1. Istota i zakres publicznego prawa gospodarczego

1. Istota (definicja) publicznego prawa gospodarczego

Pojęcie prawa gospodarczego - jest częścią prawa handlowego i cywilnego. Jest to prawo cywilne materialne, procesowe, handlowe, karne gospodarcze.

Prawo gospodarcze - zbiór norm odnoszących się do działalności gospodarczej, a w szczególności regulujący stosunek państwa do gospodarki (chodzi o zakres regulacji).

Geneza prawa gospodarczego. Powstało po I WŚ w Niemczech, kontynuowane w ZSRR. Już w średniowieczu władcy oddziaływali na kupców. Rozwijało się na przełomie XIX/XX w. państwo przeciwdziałało konfliktom gospodarczym.

Podział na prawo prywatne i publiczne.

Prawo gospodarcze

Normy prawa prywatnego normy prawa publicznego

prawo gospodarcze prawo gospodarcze

prywatne publiczne

[strony stosunku prawnego [rolę nadrzędną ma

są równorzędne] państwo]

Definicje publicznego prawa gospodarczego.

PPG - niektórzy nazywają je administracyjnym prawem gospodarczym. Ważne jest to, jaką rolę ma przyjmować państwo. Normy konstytucyjne, prawa finansowego, prawa handlowego.

Definicje str. 33

1. Definicja prof. Teresy Rabskiej

PPG - prawo, którego głównym przedmiotem są funkcje państwa w gospodarce. Obejmuje ono sferę stosunków prawnych obejmującą przestrzeń między państwem a podmiotem gospodarczym, regulowana normami prawa administracyjnego. Podmioty gospodarcze są nie tylko adresatami działań ze strony państwa ale także ich wnioskodawcami.

2. PPG dotyczy interwencji prawa w gospodarkę. Taki zespół norm prawnych regulujący zadania oraz organizację władzy państwowej i funkcjonowanie organów władzy publicznej, a także środki i formy prawne działania stos w celu porządkującego i sterującego oddziaływania państwa na stosunki gospodarcze.

Publiczne prawo gospodarcze

Prawo - normy generalne i abstrakcyjne, ustanowione przez specjalne organy w określonej procedurze. Zabezpiecza ono przymus państwa.

Gospodarcze - odnosi się do gospodarki. W ujęciu statycznym mówi się najczęściej o efektach, w ujęciu dynamicznym - o procesach gospodarczych, podejmowaniu rozstrzygnięć przez obywateli i ich organizacje.

Publiczne - w doktrynie występuje podział na publiczne i prywatne. Wg Ulpianusa publiczne - chroni interes ogólny, normy określające ustrój; prywatne - chroni interes jednostki, np. U.pr.bankowe (normy prywatne i publiczne):

• umowa rachunku bankowego lub kredytu (prywatne)

• pojęcie działalności bankowej (publiczne).

Publiczne - między państwem a przedsiębiorstwami

Prywatne - między przedsiębiorcami albo między przedsiębiorcą a konsumentem - przynajmniej formalnie równoważne podmioty, podział ten nie znajduje odzwierciedlenia w źródłach prawa.

PPG ujmuje się jako działania państwa w sferze swobodnej działalności gospodarczej, polegające nie tylko na jej ograniczaniu i ochronie, ale też na kształtowaniu ładu przestrzennego w gospodarce, ochronie konkurencji, porządkowaniu stosunków własnościowych i prowadzeniu publicznej działalności gospodarczej.

PPG określa działalność, funkcje i powinności państwa. Jego przedmiotem jest całość państwowego oddziaływania na gospodarkę w takim zakresie w jakim legitymowany przez zasadę państwa prawnego interes publiczny, uzasadnia wkroczenie państwa w sferę konstytucyjnie chronionych wartości i praw obywatela na rynku. Obejmuje sferę stosunków prawnych, która wypełnia przestrzeń między organami państwa a podmiotami gospodarczymi oraz która jest regulowana głównie w trybie administracyjno-prawnym.

PPG potrzebne jest organom władzy - legitymuje do działań w tym zakresie i przedsiębiorcom - wskazuje na granice działań organów państwa.

Ma wielkie znaczenie zwłaszcza w systemach opartych na gospodarce wolnorynkowej, która rządzą prawa ekonomiczne, a prawo spełnia jedynie role ochronną. PPG staje się wówczas gwarancją tego, że interwencjonizm państwa i formy jego realizacji nie będą inne niż określone prawem.

Do prawa gospodarczego można zaliczyć przepisy: prawa cywilnego (zwłaszcza zobowiązań), handlowego, administracyjnego (zwłaszcza ustrojowego), karnego (przestępstwa gospodarcze), międzynarodowego publicznego (umowy m-nar), pewne przepisy proceduralne.

Przepisy PPG adresowane są do:

• organów państwa

• przedsiębiorców/ podmiotów gospodarczych

Przepisy PPG:

• materialne (treść stosunku między organami a przedsiębiorcami; zadania i kompetencje organów oraz prawa i obowiązki jednostki; gwarancje, warunki realizacji oraz formy ochrony prawnej)

• ustrojowe

• proceduralne/ procesowe.

1. Zakres i systematyka PPG

1. PPG normuje stosunki własnościowe, będące podstawą gospodarowania i przedmiotem ochrony ze strony państwa. Prawo wyraża stosunek państwa do posiadania i rozszerzania zasobu środków produkcji (zasady ochrony własności, zasady uwłaszczania - czyli przekazywania własności obywatelom, zasady wywłaszczania). Prawo określa też zasady zarządzania mieniem publicznym (SP, jedn. sam.teryt.), zasada nacjonalizacji.

2. PPG określa zasady gospodarowania typowe dla danego układu stosunków własnościowych. Chodzi tu o regulację katalogu zasad gospodarczych, na których opiera się ustrój gospodarczy państwa i które są prawnie chronione przez państwo. Zasada wolności gospodarczej, zrzeszania się, ochrony konkurencji, wolności umów.

3. PPG określa pewne formy organizacyjne wykonywania działalności gospodarczej. Przyjęto zasadę że każdy podmiot gospodarczy ma swobodę wyboru formy prawnej, przewidzianej przez prawo. Daje to państwu możliwość kształtowania pewnych wymogów i struktury podmiotowej gospodarki. Z wyjątkiem państwowych organizacji gospodarczych, PPG nie normuje wewnętrznej organizacji i zasad działalności.

Zakłady budżetowe, jednostki państwowe.

Sterowanie gospodarką przez państwo.

4. PPG określa pewne funkcje państwa, sposoby oddziaływania na gospodarkę, zakres i formy państwowej ochrony prawnej mechanizmów rynkowych:

• prewencja - przeciwdziałanie działaniom zmierzającym do naruszania konkurencji

• kreowanie organów wspierających konkurencję

• oddziaływanie na prawo popytu i podaży (np. ceny regulowane, urzędowe)

• prawo kontroli i nadzoru

1. ochrona rynku (także ochrona rynku wspólnego), np. rynek towarowy chroniony jest przy pomocy ceł, podatków, dotacji; rynek pieniężny i kapitałowy - potrzebny interwencjonizm bankowy i dewizowy

Instrumenty te mogą mieć pośrednie lub bezpośrednie oddziaływanie.

II.1 Podstawowe zasady społecznej gospodarki rynkowej

Koncepcja społecznej gospodarki rynkowej powstała w Niemczech po II WŚ. Pojawiła się w 1947r w programie partii CDU. Autorem pojęcia jest Alfred Muller - Armack (prof. Ekonomii politycznej) oraz Ludwig Erhard (późniejszy minister gospodarki i kanclerz RFN). Chodziło o ustrój gospodarczy który akceptuje zasady liberalizmu gospodarczego i gospodarkę rynkową oraz nadaje szczególna rangę celom społecznym powiązanym z procesem gospodarczym wprowadzając w tym celu odpowiednie regulatory przebiegu procesów gospodarczych. Społeczna gospodarka rynkowa stanowiła „trzecią drogę” między komunizmem a kapitalizmem. Mechanizmem kształtującym gospodarkę jest rynek uzupełniony elementami społecznymi. Założono więc pewną ingerencję państwa. CELE:

• osiągnięcie możliwie wysokiego dobrobytu gospodarczego

• zabezpieczenie sprawnego gospodarczo i sprawiedliwego społecznie porządku pieniężnego (?)

• osiągnięcie bezpieczeństwa społecznego, sprawiedliwości społecznej i postępu społecznego.

Wyróżnia się bezpośrednie i pośrednie narzędzia kierowania.

Polska od 1990 zmieniła ustrój gospodarczy z gospodarki planowanej na rynkową. Dla tych celów społeczna gospodarka rynkowa wydawała się idealna. Zawarto ją w art. 20 KRP. Znaczenie tej konstytucyjnej zasady leży przede wszystkim w procesie stanowienia i stosowania prawa regulującego funkcjonowanie gospodarki. Np. problem bezrobocia, państwo nie może nakazać zatrudniać przedsiębiorstwu (gosp. rynk.), które działają w oparciu o wolność gospodarowania i własność prywatną. Państwo ma jednak inne instrumenty do rozwiązania tego problemu.

Zasady:

• wolność działalności gospodarczej => podejmowanie, wykonywanie ale też zakończenie działalności gospodarczej

• własność prywatna

• solidarność, dialog, współpraca partnerów społecznych

Wymienione w art. 20 wartości, ustrojodawca traktuje kompleksowo -> ujmuje je w całość i żadnej nie wyróżnia i komplementarnie -> wartości te są powiązane ze sobą w ten sposób, że mogą się wzajemnie wspierać i ograniczać

Ad.2

Z art. 20 nie wynika wprost, że chodzi o ochronę własności prywatnej. Chodzi raczej o wskazanie, że gospodarka rynkowa ma się na niej opierać. KRP odrębnie normuje kwestie ochrony własności w art. 21 (RP chroni własność i prawo dziedziczenia). W ust. 2 określa sytuacje, w których możliwe jest wywłaszczenie (na cele publiczne i za słusznym odszkodowaniem).Podobnie w art. 64 gwarantuje prawo do własności. W ust. 3 jednak stwierdza, że może być ograniczona tylko w drodze ustawy i w zakresie, w jakim nie narusza ona istoty prawa własności.

W art. 20 nie chodzi również o własność jednostki samorządu terytorialnego (nie jest to własność prywatna) - kwestie ureg. w należy. 165. Podobnie SP - uregulowany w należy. 218.

Należy odnieść się do art. 1 - dyrektywa przedłożenia w razie potrzeby dobra ogólnego ponad dobro indywidualne czy partykularny interes grupowy. Dyrektywa ta powinna być podstawowym kryterium działania w modelu społecznej gospodarki rynkowej.

Wyrok TK z 30 I .....

Ad. 3

Pojęcia te są użyte w konstytucji - preambuła.

Źródeł tych wartości należy szukać w filozofii społecznej - solidaryzmie społecznym. Oparcie społecznej gospodarki rynkowej na tych wartościach zakłada koncepcję równowagi interesów uczestników rynku i zarazem poszanowania ich autonomii (wyr. TK). Dzisiaj odwołanie się do solidarności (art. 20) oznacza konstytucyjny obowiązek wspólnego ponoszenia przez partnerów społecznych (a więc też pracodawców) kosztów transformacji społecznej (wyr. TK).

Należy uwzględnić art. 1 KRP => wypływa z niego postulat solidarności oraz art. 2 => postulat dialogu wypływającego z zasady demokratycznego państwa prawnego.

1. zasada solidarności -> pewne wzajemne powinności obywateli względem siebie

2. dialog negocjacyjna metoda ustalania celów i ich realizacji

3. współpraca aktywna forma działania, wspierania działalności.

Odzwierciedlenie instytucjonalne tych haseł:

Trójstronna komisja do Spraw Społ.-Gosp. (ust. Z 2001)

(reprezentacja rządu, pracodawców i pracowników)

Wojewódzka Komisja Dialogu społecznego

Organizacje pożytku publicznego - działalność społecznie użyteczna w sferze zadań publicznych prowadzona przez organizacje pozarządowe spełniające zadania administracji państwa, wymienione enumeratywnie, np. wspieranie przedsiębiorczości.

Art. 1 Rzeczpospolita Polska jest dobrem wspólnym wszystkich obywateli.

II.2 ZASADA WOLNOŚCI DZIAŁALNOSCI GOSPODARCZEJ W ŚWIETLE KONSTYTUCJI

Wyrażona w art. 20 KRP, nie znajduje odzwierciedlenia w dalszych jej częściach. Jej treść znajduje się w ustawach gospodarczych.

Wolność gospodarcza w sensie ekonomicznym jest uważana za warunek funkcjonowania gospodarki rynkowej. Nie może ona jednak mieć charakteru absolutnego. Nie można z niej czynić użytku wbrew np. prawu podaży i popytu, prawu konkurencji.

KRP w art. 20 określa gwarancje wolności gospodarczej:

• o charakterze formalnoprawnym ograniczenie tylko w formie ustawy

• o charakterze materialnoprawnym ważne przyczyny ograniczania tj. ważny interes publiczny

Oznacza to, że gospodarka jest domeną obywateli: każdy może podjąć i wykonywać działalność gospodarczą w sposób wolny od ingerencji państwa. Nie musi występować o zgodę organów państwowych na podjęcie działalności gospodarczej.

Art. 31 ust 3, ograniczenie w zakresie korzystania z konstytucyjnych praw i wolności (tylko ustawa i tylko gdy:

• dla bezpieczeństwa państwa i jego porządku publicznego

• ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej

• wolności i praw innych osób)

art. 65 wolność wyboru i wykonywania zawodu oraz wolność wyboru miejsca pracy. Wykonywanie zawodu nie zawsze oznacza wykonywanie działalności gospodarczej.

Przeciwieństwem tej zasady jest reglamentacja, polega ona na uzależnieniu podjęcia i wykonywania działalności gospodarczej od zgody organu - taka sytuacja wyjątkiem w systemie.

Przyjmuje się, że ma ona na celu ochronę interesów obywateli oraz interesu gospodarczego państwa.

Przyczyny reglamentacji nie są jednolite:

• zagrożenie wynikające z niektórych rodzajów działalności gospodarczej

• przyczyny subiektywne

• względy polityczno-społeczne (wychowanie w trzeźwości)

• względy polityczno-gospodarcze (regulacja rozmiarów eksploatacji zasobów naturalnych)

• względy m-nar (umowy m-nar)

Rola zasad:

• wytyczne dla ustawodawcy dla interpretacji

• ukierunkowanie działalności administracyjnej

• normy konstytucyjne stosuje się bezpośrednio

• determinuje treść aktów prawotwórczych np. SDG

• wyznacza granice stanowienia i stosowania prawa

Ingerencja w wolność gospodarczą jest uzasadniona, gdy podjęte środki są przydatne i niezbędne - nie ma do dyspozycji żadnego innego środka - orzecz.

Wolność gospodarcza przysługuje każdemu na równych prawach/ zasada równego traktowania.

Podmiot wolności nie został określony w konstytucji, ale podlega konkretyzacji w ustawodawstwie zwykłym.

III.4 REGULACJA USTAWY O NABYWANIU NIERUCHOMOSCI PRZEZ CUDZOZIEMCÓW

Prawo wspólnotowe nie reguluje bezpośrednio kwestii nabywania nieruchomości położonych na terytorium państw członkowskich UE. Nie oznacza to że pozostaje całkiem neutralne w tej kwestii. Krajowe systemy własności muszą być zgodne w fundamentalnymi zasadami Traktatu o utworzeniu Wspólnoty Europejskiej (TWE).

Zasadniczo jednak kwestia ta jest przedmiotem regulacji prawnej poszczególnych państw członkowskich(art. 295 TWE - system własności kompetencją poszczególnych państw członkowskich).

Kwestie te reguluje ustawa o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców z 24.03.1920, która zawiera odrębne przepisy dotyczące nabywania nieruchomości przez obywateli lub przedsiębiorców państw członkowskich Europejskiego Obszaru Gospodarczego.

Obywatele państw członkowskich EOG - obywatele państw członkowskich UE + Irlandii, Lichtensztainu, Norwegii - osoby fizyczne, obywatele któregoś z tych państw i nie posiadających obywatelstwa polskiego.

Przedsiębiorcy państw członkowskich EOG - obywatele państw członkowskich UE + Irlandii.

Możliwe jest że cudzoziemiec jest przedsiębiorcą w rozumieniu prawa polskiego, jednakże nie posiada polskiego obywatelstwa.

Zasadą tej ustawy jest uzyskanie zezwolenia ministra ds. wewnętrznych na nabycie nieruchomości. Z dniem uzyskania członkostwa UE dotychczasowa zasada stała się wyjątkiem i to o charakterze przejściowym:

• wymóg uzyskania zezwolenia na nabycie nieruchomości rolnych i leśnych został utrzymany przez 12 lat od przystąpienia RP do UE.

Jednakże w odniesieniu do nieruchomości rolnych zezwolenie nie jest wymagane w okresie przejściowym w 8 województwach (m in w WLKP) po upływie 7 lat od dnia zawarcia umowy dzierżawy z datą pewną (w kolejnych 8 - m.in. mazowieckim - po upływie 3ch lat), jeżeli przez ten okres osobiście prowadzili na tej nieruchomości działalność rolniczą oraz legalnie zamieszkiwali na terytorium RP

• wymóg uzyskania zezwolenia na nabycie nieruchomości jako „drugiego domu” został utrzymany przez 5 lat od przystąpienia RP do UE.

Drugim domem jest nieruchomość przeznaczona pod zabudowę mieszkaniową lub na cele rekreacyjno-wypoczynkowe, które nie będzie stanowić stałego miejsca zamieszkania cudzoziemca (nie dotyczy samodzielnego lokalu mieszkalnego).

Jednakże zezwolenie nie jest wymagane od obywateli państw członkowskich EOG:

• gdy nabywca legalnie, nieprzerwanie zamieszkuje co najmniej 4 lata na terytorium RP

• nabywa nieruchomość „2 domu” w celu wykonywania działalności gospodarczej polegającej na świadczeniu usług turystycznych.

V.1 STRUKTURA APARATU ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ

Zasada podziału władz, wyrażona w art. 10 KRP, wprowadza generalną zasadę wskazującą , że zadania w zakresie gospodarki będą realizowały organy wykonawcze.

Struktura aparatu zależy od przyjętego systemu „państwa w gospodarce”. Jej działania ograniczają zasady wolności gospodarczej, własności prywatnej.

Administracja gospodarcza jest częścią administracji publicznej, która realizuje zadania państwa wobec gospodarki.

Podstawy prawne działania administracji gospodarczej tworzą:

• konstytucja - wskazuje na usytuowanie poszczególnych organów w systemie ustrojowym

• ustawy - określają zadania i kompetencje tych organów

System administracji można podzielić na:

rządowy

pozarządowy

System rządowy:

1. rada ministrów i jej organy

• należą do niej sprawy nie zastrzeżone dla innych organów państwa

• wykonywanie ustaw; inicjatywa ustawodawcza

• kierowanie, koordynowanie i nadzorowanie działań podejmowanych przez inne rządowe organy administracji gospodarczej

• samodzielnie podejmowanie działań organizatorskich, reglamentacyjnych i kontrolnych np. wobec gospodarki, jej mechanizmów oraz uczestników

• organy RM to tzw. komitety (stałe lub doraźne). Ich zadaniem jest opracowywanie projektów aktów normatywnych lub projektów programów rządowych

Przy prezesie RM działają:

• Rada Legislacyjna - opracowuje zasady techniki legislacyjnej

• Rządowe Centrum Legislacji - realizuje obsługę prawną RM

• Rządowe Centrum Studiów Strategicznych - rządowa jednostka organizacyjna

Zadania:

• określanie programów działań

• określanie koncepcji planowania strategicznego

• określanie długofalowej polityki zagranicznej

• badania, analizy +ocena; przewiduje skutki pewnych rozwiązań

• działa na zlecenie PRM i RM

• propozycje: usamodzielnienia (?)

2. ministrowie

• kierują określonymi działami administracji rządowej lub wypełniają zadania wyznaczone przez Prezesa RM

• szczegółowy zakres działania ministra określa w drodze rozporządzenia Prezes RM

• głównym zadaniem ministrów w systemie gospodarki rynkowej jest opracowanie założeń polityki państwa wobec zachowań na rynku oraz ochrona mechanizmów rynkowych

• zadania rządu w zakresie gospodarki powierzone są w zasadzie tylko jednemu ministrowi (w RP - Minister Gospodarki) - opis niżej

• ministra gospodarki wspomaga minister skarbu państwa

Na rynku finansowym i w dziedzinie finansów publicznych najważniejszą rolę spełnia minister finansów

3. Urzędy Centralne:

• nie mają statusu urzędu ministra, choć wypełniają ważne dla funkcjonowania gospodarki zadania

• prezesowie lub kierownicy Urzędów podlegają bezpośrednio Prezesowi RM

• najważniejsze Urzędy centralne:

• Rządowe Centrum Studiów Strategicznych

• Urząd Ochrony Konkurencji i Konkurentów

• Główny Urząd Statystyczny

• Urząd Zamówień Publicznych

• Inne urzędy regulacyjne (energetyka, poczta, telekomunikacje etc.)

KIE -komitet integracji europejskiej, jest jednym z działów administracji rządowej, jest to organ naczelny administracji rządowej

Zakres spraw:

• prognozowanie i koordynowanie polityki związanej z integracją europejską

• programowanie i koordynowanie działań dostosowawczych do standardów

• koordynowanie działań pomocowych

• opiniuje projekty aktów, współpracuje z Komisją Europejską i samorządem terytorialnym, programy wykonawcze

Skład:

• ministrowie właściwi ds. 11 działów + max 3: powoływanie i odwoływanie przez PRM

• przewodniczący (członek RM), wydaje rozporządzenia

- uchwały przez uzgodnienie, ewentualnie głosowanie po równo - decyduje przewodniczący

4. terenowa administracja rządowa

• wojewoda:

• realizują politykę RM na szczeblu województwa

• wykonywanie uprawnień i obowiązków organu założycielskiego wobec przedsiębiorstw państwowych;

• zgłaszanie i opiniowanie ogłoszonych kandydatów na członków rad nadzorczych spółek, w których SP ma udziały

• udzielają koncecji na wydobycie kopalin

• niewielka rola w sprawach gospodarczych, jedynie kontrola przedsiębiorców

• kierownicy zespolonych służb, inspekcji i straży

• organy samorządu terytorialnego, jeśli wykonują zadania zlecone, realizują gospodarkę komunalną, opracowuje strategię rozwoju danej jednostki terytorialnej

• powiatowe służby, inspekcje i straże

5. agencje rządowe

Wyróżniamy 2 typy agencji rządowych:

utworzone na mocy ustawy

utworzone na mocy aktu notarialnego, tworzącego spółkę akcyjną.

Agencje takie są jednoosobowymi spółkami SP (SP stanowi Walne Zgromadzenie).

SP wyposaża Spółkę w mienie (np. Agencja Rozwoju Przemysłu)

Agencje utworzone w drodze ustawy np. Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości >>> utworzona ustawą z dnia 9.11.2000r

>>> państwowa osoba prawna

>>>podlega ministrowi właściwemu ds. gospodarki, który nadaje jej statut w drodze zarządzenia

Zadania:

Wspieranie małych i średnich przedsiębiorstw, eksportu, rozwoju regionalnego, wykorzystywania nowych technik i technologii, tworzenie nowych miejsc pracy, przeciwdziałanie bezrobociu.

Sposoby wykonywania zadań:

• świadczenie usług doradczych dla przedsiębiorców i bezrobotnych

• organizowanie szkoleń i inne funkcje edukacyjne

• gromadzenie i udostępnianie informacji niezbędnych dla przedsiębiorców

• świadczenie usług eksperckich

• opracowywanie opinii i analiz

Organy agencji:

• prezes - powoływany na 4 lata, powołuje go minister właściwy ds. gospodarki, po zasięgnięciu opinii ministra właściwego ds. pracy, spośród kandydatów zaproponowanych przez Radę Wyłonionych w drodze konkursu; prezes kieruje agencją i reprezentuje ją na zewnątrz. Główne zadania:

• opracowywanie planów działania

• sprawowanie zarządu majątkiem agencji

Nadzór nad prezesem sprawuje minister.

• Rada Nadzorcza - 4-11 członków - musza spełniać warunki przewidziane dla kandydatów do rad nadzorczych spółek SP.

Zadania:

• opiniodawcze

• nadzór nad gospodarką finansową

• analiza efektywności działań agencji

Agencja prowadzi samodzielną gospodarkę finansową w oparciu o dotacje budżetowe, środki z UE i inne przychody.

System pozarządowy, organy konstytucyjne, mające wiodące znaczenie w sprawach gospodarczych, jednakże nie mieszczące się w klasycznym podziale władzy

1. NBP art. 227 KRP + ustawa o NBP z 1997

NBP jako centralny bank państwa (nie organ), spełnia 3 funkcje:

• banku emisyjnego - wyłączny emitent znaków pieniężnych

• „bank banków” - bank rezerwowy dla banków komercyjnych (reguluje kreację pieniądza, płynność systemu bankowego i kształtuje potencjał kredytowy banków komercyjnych)

• bank gospodarki narodowej - czuwa nad równowagą bilansu płatniczego, obsługa długu publicznego i kasowa obsługa budżetu państwa

Zadania NBP wobec gospodarki:

• współdziałanie w kształtowaniu polityki państwa oraz w jej realizacji

• przekazywanie organom państwa założeń polityki pieniężnej

• współpraca z MF w opracowywaniu planów finansowych

• opiniowanie projektów aktów normatywnych z dziedziny gospodarki i bankowości

• umacnianie pieniądza polskiego

Organem NBP jest Rada Polityki Pieniężnej, która:

• ustala coroczne założenia polityki pieniężnej i przedkłada je do wiadomości sejmu

• ustala wysokość stóp procentowych i rezerwy obowiązkowej banków (zdolność kredytowa)

2. NIK - naczelny organ kontroli państwa, podlega sejmowi

NIK kontroluje działalność organów administracji rządowej, NBP, państwowych osób prawnych i innych państwowych jednostek organizacyjnych

kryterium legalności, gospodarności, celowości i rzetelności

może kontrolować działania organów samorządu terytorialnego, komunalnych osób prawnych i jednostek organizacyjnych

bez kryterium celowości

może kontrolować inne podmioty w zakresie jakim wykorzystują oni majątek lub środki publiczne

kryterium legalności i gospodarności

NIK nie jest organem administracji gospodarczej. Pełni jednak ważną funkcję kontroli państwa wobec gospodarki

kontroluje zachowania przedsiębiorców w gospodarce jak i realizację zadań państwa wobec gospodarki przez administrację gospodarczą

Kontroluje obligatoryjnie: organy administracji państwowej, NBP, państwowe osoby prawne i inne jednostki (leg, gosp., cel)

Fakultatywnie: organy samorządu terytorialnego, komunalne osoby prawne i inne jednostki (leg, gosp., cel); inne wykorzystujące państwowy majątek(przeds. pań lub komun) (leg, gosp.)

Kontrole NIK maja więc znaczenie nie tylko dla kontrolowanych, mogą też odegrać rolę makroekonomiczną jeśli organy państwa wykorzystają sugestie NIK dotyczące zmiany organizacji administracji gospodarczej lub form i metod jej działania

KRRiT

Stoi na straży wolności słowa, prawa do informacji oraz interesu publicznego; wydaje rozporządzenia, prowadzi działalność reglamentacyjną (koncesje)

Art. 213 KRP + ust o KRRiT z 1992r

V.2 AGENCJE RZĄDOWE, MODELE, ZADANIE, FORMY DZIAŁANIA

Przed zmianą ustroju istniały, lecz były to organy administracji centralnej. Pojawiły się:

• agencje jako podmioty administracyjne - nie będące org.

• Podmioty gospodarujące - prowadzą działalność gospodarczą, ale w specyficzny sposób

Agencje pojawiają się, gdy dokonuje się prywatyzacji, gdy trzeba przekształcać własność, pojawiają się na rynku rolnym, w służbach mundurowych, górnictwie, hutnictwie, gdy pojawiają się nowe zadania - pojawiają się nowe agencje.

Wojskowa Agencja Mieszkaniowa, Agencja Mienia Wojskowego, Agencja Własności Rolnej SP, Agencja Rynku Rolnego (interwencyjny skup art. Spożywczych), Agencja Modernizacji i Restrukturyzacji Rolnictwa, Państwowa Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości, Agencja Rozwoju Przemysłu.

Sensem powoływania agencji jest realizacja nowych zadań. Status prawny agencji nie jest jednolicie unormowany. Powoływane są przez organy państwa dla realizacji zadań państwa. Wyposażone w majątek państwowy i osobowość prawną, np. Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości ma za zadanie wspierać eksport, rozwój regionalny, małe i średnie przedsiębiorstwa.

Wyróżnia się 2 modele agencji:

1. organizowane jako jednoosobowa spółka SP - spółka akcyjna, zakładana przez SP w formie aktu notarialnego; ich ustrój określa KSH. Tworzy SP, reprezentowany przez ministra SP.

Wniesienie wkładu, którym jest mienie SP - 100% akcji w spółce

• organy: walne zgromadzenie - fun. Minister SP. Powołuje zarząd i radę nadzorczą. Funkcją walnego zgromadzenia jest nadzór właścicielski

• przedmiot działania: realizacja określonych działań polityka państwa, określone w statucie i konkretyzowane w planach uchwalanych na konkretne lata

np. Agencja Rozwoju Przemysłu Stoczniowego (?) - pomoc w restrukturyzacji branż zagrożonych przez transformację ustrojową, realizuje uprawnienia majątkowe SP w innych spółkach, jakie ta agencja posiada.

2. agencja utworzona w drodze ustawy: Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości

• państwowa osoba prawna; podlegają przepisom ustawy o zamówieniach publicznych; podlegają kontroli NIK

• muszą być wyposażone w majątek

• tworzy je państwo w oparciu o majątek SP - powiązanie funkcjonalno-organizacyjne (między spółką a RM); powstała na bazie zlikwidowanej fundacji źródło majątku Fundacji Promocji i Rozwoju Małych i Średnich Przeds

• podstawą prawną jest ustawa i statut nadany w drodze rozporządzenia ministra właściwego ds. gospodarki

Zadania z zakresu administracji rządowej. RM może sprecyzować zadania w drodze rozporządzenia.

Sposób działania agencji dla realizacji głównych celów -art. 6: doradztwo i usługi eksperckie, szkolenia i seminaria, wystawy, promocje, tworzenie baz danych, opracowywanie i udostępnianie analiz, może udzielać pożyczek i dotacji.

Organy agencji:

• prezes - powoływany na 4 lata, powołuje go minister właściwy ds. gospodarki, po zasięgnięciu opinii ministra właściwego ds. pracy, spośród kandydatów zaproponowanych przez Radę Wyłonionych w drodze konkursu; prezes kieruje agencją i reprezentuje ją na zewnątrz. Główne zadania:

• opracowywanie planów działania

• sprawowanie zarządu majątkiem agencji

Nadzór nad prezesem sprawuje minister.

• Rada Nadzorcza - 4-11 członków - musza spełniać warunki przewidziane dla kandydatów do rad nadzorczych spółek SP.

Zadania:

• opiniodawcze

• nadzór nad gospodarką finansową

• analiza efektywności działań agencji

Odwołanie prezesa np., gdy nie opracuje planu, sprawozdania, naruszy przepisy ustawy, minister nie zatwierdzi.

Środki nadzoru ministerialnego: zatwierdzanie planu i sprawozdań, wpływ na merytoryczną zawartość planu, prowadzi samodzielną gospodarkę finansową.

V.4 Minister właściwy ds. Skarbu Państwa jako organ władzy wykonawczej i swoisty organ Skarbu Państwa. Zadania w obu sferach.

Skarb Państwa

Art. 33¹ kc - ma osobowość prawną; nie musi być wpisany do rejestru, nie ma swoich organów

Art. 34¹¹ kc - jest podmiotem praw i obowiązków, które dotyczą mienia państwowego, nie należącego do innych państwowych osób prawnych

Podstawy prawne:

• rozporządzenie prezesa RM w sprawie szczegółowego zakresu działań Ministra SP; kieruje on działem administracji rządowej - SP

• ustawa o działach administracji rządowej; art. 25: Minister SP działa jak:

• właściciel (dominium) - gospodarowanie mieniem SP (w tym komercjalizacja i prywatyzacja przedsiębiorstw państwowych i NFI); ochrona interesów SP

• członek RM (organ= imperium = władztwo) - inicjuje politykę państwa w zakresie przekształceń własnościowych mienia komunalnego

• ustawa o zasadach wykonywania uprawnień przysługujących SP

Min. SP ma:

• uprawnienia cywilnoprawne:

• wykonuje uprawnienia wynikające z praw majątkowych SP, zwłaszcza w zakresie praw z akcji i udziałów należących do SP

• składa w imieniu SP oświadczenia woli o utworzeniu lub przystąpieniu do spółki prawa handlowego lub utworzeniu innej osoby prawnej

• uprawnienia administracyjno prawne:

• prowadzi ewidencję majątku SP

• prowadzi ewidencję podmiotów, którym przysługuje prawo wykonywania uprawnień wynikających z praw majątkowych SP lub do działań w imieniu SP

• przygotowywanie sprawozdań

• kompetencje wobec państwowych osób prawnych:

• tworzy, łączy, dzieli, likwiduje i przekształca państwowe osoby prawne

• powołuje i odwołuje członków organów państwowych osób prawnych

• ma pewne kompetencje dotyczące rozporządzania mieniem państwowych osób prawnych; minister wyraża zgodę na czynności prawne rozporządzające o wartości >50 tys Euro; ewentualne spory rozstrzyga sąd gospodarczy

VI FORMY I METODY DZIAŁANIA ORGANÓW ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ W SPRAWACH GOSPODARCZYCH

VI.1 DZIAŁANIA REGLAMENTACYJNE ADMINISTRACJI GOSPODARCZEJ

Metody i formy działania organów administracji publicznej można rozpatrywać na 3ch płaszczyznach:

• tworzenia prawa

• programowania i planowania

• realizowania polityki gospodarczej

Realizacja polityki gospodarczej (tego, co jest unormowane w planach, programach) przybiera formę m.in. działań reglamentacyjnych.

Reglamentacja gospodarcza stanowi jedną z podstawowych funkcji wykonywanych przez państwo w sferze gospodarczej. Wiąże się ona z koniecznością wprowadzania pewnych ograniczeń podmiotowych w podejmowaniu i wykonywaniu działalności gospodarczej - ze względu na potrzebę zapewnienia wykonywania jej przez podmioty spełniające ustawowo określone warunki jej prowadzenia.

Dochodzi wobec tego do ograniczeń wolności gospodarczej, wolnego obrotu towarami i usługami - gdy zachodzi taka potrzeba.

Działania reglamentacyjne służą ochronie interesów państwa, obywateli oraz konsumentów. Zapewniają także pewną „jakość” wykonywanej działalności.

Do podstawowych instytucji reglamentacyjnych należą: koncesje, zezwolenia oraz „działalność regulowana”.

Funkcje reglamentacyjne spełniają w Polsce organy koncesyjne, organy udzielające zezwoleń, licencji itp. funkcje te należą przede wszystkim do ministrów. Kompetencje w tym zakresie przechodzą coraz częściej na rzecz wyspecjalizowanej administracji publicznej. W znikomym zakresie są udziałem wojewodów lub organów administracji samorządowej.

Stosuje się władcze, imperatywne akty indywidualne, np.:

koncesje, zezwolenia, pozwolenia na przywóz i wywóz - na podstawie przepisów określających kontyngenty (dotyczą ograniczenia wolności obrotu towarami)

Działania reglamentacyjne powinny mieć jak najmniejszy zakres w takim zakresie w jakim jest potrzebny i niezbędny

VI.2 KONTROLA I NADZÓR ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ WOBEC PRZEDSIĘBIORCÓW

Kontrola - działanie faktyczne, polegające na porównaniu nadanych działań z określonym wzorcem (stanem wyznaczonym przez prawo i plany oraz organizację przyjętą dla podmiotu kontrolowanego).

Nie powoduje zmian w stanie prawnym. Kończy się na wskazaniu:

• postanowień pokontrolnych

• wniosków

• zawiera postulaty by zniwelować różnice z wzorcem. Zalecenia pokontrolne przekazywane są organowi zarządzającemu podmiotem np. zarządowi spółki, który wprowadzi je (ewentualnie) własnymi decyzjami.

Nadzór:

• stanowienie nadzoru z mocy ustawy (nie można domniemywać)

• wobec podmiotów samodzielnych pod względem prawnym

• sprawowanie nadzoru powierza się podmiotom imiennie bądź funkcjonalnie określonym

• ocenia całokształt działań lub jej fragment

• jedynym kryterium legalność

• nadzorowanemu przysługują określone w ustawie, środki prawnej ochrony przed decyzjami

• nadzór tylko w zakresie, formie, trybie uregulowanym w ustawie

2 konstrukcje nadzoru:

• ustrojowy - podstawą działań nadzorczych są powiązania organizacyjne z tytułu nadrzędności

• uregulowany przepisem prawa materialnego - w stosunku do podmiotów niepodporządkowanych organizacyjnie; kompetencje nadzoru wynikają z prawa materialnego, np. nadzór komisji Nadzoru Bankowego uprawnienia w stosunku do samodzielnych przedsiębiorstw cel nadzoru: bezpieczeństwo gromadzonych środków pieniężnych na rachunkach bankowych

Środki nadzoru:

• ad personam - odwołanie, zawieszenie

• ad rem - wstrzymanie, wykonanie uchwały

• działające uprzedzająco - wyrażenie zgody, zatwierdzenie statutu

• działające post factum

• możliwość korygowania działań, które nie są zgodne z wzorcem, mają charakter regresyjny, korygujący.

Kierownictwo ma się w tym przypadku kompetencję ogólną, nie ma samodzielności organu kontrolowanego - organ jest podległy.

VI.3 FUNKCJA REGULACYJNA PAŃSTWA W GOSPODARCE

Regulacja jako funkcja to specyficzne zadania wykonywane przez państwo w dziedzinie gospodarki, normowane w przepisach.

Chodzi o działania organów administracji publicznej w sferze użyteczności publicznej (usługi dostarczone w sposób ciągły i trwały) dotyczy to usług użyteczności publicznej, których gospodarowanie opiera się o infrastrukturę sieciową (energetyka, koleje, telekomunikacja).

Pojawia się w związku ze zmianą ustroju. Państwo rezygnuje z monopolu (demonopolizacja), dopuszcza konkurencję oraz wyzbywa się swojej własności (prywatyzacja). Państwo przesłało działać na zasadach dominium i zaczynają działać przedsiębiorcy. Państwo jednakże zachowało odpowiedzialność za realizację tych usług, potrzebna jest konkurencja ale i ochrona konsumentów.

Służą temu różne instrumenty, władcze i niewładcze np. zatwierdzanie cen - teoretycznie wystarczyłby nadzór, ale jest on najczęściej post factum

VI.4 DZIAŁANIA OCHRONNE ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ WOBEC GOSPODARKI (OCHRONA MECHANIZMU KONKURENCJI RYNKOWEJ, PRZEDSIĘBIORCÓW, KONSUMENTÓW)

Gospodarka i jej uczestnicy, także konsumenci wymagają ochrony ze strony państwa. Zadaniem państwa jest chronienie danego typu gospodarki, chyba że wymaga ona doskonalenia lub zmiany.

Działania ochronne - ukształtowane po to, by chronić pewne zasady, reguły.

Ochronie powinni podlegać uczestnicy stosunku gospodarczego, w tym przedsiębiorstwo i konsument.

Zagrożenia mogą powstawać z różnych stron, mogą je tworzyć sami uczestnicy (np. nie przestrzegając prawa) - dotyczy to szczególnie naruszania reguł konkurencji. Szczególnej ochrony wymagają konsumenci wobec decyzji producentów (nie zawsze ochrony mogą udzielić mechanizmy rynkowe np. spadek popytu). Zagrożenia mogą powstawać z powodu przekroczenia przez państwo dopuszczalnych granic interwencji gospodarczych.

Na państwie spoczywa obowiązek stworzenia systemu ochrony prawnej:

• możliwość prawnej ochrony interesów. Nie wystarczą tu przepisy prawa, potrzeba systemu rozstrzygnięć sporów gospodarczych przez powszechne sądy gospodarcze lub sądy polubowne. Odpowiednio szybka procedura rozstrzygnięcia. Interesy mogły by być też chronione zbiorowo

• możliwość procesowego wzruszania decyzji organów państwowych w sprawach gospodarczych przez sąd administracyjny; sąd ochrony konkurencji i konsumentów

• system państwowej egzekucji orzeczeń oraz egzekucji administracyjnej publicznoprawnych świadczeń pieniężnych

VII PARTNERZY ADMINISTRACJI GOSPODARCZEJ, ZADANIA SAMORZĄDU GOSPODARCZEGO I ZAWODOWEGO

VII.1 CHARAKTERYSTYKA WYBRANEJ ORGANIZACJI SAMORZĄDU GOSPODARCZEGO

Samorząd gospodarczy

Izby gospodarcze:

- zrzeszają podmioty prowadzące działalność gospodarczą, przynależność jest dobrowolna (tworzone na zasadach dobrowolnych)

>> Cele działania

• reprezentacja interesów gospodarczych podmiotów zrzeszonych w izbach, w szczególności wobec organów państwowych

• kształtowanie i rozpowszechnianie zasad etyki w działalności gospodarczej

>> Sposób tworzenia:

• inicjatywa założycieli - co najmniej 50 podmiotów prowadzących działalność gospodarczą na obszarze działania tworzonej izby (jedno województwo)

• jeśli więcej niż jedno województwo co najmniej 100 podmiotów

• uchwalenie statutu (podpisy założycieli)

• wpis do KRS - os.pr.

>> Władzą izby jest walne zgromadzenie członków izby, inne organy może przewidywać statut

>> Sposób i metody działania:

• wyrażanie opinii o projektach rozwiązań odnoszących się do funkcjonowania gospodarki

• udział w tworzeniu aktów prawnych

• przyczynianie się do tworzenia warunków rozwoju życia gospodarczego; popieranie inicjatyw członków izby

• organizowanie i stwarzanie warunków do polubownego załatwiania sporów (sądownictwo polubowne)

• wydawanie opinii o zwyczajach dotyczących działalności gospodarczej

>> Izby gospodarcze mogą zrzeszać się w Krajowej Izbie Gospodarczej (charakter dobrowolny)

reprezentowanie wspólnych interesów zrzeszonych członków + współpraca zagraniczna

>> Nadzór -min

• w razie stwierdzenia nieprawidłowości w działalności izby (niezgodność z prawem lub statutem)

• właściwy ze względu na przedmiot działania izby minister albo właściwy miejscowo wojewoda:

1. występują do organów izby o usunięcie nieprawidłowości

2. występują do sądu z wnioskiem o:

• udzielenie upomnienia

• uchylenie niezgodnej z prawem lub statutem uchwały

• rozwiązanie izby

Właściwym sądem jest sąd rejestrowy.

Coś jeszcze o Izbie Handlu Zagranicznego ale nieczytelne

VII SYTUACJA PRAWNA PRZEDSIĘBIORSTWA PAŃSTWOWEGO (pp)

VII.1 SAMODZIELNOŚĆ, SAMORZĄDNOŚĆ I SAMOFINANSOWANIE PRZEDSIĘBIORSTWA PAŃSTWOWYCH

Def. pp - ustawa o przedsiębiorstwach państwowych z 25.09.1981 art. 1

pp - podmiot samodzielny, samorządny, samofinansujący się, który posiada osobowość prawną

Osobowość prawną - uzyskuje z wpisem do KRS

Jest to przedsiębiorca w rozumieniu ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.

3xS

samodzielne:

• decydowanie o przedsiębiorstwie przysługuje organom tego przedsiębiorstwa

• 3 organy:

• dyrektor

• rada pracownicza

• ogólne zebranie pracowników

W pewnych przypadkach mogą decydować organy z zewnątrz, mogą to być:

• organ założycielski

• minister SP

• inne

muszą podać podstawę ustawową do ingerencji, np. podjęcie decyzji o likwidacji, podziale, zarządzie komisarycznym ich decyzje nie mają charakteru ostatecznego

Decyzja o likwidacji, podziale itp. to nie są decyzje w rozumieniu kpa, są to tzw. decyzje gospodarcze, od tego rodzaju decyzji przysługuje sprzeciw w terminie 7 dni do organu założycielskiego, ten może sprzeciw uwzględnić lub nieuwzględnić.

Jeżeli uwzględnia - powinno się postępowanie umorzyć, jeśli nie to organy przedsiębiorstwa w 7 dni mogą skierować sprawę do sądu powszechnego (okręgowego w oparciu o kpc)

Jeśli na skutek decyzji organu zewnętrznego przedsiębiorstwo może wnosić o odszkodowanie od SP jest to wyraz nadzoru nad przedsiębiorstwem

Organ zewnętrzny powinien przeznaczyć środki na realizację zleconych zadań dodatkowych.

Art. 44¹ kc pp vs. SP są to obie osoby prawne ale to nie jest wszystko własnością państwa

PP ≠ SP są to dwie różnie osoby prawne

Samorządność - załoga poprzez swój samorząd uczestniczy w zarządzaniu przedsiębiorstwem. W pp działają organy samorządu założonego porzedsiębiorstwa państwowego: rada pracownicza i ogólne zebranie pracowników.

Rada pracownicza - reprezentuje samorząd załogi (kadencja 2 lata)

Ogólne zebranie pracowników - stanowi formę bezpośredniego uczestnictwa załogi w zarządzaniu,

posiedzenie odbywa się co najmniej 2x do roku (art. 9),

podejmuje uchwały w sprawie podziału zysku dla załogi,

uchwala wieloletnie plany,

na wniosek dyrektora uchwala statut,

może wyrażać opinię we wszystkich sprawach dotyczących przedsiębiorstwa

Rada pracownicza - uchwala roczny plan,

Uchwały w sprawie inwestycji

Posiedzenie co najmniej 1x/kwartał

Art. 41 - może zawiesić dyr.

Art. 37 - odw. Dyr. (za zgodą org. Zał)

Rada pracownicza reprezentuje samorząd, ogólne zebranie jest formą uczestnictwa załogi w zarządzaniu.

Samofinansowanie - pp prowadzi racjonalną gospodarkę finansową i koszty swojej działalności pokrywa z przychodów własnych.

Przedsiębiorstwo państwowe jest przedsiębiorcą utworzonym przez państwo, wyposażonym przez nie w majątek i powołanym do realizacji zadań określonych przez państwo.

VIII.2 Tworzenie i rodzaje przedsiębiorstwa państwowych

Rodzaje przedsiębiorstw państwowych.

Przedsiębiorstwa państwowe można podzielić ze względu na rozmaite kryteria:

1. kryterium zasady działania:

• przedsiębiorstwa działające na zasadach ogólnych

• przedsiębiorstwa użyteczności publicznej -mają one przede wszystkim na celu bieżące i nieprzerwane zaspokajanie potrzeb ludności

• status przedsiębiorstwa użyteczności publicznej nadaje organ założycielski w akcie utworzenia przedsiębiorstwa

• organ założycielski określa również zakres i warunki na jakich przedsiębiorstwo użyteczności publicznej jest obowiązane świadczyć usługi na rzecz ludności - organ ma też obowiązek dotowania takiego przedsiębiorstwa

Cechy przedsiębiorstwa użyteczności publicznej:

• realizacja potrzeb o charakterze zbiorowym

• oparta na bazie majątku publicznego

• odpłatność ale nie ekwiwalentność

• brak nastawienia na zysk

• wymaga zasilenia finansowego ze środków publicznych

• kryterium podstawy prawnej działania

• przedsiębiorstwa działające na podstawie ustawy o pp

• przedsiębiorstwa działające na podstawie odrębnych ustaw

• PP „Porty Lotnicze”

• PP „Poczta Polska”

• PP „Zakład unieszkodliwiania odpadów promieniotwórczych”

• kryterium zakresu zastosowania ustawy o pp

• przedsiębiorstwa, do których ustawę o pp stosuje się w całości

• przedsiębiorstwa, do których postanowienia ustawy o pp stosuje się w takim zakresie, w jakim nie jest on normowany rozporządzeniami RM

Są to pp działające na zasadach ogólnych, ale realizujące szczególne zadania.

Są one podległe:

1. MON

2. MF

3. NBP

• przedsiębiorstwa wykonujące zadania na potrzeby obronności i bezpieczeństwa państwa

Odrębności zawarte w rozporządzeniu RM, dotyczącym powyższych przedsiębiorstw odnoszą się głównie do:

• trybu ustalania statutu pp

• powoływanie, odwoływania i pozycji dyrektora

• kompetencji organów samorządności załogi

• uprawnień do dysponowania mieniem

• podziału, łączenia i likwidacji przedsiębiorstwa

Odrębności te zatem dotyczą podstawowych elementów konstrukcji prawnej przedsiębiorstwa i de facto tworzą odmienny rodzaj przedsiębiorstwa

uszczuplenie trzech konstytutywnych cech pp

Tworzenie pp

1. utworzenie pp poprzedza przeprowadzenia analizy i oceny przyczyn, celów oraz spodziewanych skutków społeczno- ekonomicznych utworzenia pp - postępowanie przygotowawcze

oznacza to konieczność wyposażenia w kompetencje do utworzenia pp takich organów państwa, które z racji swoich funkcji są w stanie dokonywać analiz i ocenić na ich podstawie podejmować odpowiedzialne decyzje założycielskie

2. pp tworzą organy założycielskie

• naczelne oraz centralne organy administracji państwowej

• NBP i banki państwowe

Katalog organów jest bardzo szeroki.

• w uzasadnionych przypadkach także inny organ w porozumieniu z centralnym lub naczelnym organem administracji państwowej

1. wydanie aktu o utworzeniu pp

• jest to akt władztwa państwowego a jego postanowienia mogą yć zmienione tylko przez organ, który go wydał

W akcie erekcyjnym musi znaleźć się m.in., określenie przedmiotu działania danego przedsiębiorstwa, w którym tkwi cała istota jego działania

• pp może prowadzić działalność w dziedzinie nieprzewidzianej w akcie erekcyjnym, ale jeśli prowadzi to do zaniechania lub znacznego ograniczenia działalności pierwotnej organ założycielski może zobowiązać przedsiębiorstwo do nowej działalności

1. wyposażenie przedsiębiorstwa w środki niezbędne do prowadzenia działalności określonej w kacie erekcyjnym jest to tzw. fundusz założycielski

2. powołanie pierwszego dyrektora pp przez organ założycielski

3. w przypadku niektórych pp - zatwierdzenie statutu przez organ założycielski, uchwalonego przez ogólne zebranie pracowników

4. wpis przedsiębiorstwa do KRS - nabycie osobowości prawnej

Kompetencje organów samorządu załogi:

Ogólne zebranie”

• uchwalanie na wniosek dyrektora statutu

• podejmowanie uchwały w sprawie podziału zysku przeznaczonego dla załogi

Rada pracownicza:

• przyjmowania sprawozdanie rocznego oraz bilansu

• podejmowanie uchwał w sprawie inwestycji

• wyrażanie zgody na przystąpienie lub utworzenie spółki handlowej

• podejmowanie uchwał w sprawie łączenia i podziału przedsiębiorstwa

• odwołanie dyrektora, za zgodą organu założycielskiego

• prawo do kontroli całokształtu działalności pp

• prawo do zaskarżenia do sądu decyzji dyrektora, która narusza interes społeczny

• prawo do wstrzymania decyzji dyrektora pp

• powołanie dyrektora

Dyrektor pp:

• powoływany jest przez radę pracowniczą, z wyjątkiem pp nowotworzonych - wtedy przez organ założycielski

• zarządza przedsiębiorstwem i reprezentuje je na zewnątrz

• wykonawca uchwał racy pracowniczej dotyczących działalności przedsiębiorstwa dyrektor ma prawo do wstrzymania uchwały rady pracowniczej - musi to uzasadnić - spór rozpatruje Komisja Rozjemcza

• dyrektor może też zaskarżyć do sądu uchwałę rady pracowniczej jeśli uważa że narusza ona interes ogólnospołeczny

• powoływany w drodze konkursu na 5 lat lub na czas nieokreślony

VIII.3 RELACJE MIĘDZY ORGANEM ZAŁOŻYCIELSKIM A PP. NADZÓR NAD PP

Organ założycielski powołuje pierwszego dyrektora pp, a także dyrektora przedsiębiorstwa użyteczności publicznej.

Organ założycielski wyraża zgodę na odwołanie dyrektora przez radę pracowniczą a także może sam go odwołać gdy:

1. dyrektor w związku z pełnieniem funkcji dopuszcza się rażącego naruszenia prawa

2. na podstawie przesłanek z art. 52 §1, 53 §1 kp (wypowiedzenie z winy pracownika i inne przesłanki rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia)

3. pp przez co najmniej 3 miesiące nie wypełnia wobec SP zobowiązań podatkowych

4. pp przekroczyło wskaźniki przyrostu miesięcznego wynagrodzenia, co spowodowało pogorszenie sytuacji finansowej pp

Od takiej decyzji gospodarczej przysługuje dyrektorowi sprzeciw

Organ założycielski może powierzyć zarządzanie pp osobie fizycznej lub prawnej - tzw. kontrakt menedżerski, gdy:

1. z inicjatywą wystąpi sam organ założycielski, a zgodzi się na to rada pracownicza i ogólne zebranie pracowników

2. z wnioskiem wystąpi rada pracownicza, za zgodą ogólnego zebrania

3. z inicjatywy zarządu komisarycznego, gdy

wniosek poparty jest pozytywnym wynikiem referendum lub pozytywną opinią działających w przedsiębiorstwie organizacji związkowych

Z chwilą przejęcia obowiązków przez zarządcę:

1. organy pp ulegają rozwiązaniu z mocy prawa

2. organ założycielski odwołuje dyrektora

3. zarządca przejmuje kompetencje dyrektora i organów z wyjątkiem:

• prawa sprzeciwu wobec decyzji organu założycielskiemu

• przyjmowania i zatwierdzania sprawozdania finansowego

• 
  dokonywania podziału na fundusze wygospodarowanego zysku przez pp oraz zasady wykorzystania tych funduszy

W przypadku tego zarządu obligatoryjne jest ustanowienie rady nadzorczej

pracownicy pp wybierają ⅓ jej składu

Władztwo organu założycielskiego obejmuje również możliwość rozwiązania ze skutkiem natychmiastowym umowy o zarządzanie pp, jeżeli:

1. zarządca dopuszcza się naruszenia prawa

2. przedsiębiorstwo przez kolejne 3 msce nie wypełnia zobowiązań podatkowych wobec SP

3. zarządca w istotny sposób naruszył postanowienia o zarządzie pp

4. przedsiębiorstwo przekroczyło wskaźniki przyrostu przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, co spowodowało pogorszenie sytuacji finansowej

Organ założycielski powołuje także:

• tymczasowego kierownika pp

• zarządcę komisarycznego

• likwidatora

• reprezentanta upadłego

Organ założycielki zarządza podziałem i łączeniem się przedsiębiorstw państwowych.

Organ założycielski może przekazać uprawnienia nadzorcze powołanej przez siebie Radzie Nadzorczej - tylko jako zarząd czy zawsze?

Nadzór może być dokonywany tylko w przypadkach przewidzianych w ustawie (wstrzymuje i zobowiązuje do zmiany decyzje dyrektora sprzeczne z prawem).

Od decyzji nadzorczych radzie oraz dyrektorowi pp przysługuj prawo sprzeciwu. Sprzeciw wnosi się do organu nadzorczego, wykonanie decyzji zostaje wstrzymane.

Jeśli organ podtrzyma decyzję, sprawę rozstrzyga sąd powszechny okręgowy.

Jeśli decyzja wyrządziła szkodę, odpowiedzialność za nią ponosi organ, który ją wydał.

VIII.4 POSTĘPOWANIE NAPRAWCZE, LIKWIDACJA I UPADŁOŚĆ PP

Likwidacja

Decyzję o likwidacji podejmuje organ założycielski:

• z własnej inicjatywy

• na wniosek redy pracowniczej.

O ile minister właściwy ds. SP nie zgłosi w terminie 14 dni sprzeciwu z uzasadnieniem.

Od decyzji organu założycielskiego dyrektorowi i radzie pracowniczej przysługuje sprzeciw.

Ustawowe przesłanki likwidacji pp:

1. działalność ze stratą w ciągu kolejnych 6 miesięcy

2. prawomocnym wyrokiem sądu lub ostateczną decyzją administracyjną zakazano pp działania w dotychczasowych dziedzinach, a nie podjęto w innych

3. z wnioskiem zwróci się zarząd komisaryczny

4. ponad połowę aktywów pp łącznie:

• stanowią udziały lub inne tytuły uczestnictwa w spółkach

• oddano do używania innym osobom na podstawie umów agencyjnych (?)

Należy zauważyć, że ustawowe przesłanki są sprzeczne z tymi wymienionymi w rozporządzeniu wykonawczym do ustawy.

Przesłanki z rozporządzenia opierają się na OCENIE pewnych czynników dokonywanych przez organ założycielski, która to ocena nie zawsze musi być obiektywna.

Z chwilą postawienia pp w stan likwidacji:

• organ założycielski odwołuje dyrektora i wyznacza likwidatora

• ulegają rozwiązaniu organy samorządu załogi

• kompetencje rady pracowniczej do zatwierdzania sprawozdań przejmuje organ założycielski

Po zakończeniu likwidacji organ wydaje decyzję o uznaniu przedsiębiorstwa za zlikwidowane

decyzja ta polega zgłoszeniu do KRS i stanowi podstawę wykreślenia pp z rejestru (§51 rozporządzenia o wykonaniu ustawy o przedsiębiorstwach państwowych)

Upadłość

Odpowiednie stosowanie przepisów Prawa Upadłościowego i Naprawczego w sprawach nieuregulowanych.

Przesłanki upadłości:

• zaprzestanie płacenia przez pp długów i majątek pp nie wystarczający na ich zaspokojenie

Z dniem ogłoszenia upadłości:

• organ założycielski odwołuje dyrektora przedsiębiorstwa i wyznacza reprezentanta upadłego

• ulegają rozwiązaniu z mocy prawa organy samorządu załogi pp

Postanowienie wydaje sąd (kpc) - sędzia zewn. wybiera sędziego komisarycznego - wzywa wierzycieli do zgłaszania wierzytelności.

Z dniem ogłoszenia o wszczęciu postępowania upadłościowego zawieszeniu ulega postępowanie likwidacyjne, z dniem ogłoszenia upadłości ulega umorzeniu ex lege.

Postępowanie naprawcze

Wszczyna je organ założycielski w porozumieniu z ministrem właściwym ds. finansów jeżeli:

1. przedsiębiorstwo prowadzi działalność ze stratą

2. pp przekroczyło wskaźniki przyrostu przeciętnego wynagrodzenia co spowodowało pogorszenie sytuacji finansowej

Nad przedsiębiorstwem organ założycielski ustanawia zarząd komisaryczny

• wpis do KRS

• ulegają rozwiązaniu organy pp.

• Organ założycielski odwołuje dyrektora pp

• Kompetencje organów przejmuje zarząd komisaryczny za wyjątkiem

przyjmowania i zatwierdzania sprawozdania finansowego

dokonania podziału wypracowanego zysku przez pp

kompetencje te zachowuje organ założycielski

Osoba sprawująca zarząd niezwłocznie przedstawia program poprawy, sprawozdanie co 3 msc.

Jeżeli ustaną przyczyny ustanowienia zarządu, organ założycielski wydaje zarządzenie o jego uchyleniu.

IX.4 KOMPETENCJE MINISTRA SP W PROCESIE KOMERCJALIZACJI I PRYWATYZACJI PRZEDSIĘBIORSTW +DEF. KOMERCJALIZACJI I PRYWATYZACJI

Komercjaliacja:

1. komercjalizacji pp w celu prywatyzacji dokonuje Minister SP

jeżeli w innym celu to za zgodą

2. komercjalizacji pp dokonuje Minister SP

• na wniosek organu założycielskiego

• z własnej inicjatywy zawiadamia dyrektora, radę nadzorczą i organ założycielski

• na wniosek dyrektora i rady pracowniczej

3. sporządza akt komercjalizacji pp/ określa statut społ., wysokość kapitału zakładowego spółki; imioa i nazwiska członków organizacji

reprezentuuje SP w odniesieniu do spółki powstałej z pp

Prywatyzacja:

1. zbywa akcje w imieniu SP/prywat. Pośr. przed może zobowiązać spółkę do zmian wynikających z ochrony środowiska

2. Minister SP może wyrazić zgodę na oddanie przedsiębiorstwa do odpłatnego korzystania na rzecz spółki niespełniającej warunku o którym mowa w art. 54 ust 1 pkt 4

3. Udziela zgody na decyzję organu założycielskiego o zarządzaniu prywatyzacji bezpośredniej

IX.5 UPRAWNIENIA PRACOWNIKÓW W PRZYPADKU PRYWATYZACJI PP

1. prawo nieodpłatnego nabywania akcji do 15% objętych przez SP w dniu wpisania spółki do rejestru

łączna wartość nominalna akcji nie może przekroczyć iloczynu liczby uprawnionych pracowników

18 średnich wynagrodzeń miesięcznych/ bez wypłat z zysku/ sprzedaż 6 msc od zakupu na zasadach ogólnych

w przypadku spółki powstałej w drodze komercjalizacji, mającej uregulowane zobowiązania 24 średnich wynagrodzeń miesięcznych

Nabycie nieodpłatne akcji musi nastąpić:

2. w formie pisemnej pod rygorem nieważności

3. akcje zbywa się w grupach wyodrębnionych ze względu na okresy zatrudnienia

4. 
   rolnicy i rybacy - liczba akcji przypadających na 1 rolnika lub rybaka nie może przekroczyć najwyższej liczby akcji przypadającej na jednego pracownika

5. 6 mscy od dnia ...

6. prawo od chwili powstanie podlega dziedziczeniu

7. prawo do nabycia powstaje po 3ch miesiącach od zbycia akcji na zasadach ogólnych, wygasa po 12 m-cach od powstania

8. nie można ich zbyć przed upływem 2ch lat/ członkowie zarządu - 3

od momentu zbycia na zasadach ogólnych

9. nie mogą być przedmiotem przymusowego wykupu

10. pracownicy mają prawo do nieodpłatnego nabycia akcji tylko w 1 spółce (podpisują w związku z tym specjalne oświadczenia)

rolnicy i rybacy mają prawo nieodpłatnego nabycia w nie więcej niż 2ch spółkach

w równej liczbie

IX.7 KOMPETENCJE ORGANU ZAŁOŻYCIELSKIEGO W PROCESIE PRYWATYZACJI PP/ ROLA PEŁNOMOCNICTWA DS. PRYWATYZACJI

Organ założycielski

1. Organ założycielski dokonuje prywatyzacji bezpośredniej w imieniu SP, w szczególności:

• z wnioskiem wystąpi dyrektor lub rada pracownicza

• wobec złożonej oferty nabycia pp

• zawiązania spółki - wniesienia przedsiębiorstwa do spółki

• zawarcia umowy o odpłatne korzystanie z przedsiębiorstwa

2. wydaje zarządzenie o prywatyzacji bezpośredniej za zgodą MSP

• określa sposób prywatyzacji

• wskazuje pełnomocnika ds. prywatyzacji

• jest ujawnione w rejestrze przedsiębiorstw

3. powołuje komisję ds. prywatyzacji analiza stanu przedsiębiorstwa przed prywatyzacją

Pełnomocnictwo ds. prywatyzacji

1. działa na podstawie pełnomocnictwa wydanego przez organ założycielski

2. dokonuje rozporządzenia wszystkimi składnikami materialnymi i niematerialnymi majątku pp przez:

• sprzedaż

• zawiązanie spółki

• oddanie w odpłatne korzystanie

• przejmuje funkcje dotychczasowych organów pp

• po dokonaniu czynności z art. 39 ust. 1 sporządza bilans zamknięcia, niezwłocznie występuje do sądu o wykreślenie pp z rejestru przedsiębiorców

IX.8 i IX.9 KOPIA DO SKRYPTU

X GOSPODARKA KOMUNALNA

j.s.t. - jednostka samorządu terytorialnego

1. Pojecie i zakres gospodarki komunalnej

Gospodarka komunalna polega na wykonywaniu przez jst zadań własnych w celu zaspokojenia zbiorowych potrzeb wspólnoty samorządowej.

Gospodarka komunalna obejmuje w szczególności zadania o charakterze użyteczności publicznej, których celem jest bieżące i nieprzerwane zaspakajanie zbiorowych potrzeb ludności w drodze świadczenia usług powszechnie dostępnych.

Poza sferą użyteczności publicznej jst mogą prowadzić działalność tylko po spełnieniu warunków przewidzianych w ustawach samorządowych i ustawie o gospodarce komunalnej.

2. Gospodarka komunalna może być prowadzona przez jsm w formach:

1. zakładu budżetowego

2. spółek prawa handlowego

3. innych formach organizacyjno-prawnych - spółdzielnia, fundacja

O wyborze prowadzenia działalności w danej formie decyduje organ jst.

Ad. A Komunalne zakłady budżetowe

• w formie zakładu budżetowego może występować jednostka organizacyjna, która prowadzi działalność gospodarczą na zasadzie odpłatności i pokrywa koszty swojej działalności z przychodów własnych, chociaż zakład może korzystać z dotacji budżetowych

• zakład budżetowy jest podmiotem o którym mowa w art. 33¹ kc („ułomna osoba prawna”)

• forma ta stosowana jest wszędzie tam, gdzie przychody z działalności pokrywają wydatki, ale nie mogą być maxymalizowane ze względów społecznych, a ich pełne pokrycie wymaga dotacji budżetowych (do 50% wydatków)

np. lokalny transport zbiorowy

• forma ta nie może być stosowana poza sferą użyteczności publicznej

• komunalny zakład budżetowy jst, tworzy się na podstawie uchwały rady jst

Uchwała taka określa:

• nazwę i siedzibę

• podstawę prawną działania

• przedmiot działalności

• wskazanie działu klasyfikacji budżetowej

• źródła przychodów i oznaczenie rozchodów

• stan wyposażenia w środki obrotowe

• uchwała może też przewidywać prowadzenie działalności przez wyodrębnione organizacyjnie oddziały zakładu

• podstawą gospodarki finansowej jest roczny plan finansowy, który zatwierdza kierownik zakładu

• zakłady dokonują amortyzacji środków trwałych i płacą podatek VAT, chyba że są od niego zwolnione na podstawie przepisów szczególnych

Ad. B Spółki prawa handlowego

• jst mogą tworzyć lub przystępować do spółek z o.o. lub spółek akcyjnych

• spółki mogą być tworzone samodzielnie lub z innymi podmiotami

najczęściej zależy to od tego czy jednostka sama posiada dostateczny kapitał, czy też musi pozyskać wspólników dysponujących odpowiednim kapitałem

Ze względu na strukturę podmiotową można więc wyróżnić:

1. jednoosobowe spółki jst

2. spółki jst z innymi podmiotami

3. spółki bez udziału jst ale realizujące zadania jst

Spółki powstałe ex lege z przekształcenia przedsiębiorstw komunalnych, gdy rady gmin nie postanowiły do 30.06.97r o wyborze innej formy lub prywatyzacji przedsiębiorstwa

wójt (burmistrz, prezydent) zobowiązany był zgłosić spółke do rejestru handlowego

• nastąpiła sukcesja praw i obowiązków przedsiębiorstwa komunalnego - wszystkie stosunki prawne

• jst w spółce reprezentuje wójt (burmistrz, prezydent), który również powołuje na pierwszego prezesa byłego dyrektora przedsiębiorstwa, chyba że nie wyrazi on zgody

• w spółce powstałej w wyniku przekształcenia, działa rada nadzorcza, a jej skład określa statut (stosuje się przepisy Sdg (?), członek 3 lata, rada nadzorcza powołuje i

odwołuje zarząd)

Ad. C Inne formy wykonywania zadań

• przystąpienie gminy do spółdzielni

• utworzenie przez gminę fundacji

Ad. D Wykonywanie zadań z zakresu gospodarki komunalnej przez inne podmioty niż komunalne

• istnieje możliwość powierzenia wykonywania zadań z zakresu gospodarki komunalnej osobom fizycznym, prawnym, jednostkom organizacyjnym w drodze umowy, na zasadach ogólnych, z zachowaniem przepisów o zamówieniach publicznych

Forma cywilnoprawna, ze względu na:

1. gospodarkę wolnorynkową

2. niektóre rodzaje działalności nie mogą być wykonywane w formie zakładu lub spółki

3. racjonalność

• gmina jest osobą prawną i może zawierać umowy zgodnie z zasadą swobody umów

najczęściej będą to umowy agencji i zlecenia

3. nie obowiązuje

4. Ograniczenia działalności komercyjnej jst

1. gmina

Poza sferą użyteczności publicznej gmina może tworzyć spółki prawa handlowego i przystępować do nich w trzech sytuacjach

1. gdy gmina oceni, że istnieją niezaspokojone potrzeby wspólnoty samorządowej na rynku lokalnym (brak jest podstawowych usług lub produktów pierwszej potrzeby) i w gminie występuje bezrobocie, które ujemnie wpływa na poziom życia, a dotychczasowe działania nie doprowadziły do poprawienia sytuacji jest to narzędzie do aktywnej walki z bezrobociem przez gminę

2. gdy zbycie składnika mienia komunalnego mogącego stanowić wkład do spółki albo rozporządzenie nim w inny sposób spowoduje dla gminy stratę majątkową

wiąże się to z nabyciem w 1990r przez gminy mienia komunalnego z mocy prawa

Ustawodawca w 1996r stanął na stanowisku, że lepiej wnieść jakiś składnik mienia gminy do spółki jako aport niż niekorzystnie go sprzedać

3. gmina może sprzedać akcje lub udziały w spółkach zajmujących się działalnością bankową, ubezpieczeniową, doradczą, promocyjną, edukacyjną lub wydawniczą a także inną działalnością ważną dla rozwoju gminy

2. powiat

• powiat nie może prowadzić działalności wykraczającej poza zadania o charakterze użyteczności publicznej

1. województwo

poza sferą użyteczności publicznej, województwo może tworzyć spółki akcyjne lub z o.o. albo przystępować do nich, jeżeli ich działalność polega na wykonywaniu czynności promocyjnych, edukacyjnych i wydawniczych służących rozwojowi województwa

SUPLEMENT

• W praktyce gospodarka komunalna wykonywana jest przede wszystkim przez gminy

• Województwo nie jest nastawione na zaspokajanie potrzeb wspólnoty lecz na politykę rozwoju regionu

• Określenie, że wykonują zadania z zakresu gospodarki komunalnej, rozumieć należy szeroko w tym sensie, że jednostki mają zapewnić wykonanie tych zadań, co może wyrażać się w przekazywaniu tych zadań innym podmiotom




XII. 1 ZASADY PODEJMOWANIA DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ W ENERGETYCE. KONCESJE

1. Prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie:

1. wytwarzania paliw i energii

2. magazynowania paliw gazowych i ciekłych

3. przesyłania i dystrybucji paliw i energii

4. obrotu paliwami i energią

z zastrzeżeniem wyjątków ustawowych, wymaga uzyskania koncesji.

Koncesji udziela Prezes Urzędu Regulacji Energetyki

1. procedura udzielania koncesji:

1. złożenie wniosku przez zainteresowanego

Elementy wniosku:

1. oznaczenie wnioskodawcy i siedziby

2. oznaczenie podmiotu i zakresu prowadzonej działalności

3. projekt planu rozwoju w zakresie prowadzonej działalności

4. informacje o dotychczasowej działalności wnioskodawcy, sprawozdania fonansowe

5. określenie czasu koncesji

6. określenie środków przeznaczonych na działalność koncesyjną

2. przesłanki udzielenia koncesji przez Prezesa URE

1. wnioskodawca ma siedzibę w UE lub państwie EFTA

2. dysponuje odpowiednimi środkami finansowymi

3. mam możliwości techniczne gwarantujące prawidłowe wykonywanie działalności

4. zapewni zatrudnienie osób o odpowiednich kwalifikacjach zawodowych

5. uzyskał decyzję o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu

6. udzielenie koncesji jest zgodne z interesem społecznym i polityką energetyczną państwa

3. przesłanki odmowy wydania koncesji

1. niespełnienie ustawowych warunków

2. wnioskodawca znajduje się w postępowaniu upadłościowym lub likwidacyjnym

3. wnioskodawcy w ciągu 10 lat cofnięto koncesję

4. został prawomocnie skazany przez sąd za przestępstwo mające związek z przedmiotem działalności gospodarczej określonej ustawą

Od decyzji o przedmiocie odmowy wydania koncesji przysługuje odwołanie do sądu okręgowego - sądu ochrony konkurencji i konsumenta w Wa-wie. Postępowanie toczy się wg przepisów kpc o postępowaniu w sprawach gospodarczych.

4. koncesja udzielana jest na czas określony (od 10 do 50 lat)

5. zmiana warunków koncesji lub cofnięcie

1. ze względu na wymogi obronności i bezpieczeństwa państwa

2. w wypadku podziału lub łączenia przedsiębiorstwa energetycznego z innymi podmiotami

Obligatoryjne cofnięcie koncesji:

1. zaprzestanie prowadzenia działalności gospodarczej objętej koncesją

2. prawomocny wyrok sądu o zakazie wykonywania działalności objętej koncesją

3. rażące uchybianie warunkom koncesji i nieusunięcie w terminie uchybień

4. cofnięcie zezwolenia na prowadzenie składu podatkowego (?)

Możliwe jest także uzyskanie promesy wydania koncesji ważnej 6 miesięcy.

XII.2 PRESES URE JAKO ORGAN REGULACYJNY

Kompetencje prezesa URE jako organu regulacyjnego:

1. udzielanie, odmowa, zmiana, cofanie koncesji

2. zatwierdzanie i kontrolowanie taryf paliw gazowych, energii elektrycznej, ciepła

analiza kosztów przyjmowanych przez przedsiębiorstwa energetyczne jako uzasadnienie do kalkulacji stawek

3. uzgadnianie projektów planów rozwoju przedsiębiorstw energetycznych w zakresie zaspokajania przyszłego i obecnego zapotrzebowania na paliwa gazowe, energię i ciepło

4. kontrolowanie jakości dostaw i jakości obsługi odbiorców

5. rozstrzyganie sporów gotyczących umów przesyłowych, zawieranych między dostawcami energii a odbiorcami

6. nakładanie kar pieniężnych

7. współdziałanie z innymi organami (głównie prezese UOKiK) w celu przeciwdziałania praktykom monopolistycznym

8. zbieranie i analiza informacji dotyczących gospodarki energetycznej

9. kontrola kwalifikacji pracowników przedsiębiorstw energetycznych w zakresie określonym ustawą

Prezes URE może żądać od przedsiębiorstwa energetycznego udzielania niezbędnych informacji

W postępowaniu stosuje się przepisy kpa.

XV PRAWO UDZIELANIA I NADZOROWANIA POMOCY PUBLICZNEJ

XV.I POJĘCIE, RODZAJE I FORMY POMOCY PUNLICZNEJ DLA PRZEDSIĘBIORSTW

1. Pomoc publiczna - jest to pomoc udzielona przedsiębiorstwom ze środków publicznych (budżetu państwa) w postaci dotacji celowych lub zwolnień na rzecz beneficjentów.

Pomoc publiczna ponadto spełnia inne warunki:

• zakłóca konkurencję w krajach członkowskich

• jest selektywna, dotyczy tylko określonych regionów i sektorów

• wywiera wpływ na wymianę handlową pomiędzy państwami członkowskimi

Pomoc zmienia koszty produkcji określonych przedsiębiorstw, co w rezultacie umacnia pozycję beneficjenta w stosunku do konkurencji.

2. Rodzaje pomocy

• bezpośrednia - dotacje pieniężne lub rzeczowe, kredyty, gwarancje, poręczenia kredytów, inwestycje kapitałowe ze środków publicznych, zamówienia publiczne na uprzywilejowanych warunkach

• pośrednia - zrzeczenie się przez państwo egzekwowania od beneficjentów środków pieniężnych, zwolnienia i ulgi podatkowe

3. Formy pomocy publicznej

• pomoc w ramach wyłączeń grupowych - pomoc, której nie dotyczy obowiązek ratyfikacji określony w ustawie

• pomoc indywidualna - pomoc, która nie jest przyznawana na podstawie programu pomocowego oraz pomoc podlegająca obowiązkowi zgłoszenia, przyznawana na podstawie programu pomocowego

• pomoc indywidualna na restrukturyzację - pomoc indywidualna przewidziana w planie restrukturyzacyjnym określającym działania mające na celu przywrócenie przedsiębiorcy zdolności do konkurowania na rynku

• program pomocowy - pomoc udzielona na podstawie aktu normatywnego - ustawy!

• Pomoc de minimis:

Nazwa tej pomocy wywodzi się od rzymskiej paremii „de minimis don curat lex” )prawo nie troszczy się o drobiazgi).

Jest to pomoc niewielkich rozmiarów. Uważa się, że nie narusza ona zasad traktatowych WE (tzw. „progu odczuwalności”) - nie wszystkie rodzaje pomocy mają odczuwalne następstwa w zakresie handlu i konkurencji między państwami członkowskimi.

Pomoc de minimis - dotacja do 100 000 Euro na okres nie przekraczający 3 lat, nie dotyczy ona tzw. wrażliwych sektorów (np. rolnictwo, rybołówstwo, górnictwo).

Państwo może ustanowić centralny rejestr pomocy de minimis.

4. Rola prezesa UOKiK w postępowaniu dotyczącym przyznawania pomocy publicznej

1. postępowanie notyfikacyjne

• prezes UOKiK wydaje opinię dotyczącą projektów programów pomocy indywidualnej, pomocy indywidualnej na restrukturyzację, programu pomocowego i pomocy udzielonej w ramach wyłączeń grupowych.

Opinia zawiera:

• stanowisko czy projekt przewiduje udzielenie pomocy publicznej

• stanowisko w przedmiocie zgodności projektu ze wspólnym rynkiem

• propozycje zmian projektu

• stanowisko w sprawie obowiązku notyfikacji

• opinię wydaje się w terminie 60 dni (lub 21 gdy program pomocowy)

• przekazanie opinii podmiotowi występującemu i udzielającemu pomoc

• dokonanie notyfikacji projektu poprzez Stałe Przedstawicielstwo RP w Brukseli

Odrębności w postępowaniu dotyczącym programu pomocowego:

• opinia prezesa UOKiK zostaje przekazana Radzie Ministrów, która podejmuje uchwałę w przedmiocie dokonania notyfikacji

• prezes urzędu, może dokonać notyfikacji dopiero po podjęciu uchwały przez RM

• obowiązek równowartości pomocy +odsetki

1. postępowanie przed Komisją

• prezes UOKiK jest organem właściwym do postępowania przed komisją

• prezes ogłasza w sieci teleinformatycznej informacje o decyzji komisji

1. inne postępowania

• prezes UOKiK występuje na prawach prokuratora w postępowaniu dotyczącym zwrotu pomocy publicznej, toczącym się postępowaniu cywilnym i administracyjnym oraz sądowo administracyjnym

• prezes UOKiK reprezentuje RP w sprawach z zakresu pomocy publicznej, których stroną jesr RP, przed sądami I instancji oraz ETS-em

1. prezes jako organ monitorujący pomoc publiczną

• prezes gromadzi, przetwarza, przekazuje informacje w ordzajach, formach oraz wielkości udzielonej pomocy publicznej

• podmioty udzielające pomocy w zakresie i terminie wskazanym w żądaniu

• przedstawia RM sprawozdanie z monitorowanie pomocy publicznej w roku poprzedzającym

• przedstawia Komisji sprawozdanie z udzielania pomocy de minimis

1. nakładanie kar na beneficjentów

Kara może zostać nałożona przez Prezesa UOKiK, w drodze decyzji, za:

1. niewykonanie lub nienalezyte wykonanie obowiązku informowania prezesa UOKiK o udzielonej pomocy

2. nieprzedstawienie corocznego sprawozdania przez beneficjenta z wykorzystania udzielonej pomocy

3. utrudnianie przeprowadzenia kontroli

Kara może zostać nałożona w kwocie do 10 000 Euro (od decyzji o karze można wnieść odwołanie do SO w Wa-wie - Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumenta)

postępowanie w sprawach gospodarczych

XV.3 ZASADY USTANAWIANIA SPECJALNYCH STREF EKONOMICZNYCH (SSE)

SSE - wyodrębniona zgodnie z przepisami ustawy, niezamieszkała część terytorium RP, na której może być prowadzona działalność gospodarcza, na szczególnych zasadach.

Strefa może być ustanowiona w celu przyspieszenia rozwoju gospodarczego danej części terytorium kraju, w szczególności przez:

1. rozwój określonych dziedzin działalności gospodarczej

2. rozwój nowych rozwiązań technicznych i technologicznych oraz ich wykorzystywanie w gospodarce narodowej

3. rozwój eksportu

4. zwiększenie konkurencyjności wyrobów i usług

5. zagospodarowanie istniejącego majątku przemysłowego i infrastruktury

6. tworzenie nowych miejsc pracy

7. zagospodarowanie nie wykorzystanych zasobów naturalnych

Utworzenie SSE stanowi więc szansę na rozwiązanie problemów gospodarczych i społecznych występujących na danym terenie (zmniejszanie bezrobocia, rozwój infrastruktury).

Procedura tworzenia SSE

1. wniosek ministra właściwego ds. gospodarki uzgodniony z ministrem ds. rozwoju regionalnego - skierowany do Rady Ministrów

2. uzyskanie opinii wojewody oraz zgody rady gminy (rad gmin) właściwych ze względu na położenie strefy

3. sporządzenie oraz dołączenie do wniosku założeń planu rozwoju strefy oraz analizę skutków społecznych i ekonomicznych jej ustanowienie

4. rozporządzenie RM o ustanowieniu SSE

Elementy rozporządzenia (najważniejsze):

nazwa, teren, granice SSE

przedmiot działalności gospodarczej

zarządzającego strefą

okres ustanowienia

wielkość pomocy publicznej dla przedsiębiorców działających w SSE i warunki jej udzielenia

5. ustalenie przez ministra ds. gospodarki, w uzgodnieniu z ministrem ds. rozwoju regionalnego, w drodze rozporządzenia, planu rozwoju strefy

Strefa może być ustanowiona w zasadzie tylko na gruntach stanowiących własność zarządzającego SP, gminy (gmin), związku komunalnego lub będących w użytkowaniu wieczystym zarządzającego.

RM może w drodze rozporządzenia znieść strefę, zmienić jej obszar, połączyć lub podzielić strefy kryterium jak najlepszych warunków rozwoju stref

XV.4 ZARZĄDZANIE SSE; STATUS PRAWNY I ZADANIA ZARZĄDZAJĄCEGO

Zarządzającym strefą może być tylko spółka kapitałowa, w stosunku do której SP albo samorząd województwa posiada większość głosów, które mogą być oddane na walnym zgromadzeniu lub zgromadzeniu wspólników oraz jest uprawniony do powoływania i odwoływania większości członków zarządu.

Skład rady nadzorczej wynosi nie więcej niż 5 osób i różni się w zależności od tego czy w spółce zarządzającej większość głosów posiada SP czy samorząd województwa.

W radzie nadzorczej nie może zasiadać osoba, która jest członkiem władz lub pracownikiem przedsiębiorcy prowadzącego działalność na terenie strefy lub posiada udział nie mniejszy niż 5% w kapitale takiego przedsiębiorcy (również rodzina i pracownicy).

Do zadań zarządzającego należy prowadzenie, zgodnie z planem rozwoju, regulaminem SSE i przepisami prawa, działalności gospodarczej na terenie strefy, a w szczególności:

1. umożliwienie na podstawie umowy przedsiębiorcom prowadzącym działalność na terenie SSE używania i korzystania ze składników mienia położonych na terenie SSE, których zarządzający jest właścicielem lub posiadaczem zależnym

2. gospodarowanie urządzeniami infrastruktury gospodarczej i innymi składnikami mienia, położonymi na terenie strefy

3. świadczenie na podstawie umowy, usług przedsiębiorcom działającym na terenie strefy oraz umożliwianie tego innym

4. prowadzenie działań promujących podejmowanie działań w strefie.

Zarządzający może zbyć prawo własności nieruchomości; użytkowania wieczystego gruntów położonych na obszarze SSE

przysługuje mu następnie prawo pierwokupu

Dokładny sposób wykonywania zarządu określa regulamin strefy, który wydaje zarządzający ale zatwierdza minister ds. gospodarki.

Przedsiębiorcy działający w SSE mogą powołać Radę Strefy, która może przedstawiać opinie i wnioski dotyczące jej działalności i rozwoju.

Zarządzający może być upoważniony przez starostę do wykonania decyzji administracyjnej w SSE z zakresu prawa budowlanego.

XV.5 ISTOTA I TRYB WYDAWANIA ZEZWOLEŃ NA PROWADZENIE DZIAŁALNOŚCI W SSE POŁĄCZONEJ Z PRAWEM DO POMOCY PUBLICZNEJ, PRAWA I OBOWIĄZKI PRZEDSIĘBIORCÓW W SSE.

Prowadzenie działalności w SSE wymaga zezwolenia. Reglamentacja ta uzasadniona jest tym, że działalność w SSE korzysta z wielu zwolnień i preferencji.

Zezwolenie wydaje, cofa i zmienia minister właściwy ds. gospodarki, choć jego wydawanie może być powierzone przez ministra, zarządzającemu strefą.

Zezwolenia można udzielić gdy:

1. na terenie strefy istnieją warunki do prowadzenia działalności, którą ma podjąć przedsiębiorca ubiegający się o zezwolenie, w szczególności jeśli zakres działalności jest zgodny z planem rozwoju i istnieją odpowiednie warunki

2. podjęcie działalności jest uzasadnione stopniem przyczynienia się działalności do celów określonych w planie rozwoju (głównie cele inwestycyjne i społeczne- zmniejszenie bezrobocia)

Przed wydaniem zezwolenia minister zasięga opinii zarządzającego SSE.

Ustalenie przedsiębiorców uzyskujących zezwolenie następuje w drodze rokować lub przetargów.

Zezwolenie określa:

• przedmiot działalności

• warunki jej wykonywania w szczególności:

• zatrudnienia określonej liczby pracowników

• dokonania inwestycji

Minister (lub uprawniony przez niego zarządzający) wykonuje kontrolę działalności gospodarczej podmiotu, który uzyskał zezwolenie w zakresie i na zasadach określonych w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej - rozdziale o KONCESJONOWANIU

Zezwolenie wygasa z upływem czasu na jaki została ustanowiona strefa.

Zezwolenie może być cofnięte lub ograniczone gdy przedsiębiorstwo:

zaprzestało prowadzenia działalności gospodarczej na terenie SSE, objętej zezwoleniem

rażąco uchybił warunkom określonym w zezwoleniu

nie usunął uchybień stwierdzonych w trakcie kontroli

Minister może zmienić zezwolenie także na wniosek przedsiębiorcy, jeśli z przyczyn niezawinionych nie może on wywiązywać się z poprzedniego.

ZNIESIENIE SSE

RM na wniosek ministra właściwego ds. gospodarki, uzgodniony z ministrem ds. rozwoju regionalnego, może w drodze rozporządzenia znieść strefę przed upływem okresu na jaki została ustanowiona

zniesienie to nie może nastąpić w okresie ważności choćby jednego z zezwoleń na działanie w strefie, chyba że zniesiona strefa zostanie włączona do innej.

W przypadku zniesienia strefy w której działa przedsięiorca= ważnym zezwoleniem przedsiębiorcy przysługuje roszczenie odszkodowawcze

34

Sfera stosunków prawnych w relacji między organami państwa a podmiotami gospodarczymi regulowana w trybie administracyjnym.

Nie ma charakteru absolutnego

Kompetencje przejmie organ założycielski

Pod rygorem nieważności

---