Spółka jawna- spółka osobowa, która prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą, a nie jest inną spółką handlową. Każdy wspólnik odpowiada za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką.
Skład osobowy jest trwały a cechy osobiste wspólników istotne
Każdy wspólnik ma prawo do prowadzenia spraw spółki i jej reprezentacji
Każdy wspólnik odpowiada za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem
Firma spółki powinna zawierać nazwisko lub firmę co najmniej jednego wspólnika
Kapitał spółki jest zmienny
Nie posiada osobowości prawnej
*POWSTANIE:
Stronami umowy mogą być osoby fizyczne (w tym małżonkowie), osoby prawne (np. spółki kapitałowe) oraz ułomne osoby prawne (w tym inna spółka jawna).
Umowa spółki powinna być zawarta na piśmie pod rygorem nieważności
*OBLIGATORYJNE POSTANOWIENIA:
Essentialia negotii:
Prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą
Wniesienie wkładów przez wszystkich wspólników
Firma spółki
Przedmiot działalności
Określenie siedziby
Określenie wkładów wnoszonych przez każdego wspólnika oraz ich wartość
Określenie czasu trwania spółki
Zgłoszenie spółki jawnej do sądu rejestrowego powinno zawierać:
1) firmę, siedzibę i adres spółki,
2) przedmiot działalności spółki,
3) nazwiska i imiona albo firmy (nazwy) wspólników oraz adresy wspólników albo ich adresy do doręczeń,
4) nazwiska i imiona osób, które są uprawnione do reprezentowania spółki, i sposób reprezentacji.
REPREZENTACJA:
Wspólnicy
Pełnomocnicy
ODPOWIEDZIALNOŚĆ:
Nieograniczona (całym majątkiem)
Solidarna (każdy)
Subsydiarna
Rozwiązanie i likwidacja spółki
Rozwiązanie spółki następuje z chwilą wykreślenia jej z rejestru
Tylko z przyczyn przewidzianych w ustawie
Może być przekształcona w komandytową albo komandytowo-akcyjną
Rozwiązanie poprzedza: zakończenie działalności w drodze likwidacji albo zakończenie działalności w sposób uzgodniony w umowie bądź w porozumieniu zawartym po zaistnieniu powodu rozwiązania
SPÓŁKA PARTNERSKA- Jest to osobowa spółka handlowa, której wspólnikami mogą być wyłącznie osoby fizyczne uprawnione do wykonywania wolnego zawodu, a która ma na celu jego wykonywanie przez partnerów w ramach wspólnego przedsiębiorstwa. Spółką partnerską jest spółka osobowa, utworzona przez wspólników (partnerów) w celu wykonywania wolnego zawodu w spółce prowadzącej przedsiębiorstwo pod własną firmą.
Zawody np: adwokata, aptekarza, architekta, inżyniera budownictwa, biegłego rewidenta, brokera ubezpieczeniowego, doradcy podatkowego, maklera papierów wartościowych, doradcy inwestycyjnego, księgowego, lekarza, lekarza dentysty, lekarza weterynarii, notariusza, pielęgniarki, położnej, radcy prawnego, rzecznika patentowego, rzeczoznawcy majątkowego i tłumacza przysięgłego.
Firma spółki partnerskiej powinna zawierać nazwisko co najmniej jednego partnera, dodatkowe oznaczenie „i partner” bądź „i partnerzy” albo „spółka partnerska” oraz określenie wolnego zawodu wykonywanego w spółce. Dopuszczalne jest używanie w obrocie skrótu „sp.p.”.
Umowa spółki partnerskiej powinna zawierać:
1) określenie wolnego zawodu wykonywanego przez partnerów w ramach spółki,
2) przedmiot działalności spółki,
3) nazwiska i imiona partnerów, którzy ponoszą nieograniczoną odpowiedzialność za zobowiązania spółki,
4) w przypadku gdy spółkę reprezentują tylko niektórzy partnerzy, nazwiska i imiona tych partnerów,
5) firmę i siedzibę spółki,
6) czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony,
7) określenie wkładów wnoszonych przez każdego partnera i ich wartość.
Zgłoszenie spółki partnerskiej do sądu rejestrowego powinno zawierać:
1) firmę, siedzibę, adres spółki, nazwiska i imiona partnerów oraz ich adresy albo adresy do doręczeń,
2) określenie wolnego zawodu wykonywanego przez partnerów w ramach spółki,
3) przedmiot działalności spółki,
4) nazwiska i imiona partnerów, którzy są uprawnieni do reprezentowania spółki; nie dotyczy to przypadku, gdy umowa spółki nie przewiduje ograniczeń prawa reprezentacji przez partnerów,
5) nazwiska i imiona prokurentów lub osób powołanych w skład zarządu,
6) nazwiska i imiona partnerów, którzy ponoszą nieograniczoną odpowiedzialność za zobowiązania spółki
Partner nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania spółki powstałe w związku z wykonywaniem przez pozostałych partnerów wolnego zawodu w spółce, jak również za zobowiązania spółki będące następstwem działań lub zaniechań osób zatrudnionych przez spółkę na podstawie umowy o pracę lub innego stosunku prawnego, które podlegały kierownictwu innego partnera przy świadczeniu usług związanych z przedmiotem działalności spółki.
Odpowiedzialność za zobowiązania spółki partnerskiej - odpowiedzialność solidarna(sp. i wspólnicy) i subsydiarna(najpierw sp. potem wspólnicy)
prowadzenie spraw i repre-zentowanie spółki powierza się zarządowi.
SPÓŁKA KOMANDYTOWA- Jest to spółka osobowa mająca na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której wobec wierzycieli za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz) a odpowiedzialność co najmniej jednego wspólnika (komandytarisza) jest ograniczona
Sposoby założenia:
Założenie („od podstaw”) - w drodze zawarcia umowy spółki i dokonanie stosownego wpisu do rejestru przedsiębiorców
Przez przekształcenie - gdy utworzenie spółki ma charakter następczy, tzn. gdy jest ona efektem transformacji już funkcjonującej spółki innego typu
Charakter umowy:
Nazwana,
Konsensualna,
O skutkach inter vivos,
Zobowiązująca, wielostronna, z reguły wzajemna,
Losowa
Umowa spółki komandytowej powinna zawierać:
1) firmę i siedzibę spółki,
2) przedmiot działalności spółki,
3) czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony,
4) oznaczenie wkładów wnoszonych przez każdego wspólnika i ich wartość,
5) oznaczony kwotowo zakres odpowiedzialności każdego komandytariusza wobec wierzycieli (sumę komandytową).
Umowa spółki komandytowej powinna być zawarta w formie aktu notarialnego
Firma spółki komandytowej powinna zawierać nazwisko jednego lub kilku komplementariuszy oraz dodatkowe oznaczenie „spółka komandytowa”. Dopuszczalne jest używanie w obrocie skrótu „sp.k.”.
Zgłoszenie spółki komandytowej do sądu rejestrowego powinno zawierać:
1) firmę, siedzibę i adres spółki,
2) przedmiot działalności spółki,
3) nazwiska i imiona albo firmy (nazwy) komplementariuszy oraz odrębnie nazwiska i imiona albo firmy (nazwy) komandytariuszy, a także okoliczności dotyczące ograniczenia zdolności wspólnika do czynności prawnych, jeżeli takie istnieją,
4) nazwiska i imiona osób uprawnionych do reprezentowania spółki i sposób reprezentacji; w przypadku gdy komplementariusze powierzyli tylko niektórym spośród siebie prowadzenie spraw spółki - zaznaczenie tej okoliczności,
5) sumę komandytową.
Komplementariuszami mogą być wszelkie podmioty w znaczeniu prawa cywilnego materialnego, a zatem osoby fizyczne, osoby prawne oraz tzw. ułomne osoby prawne.
Komplementariusz będący osobą fizyczną musi mieć co najmniej ograniczoną zdolność do czynności prawnych
SPÓŁKA KOMANDYTOWO-AKCYJNA- spółka osobowa mająca na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której wobec wierzycieli za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz), a co najmniej jeden wspólnik jest akcjonariuszem.
Osoby podpisujące statut są założycielami spółki. Statut powinni podpisać co najmniej wszyscy komplementariusze.
Statut spółki komandytowo-akcyjnej powinien zawierać:
1) firmę i siedzibę spółki,
2) przedmiot działalności spółki,
3) czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony,
4) oznaczenie wkładów wnoszonych przez każdego komplementariusza oraz ich wartość,
5) wysokość kapitału zakładowego, sposób jego zebrania, wartość nominalną akcji i ich liczbę ze wskazaniem, czy akcje są imienne, czy na okaziciela,
6) liczbę akcji poszczególnych rodzajów i związane z nimi uprawnienia, jeżeli mają być wprowadzone akcje różnych rodzajów,
7) nazwiska i imiona albo firmy (nazwy) komplementariuszy oraz ich siedziby, adresy albo adresy do doręczeń,
8) organizację walnego zgromadzenia i rady nadzorczej, jeżeli ustawa lub statut przewiduje ustanowienie rady nadzorczej.
Spółkę reprezentują komplementariusze, których z mocy statutu lub prawomocnego orzeczenia sądu nie pozbawiono prawa reprezentowania spółki.
Akcjonariusz może reprezentować spółkę jedynie jako pełnomocnik.
W spółce komandytowo-akcyjnej można ustanowić radę nadzorczą. Jeżeli liczba akcjonariuszy przekracza dwadzieścia pięć osób, ustanowienie rady nadzorczej jest obowiązkowe.
Członków rady nadzorczej powołuje i odwołuje walne zgromadzenie. Komplementariusz albo jego pracownik nie może być członkiem rady nadzorczej.
Rada nadzorcza sprawuje stały nadzór nad działalnością spółki we wszystkich dziedzinach jej działalności.
Walne zgromadzenie może być zwyczajne albo nadzwyczajne. Prawo uczestniczenia w walnym zgromadzeniu ma akcjonariusz oraz komple-mentariusz także w przypadku, gdy nie jest akcjonariuszem spółki komandytowo-akcyjnej. Każda akcja objęta lub nabyta przez osobę, która nie jest komplementariuszem, daje prawo do jednego głosu, chyba że statut stanowi inaczej. Nie można całkowicie pozbawić akcjonariusza prawa głosu.
Odpowiedzialność komplementariusza:
Odpowiada bez ograniczenia, zarówno za cały dług spółki, jak i całym swoim majątkiem
Odpowiada solidarnie z pozostałymi komplementariuszami oraz ze spółką
Subsydiarna, bo wierzyciel spółki może prowadzić egzekucję z majątku komplementariusza dopiero wówczas, gdy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna
Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ- Jest kapitałową spółką handlową utworzoną w jakimkolwiek prawnie dopuszczalnym celu, wykazującą również pewne właściwości spółki osobowej, w której uczestniczą indywidualnie oznaczeni wspólnicy, a uczestnictwo to związane jest ze zbywalnymi udziałami odzwierciedlającymi ułamkową część pierwotnego majątku spółki
Powstaje w rezultacie czynności prawnej przyszłych wspólników, tj. umowy albo aktu założycielskiego (jednoosobowa)
Ma wiele właściwości osobowej z uwagi na osoby indywidualnie oznaczone
Udziały w spółce odzwierciedlają liczbowo oznaczony ułamek kapitału zakładowego i nie mogą być zmaterializowane w postaci dokumentów, które stanowiłyby samoistny przedmiot obrotu
Nie tylko dla prowadzenia działalności gospodarczej
Umowę mogą zawrzeć: Osoby fizyczne, SA, Jawne, Komandytowe, partnerskie, Komandytowo-akcyjne
Umowa spółki z ograniczoną odpowiedzialnością powinna określać:
1) firmę i siedzibę spółki,
2) przedmiot działalności spółki,
3) wysokość kapitału zakładowego,
4) czy wspólnik może mieć więcej niż jeden udział,
5) liczbę i wartość nominalną udziałów objętych przez poszczególnych wspólników,
6) czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony.
Oświadczenia wspólników o tym, iż zawiązują oni spółkę w określonym celu
Szczegółowe oznaczenie tego celu przez wskazanie przedmiotu działalności
*Zgłoszenie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością do sądu rejestrowego powinno zawierać:
1) firmę, siedzibę i adres spółki,
2) przedmiot działalności spółki,
3) wysokość kapitału zakładowego,
4) określenie, czy wspólnik może mieć więcej niż jeden udział,
5) nazwiska, imiona i adresy członków zarządu oraz sposób reprezentowania spółki,
6) nazwiska i imiona członków rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej, jeżeli ustawa lub umowa spółki wymaga ustanowienia rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej,
7) jeżeli wspólnicy wnoszą do spółki wkłady niepieniężne - zaznaczenie tej okoliczności,
8) czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony,
9) jeżeli umowa wskazuje pismo przeznaczone do ogłoszeń spółki - oznaczenie tego pisma.
Kapitał- Stanowi pieniężnie wyrażoną wartość początkowego majątku spółki, na którą składa się suma oznaczonych w umowie założycielskiej (akcie) wartości wkładów, jakie poszczególni wspólnicy zobowiązani są wnieść do spółki. jego funkcje: Prawna (pozycja wspólników), Gospodarcza (podstawa działania), Gwarancyjna (wierzyciele, kredyty)
Zarząd prowadzi sprawy spółki i reprezentuje spółkę. Zarząd składa się z jednego albo większej liczby członków. Do zarządu mogą być powołane osoby spośród wspólników lub spoza ich grona. Członek zarządu jest powoływany i odwoływany uchwałą wspólników, chyba że umowa spółki stanowi inaczej.
SPÓŁKA AKCYJNA- cechy:
Rozdzielenie funkcji właścicielskich od bieżącego zarządzania
Ograniczona odpowiedzialność akcjonariuszy za zobowiązania
Swoboda zbywalności praw udziałowych (akcji)
Zawiązać spółkę akcyjną może jedna albo więcej osób. Spółka akcyjna nie może być zawiązana wyłącznie przez jednoosobową spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością. Statut spółki akcyjnej powinien być sporządzony w formie aktu notarialnego. Osoby podpisujące statut są założycielami spółki. Akcjonariusze są zobowiązani jedynie do świadczeń określonych w statucie. Akcjonariusze nie odpowiadają za zobowiązania spółki.
Do powstania spółki akcyjnej wymaga się:
1) zawiązania spółki , w tym podpisania statutu przez założycieli,
2) wniesienia przez akcjonariuszy wkładów na pokrycie całego kapitału zakładowego,
3) ustanowienia zarządu i rady nadzorczej,
4) wpisu do rejestru.
1. Statut spółki akcyjnej powinien określać:
1) firmę i siedzibę spółki,
2) przedmiot działalności spółki,
3) czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony,
4) wysokość kapitału zakładowego oraz kwotę wpłaconą przed zarejestrowaniem na pokrycie kapitału zakładowego,
5) wartość nominalną akcji i ich liczbę ze wskazaniem, czy akcje są imienne, czy na okaziciela
6) liczbę akcji poszczególnych rodzajów i związane z nimi uprawnienia, jeżeli mają być wprowadzone akcje różnych rodzajów,
7) nazwiska i imiona albo firmy (nazwy) założycieli,
8) liczbę członków zarządu i rady nadzorczej albo co najmniej minimalną lub maksymalną liczbę członków tych organów oraz podmiot uprawniony do ustalenia składu zarządu lub rady nadzorczej,
10) pismo do ogłoszeń, jeżeli spółka zamierza dokonywać ogłoszeń również poza Monitorem Sądowym i Gospodarczym.
Firma spółki może być obrana dowolnie; powinna zawierać dodatkowe oznaczenie „spółka akcyjna”. Dopuszczalne jest używanie w obrocie skrótu „S.A.”.
Kapitał zakładowy spółki powinien wynosić co najmniej 100 000 złotych. Wartość nominalna akcji nie może być niższa niż 1 grosz
Rodzaje akcji:
charakteru praw i obowiązków - akcje imienne i na okaziciela
rodzaju lub rozmiaru uprawnień - akcje zwykłe, uprzywilejowane
walne zgromadzenie- organ posiadający głównie tzw. kompetencje bezwzględne. Za pomocą powziętych przez siebie uchwał, Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy decyduje o najważniejszych sprawach dotyczących działalności spółki oraz jej ewentualnego rozwoju.
Zarząd- organ, który może się składać z jednego lub większej liczby członków. O ile w statucie nie postanowiono inaczej, członkowie Zarządu wybierani są przez Radę Nadzorczą. Członkiem Zarządu może zostać także osoba, która nie posiada statusu akcjonariusza. Zarząd pełni przede wszystkim funkcje reprezentacyjne, tzn. reprezentuje on spółkę praktycznie we wszystkich czynnościach sądowych oraz innego typu, o ile czynności te nie wymagają uchwały Walnego Zgromadzenia Akcjonariuszy.
Rada nadzorcza- organ sprawujący nadzór nad Zarządem spółki. Rada Nadzorcza nie posiada jednak uprawnień umożliwiających jej zarządzanie spółką. W skład Rady Nadzorczej może wejść od trzech do siedmiu członków, którzy powoływani są przez Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy.
PRZEDSIĘBIORSTWO- jest samodzielnym , samorządnym i samofinansującym się przedsiębiorcą posiadającym osobowość prawną, które w obrocie prawnym występuje we własnym imieniu i na własny rachunek.
przedsiębiorstwo państwowe musi posiadać rachunek bankowy, gromadzić na nim środki pieniężne i tylko z niego te środki wydatkować, musi zawiadomić urząd skarbowy o posiadaniu rachunku podstawowego i innych pomocniczych z podaniem numerów tych rachunków, musi przekazać o tych rachunkach stosowne informacje do ZUS, musi posiadać numer REGON i numer w Rejestrze Sądowym i inne.
Samodzielność przedsiębiorstwa polega na tym, że może ono dokonywać wszelkich czynności faktycznych i prawnych niezabronionych przez prawo.
Nikt nie może działać za przedsiębiorstwo, zwłaszcza organ założycielski (może on tylko sprawować kontrolę i nadzór nad czynnościami przedsiębiorstwa)
Przedsiębiorstwo państwowe z własnej działalności gospodarczej powinno uzyskiwać dochód. Samodzielność finansowa polega również na tym, że przedsiębiorstwo może tym dochodem swobodnie dysponować, również wtedy, gdy ten dochód nie pochodzi z działalności przedsiębiorstwa, a z budżetu państwa (dotacja, dofinansowanie itd.).
Samofinansowanie:
Zasada samofinansowania przedsiębiorstwa oznacza taką gospodarkę finansową przedsiębiorstwa, która oparta jest na dochodach własnych.
Polega na pokrywaniu kosztów działalności przedsiębiorstwa z jego uzyskiwanych przychodów. Te przychody powinny nie tylko pokrywać koszty działalności, ale zapewniać również zysk, gdyż on jest podstawą rozwoju przedsiębiorstwa.
Samorządność:
jest to przyznanie załodze przedsiębiorstwa prawa do współzarządzania przedsiębiorstwem w ramach ustawowych.
Samorząd załogi realizuje swoje zadania i kompetencje za pomocą swoich organów, czyli ogólnego zebrania pracowników lub delegatów przedsiębiorstwa i rady pracowniczej przedsiębiorstwa
Przedsiębiorstwa państwowe mogą być tworzone jako (art. 4):
1) przedsiębiorstwa działające na zasadach ogólnych,
2) przedsiębiorstwa użyteczności publicznej- mają przede wszystkim na celu bieżące i nieprzerwane zaspokajanie potrzeb ludności. W szczególności przedsiębiorstwa te mają na celu produkcję lub świadczenie usług w zakresie: inżynierii sanitarnej, komunikacji miejskiej, zaopatrzenia ludności w energię elektryczną, gazową i cieplną, zarządu państwowymi zasobami lokalowymi, zarządu państwowymi terenami zielonymi, usług pogrzebowych i utrzymania urządzeń cmentarnych, usług kulturalnych.
Przedsiębiorstwa państwowe tworzą:
1) naczelne oraz centralne organy administracji państwowej,
2) Narodowy Bank Polski i banki państwowe
3) w uzasadnionych wypadkach może utworzyć przedsiębiorstwo państwowe inny organ państwowy po porozumieniu z naczelnym lub centralnym organem administracji państwowej właściwym ze względu na rodzaj działalności tworzonego przedsiębiorstwa
Statut przedsiębiorstwa reguluje przede wszystkim strukturę organizacyjną przedsiębiorstwa. Określa rodzaje organów w przedsiębiorstwie państwowym, ustala zakres ich kompetencji (prawa i obowiązki tych organów).
Stanowi podstawę prawną organizacji i funkcjonowania przedsiębiorstwa państwowego.
Statut uchwala Ogólne Zebranie Pracowników na wniosek dyrektora przedsiębiorstwa.
Organy przedsiębiorstwa państwowego: ogólne zebranie pracowników (delegatów), rada pracownicza i dyrektor przedsiębiorstwa
Dyrektor przedsiębiorstwa państwowego zarządza przedsiębiorstwem i reprezentuje je na zewnątrz.
Kontroli dokonuje organ założycielski. Ma on prawo władczego wkraczania w sprawy przedsiębiorstwa tylko w wypadkach przewidzianych przepisami ustawowymi.
Spółdzielnia jest dobrowolnym zrzeszeniem nieograniczonej liczby osób (mogą to być osoby fizyczne, jak i osoby prawne, np. spółki z o.o. itp.).
Spółdzielnia może prowadzić działalność społeczną, kulturalna i oświatową zarówno na rzecz swoich członków jak i ich środowiska.
Osoby zamierzające założyć spółdzielnię uchwalają statut, potwierdzając jego przyjęcie przez złożenie pod nim swoich podpisów. Spółdzielnia działa na podstawie przepisów prawa oraz statutu, przyjętego przez założycieli.
Statut spółdzielni powinien zawierać:
- określa nazwę,
- siedzibę,
- przedmiot działalności,
- czas trwania spółdzielni o ile założono ją na czas określony,
- wysokość wpisowego i zasady wnoszenia udziałów,
- prawa i obowiązki członków, zasady przyjmowania członków,
- zwoływania walnych zgromadzeń,
- powoływania członków organów spółdzielni,
- podziału nadwyżki bilansowej,
- inne, przewidziane prawem postanowienia.
Wszelkie zmiany dotyczące statutu wymagają uchwały walnego zgromadzenia podjętej większością 2/3 głosów.
Zarząd zobowiązany jest daną zmianę w statucie zgłosić w ciągu trzydziestu dni od daty jej podjęcia do sądu rejestrowego załączając dwa odpisy protokołu walnego zgromadzenia.
Członkami spółdzielni może być każda osoba fizyczna, która posiada pełną zdolność do czynności prawnych (statut może dopuszczać wyjątki od tej zasady, jednak osoby bez pełnej zdolności nie mogą być członkami organów spółdzielni, a w walnym zgromadzeniu biorą udział przez swoich przedstawicieli ustawowych). Warunkiem uzyskania członkostwa jest złożenie pisemnej deklaracji zgodnej z wymaganiami ustawy i statutu.
Członek spółdzielni ma obowiązek wniesienia wpisowego oraz udziałów stosownie do postanowień statutu
Organami spółdzielni są
walne zgromadzenie(sprawy, należące do wyłącznej kompetencji walnego zgromadzenia. Są to m.in. uchwalanie kierunków rozwoju działalności spółdzielni, rozpatrywanie sprawozdań rady, zatwierdzanie sprawozdań rocznych i sprawozdań finansowych, udzielanie absolutorium członkom zarządu),
rada nadzorcza, Rada nadzorcza sprawuje nadzór nad działalnością spółdzielni. Rada składa się co najmniej z trzech członków, którymi mogą być wyłącznie członkowie spółdzielni.
zarząd (Zarząd kieruje działalnością spółdzielni oraz reprezentuje ją na zewnątrz i podejmuje decyzje, które nie są zastrzeżone w ustawie lub statucie innym organom. Zarząd wybiera i odwołuje
(w zależności od postanowień statutu), walne zgromadzenie lub rada nadzorcza. Z członkami zarządu rada nawiązuje stosunek pracy na podstawie umowy o pracę lub powołania)oraz w spółdzielniach, w których walne zgromadzenie zastąpione jest przez zebranie przedstawicieli (są to zwykle spółdzielnie o dużej liczbie członków) - zebrania grup członkowskich
Spółdzielnia ma obowiązek tworzyć następujące fundusze własne:
- udziałowy (powstający z wpłat udziałów członków, odpisów z podziału nadwyżki bilansowej i innych źródeł),
-zasobowy (z wpłat wpisowego, części nadwyżki bilansowej oraz innych źródeł).
Spółdzielnia przechodzi w stan likwidacji:
1) z upływem okresu, na który ją utworzono,
2) wskutek zmniejszenia się liczby członków poniżej wskazanej w statucie lub ustawie (jeśli nie uzupełniono jej w ciągu 1 roku),
3) wskutek zgodnych uchwał walnych zgromadzeń zapadłych większością 3/4 głosów na dwóch kolejnych walnych zgromadzeniach w odstępie co najmniej 2 tygodni
BANKI
Bank jest osobą prawną utworzoną zgodnie z przepisami ustaw, działającą na podstawie zezwoleń uprawniających do wykonywania czynności bankowych obciążających ryzykiem środki powierzone pod jakimkolwiek tytułem zwrotnym.
Czynnościami bankowymi są:
1) przyjmowanie wkładów pieniężnych płatnych na żądanie lub z nadejściem oznaczonego terminu oraz prowadzenie rachunków tych wkładów,
2) prowadzenie innych rachunków bankowych,
3) udzielanie kredytów,
4) udzielanie i potwierdzanie gwarancji bankowych oraz otwieranie i potwierdzanie akredytyw,
5) emitowanie bankowych papierów wartościowych,
6) przeprowadzanie bankowych rozliczeń pieniężnych,
6a) wydawanie instrumentu pieniądza elektronicznego,
7) wykonywanie innych czynności przewidzianych wyłącznie dla banku w odrębnych ustawach.
Pozostałe czynności bankowe
1) udzielanie pożyczek pieniężnych,
2) operacje czekowe i wekslowe oraz operacje, których przedmiotem są warranty,
3) wydawanie kart płatniczych oraz wykonywanie operacji przy ich użyciu,
4) terminowe operacje finansowe,
5) nabywanie i zbywanie wierzytelności pieniężnych,
6) przechowywanie przedmiotów i papierów wartościowych oraz udostępnianie skrytek sejfowych,
7) prowadzenie skupu i sprzedaży wartości dewizowych,
8) udzielanie i potwierdzanie poręczeń,
9) wykonywanie czynności zleconych, związanych z emisją papierów wartościowych,
10) pośrednictwo w dokonywaniu przekazów pieniężnych oraz rozliczeń w obrocie dewizowym.
Formalnoprawna reglamentacja działalności bankowej
Do utworzenia i działalności banku w formie spółki akcyjnej stosuje się przepisy Kodeksu spółek handlowych
Funkcję organu nadzoru pełni w banku rada nadzorcza składająca się co najmniej z pięciu osób fizycznych.
Członków rady nadzorczej powołuje i odwołuje walne zgromadzenie.
Bank informuje Komisję Nadzoru Finansowego o składzie rady nadzorczej oraz o zmianie jej składu niezwłocznie po jej powołaniu lub po dokonaniu zmiany jej składu.
Zarząd banku składa się co najmniej z trzech osób fizycznych powoływanych i odwoływanych przez radę nadzorczą
Powołanie dwóch członków zarządu banku, w tym prezesa, następuje za zgodą Komisji Nadzoru Finansowego. Z wnioskiem o wyrażenie zgody występuje rada nadzorcza
Odmowa KNF
Komisja Nadzoru Finansowego odmawia wyrażenia zgody na powołanie osoby, o której mowa w ust. 1, jeżeli:
1) była ona karana za przestępstwo umyślne lub przestępstwo skarbowe, z wyłączeniem przestępstw ściganych z oskarżenia prywatnego,
2) spowodowała udokumentowane straty w miejscu pracy albo w związku z pełnieniem funkcji członka organu osoby prawnej,
3) został wobec niej orzeczony zakaz prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek oraz pełnienia funkcji reprezentanta lub pełnomocnika przedsiębiorcy, członka rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej w spółce akcyjnej, spółce z ograniczoną odpowiedzialnością lub w spółdzielni
Członkowie zarządu
Komisja Nadzoru Finansowego może odmówić wyrażenia zgody na powołanie osoby wymienionej w ust. 1, jeżeli:
1) jest prowadzone przeciwko niej postępowanie karne lub postępowanie w sprawie o przestępstwo skarbowe,
2) była karana za przestępstwo inne niż określone w ust. 3 pkt 1.
Bankiem spółdzielczym jest bank będący spółdzielnią, do którego zakresie nieuregulowanym w ustawie z 7.12.2000 r. o funkcjonowaniu banków spółdzielczych, ich zrzeszaniu się i bankach zrzeszających i prawo bankowe, mają zastosowanie przepisy Prawa spółdzielczego
Co najmniej 10 osób fizycznych
Zakres działalności terytorialnej jest uzależniony od wysokości posiadanych funduszy (najczęściej powiat)
Jeśli fundusze własne 1-5 mln euro - województwo; powyżej 5 mln euro - kraj
Każdy członek obowiązany jest posiadać co najmniej 1 zadeklarowany i wpłacony udział
Organy: rada nadzorcza i zarząd
Rada - co najmniej 5 osób - członków banku
Osoby zajmujące stanowiska kierownicze w banku nie mogą być członkami rady
Zarząd - co najmniej 3 osoby
Co najmniej 2 członków zarządu (w tym prezes) muszą mieć odpowiednie kwalifikacje
Banki mogą tworzyć związki rewizyjne
Mogą się zrzeszać
Bank państwowy
Utworzony przez radę Ministrów w drodze rozporządzenia na wniosek Ministra Skarbu zaopiniowany przez KNF
Nie podlega wpisowi do KRS
Organy - rada nadzorcza i zarząd
Utworzenie banku może nastąpić, jeżeli:
Przesłanki:
1) zostało zapewnione wyposażenie banku w:
a) fundusze własne, których wielkość powinna być dostosowana do rodzaju czynności bankowych przewidzianych do wykonywania i rozmiaru zamierzonej działalności,
b) pomieszczenia posiadające odpowiednie urządzenia techniczne, należycie zabezpieczające przechowywane w banku wartości, z uwzględnieniem zakresu i rodzaju prowadzonej działalności bankowej,
2) założyciele oraz osoby przewidziane do objęcia w banku stanowisk członków zarządu, w tym prezesa, dają rękojmię ostrożnego i stabilnego zarządzania bankiem, przy czym co najmniej dwie osoby przewidziane do objęcia w banku stanowisk członków zarządu posiadają wykształcenie i doświadczenie zawodowe niezbędne do kierowania bankiem oraz udowodnioną znajomość języka polskiego,
4) przedstawiony przez założycieli plan działalności banku na okres co najmniej trzyletni wskazuje, że działalność ta będzie bezpieczna dla środków pieniężnych gromadzonych w banku.
Wnoszony przez założycieli banku kapitał założycielski nie może być niższy od równowartości w złotych 5.000.000 euro przeliczonej według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski, obowiązującego w dniu wydania zezwolenia na utworzenie banku.
Wymagania kapitałowe
W przypadku banków spółdzielczych, których założyciele wyrazili zamiar zawarcia umowy zrzeszenia, na podstawie ustawy o funkcjonowaniu banków spółdzielczych, ich zrzeszaniu się i bankach zrzeszających, kapitał założycielski nie może być niższy od równowartości w złotych 1.000.000 euro przeliczonej według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski, obowiązującego w dniu wydania zezwolenia na utworzenie banku.
Kapitał założycielski banku wnoszony w formie pieniężnej musi być wpłacony przez założycieli w walucie polskiej na rachunek bankowy w banku krajowym, otwarty w celu dokonania wpłat na kapitał założycielski banku.
Pokrycie pełnej kwoty kapitału założycielskiego banku w formie spółki akcyjnej oraz banku spółdzielczego powinno być dokonane przed wpisaniem banku do właściwego rejestru.
Wpłata kapitału założycielskiego banku państwowego, jak również wydzielenie z majątku Skarbu Państwa innych środków na pokrycie kapitału założycielskiego powinno nastąpić przed złożeniem przez bank państwowy do Komisji Nadzoru Finansowego wniosku o zezwolenie na rozpoczęcie działalności.
Zezwolenie KNF - wniosek
Wniosek do Komisji Nadzoru Finansowego o wydanie zezwolenia na utworzenie banku powinien zawierać:
1) określenie nazwy i siedziby banku,
2) określenie czynności bankowych, do których wykonywania bank ma być upoważniony, oraz dane o przedmiocie i zakresie zamierzonej działalności,
3) dane dotyczące:
a) założycieli i osób przewidzianych do objęcia w banku stanowisk członków zarządu,
b) kapitału założycielskiego.
2. Do wniosku załącza się:
1) projekt statutu banku,
2) program działalności i plan finansowy banku na okres co najmniej trzyletni,
3) dokumenty dotyczące założycieli i ich sytuacji finansowej, wymagane przez Komisję Nadzoru Finansowego,
4) opinię właściwych władz nadzorczych kraju siedziby wnioskodawcy, jeżeli założycielem jest bank zagraniczny.
Zezwolenie KNF - projekt statutu
Projekt statutu powinien określać w szczególności:
1) firmę, która powinna zawierać wyodrębniony wyraz "bank" i odróżniać się od nazw innych banków oraz wskazywać, czy jest to bank państwowy, bank w formie spółki akcyjnej czy bank spółdzielczy,
2) siedzibę, przedmiot działania i zakres działalności
3) organy i ich kompetencje, ze szczególnym uwzględnieniem kompetencji członków zarządu oraz zasady podejmowania decyzji, podstawową strukturę organizacyjną banku, zasady składania oświadczeń w zakresie praw i obowiązków majątkowych, tryb wydawania regulacji wewnętrznych oraz tryb podejmowania decyzji o zaciągnięciu zobowiązań lub rozporządzeniu aktywami, których łączna wartość w stosunku do jednego podmiotu przekracza 5 % funduszy własnych,
4) zasady funkcjonowania systemu kontroli wewnętrznej,
5) fundusze własne oraz zasady gospodarki finansowej.
Zezwolenie KNF
1. Komisja Nadzoru Finansowego:
1) wzywa założycieli do uzupełnienia wniosku, jeżeli nie odpowiada on wymaganiom oraz może zażądać uzupełniających danych lub dokumentów dotyczących w szczególności założycieli i osób przewidzianych do objęcia w banku stanowisk członków zarządu, w tym informacji o ich sytuacji majątkowej i rodzinnej, jeżeli informacje te są niezbędne do podjęcia decyzji o wydaniu zezwolenia na utworzenie banku,
2) w terminie nieprzekraczającym 3 miesięcy od daty otrzymania wniosku lub jego uzupełnienia - wydaje decyzję w przedmiocie zezwolenia na utworzenie banku.
2. Komisja Nadzoru Finansowego w uzasadnionych przypadkach może przedłużyć do 6 miesięcy termin wydania decyzji, informując o tym założycieli przed upływem terminu 3 miesięcy od daty otrzymania wniosku lub jego uzupełnienia.
W zezwoleniu na utworzenie banku Komisja Nadzoru Finansowego określa:
firmę banku, jego siedzibę, nazwy (nazwiska) założycieli i obejmowane przez nich akcje,
wysokość kapitału założycielskiego, działalność, do której wykonywania bank jest upoważniony,
oraz warunki, po spełnieniu których Komisja Nadzoru Finansowego zezwoli na rozpoczęcie przez bank działalności, a także zatwierdza projekt statutu banku.
Odmowa wydania zezwolenia
Komisja Nadzoru Finansowego odmawia wydania zezwolenia na utworzenie banku lub na zmianę jego statutu, jeżeli nie zostały spełnione wymagania obowiązujące przy tworzeniu banków lub zamierzona działalność banku naruszałaby przepisy prawa, interesy klientów albo nie gwarantowałaby bezpieczeństwa gromadzonych w banku środków lub gdy przepisy prawa obowiązujące w miejscu siedziby lub zamieszkania założyciela lub jego powiązania z innymi podmiotami mogłyby uniemożliwić skuteczne sprawowanie nadzoru nad bankiem.
Utworzenie banku za granicą przez bank krajowy
1. Utworzenie za granicą banku przez bank krajowy, jak również utworzenie oddziału banku krajowego za granicą wymaga zezwolenia Komisji Nadzoru Finansowego.
2. Wniosek o utworzenie za granicą banku powinien zawierać:
1) określenie nazwy, siedziby i formy organizacyjnej banku,
2) dane dotyczące założycieli i kapitału założycielskiego.
3. Do wniosku załącza się:
1) projekt statutu oraz uzasadnienie utworzenia banku za granicą,
2) program działalności i plan finansowy banku na okres co najmniej trzyletni,
3) informacje o przepisach prawnych obowiązujących w państwie przyjmującym w zakresie:
a) zezwoleń na podjęcie działalności przez bank,
b) przepisów podatkowych dotyczących działalności banków,
c) przepisów dotyczących transferu dewiz i nadzoru bankowego.
Utworzenie oddziału banku zagranicznego w kraju następuje na podstawie zezwolenia KNF, wydanego po uzgodnieniu z Ministrem Finansów, na wniosek zainteresowanego banku.
2. Wniosek, o którym mowa w ust. 1, powinien zawierać:
1) firmę i siedzibę banku występującego z wnioskiem oraz charakterystykę jego działalności,
2) rodzaje czynności bankowych, do których wykonywania ma być upoważniony oddział banku, oraz siedzibę oddziału,
3) wielkość funduszy przydzielonych do dyspozycji oddziału,
4) dane dotyczące co najmniej 2 osób przewidzianych do objęcia w oddziale stanowisk dyrektora lub jego zastępcy.
Tajemnica bankowa
Bank, osoby w nim zatrudnione oraz osoby, za których pośrednictwem bank wykonuje czynności bankowe, są obowiązane zachować tajemnicę bankową, która obejmuje wszystkie informacje dotyczące czynności bankowej, uzyskane w czasie negocjacji, w trakcie zawierania i realizacji umowy, na podstawie której bank tę czynność wykonuje.
Zwolnienie z tajemnicy
. Obowiązek nie dotyczy przypadków, w których:
1) bez ujawnienia informacji objętej tajemnicą bankową - ze względu na istotę i charakter czynności bankowej lub obowiązujące przepisy - nie jest możliwe należyte wykonanie umowy, na podstawie której jest wykonywana ta czynność bankowa, lub należyte wykonanie czynności pozostających w związku z zawarciem i wykonaniem tej umowy,
2) następuje ujawnienie informacji objętych tajemnicą bankową przedsiębiorcom lub przedsiębiorcom zagranicznym, którym bank powierzył wykonywanie, stale lub okresowo, czynności związanych z wykonywaniem działalności bankowej, w zakresie niezbędnym do należytego wykonywania tych czynności,
3) następuje udzielenie informacji objętych tajemnicą bankową adwokatom lub radcom prawnym w związku ze świadczeniem przez nich pomocy prawnej na rzecz banku,
Banku nie obowiązuje, z zastrzeżeniem ust. 4, zachowanie tajemnicy bankowej wobec osoby, której dotyczą informacje objęte tajemnicą. Osobom trzecim informacje te mogą być ujawnione, z zastrzeżeniem art. 105, 106a i 106b, wyłącznie gdy osoba, której informacje te dotyczą, na piśmie upoważni bank do przekazania określonych informacji wskazanej przez siebie osobie lub jednostce organizacyjnej.
Katalog podmiotów
Bank ma obowiązek udzielenia informacji stanowiących tajemnicę bankową wyłącznie:
1) innym bankom i instytucjom kredytowym w zakresie, w jakim informacje te są niezbędne w związku z wykonywaniem czynności bankowych oraz nabywaniem i zbywaniem wierzytelności,
na żądanie:
a) Komisji Nadzoru Finansowego w zakresie nadzoru sprawowanego na podstawie niniejszej ustawy i ustawy z dnia 21 lipca 2006 r. o nadzorze nad rynkiem finansowym
b) sądu lub prokuratora w związku z toczącym się postępowaniem o przestępstwo lub przestępstwo skarbowe
c) sądu lub prokuratora w związku z wykonaniem wniosku o udzielenie pomocy prawnej, pochodzącego z państwa obcego, które na mocy ratyfikowanej umowy międzynarodowej wiążącej Rzeczpospolitą Polską ma prawo występować o udzielenie informacji objętych tajemnicą bankową,
d) sądu w związku z prowadzonym postępowaniem spadkowym lub o podział majątku między małżonkami albo prowadzoną przeciwko osobie fizycznej będącej stroną umowy sprawą o alimenty lub o rentę o charakterze alimentacyjnym,
e) Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej w związku z toczącą się sprawą
f) Prezesa Najwyższej Izby Kontroli w zakresie niezbędnym do przeprowadzenia postępowania kontrolnego
h) Prezesa Zarządu Bankowego Funduszu Gwarancyjnego w zakresie określonym ustawą
i) biegłego rewidenta upoważnionego do badania sprawozdań finansowych banku na podstawie zawartej z bankiem umowy,
k) Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Agencji Wywiadu, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Policji, Żandarmerii Wojskowej, Straży Granicznej, Służby Więziennej, Biura Ochrony Rządu i ich posiadających pisemne upoważnienie funkcjonariuszy lub żołnierzy w zakresie niezbędnym do przeprowadzenia postępowania sprawdzającego na podstawie przepisów o ochronie informacji niejawnych,
l) Policji
ł) komornika sądowego
m) wydawców elektronicznych instrumentów płatniczych niebędących bankami
n) Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych
p) Szefa Centralnego Biura Antykorupcyjnego
MF/GIIF/ZUS
Zakres oraz zasady udzielania informacji przez banki organom podatkowym, Generalnemu Inspektorowi Informacji Finansowej, organom kontroli skarbowej regulują odrębne ustawy.
2a. Banki, na pisemne żądanie Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, są obowiązane do sporządzania i przekazywania informacji dotyczących numerów rachunków bankowych płatników składek oraz przekazywania danych umożliwiających identyfikację posiadaczy tych rachunków.
2b. Banki, na pisemne żądanie organu wypłacającego świadczenie z ubezpieczenia społecznego lub zaopatrzenia emerytalnego albo uposażenie w stanie spoczynku, są obowiązane do sporządzania i przekazywania danych umożliwiających identyfikację współposiadacza (współposiadaczy) rachunku wspólnego, na który zostały przekazane świadczenia lub uposażenia za okres po śmierci świadczeniobiorcy.
NBP
NBP jest bankiem centralnym RP
NBP posiada osobowość prawną i prawo używania pieczęci z godłem państwowym.
Jego działalność jest prowadzona na terenie całego kraju, siedzibą zaś jest Warszawa i nie podlega wpisowi do rejestru przedsiębiorstw państwowych
Fundusz statutowy NBP wynosi 400 mln i w całości należy do Państwa.
NBP może być członkiem międzynarodowych instytucji finansowych i bankowych.
nie może być udziałowcem bądź akcjonariuszem innych osób prawnych, z wyjątkiem prowadzących działalność usługową na rzecz instytucji finansowych i Skarbu Państwa
Zgodnie z Konstytucją NBP odpowiada za wartość pieniądza polskiego. Ustawa o NBP precyzuje, że podstawowym celem banku centralnego jest utrzymanie stabilnego poziomu cen, przy jednoczesnym wspieraniu polityki gospodarczej Rządu, o ile nie ogranicza to podstawowego celu NBP
Pozostałe zadania NBP
organizowanie rozliczeń pieniężnych
prowadzenie gospodarki rezerwami dewizowymi,
prowadzenie działalności dewizowej w granicach określonych ustawami,
prowadzenie bankowej obsługi budżetu państwa,
regulowanie płynności banków oraz ich refinansowanie,
kształtowanie warunków niezbędnych dla rozwoju systemu bankowego,
opracowywanie sprawozdawczego bilansu płatniczego oraz bilansów należności i zobowiązań zagranicznych państwa,
wykonywanie innych zadań określonych ustawami.
Prezes NBP
Prezes NBP jest powoływany przez Sejm na wniosek Prezydenta RP na okres 6 lat
Ta sama osoba nie może być Prezesem NBP dłużej niż przez dwie kolejne kadencje
Prezes NBP przewodniczy Radzie Polityki Pieniężnej, Zarządowi NBP, Komisji Nadzoru Bankowego oraz reprezentuje NBP na zewnątrz
Jest przełożonym wszystkich pracowników NBP
Prezes NBP może uczestniczyć w posiedzeniach Sejmu i Rady Ministrów
Prezes NBP reprezentuje interesy RP w międzynarodowych instytucjach
Rada Polityki Pieniężnej
Radę Polityki Pieniężnej tworzą Przewodniczący, którym jest Prezes NBP oraz 9 członków powołanych w równej liczbie przez Prezydenta RP, Sejm i Senat spośród specjalistów z zakresu finansów
Członkowie Rady powoływani są na 6 lat
Rada Polityki Pieniężnej ustala corocznie założenia polityki pieniężnej i przedkłada je do wiadomości Sejmowi równocześnie z przedłożeniem przez Radę Ministrów projektu ustawy budżetowej
Rada przedkłada Sejmowi sprawozdanie z wykonania założeń polityki pieniężnej w ciągu 5 miesięcy od zakończenia roku budżetowego.
Rada podejmuje decyzje większością głosów przy obecności co najmniej 5 członków
Stanowiska zajęte przez członków Rady w głosowaniu podlegają ogłoszeniu w Monitorze Sądowym i Gospodarczym
Posiedzenia Rady odbywają się co najmniej raz w miesiącu.
Funkcje NBP
emisyjna
kształtowania i realizacji polityki pieniężnej
centralnej bankowej instytucji dewizowej
banku państwa i banku banków
nadzoru bankowego
Instrumenty polityki pieniężnej
rezerwy obowiązkowe
kredyt refinansowy udzielany bankom
dyskonto i redyskonto weksli
emisja i sprzedaż papierów wartościowych
sprzedaż i kupno skarbowych papierów wartościowych w operacjach otwartego rynku
obsługa pożyczki państwowej zaciągniętej w drodze emisji papierów wartościowych
Rezerwa obowiązkowa
wyrażona w złotych część środków pieniężnych w złotych i walutach obcych zgromadzonych na rachunkach bankowych, środków uzyskanych ze sprzedaży papierów wartościowych oraz innych środków przyjętych przez bank podlegających zwrotowi. Rezerwy obowiązkowe gromadzone są przez bank centralny w celu kształtowania podaży pieniądza i działalności kredytowej.
Kredyt refinansowy
kredyt udzielany bankom przez NBP w celu uzupełnienia ich zasobów pieniężnych
Przy udzielaniu kredytu refinansowego NBP kieruje się zdolnością banku do spłaty tego kredytu wraz z odsetkami w umownych terminach spłaty, z tym, że kredyt ten może być także udzielony
Stopę kredytu refinansowego określa rada Polityki Pieniężnej a obwieszcza ją Prezes NBP
Operacje otwartego rynku
Instrument, za pomocą którego regulowana jest ilość środków zgromadzonych na rachunkach bieżących banków, co z kolei pośrednio wpływa na ilość kreowanego pieniądza gotówkowego. Polegają one na zakupie i sprzedaży przez NBP papierów wartościowych na międzybankowym rynku pieniężnym. Działając na nim NBP przez sprzedaż papierów wartościowych przejmuje część środków pieniężnych nabywców i zmniejsza tym samym podaż pieniądza na rynku, natomiast przez kupno papierów wartościowych zasila rynek pieniądzem i zwiększa jego podaż.
BFG
Jest instytucją, której celem działania jest umacnianie wiarygodności i zaufania do banków oraz przyczynianie się do stabilności systemu bankowego
Zadaniem głównym jest gwarantowanie depozytów oraz udzielanie zwrotnej pomocy finansowej bankom, w przypadku powstania sytuacji zagrożenia wypłacalności oraz gromadzenie i analizowanie informacji o sytuacji finansowej banków w celu odpowiednio wczesnego wykrycia potencjalnych zagrożeń
KIR
Przedmiotem działalności KIR jest:
wymiana zleceń płatniczych między bankami i innymi instytucjami finansowymi
prowadzenie poczty bankowej
dokonywanie innych czynności związanych z realizacją rozliczeń
świadczenie usług w zakresie systemów informacji międzybankowej
Nadzór bankowy
1. Działalność banków, oddziałów i przedstawicielstw banków zagranicznych, oddziałów i przedstawicielstw instytucji kredytowych podlega nadzorowi bankowemu sprawowanemu przez Komisję Nadzoru Finansowego w zakresie i na zasadach określonych w niniejszej ustawie i w ustawie z dnia 21 lipca 2006 r. o nadzorze nad rynkiem finansowym.
2. Nadzór nad działalnością oddziału lub przedstawicielstwa banku zagranicznego w kraju oraz oddziału lub przedstawicielstwa banku krajowego za granicą, w tym zakres i tryb dokonywania czynności kontrolnych, może być wykonywany w zakresie uzgodnionym w porozumieniu Komisji Nadzoru Bankowego z właściwymi władzami nadzorczymi.
Cele nadzoru bankowego
1. Celem nadzoru jest zapewnienie:
1) bezpieczeństwa środków pieniężnych gromadzonych na rachunkach bankowych,
2) zgodności działalności banków z przepisami niniejszej ustawy, ustawy o Narodowym Banku Polskim, statutem oraz decyzją o wydaniu zezwolenia na utworzenie banku,
3) zgodności działalności prowadzonej przez banki zgodnie z art. 70 ust. 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi z przepisami tej ustawy, niniejszej ustawy oraz statutem.
Czynności nadzorcze
2. Czynności podejmowane w ramach nadzoru bankowego polegają w szczególności na:
1) dokonywaniu oceny sytuacji finansowej banków, w tym badaniu wypłacalności, jakości aktywów, płynności płatniczej, wyniku finansowego banków,
2) badaniu jakości systemu zarządzania bankiem, w szczególności systemu zarządzania ryzykiem oraz systemu kontroli wewnętrznej,
3) badaniu zgodności udzielanych kredytów, pożyczek pieniężnych, akredytyw, gwarancji bankowych i poręczeń oraz emitowanych bankowych papierów wartościowych z obowiązującymi w tym zakresie przepisami,
4) badaniu zabezpieczenia i terminowości spłaty kredytów i pożyczek pieniężnych,
Czynności kontrolne
3. Czynności kontrolne podejmowane przez pracowników Urzędu Komisji Nadzoru Finansowego są wykonywane po okazaniu legitymacji służbowej oraz doręczeniu upoważnienia wydanego przez Przewodniczącego Komisji Nadzoru Finansowego.
Ustanie bytu prawnego przedsiębiorcy (przekształcenie przedsiębiorcy - uwagi ogólne, likwidacja, upadłość przedsiębiorcy)
Wyłączenie upadłości
Nie można ogłosić upadłości: Skarbu Państwa, jednostek samorządu terytorialnego, publicznych samodzielnych zakładów opieki zdrowotnej, instytucji i osób prawnych utworzonych w drodze ustawy oraz utworzonych w wykonaniu obowiązku nałożonego ustawą (NBP, Lasy Państwowe, PLL „LOT”, PKP itp.)
Dłużnik niewypłacalny
Upadłość ogłasza się w stosunku do dłużników, który stał się niewypłacalny
Dłużnik jest niewypłacalny, jeżeli nie wykonuje swoich wymagalnych zobowiązań
z tym, że dłużnika będącego osobą prawną albo jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, uważa się za niewypłacalnego także wtedy gdy jego zobowiązania przekroczą wartość jego majątku, nawet wówczas gdy na bieżąco reguluje te zobowiązania
Oddalenie wniosku
Sąd może oddalić wniosek o ogłoszenie upadłości, jeżeli opóźnienie w wykonaniu zobowiązań nie przekracza trzech miesięcy, a suma niewykonanych zobowiązań nie przekracza 10 % wartości bilansowej przedsiębiorstwa dłużnika
Mimo zaistnienia przesłanek upadłości sąd oddali wniosek o ogłoszenie upadłości, jeżeli majątek niewypłacalnego dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania
Sąd może oddalić wniosek w razie stwierdzenia, że majątek dłużnika jest obciążony hipoteką, zastawem, zastawem rejestrowym, zastawem skarbowym w takim stopniu, że pozostały majątek nie wystarczy na zaspokojenie kosztów postępowania
Rodzaje upadłości
Postępowanie upadłościowe przewiduje następujące rodzaje upadłości:
- Upadłość obejmująca likwidację majątku upadłego
- Upadłość z możliwością zawarcia układu z pozbawieniem dłużnika zarządu majątkiem
- Upadłość z możliwością zawarcia układu z pozostawieniem dłużnikowi prawa zarządu majątku
Postępowanie układowe
Postępowanie układowe stosuje się, gdy zostanie uprawdopodobnione, że w drodze układu wierzyciele zostaną zaspokojeni w wyższym stopniu, niż zostaliby zaspokojeni po przeprowadzeniu postępowania upadłościowego obejmującego likwidację majątku dłużnika
Postępowania upadłościowego nie prowadzi się, gdy z uwagi na dotychczasowe zachowanie dłużnika nie ma pewności, że układ będzie wykonany, chyba że propozycje układowe przewidują układ likwidacyjny
Badanie wniosku
Wniosek o ogłoszenie upadłości składa się do sądu rejonowego, gospodarczego, właściwego dla położenia zakładu głównego dłużnika. Sąd bada najpierw wniosek pod względem formalno-prawnym a następnie rozpatruje jego zasadność merytoryczną na posiedzeniu niejawnym lub na rozprawie. Postanowieniu upadłości sąd wydaje w terminie dwóch miesięcy od daty złożenia wniosku. Sąd może dopuścić dowód z opinii biegłego w celu zbadania stanu przedsiębiorstwa oraz zachowania terminu do złożenia wniosku. Jeżeli są widzi możliwość zawarcia układu zwołuje wstępne zgromadzenie wierzycieli, które wypowiada się co do dalszego postępowania, wybiera radę wierzycieli, wypowiada się co do osoby syndyka, nadzorcy sądowego lub zarządcy.
Zabezpieczenie majątku
Po złożeniu wniosku o ogłoszenie upadłości przez dłużnika sąd niezwłocznie dokonuje zabezpieczenia jego majątku przez ustanowienie tymczasowego nadzoru sądowego. Jeżeli dłużnik nie wykonuje poleceń tymczasowego nadzoru lub istnieje obawa, że ukrywał swój majątek lub inaczej działał na szkodę wierzycieli, sąd wyznacza zarządcę tymczasowego, kontrolującego czynności dłużnika przekraczającego zwykły zarząd.
Postanowienie o upadłości
Uwzględniając wniosek o ogłoszeniu upadłości sąd wydaje postanowienie o ogłoszeniu upadłości w którym , wymienia dłużnika, określa sposób prowadzenia postępowania, określa zakres sprawozdania zarządu przez upadłego jeżeli jest możliwość zawarcia układu, wzywa wierzycieli upadłego do zgłoszenia wierzytelności w terminie 1-3 miesięcy, wzywa osoby którym służą prawa i roszczenia osobiste do dłużnika na nieruchomości do ich zgłoszenia w terminie 1-3 miesięcy, wyznacza sędziego-komisarza oraz syndyka albo nadzorcę sądowego i zarządce (gdy układ). Ogłoszeniu o upadłości upublicznia się w Monitorze Sądowym i Gospodarczym oraz dzienniku o zasięgu lokalnym. O ogłoszeniu upadłości zawiadamia się izbę skarbowa i ZUS.
Majątek upadłego
Domniemywa się, że rzeczy znajdują się w posiadaniu upadłego w dniu ogłoszenia upadłości należą do majątku upadłego - jest to domniemanie wzruszalne i można uzyskać wyłączeniu postanowieniem sędziego - komisarza, które jest zaskarżone do sądu.
Zakończenie postępowania
Postępowanie upadłościowe kończy się:
- Zawarciem układu
- Likwidacją masy upadłości i podziałem funduszy
- Umorzeniem postępowania, gdy nie dochodzi do zaspokojenia wierzycieli z tym, że sąd może orzec o umorzeniu w całości lub w części zobowiązań upadłego, które nie zostały zaspokojone, jeżeli upadły jest osoba fizyczną i zachodziły wyjątkowe okoliczności niezależnych od niego.
Zakończenie działalności
W przypadku indywidualnie prowadzonej działalności sytuacja jest najprostsza - decyzja należy do przedsiębiorcy, który składa wniosek o wykreślenie z ewidencji działalności gospodarczej.
Jeśli chodzi o spółkę cywilną, wniosek o wykreślenie powinien złożyć każdy wspólnik w swoim imieniu.
Natomiast sytuacja spółek posiadających osobowość prawną jest odmienna - likwidacja jest konsekwencją rozwiązania stosunku spółki, która dokonuje się odrębnym postępowaniem likwidacyjnym mającym na celu spieniężenie majątku spółki i zakończenia działalności
Prowadzenie działalności gospodarczej przez osoby zagraniczne
osoba zagraniczna:
a) osobę fizyczną nieposiadającą obywatelstwa polskiego,
b) osobę prawną z siedzibą za granicą,
c) jednostkę organizacyjną niebędącą osobą prawną posiadającą zdolność prawną, z siedzibą za granicą;
przedsiębiorca zagraniczny - osobę zagraniczną wykonującą działalność gospodarczą za granicą;
Kategorie podmiotów
1) Osoby zagraniczne z państw członkowskich Unii Europejskiej, państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym oraz osoby zagraniczne z państw niebędących stronami umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, które mogą korzystać ze swobody przedsiębiorczości na podstawie umów zawartych przez te państwa ze Wspólnotą Europejską i jej państwami członkowskimi
2) cudzoziemcy, obywatele innych państw niż podmioty przynależące do EOG, którzy na mocy indywidualnych aktów administracji wydanych przez polskie organy administracji publicznej uzyskują szczególny status prawny, np. status uchodźcy oraz członkowie rodzin obywateli UE
3) pozostali
Podjęcie działalności gospodarczej
podmioty przynależące do EOG mogą podejmować i wykonywać działalność gospodarczą na takich samych zasadach jak obywatele polscy.
Podmioty traktowane jak obywatele polscy
Osoby fizyczne posiadające obywatelstwo jednego z państw EOG
Osoby prawne i pozostałe j.o.posiadające zdolność prawną założone zgodnie z ustawodawstwem państwa EOG i mające statutową siedzibę, zarząd i główne przedsiębiorstwo na terenie EOG
Podmioty przynależące do innych państw niż EOG, o ile wiążą ich stosowne umowy z UE i jej państwami członkowskim (np. umowa stowarzyszeniowa)
Cudzoziemcy posiadający szczególny status prawny
1) posiadają w Rzeczypospolitej Polskiej:
a) zezwolenie na osiedlenie się,
b) zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego Wspólnot Europejskich,
c) zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony udzielone w związku z okolicznością,
d) zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony udzielone, przybywającemu na
terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub przebywającemu na tym terytorium w celu
połączenia z rodziną, członkowi rodziny
status uchodźcy,
ochronę uzupełniającą,
g) zgodę na pobyt tolerowany,
h) zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony i pozostają w związku małżeńskim, zawartym z obywatelem polskim zamieszkałym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
2) korzystają w Rzeczypospolitej Polskiej z ochrony czasowej,
3) posiadają ważną Kartę Polaka,
4) są członkami rodziny, w rozumieniu art. 2 pkt 4 ustawy z dnia 14 lipca 2006 r. o wjeździe na
terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, pobycie oraz wyjeździe z tego terytorium obywateli państw
członkowskich Unii Europejskiej i członków ich rodzin
Pozostałe osoby zagraniczne
mają prawo do podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej wyłącznie w formie spółki: komandytowej, komandytowo-akcyjnej, z ograniczoną odpowiedzialnością i akcyjnej, a także do przystępowania do takich spółek oraz obejmowania bądź nabywania ich udziałów lub akcji, o ile umowy międzynarodowe nie stanowią inaczej.
Przedsiębiorca zagraniczny tworzący oddział może wykonywać działalność gospodarczą wyłącznie w zakresie przedmiotu działalności przedsiębiorcy zagranicznego.
Przedsiębiorca zagraniczny może rozpocząć działalność w ramach oddziału po uzyskaniu wpisu oddziału do rejestru przedsiębiorców. Zasady wpisu do rejestru przedsiębiorców określają przepisy odrębnej ustawy.
Przedsiębiorca zagraniczny, który utworzył oddział, jest obowiązany:
1) używać do oznaczenia oddziału oryginalnej nazwy przedsiębiorcy zagranicznego wraz z przetłumaczoną na język polski nazwą formy prawnej przedsiębiorcy oraz dodaniem wyrazów "oddział w Polsce";
2) prowadzić dla oddziału oddzielną rachunkowość w języku polskim zgodnie z przepisami o rachunkowości;
3) zgłaszać ministrowi właściwemu do spraw gospodarki wszelkie zmiany stanu faktycznego i prawnego
Przedsiębiorcy zagraniczni mogą tworzyć przedstawicielstwa z siedzibą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, zwane dalej "przedstawicielstwami".
Zakres działania przedstawicielstwa może obejmować wyłącznie prowadzenie działalności w zakresie reklamy i promocji przedsiębiorcy zagranicznego.
1. Utworzenie przedstawicielstwa wymaga wpisu do rejestru przedstawicielstw przedsiębiorców zagranicznych, zwanego dalej "rejestrem przedstawicielstw", prowadzonego przez ministra właściwego do spraw gospodarki.
2. Wpisu do rejestru przedstawicielstw dokonuje się na podstawie złożonego wniosku i zgodnie z jego treścią.
SAMORZĄD GOSPODARCZY
Izby gospodarcze
Izby mogą tworzyć przedsiębiorcy bez względu na zakres ich działalności oraz formę organizacyjnoprawną (branża, region)
Izba może być utworzona przez co najmniej 50 przedsiębiorców na obszarze działania tworzonej izby, obejmującej obszar województwa (powyżej woj. - 100)
Zadania izby
Wspieranie inicjatyw gospodarczych
Wspieranie rozwoju kształcenia zawodowego
Organizowanie sądownictwa polubownego
Reprezentowanie interesów swych członków przez delegowanie przedstawicieli do organów państwowych i wydawanie opinii
Samorząd rzemiosła
Rzemiosłem jest zawodowe wykonywanie działalności gospodarczej przez osobę fizyczną, z udziałem kwalifikowanej pracy własnej tej osoby i na jej rachunek przy zatrudnieniu do 20 pracowników
Do rzemiosła nie zalicza się działalności handlowej, gastronomicznej, transportowej, usług hotelarskich, usług przy wykonywaniu wolnych zawodów, usług leczniczych oraz działalności artystów plastyków i fotografików
Podstawową organizacją rzemiosła jest cech (branża, region)
Izby rzemieślnicze
Samorząd rzemiosła - zadania
Prowadzi szkolenia
Przeprowadza egzaminy stwierdzające posiadanie kwalifikacji
Samorząd zawodowy niektórych przedsiębiorców
Przedsiębiorcy prowadzący działalność w zakresie handlu, gastronomii i usług, transportu oraz innych rodzajów działalności mogą tworzyć:
Zrzeszenia handlu i usług,
Zrzeszenia transportu
Inne organizacje przedsiębiorców
Zrzeszenia mogą zostać utworzone jeśli z inicjatywą wystąpi co najmniej 50 przedsiębiorców
Transport - 200
Zrzeszenia tworzą ogólnokrajowe reprezentacje (co najmniej 10 zrzeszeń)
Naczelna Rada Zrzeszeń Handlu i Usług
PRZEDSIEBIORCA
Przedsiębiorcą w rozumieniu ustawy jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną - wykonująca we własnym imieniu działalność gospodarczą.
Działalność we własnym imieniu - przedsiębiorca to nie pracownik najemny
Przedsiębiorcą nie jest też pełnomocnik lub przedstawiciel handlowy (chyba, że prowadzi własne przedsiębiorstwo)
Osoba fizyczna,
Osoba prawna,
Jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną
Osoba fizyczna
Tylko osoba o pełnej zdolności do czynności prawnych
Nie - małoletni i osoby ubeswłasnowolnione
Dopiero po uzyskaniu wpisu do EDG
Osoby prawne
1) Osoby prawne stanowiące formy org.-prawne wykonywania działalności gospodarczej, które uzyskały osobowość prawną w momencie wpisu do KRS - służą innym podmiotom do wykonywana działalności gospodarczej:
Podmioty tworzone w celu wykonywania działalności gospodarczej przez państwo, np. spółki kapitałowe SP, przedsiębiorstwa państwowe, jednostki badawczo-rozowjowe;
Podmioty tworzone w celu wykonywania działalności przez j.s.t., np. spółki kapitałowe j.s.t;
Tworzone w celu wykonywania działalności przez pozostałe osoby prawne, np. TUW, oddziały i przedstawicielstwa przedsiębiorców zagranicznych, spółdzielnie
2) Osoby prawne, które uzyskały osobowość prawną przez wpis do innego rejestru niż rejestr przedsiębiorców KRS - są to osoby prawne legitymujące się możliwością podjęcia i prowadzenia działalności gospodarczej w ramach własnej osobowości prawnej, np. stowarzyszenia, fundacje, związki wyznaniowe, organizacje społeczne, związki zawodowe
Osoby prawne - kryterium celu tworzenia
osoby, dla których wyłącznym celem jest prowadzenie działalności gospodarczej, np. przedsiębiorstwo państwowe czy spółki
Osoby prawne, dla których prowadzenie działalności gospodarczej jest jednym z wielu celów, np. spółdzielnie
Osoby prawne, których z założenia nie tworzy się dla prowadzenia działalności gosp., ale które działalność gosp. mogą prowadzić jako działalność uboczną w stosunku do działalności głównej, np. fundacje, stowarzyszenia, szkoły wyższe
J.O.N.O.P
Katalog tej kategorii jest otwarty i kształtowany przez postanowienia ustaw odrębnych
Spółka jawna, spółka partnerska, spółka komandytowa, komandytowo-akcyjna
Osobowości prawnej najczęściej nie mają takie j.o., które pomimo wydzielenia majątkowego, finansowego i organizacyjnego nie wykonują działalności gospodarczej we własnym imieniu i nie ponoszą ryzyka gospodarczego oraz nie odpowiadają samodzielnie za własne zobowiązania, np. zakłady budżetowe albo oddziały przedsiębiorstw
Zawsze przedsiębiorcami są spółki osobowe (jawne, partnerskie, komandytowe, komandytowe-akcyjne) - wynika to z ustawowo określonego celu
Mogą być przedsiębiorcami - SA i sp.z.o.o. oraz fundacje i stowarzyszenia
Partie polityczne - nigdy
Klasyfikacja przedsiębiorców
Kryterium różnic między działalnością gospodarczą
Wykonujący działalność gospodarczą
Wolne zawody
Podmiotowe
Osoby fizyczne
Prawne
J.o.n.o.p. ale wyposażone przez inną ustawę w zdolność prawną
Liczby podmiotów wykonujących działalność gospodarczą
Jednoosobowy - przedsiębiorca jako osoba fizyczna lub spółka kapitałowa, której akcje w całości należą do jednej osoby fizycznej lub prawnej
zbiorowy
Form organizacyjno-prawnych
Przedsiębiorcy działający w formach ściśle określonych przez prawo
Przedsiębiorcy, którzy nie wybrali żadnej formy - na podstawie wpisu do EDG
Domicylu (msc. zamieszkania, siedziby, obywatelstwa)
Krajowi
zagraniczni
Formy własności kapitału przedsiębiorstwa
Prywatni
publiczni
Celu wykonywanej działalności
Przedsiębiorcy, dla których działalność gospodarcza stanowi cel podstawowy
Uboczny bądź pomocniczy
Niezależności
Przedsiębiorcy powiązani
Przedsiębiorcy partnerscy
niezależni
Wielkości ekonomicznej
Mikroprzedsiębiorcy
Mali
Średni
W większych rozmiarach
1. Średnioroczne zatrudnienie określa się w przeliczeniu na pełne etaty.
2. Przy obliczaniu średniorocznego zatrudnienia nie uwzględnia się pracowników przebywających na urlopach macierzyńskich i wychowawczych, a także zatrudnionych w celu przygotowania zawodowego.
3. W przypadku przedsiębiorcy działającego krócej niż rok, jego przewidywany obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych, a także średnioroczne zatrudnienie oszacowuje się na podstawie danych za ostatni okres, udokumentowany przez przedsiębiorcę.
Mikroprzedsiębiorcy - 97,5%
który w co najmniej jednym z dwóch ostatnich lat obrotowych:
1) zatrudniał średniorocznie mniej niż 10 pracowników oraz
2) osiągnął roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych nieprzekraczający równowartości w złotych 2 milionów euro, lub sumy aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły równowartości w złotych 2 milionów euro.
Mały przedsiębiorca - 1,9%
Za małego przedsiębiorcę uważa się przedsiębiorcę, który w co najmniej jednym z dwóch ostatnich lat obrotowych:
1) zatrudniał średniorocznie mniej niż 50 pracowników oraz
2) osiągnął roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych nieprzekraczający równowartości w złotych 10 milionów euro, lub sumy aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły równowartości w złotych 10 milionów euro.
Średni przedsiębiorca - 0,4%
Za średniego przedsiębiorcę uważa się przedsiębiorcę, który w co najmniej jednym z dwóch ostatnich lat obrotowych:
1) zatrudniał średniorocznie mniej niż 250 pracowników oraz
2) osiągnął roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych nieprzekraczający równowartości w złotych 50 milionów euro, lub sumy aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły równowartości w złotych 43 milionów euro.
Obowiązek państwa wobec w/w w zakresie tworzenia korzystnych warunków i wspierania
1)inicjowanie zmian stanu prawnego sprzyjających rozwojowi mikroprzedsiębiorców, małych i średnich przedsiębiorców, w tym dotyczących dostępu do środków finansowych pochodzących z kredytów i pożyczek oraz poręczeń kredytowych;
2) wspieranie instytucji umożliwiających finansowanie działalności gospodarczej na dogodnych warunkach w ramach realizowanych programów rządowych;
3) wyrównywanie warunków wykonywania działalności gospodarczej ze względu na obciążenia publicznoprawne;
4) ułatwianie dostępu do informacji, szkoleń oraz doradztwa;
5) wspieranie instytucji i organizacji działających na rzecz przedsiębiorców;
6) promowanie współpracy mikroprzedsiębiorców, małych i średnich przedsiębiorców z innymi przedsiębiorcami polskimi i zagranicznymi.
Zagadnienia prawne spółek
Spółka cywilna
Ustawodawca określił spółkę cywilną jako umowę cywilno - prawną, której strony (wspólnicy) zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego.
Umowę muszą zawrzeć przynajmniej dwa podmioty, którymi mogą być zarówno osoby fizyczne jak i prawne.
Wspólnicy spółki cywilnej mogą wnieść do spółki wkłady. Wkład wspólnika może polegać na wniesieniu do spółki własności lub innych praw albo na świadczeniu usług.
Za zobowiązania spółki wspólnicy są odpowiedzialni solidarnie.
Każdy wspólnik jest uprawniony i zobowiązany do prowadzenia spraw spółki w zakresie zwykłego zarządu. Jeśli zaś czynność przekracza zwykłe czynności spółki potrzebna jest uchwała wszystkich wspólników.
Udział w zyskach i stratach jest równy, chyba że co innego wynika z umowy spółki.
Spółka cywilna dobrze sprawdza się w działalności gospodarczej rodzinnej oraz wszędzie tam gdzie przydatna jest prosta forma działania np. do wspólnego załatwienia sprawy, którą łatwo kontrolować wszystkim wspólnikom
Przedsiębiorca - wspólnik s.c.
przedsiębiorcą jest nie spółka cywilna, a wspólnik spółki cywilnej.
Ci wspólnicy, którzy chcieli kontynuować spółkę cywilną, musieli zarejestrować się jako indywidualni przedsiębiorcy w ewidencji działalności gospodarczej prowadzonej w gminie (wcześniej jako przedsiębiorca była zarejestrowana spółka cywilna).
Spółki handlowe
Kodeks spółek handlowych, reguluje funkcjonowanie dwóch spółek kapitałowych:
spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i spółki akcyjnej
oraz czterech spółek osobowych:
spółki jawnej, spółki partnerskiej, spółki komandytowej i spółki komandytowo-akcyjnej.
Kryteria podziału
Spółki kapitałowe posiadają osobowość prawną i za swoje zobowiązania odpowiadają własnym majątkiem, a nie osobistym majątkiem wspólników.
W spółkach osobowych wspólnicy swoim osobistym majątkiem odpowiadają za zobowiązania spółki.
W spółce kapitałowej wspólnicy z reguły nie prowadzą bezpośrednio spraw spółki.
Czyni to zarząd. Natomiast kontrola należy do specjalnego organu: rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej powoływanych przez wspólników.
W spółkach osobowych najczęściej prowadzenie spraw należy do wspólników.
Spółka handlowa jako sposób alokacji zasobów
Mechanizm zarządzania zastępuje umowy handlowe między poszczególnymi podmiotami rynku
Głównymi podmiotami w mechanizmie zarządzania są udziałowcy
Mają też prawo do udziału w zysku (residual claimants)
Są też ostatecznymi podmiotami ryzyka
Umowa założycielska spółki handlowej
Przez umowę wspólnicy albo akcjonariusze zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu przez wniesienie wkładów oraz przez współdziałanie w inny określony sposób
Spółka nie jest stroną umowy założycielskiej
Jest stroną powołanego umową założycielską stosunku prawnego spółki handlowej
Umowa jest jednym ze źródeł treści stosunku prawnego:
Uprawnienia i obowiązki wspólników,
Zakres i sposób korzystania z kompetencji przez władze,
Struktura organizacyjna
Spółka osobowa
Tworzona z reguły w celu prowadzenia działalności gospodarczej w sferze usług lub drobnej działalności produkcyjnej a podstawowym wkładem wspólnika jest własna praca
Rodzaje spółek osobowych
Jawna
Partnerska
Komandytowa
Komandytowo-akcyjna
Spółki osobowe nie są osobami prawnymi, ale autonomicznymi podmiotami prawa, którym przyznane zostały istotne atrybuty osób prawnych:
Nabywa prawa oraz zaciąga zobowiązania we własnym imieniu
Prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą
Mienie wniesione jako wkład lub nabyte stanowi majątek spółki
Spółka osobowa może we własnym imieniu nabywać prawa, w tym własność nieruchomości i inne prawa rzeczowe, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywana.
Spółka osobowa prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą.
Majątek spółki stanowi wszelkie mienie wniesione jako wkład lub nabyte przez
spółkę w czasie jej istnienia.
Spółki kapitałowe
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością
Spółka akcyjna
Są osobami prawnymi
Powstanie spółki kapitałowej w organizacji następuje z chwilą zawarcia umowy założycielskiej spółki, a więc z chwilą objęcia przez wspólników bądź akcjonariuszy wszystkich udziałów
Z chwilą podpisania umowy założycielskiej
Z chwilą podpisania statutu przez założycieli
Przysługuje zdolność prawna
mogą we własnym imieniu nabywać prawa, w tym własność nieruchomości i inne prawa rzeczowe, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywane.
Występuje w obrocie pod własną firmą - art. 11 § 3. Firma spółki kapitałowej w organizacji powinna zawierać dodatkowe oznaczenie „w organizacji”.
Spółka kapitałowa „dojrzała”
Z chwilą wpisu do rejestru uzyskuje osobowość prawną
Wkładem jest prawo majątkowe wnoszone do spółki, za które wspólnik uzyskuje inne prawo, a mianowicie udział (akcję) w tej spółce.
Z uwagi na przedmiot prawa majątkowego wyróżnia się wkłady pieniężne lub niepieniężne (aporty)
Aporty
Aportem nie może być świadczenie pracy bądź usług
Wynagrodzenia za usługi świadczone przy powstaniu spółki nie można wypłacać ze środków wpłaconych na pokrycie kapitału zakładowego, jak również zaliczać na poczet wkładu wspólnika. (prowizja grynderska)
Zarząd jako organ spółki kapitałowej
Spółka kapitałowa działa przez swoje organy. Działają one w oparciu o dwie reguły:
Zasadę rozdziału funkcji właścicielskich od zarządczych (zgromadzenie - zarząd)
Dualistyczny model realizacji funkcji zarządczych (zarząd prowadzi sprawy spółki i reprezentuje a rada nadzorcza sprawuje stały nadzór)
Organy - dyrektywy wzajemnych relacji
Zasada rozdziału kompetencji - organy nie mogą wchodzić w kompetencje innych organów bez ustawowego umocowania
Domniemanie kompetencji zarządu - w sprawach nie przekazanych wyraźnie innym organom reprezentowanie oraz prowadzenie jej spraw należy do zarządu
Rozwiązanie spółki przez sąd rejestrowy
Sąd rejestrowy może orzec o rozwiązaniu wpisanej do rejestru spółki kapitałowej tylko wówczas, gdy:
Nie zawarto umowy spółki
Przedmiot działalności jest sprzeczny z prawem,
Umowa albo statut nie zawiera postanowień dot. firmy, przedmiotu działalności, kapitału zakładowego lub wkładów,
Wszystkie osoby zawierające umowę nie miały zdolności do czynności prawnych