancypantkom powstawały szkoły ogólnokształcące i zawodowe dla dziewcząt. Powstawały zakłady usługowe zatrudniające kobiety.
Wyższe zarobki pozwalały oddawać się nowym uciechom i rozrywkom. Podwyższał się standard życia średniozamożnej części społeczeństwa. Rozpowszechniła się moda masowego życia, wszystko robiono na ogromną skalę. Filmy, gazety, imprezy sportowe ( 1896r. - pierwsza nowożytna olimpiada ), reklamy - to kształtowało rodzące się społeczeństwo masowe.
    Należy też wspomnieć o przeobrażeniach i zmianach rynku. Nowością był kartel(umowa państw lub przedsiębiorstw posiadających decydujący wpływ w tej samej lub podobnej branży, mająca na celu kontrolę nad rynkiem i jego regulację (ceny, podaży, popytu,) syndykat (jedna z form wchodzenia przedsiębiorstw na rynki międzynarodowe) i trust (monopol, w którym niknie ostatecznie tak ekonomiczna jak prawna samodzielność poszczególnych przedsiębiorstw). Zaliczają się one do tzw. koncentracji kapitału poziomego. Koncentracja kapitału pionowego, to przede wszystkim koncern.
Wraz ze wzrostem dobrobytu, siłą rzeczy nasiliła się konsumpcja. Produkowano coraz więcej żywności i przedmiotów codziennego użytku. Wszystko po to, by ułatwić sobie życie.
    Równolegle do społeczeństwa masowego rozwijała się kultura, kultura masowa. Ułatwił się dostęp do prasy, o czym wspominałem, ale też i do książek. Zmniejszała się liczba analfabetów. Główną rozrywką stało się kino. Była to najsilniej oddziaływująca gałąź ówczesnej sztuki. Pierwszy publiczny pokaz projekcyjny urządzili w 1895r. w Paryżu bracia Lumiere.
    Pod koniec XIX wieku masy są już widoczne, są groźne. Społeczeństwo obywatelskie nie może już dłużej ignorować mas. Może je wchłonąć, rozstrzelać, lub samemu zostać zalanym. Tam, gdzie istniały silne instytucje obywatelskie oraz dostateczny poziom zamożności, społeczeństwo masę wchłonęło. Przybrało to postać demokracji, czyli przyznawania praw wyborczym wszystkim, choć początkowo tylko mężczyznom. Lecz demokracja aby masy sobie przyswoić, musiała spełnić ich potrzeby ekonomiczne. Np. W Anglii sposobem na integracje była powszechna edukacja, związki zawodowe, partie polityczne i kluby sportowe. Mimo to, granic klas nie usunięto. We Francji, nim burżuazja dała robotnikom prawo głosu, część rozstrzelała, a resztę zastraszyła po Komunie Paryskiej.
    Tam, gdzie społeczeństwo obywatelskie było słabe, organizacją mas zajęło się państwo. Demokracja oznacza rządy większości, a w tym przypadku to właśnie masy stanowią ową większość. Rząd powinien zająć się opieką ludu i zadbać o jego dobrobyt. Społeczeństwo masowe pragnęło wolności poprzez państwo.
Również uniformizacja miała strategiczne znaczenie dla powstania społeczeństwa masowego. Upodobnienie się społeczeństwa (ujednolicenie), podobieństwo zachowań kształtowały cywilizację.
    Nie da się jednoznacznie zdefiniować pojęcia społeczeństwa masowego. Mogę się jedynie powołać na słowa hiszpańskiego pisarza i filozofa Jose Ortega y Basset: „Tłum nagle stał się widoczny. Przedtem pozostawał niezauważony, teraz wysunął się na sam środek, stał się główną postacią sztuki. Nie ma już bohaterów, jest tylko chór”.

3. zjawisko komunikacji masowej (do dopracowania!)

-masowe środki komunikacji - kryterium ilości i kryterium standaryzacji

4.kultura ludowa a kultura popularna (do dopracowania!)

5. „CZŁOWIEK MASOWY” WG O.Y.G

a) anatonia człowieka masowego

- łatwość rozwiązywania problemów ekonomicznych, człowiek codziennie się bogaci, nie jest za to wdzięczny, wręcz uważa to za swoje prawo

-komfort i porządek publiczny- życie jawi się jako pozbawione problemów i trudności

-sfera prawno-obywatelska - brak ograniczeń w formach życia publicznego, wszyscy sa równi wobec siebie

-zmiany kondycji ludzkiej umożliwiły: liberalna demokracja, badania naukowe, industralizacja

-świat XIX/XX wieku utwierdza ludzi w przekonaniu , że jutro będą jeszcze bogatsi i że żyć będą pełniej -> swobodna ekspansja życiowych żądań i potrzeb, brak wdzięczności

Życie pospolite- człowiek masowy, pospolity

-nigdy nie odwołuję się do czynników zewnętrznych , o ile nie zmuszą go do tego okoliczności; niezdolny do uznawania zewnetrznych autorytetów -czuje się panem swojego życia, niczego od siebie nie wymaga będąc zadowolonym z tego czym jest -prawa powszechne- są biernym posiadaniem, czystą korzyścią, szczodrym darem losu, własność każdego, nie łączy się z wysiłkiem -życie bezwładne, ograniczające się do siebie samego ,skazane na wieczne zaskorupienie w sobie -hermetycznie zamknięta, nie troszczy się o nic i nikogo, wierzy w swoją samowystraczalność, staje się niesforna i nieokiełznana

---