Postępowanie karne

1. Pojęcie i przedmiot procesu karnego:

a) def. procesu karnego:

• postępowanie karne jako synonimy

• proces karny jest pojęciem szerszym, a potępowanie karne jest jego częścią.

• jest procesem w którym prawo karne materialne jest wykorzystywane,

• postępowanie karne to normy instrukcyjne,

• normy post. Karnego + inne normy + dodatkowa wiedza

• wąskie znaczenie: nadrzędne - postępowanie karne, podrzędny - proces karny

b) postępowanie karne to zespół norm prawnych o charakterze procesowym, służacych do rezalizacji zasad prawa karnego materialnego.

1. Z dziejów procesu karnego

Trzy podstawowe formy postępowania:

1. p. skargowy - proces rozpoczyna się skargą, sprawa rozpatrywana jest przed arbitrem

2. p. inkwizycyjny - zasada kontradyktoryjności, sądzi niezależny sąd. Całe postępowanie prowadzi jeden organ (tj. oskarża i sądzi).

3. p. mieszany - przeplatają się wątki skargowości z inkwizycyjnymi, obecnie to najpopularniejsza forma.

Proces karny istniej od kiedy powstała instytucja państwa. Powstałe normy prawa karnego materialnego zaczęły mieć zastosowanie tworząc normy procesowe.

• Babilonia:

- Kodeks Hammurabiego - podstawową formą była forma skargowa,

- kary: m. in. kara śmierci, kara talionu, kara odzwierciedlająca,

- znano zeznania świadków i odpowiedzialność karną za składanie fałszych zeznań, pojęcie opinii biegłych

- sądy boże - np. przepłynięcie Eufratu.

• Grecja:

- proces skargowy był typowy, ostracyzm (za dążeniem do tyranii).

• Rzym:

- proces ewoluował od formy skargowej do formy inkwizycyjnej

- kwalifikowana kara śmierci, ukrzyżowanie (było to uduszenie przez rozciągniecie ciała na krzyż i wypływu płynu wysiekowego do płuc.

• Proces Muzułmański:

- geniusze, gdyż wyprzedzili Europejczyków o 1000 lat,

- system prawa naturalnego

- prawo jest spisane w Koranie, Sunna (zbiór relacji dotyczących życia Mahometa), Kijas (wnioskowanie przez analogię) oraz Idżma (jednomyślne postanowienie przez prawników).

- ukamieniowanie jest do dzisiaj stosowane patrz Iran,

- postępowanie karne ukształtowali ludzie (prawo karne Bóg), ale nie może być sprzeczne z prawem boskim.

• Rodzaje postępowania w procesie muzułmańskim:

1) policyjne - dla drobnej przestępczości (oszustw, drobnych kradzieży), chodziło o szybkie schwytanie sprawcy i wymierzenia kary, wolno było stosować tortury. Policja - szorta, komendant - Sahim ob Szorta...

2) sądowe - sędzia to był kadi; nie wolno było stosować tortur. Można było wykorzystywać dowody ze świadków; świadek, który skłamał przed sądem nie mógł już zeznawać. Zdanie kobiety to było 1/4 zdania mężczyzny. Procesem kierowały zasady odpowiedzialności osoby dorosłej oraz osoby cieszącej się zdrowiem psychicznym.

• Proces średniowieczny - od procesu skargowego do inkwizycyjnego:

• podstawowym dowodem było przyznanie się; do wymuszenia przyznania stosowana tortury,

• tortury w czasie śledztwa: w celu wyrządzenia bólu by osoba sie przyznała, oraz tortury podczas wykonywania kwalifikowanej kary śmierci.

• ordalia - Sądy Boże; np. próba gorącej wody - sprawdzano jak goiły się rany, sąd zimnej wody dla czarownic.

• 1761 rok - Konstytucja PL - zabraniająca procesów za czary,

• korzystanie z tajnych współpracowników agentów

• 1532 - Constitutio Criminalis Carolina: sankcjonowała tortury, wprowadzała proces inkwizycyjny, wprowadzała pewne gwarancje i tryb procesowy, porządkowała proces.

• 1560 - C.C.C, przetłumaczona na polski przez Bartłomieja Gradzickiego, lecz szlachta nie stosowała tych norm.

• Wieki XIX - spuścizną wojen napoleońskich była rosnąca przestępczość związan z demoralizacją i biedą społeczenśtwa:

- 1810 r., Paryż był najniebezpieczniejszym miejscem na świecie; Prefekt paryża przeprowadzał eksperyment; Powołano na czele z Franciszkiem Eugeniuszem Vidocq, utworzenie policji śledczej, dobierał współpracowników na zasadzie zależności (coś wiesz - mów).

- 1811 r. Vidocq zatrzymuje ok. 800 zbirów. Paryż stawał się coraz bezpieczniejszy, Vidocq unowocześnił system prowadząc kartoeki, stosując prowokacje policyjne, wnikanie w struktury przestępców. Wiek XIX przyniósł nowoczesne metody ścigania.

- 1893 r. - Hans Gross wydaje podręcznik do kryminalistyki.

- Nauki techniczne zmieniły podejście do pozyskiwania środków dowodowych, starano się eliminować udział świadków do minimum i wprowadzać dowody naukowe - "Najlepsi niemi świadkowie" Edmund Vocard (?)

- Polska międzywojenna - kodyfikacje postępowania karnego trwają do 1928 r.; w 1929 r. wszedł w życie kodeks postępowania karnego który przewidywał 2 formy postępowania przygotowawczego:

a) dochodzenie - przestępstwa a potokowe [drobne] (notatka urzędowa zastępowała protokół)

b) śledztwo - wymagało protokołu, sąd grodzki -> okręgowy -> apelacyjny -> SN. Przy sędziu okręgowy byli sędziowie śledczy (możliwość przymusowego aresztowania, przesłuchania świadka).

- Po II WŚ dalej jest k.p.k. Z 1929 r., ażd o lat 50-tych. Procesy stalinowskie stosowano z k.p.k. Wojska Polskiego. 1950-1969 r. - rosnące uprawnienia prokuratora

- 1969 r. - Kodeks - Prokurator robił wszystko: warunkowo umarzał, stosował środki zapobiegawcze

• świadek - ZEZNAJE, podejrzany - WYJAŚNIA

• Kodeks postępowanie karnego z dnia 6 czerwca 1997 r.

Funkcje prawa karnego procesowego: 1) f. porządkująca - reguluje co i jak ma przebiegać,

1. f. instrumentalna-pragmatyczna - proces karny prowadzi do poniesienia konsekwencji prawnej przez osobę winną lub do uniewinnienia osoby niewinnej.

2. f. gwarancyjna - k.p.k. przewiduje prawa, zasady, właściwości procesu karnego.pdo

3. Źródła prawa karnego procesowego:

1. Konstytucja RP z 2 kwietnia 1997 r.

2. Ustawy:

a) Kodeks postępowania karnego,

b) ustawa o ustroju sądów powszechnych,

c) ustawa o prokuraturze,

d) ustawa o adwokaturze,

e) ustawa o policji,

f) ustawa o żandarmerii wojskowej,

g) ustawa o agencji bezpieczeństwa wewnętrznego i agencji wywiadu,

h) ustawa o centralnym biurze antykorupcyjnym.

3. Ratyfikowane umowy międzynarodowe np. dotyczące ekstradycji, listów gończych.

4. Rozporządzenia (będące aktami wykonawczymi do ustaw - przykład podać)

4. Prawo karne procesowe a inne dziedziny prawa i nauki

Trzeba coś samemu poczytać/uzupełnić. Kryminalistyka - obustronna relacja, pomocna dla policji, prokuratorów, sędziów.

5. Naczelne zasady procesowe

1. Zasada prawdy materialnej	8. Zasada legalizmu i oportunizmu
2. Zasada swobodnej oceny dowodów	9. Zasada domniemania niewinności
3. Zasada obiektywizmu	10. Zasada in dubio pro reo
4. Zasada bezpośredniości	11. Zasada ciężaru dowodu
5. Zasada skargowości i zasda postępowania z urzędu	12. Zasada prawa do obrony
6. Zasada kontradyktoryjności i zasada śledcza	13. Zasada jawności
7. Zasada ustności i pisemności	14. Zasada koncentracji materiału dowodowego

Przez wieki proces nie rządził się zasadami, i panowała dowolność organów procesowych. Nie było gwarancji procesowych, istniała tylko praktyka. Proces szlachecki - brak zasad, pozbawieny gwarancji procesowych podmiotów procesowych. W późnym średniowieczu powstały pierwszy zasady procesowe. Można by zas. z prawa islamu (wyprowadzali z prawa islamu).

C.C.C 1523 - usiłował wprowadzić pewne zasady. Zasady procesowe wprowadzono pod koniec XVIII wieku, rewolucja francuska - nowe zasady sądownictwa. Wiek XIX - rozwój zasad, szkoła prawa niemieckiego i francuskiego.

Zasady abstrakcyjne	Zasady konkretne
- to zasada ogólna, która nie odnosi sie do konkretnego systemu prawa, - to pewna idea np. zasada sprawiedliwości do której proces karny powinien dążyć, - jeśli ustawodawca zawrze ją w prawie procesowym to zmienia się w zasadę konkretną, - np. zasada prawdy bez art. 2 § 2 k. p. k.	- art. 2 § 2 - to zasada konkretna - zasada prawdy materialnej
Zasady zdefiniowane (kodeksowe)	Zasady niezdefiniowane (niekodeksowe)
- są wyraźnie oznaczone w normie procesowej, - zasada prawdy materialnej - zasada obiektywizmy - zasada prawa do obrony - zasada legalizmu.	- zasada rzetelności, - zasada informacji procesowej.

Zasady procesowe - ogólne kierunki, normy dyrektywy określonego zachowania się organu procesowego; regulujące całość procesu.

Zasada - ogólna dyrektywa regulująca przebieg procesu. Naczelna dyrektywa wg której budowane są normy prawa karnego procesowego wg której założeń powinien przebiegać cały proces. Te zasady są wspólne dla cywilizowanych państw.

6. Zasada prawdy materialnej (zasada prawdy obiektywnej) - uznawana za podstawową zasadę

• Wywodzi się z pojęcia "prawda". Platon uważał że prawda nie istnieje. Sceptycyzm Pyrrona oraz agnostycyzm Kanta -> nie jesteśmy w stanie obiektywnej rzeczywistości poznać (odrzucamy te poglądy).

Neokantyzm - w Polsce prof. Szyszkowska uważa że możemy poznać rzeczywistość tu i teraz, ale nie ma 100% pewności że ją prawidłowo zweryfikujemy. Dużo w prawie karnym, odzwierciedlenia.

• Mikroślady:

- występują wszędzie i nie można ich uniknąć,

- Policja ludowa NRD - specjalizowała się, badała, zbierała,

- teraz są takie możliwości techniczne, że mikroślady występują wszędzie i zawsze.

- kiedyś nie było takich technik i można było wywnioskować więcej niż teraz

- aktualnie panuje zachwyt badaniami DNA - prawdopobieństwo graniczące z pewnością, że kod nie może się powtórzyć.

• definicja klasyczna "prawdy" - zgodność z obiektywną (otaczająca nas) rzeczywistością

• Zasada prawdy materialnej - polega na ustaleniu, tej obiektywnej rzeczywistości i wszystkie rozstrzygnięcia organu procesowego powinny stanowić prawdziwe ustalenia faktyczne. Organ procesowy musi w trakcie postępowania karnego określić rzeczywistość.

• Zasada prawdy formalnej (prawda sądowa) - substytut, surogat prawdy materialnej. Jest to ustalenie przebiegu danego zdarzenia przez sąd, a to niekoniecznie jest związane z prawdą materialną.

• Proces angloamerykoański (doczytać)

• Czy prawda to pewność, że tak było, czy prawdopobieństwo tak wysokie, że organ procesowy uznaje pewne prawdopobieństwo.

• Wersja - jest to hipotetycznie założony przebieg zdarzenia.

• Cały proces karny to badanie wersji, tworzenie nowych - jeśli się nie sprawdzają.

• Ślad nie znaczy o sprawstwie danej osoby lecz o jej obecności

• W procesie karnym ustalając prawdę, organ procesowy nie musi mieć 100% pewności musi to być bardzo wysoki stopień prawdopobieństwa że przekonuje skład sędziowski o danym przebiegu zdarzenia.

• Większość ekspertyz to ekspertyzy o wysokim stopniu prawdopobieństwa

• Wysokie prawdopobieństwo to poszlaka, dlatego II instancja weryfikuje I instancję by uniknąć pomyłki sądowej.

• Alfred Dreyfus, Alphonse Bertillon - kryminalistyk.

• Prawdopodobieństwo - stopniowalna w naszej procedurze karnej. Policja ma prawo zatrzymać osobę podejrzaną, jeżeli występuje uzasadnione przypuszczenie (najniższy stopień, 244§1). Wszczęcie postępowania może nastąpić gdy występuje uzasadnione podejrzenie (wyższy). Natomiast sporządzenie aktu oskarżenia, wydanie wyroku w momencie gdy organ procesowy ma subiektywną pewność że ta osoba popełniła czyn.

• Zasada ta współgra z z. in dubio pro reo jeśli nie można dojść do prawdy materialnej.

• Zabójstwo małżonków Jaroszewiczów: wykorzystano świadka incognito, mnóstwo błędów, badania wariograficzne - tylko one zostąły, bo reszta dowodów została obalona przez obronę.

• Sąd nie jest związany opinią wniosków dowodowych.

• Ograniczenia zasady prawdy materialnej - są zakazy dowodowe, pewnych dowodów nie wolno przeprowadzić choćby prowadziły do poznania prawdy materialnej, np.:

a) zakaz przesłuchiwana os. duchownej, co do faktów jakich dowiedziała się w czasie spowiedzi.

b) zakaz przesłuchiwania obrońcy lub adwokata, co do faktów, o których dowiedział się udzielając porady prawnej lub prowadząc sprawę,

Osoby te mogą być świadkami, ale nie można ich przesłuchiwać co do wyżej wskazanych faktów. Nie można stosować tortur, przymusu psychicznego oraz fizycznego. Nie można stosować badań wariograficznych podczas czynności przesłuchiwania (jest to dowód w formie opinii biegłego).

• Serum prawdy - tiopental, skopolamina, LSD, powoduje to narkoanalizę.

• Zasada usprawnienia walki (?) - organ procesowy powinien wykorzystywać wszystkie możliwości by dociekać prawdy materialnej, ale mają być zgodne i dopuszczalne przez prawo czyli zgodne z normami k.p.k.

7. Zasada swobodnej oceny dowodów - kompleksowa, uzasadniona, kontrolowana.

W historii wyróżniamy:

a) zasadę legalnej oceny dowodów - ustawa, akt prawny wysokiej rangi stanowi jak klasyfikować dowody (wartościować każdy z nich) tj. jeden jest bardziej wartościowy niż inny. Na przykład w procesie muzułmańskim zeznania kobiety są warte połowę męskich. Niebezpieczna koncepcja ponieważ sędzia ma tak a nie inaczej interpretować dowody.

b) zasada dowolnej oceny dowodów - organ procesowy nie jest związany żadnymi normami. Występowała w nazistkowskich oraz stalinowskich systemach totalitarnych, wywodzi się jako konsekwencja rewolucji francuskiej. Sędzia oceniał dowód jak tyłko chciał.

c) zasada swobodnej oceny dowodów (Art. 7 k.p.k) - dowolna a swobodna (różnica):

Organ procesowy ocenia swobodnie tak jak uważa, ale musi się kierować 3 wskaźnikami:

• ocenia dowów na tle pozostałych dowodów

• muszą być spełnione zasady prawidłowego rozumowania (logika),

• musi kierować się wskazaniami wiedzy, jeżeli organ procesowy ich nie posiada to powołuje biegłych oraz wykorzystuje doświadczenie życiowe.

8. Zasada obiektywizmu (Art. 4 k.p.k.) - obowiązuje organy prowadzący postępowanie karne oraz innych uczestników postępowania. Na straży obiektywności procesu karnego wyłaniają nam się instytucje wyłączenia:

1) instytucja wyłączenia (iudex inhabitilis) - sędzia niezdolny, niemogący; wyłączenie następuje ex lege. Dotyczy również specjalisty, biegłego, tłumacza, prokuratora, policji. Jeżeli zachodzą przesłanki z art. 40, to dochodzi do wyłączenia z urzedu (jest to również przesłanka bezwzględna do uchylenia orzeczenia sądu)..

2) instytucja zarzucająca organowi procesowemu brak bezstronności (iudex suspectus) -

musi być zgłoszony wniosek o wyłączenie przed rozpoczęciem przewodu sądowego, po rozpoczęcie zostawia się go bez rozpoznania chyba że przyczyna wyłączenia owstała lub stała się stronie wiadoma dopiero po rozpoczęciu przewodu.

• Nie może być przesłuchany w charakterze świadka: prokurator, Policja, biegły, (...), tu jest protokół przesłuchania biegłego (?), jeżeli następuje przesłuchanie go jako świadka to jest wyłączony (dopytac sie).

• Nie ma instytucji zwrotu opinii biegłego do uzupełnienia.

9. Zasada bezpośredniości - organ procesowy przede wszystkim sąd, w swoim orzekaniu powinien opierać się na dowodach przeprowadzonych na rozprawie. Sąd powinien bezpośrednio zetknąć się z dowodami w sprawie.

Jeżeli dochodzi do uchylenia wyroku, i przekazania go do ponownego rozpatrzenia do dochodzi do zmiany składu orzekającego i świadkowie muszą się znowu stawić.

Sąd powinien odnieść się do przede wszystkim do dowodów pierwotnych: naocznych świadków, badań materiałów dowodowych bezpośrednio ze śledztwa - a nie odnosić się do do świadków ze słuchu, ale nie trzeba ich eliminować.

Art. 174 k.p.k. - zakaz zastępowania zastępowania protokołu, przesłuchania świadka, oględzin notatką służbową lub dokumentami urzędowymi - w ogóle może stanowić dowód w sprawie. W treści notatek nie ma pouczenia o odpowiedzialnośc karnej, jest załącznikiem (?).

10. Zasada skargowości i zasada postępowania z urzędu

Występują 3 tryby ścigania przestępstw:

a) z oskarżenia publicznego (z urzędu, art. 14§1) - organ ma podjąć określone czynności w związku z informacją o czynie, ale nie musi wszcząć postępowania. Wszystkie najcięższe przestępstwa, aczkolwiek w procesie muzułmańskim zabójstwo i uszkoodzenie ciała jest ścigane z oskarżenia prywatnego.

b) z urzędu, lecz na wniosek - ustawodawca pozostawia decyzje pokrzywdzonemu, należy złożyć wniosek - wtedy postępowanie toczy się jak z urzędu. Np. zgwałcenie, kradzież na rzecz osoby najbliższej.

c) z oskarżenia prywatnego - gdy organ nie podejmuje działań, należy złożyć wniosek.

W procesie karnym wszystko dzieje się na podstawie decyzji (2 rodzaje):

1. procesowe - podejmuje organ procesowy, ściganie po otrzymaniu informacji o popełnieiu przestępstwa o wszczęciu, w trakcie postępowania.

2. w postępowaniu karnym - decyzje innych uczestników postępowania biorących udział w postępowaniu, np.: wniesienie skargi, wniosek dowodowy strony, zażalenie na postanowienia.

11. Zasada kontradyktoryjności (sąd) i zasada śledcza (postępowanie przygotowawcze)

• Kontradyktoryjność - spór stron przed niezawisłym arbitrem.

• Zasada kontradyktoryjności - podczas postępowania karnego dochodzi do sporu między stroną oskarżenia i stroną obrony. Wiąże się z zasadą równości stron, z której wynika iż powinny być równe.

• Strona oskarżona - jest chroniona przez zasady: prawa do obrony; winę ma udowodnić organ procesowy (prokurator).

• Zasada śledcza - znaczne ograniczenia uprawnień podejrzanego. Na pewnym poziomie postępowanie przygotowawczego organ procesowy pewnych informacji nie ujawnia, bo mogą być wykorzystane w określonych czynnościach.

• W postępowaniu przygotowawczym organ procesowy podejmuje z podejrzanym pewną grę; więc przesłuchuje; jest prowadzona z pewną tajemnicą, ale nie można go całkowicie pozbawić tej wiedzy - przed wniesieniem aktu oskarżenia, organ informuje podejrzanego, o tym że może się zapoznać z zebranym materiałem.

• Podsłuchiwane przed kradzieżą z włamaniem - swojego rodzaju modus operandi.

• Przed sądem występuje w pełni rozwinięta zasada kontradyktoryjności, w postępowaniu przygotowawczym - zasada śledcza, ale w pewnym stopniu wystepuje też z. kontrad.

12. Zasada legalizmu i oportunizmu - dyrektywa która nakazuje w każdej sytuacji organowi procesowemu prowadzenie sprawy, gdy jest ona zasadna i dopuszczalna (art. 10 k.pk.)

Zasada oportunizmu - w niektórych przypadkach organ procesowy może odstąpić od ścigania (art. 11 k.p.k).

• Oportunizm pozaprocesowy: wśród funkcjonariuszy organów ścigania rodzaje przestępstw które wywoływały u organu procesowego wątpliwość czy faktycznie należy je ścigać np. samouszkodzenie się w celu uchylenia się od służby wojskowej.

• W 2 połowie lat 70-tych, modny był postrzał powyżej serca pod obojczykiem (wśród żołnierzy) więc (o ile trafi) nie ma znacznego zagrożenia dla życia (o ile nie ma anomali w budowie anatomicznej).

• Gdy zaszło usiłowanie samobójstwa - sąd umarza postępowanie.

13. Zasada domniemania niewinności (art. 5§1 k.p.k)

Oskarżony jest niewinny dopóki jego winna nie zostanie udowodniona i stwierdzona prawomocnym wyrokiem. Przed 2003 - dopóki jego wina nie zosatanie stwierdzona orzeczeniem (?). Służy każdej osobie.

Zasada domniemania winy istniała wcześniej w wielu procesach która jest przecistawna do zasady domiemania niewinności. Aczkolwiek trzeba zauważyć iż ta zasada jest często łamana przez media bo kreują one sytuację która nie jest prawdziwa (piętnują medialnie podejrzanego/oskarżonego).

Wiąże się z zasadą in dubio pro reo.

14. Zasada in dubio pro reo (art. 5§2 k.p.k.)

W razie wątpliwości orzeka sie na korzyść oskarżonego /podejrzanego. Wywodzi się z cywilnego prawa rzymskiego, rzymskie brawo karne nie zawierało tej zasady.

• Piłat -> dura lex, sed lex bo wtedy była znana zasada.

• Była znana przez szariat muzułmański.

• Zapewniano o niej przez setki lat, wprowadzona do procesu nowożytnego przez myślicieli oświecenia francuskiego na stałe.

• Wszystko powinno być w procesie karnym udokumentowane, tak by nie było wątpliwości, by wszystko było jasne. Stosowana często przez obronę, wręcz obrona "gra" tą zasadą.

• Gdy biegły jest niekorzystny dla obrony, to będzie się starać o innego biegłego bo np. Może być bardziej korzystny - sąd rozpatruje którą opinię poczytać.

15. Zasada ciężaru dowodu

Ciężar dowodzenia ciąży na oskarżycielu, natomiast oskarżony nie musi udowadniać swojej niewinności. Przy czym jeżeli chce uzyskać określony efekt to może składać odpowiednie wnioski dowodowe.

16. Zasada prawa do obrony (art. 6 k.p.k.)

Występuje w dwóch formach:

1) materialna zasada obrony: podejrzany/oskarżony ma prawo do:

• może odmówić składania wyjaśnień całkowicie

• może odpowiadać tylko na pytania i może odmówić odpowiedzi na pytanie organu,

• ma prawo składać wyjaśnienia.

Oskażony wyjaśniając nie musi mówić prawdy, broniąc się ma prawo kłamać ale możliwości kłamania się kończą, gdy pomawia inną osobę o popełnienie przestępstwa .

Świadek ma obowiązek mówienia prawdy ale jeśli jest potem podejrzanym, to prawo do obrony go obejmuje (może kłamać). Protokół z przesłuchania w charakterze świadka jest wyłączony z materiału dowodowego, ale w sprawie gdy organ wie, że osoba jest podejrzana a przesłuchuje ją w charakterze świadka to łamie prawo. Organ wyrokując nie może się powołać na te zeznania.

2) formalna zasada obrony: podejrzanemu/oskarżonemu przysługuje z urzędu pomoc obrońcy, może sobie wybrać, ale jeśli nie ma możliwości to przyznaje mu się obrońcę z urzędu.

17. Zasada jawności - przyjmuje się że postępowanie jurysdykcyjne co do zasady jest postępowaniem jawnym, co do dokumentów, wypowiedzi i czynności.

• Jawność:

a) wewnętrzna - nie dotyczy stron i sądu (bo jak dokumentacja idzie do sądu, to strona musi się z nią zapoznać i na odwrót (?)

b) zewnętrzna - rozprawy sądowe są publiczne, każda nieuzbrojona osoba może przyjść.

Art. 360 k.p.k. - może nastąpić wyłączenie jawności. W Polsce nie występują procesy tajne, lecz procesy z wyłączeniem jawności. Jawność jest wyłączona w całości lub części, jeżeli jawność mogłaby:

a) wywołać zakłócenie spokoju publicznego,

b) obrażać dobre obyczaje,

c) ujawnić okoliczności, które ze względu na ważny interes państwa powinny być zachowane w tajemnicy,

d) naruszyć ważny interes prywatny.

Ponadto sąd wyłącza na jawność w całości lub części, na żądanie osoby która złożyła wniosek o ściganie. Sąd również może wyłączyć w całości lub cześci jeżeli choćby jeden z oskarżonych jest nieletni lub na czas przesłuchania świadka, który nie ukończył 15 lat.

Sprawa Niewiadomskiego - > zabil Narutowicza - doczytać.

Wyrok zawsze jest jawny, aczkolwiek uzasadnienie może być z wyłączeniem jawności. W postępowaniu przygotowawczym mogą być wykonywane operacje o charakterze tajnym.

18. Zasada koncentracji (materiału dowodowego)

Cały proces karny powinien być sprawny, realizować terminy, zebrać dowody, szybko na ich podstawie podejmować decyzję -> ujęcie szerokie.

• Prof. Marynowski uważa, że jest tylko jedna zasada postępowania karnego - zasada prawdy materialnej.

19. Zasada ustności i pisemności - patrz art. 365 i art. 331.

20. Negatywne przesłanki procesowe - nie wszczyna się postępowania karnego, a wszczęte się umarza w przypadku gdy:

1) czynu nie popełniono albo brak jest danych dostatecznie uzasadniających podejrzenie jego popełnienia,	7) postępowanie karne co do tego samego czynu tej samej osoby zostało prawomocnie zakończone albo wcześniej wszczęte toczy się,
2) czyn nie zawiera znamion czynu zabronionego albo ustawa stanowi, że sprawca nie popełnia przestępstwa,	8) sprawca nie podlega orzecznictwu polskich sądów karnych,
3) społeczna szkodliwość czynu jest znikoma,	9) brak skargi uprawnionego oskarżyciela
ustawa stanowi, że sprawca nie podlega karze, oskarżony zmarł	10) brak wymaganego zezwolenia na ściganie lub wniosku o ściganie pochodzącego od osoby uprawnionej, chyba że ustawa stanowi inaczej,
6) nastąpiło przedawnienie karalności,	11) zachodzi inna okoliczność wyłączająca ściganie.

21. Sądy powszechne

O ustroju sądów stanowi ustawa z dnia 12 września 2001 roku, o ustroju sądów powszechnych. Do sądów powszechnych zaliczamy: sądy rejonowe, okręgowe oraz apelacyjne.

Zgodnie z art. 2 u. USP - zadania z zakresu wymiaru sprawiedliwości sprawują - sędziowie, natomiast z zakresu ochrony prawnej - referendarze sądowi.

• Kiedyś asesorzy sądowi mogli prowadzić sprawy przed sądem rejonowym - do czasu gdyż, w Konstytucji wymiar sprawiedliwości sprawują sędziowie (a to nie asesorzy, w szczególności gdy chodzi o niezawisłość, asesor nie ma nominacji). TK wydał w 2006 roku bardzo ważne orzeczenie o niezgodności tego przepisu z Konstytucją - w prokuraturze są asesorzy, bo prokuratora nie jest organem konstytucyjnym. (?)

Właściwość miejscowa sądów:

• sądy rejonowe - tworzy się dla 1 lub większej liczby gmin, wyjątkowo sąd rejonowy może być utworzony dla więcej niż jednej gminy, np. miasto stołeczne Warszawa.

• sąd okręgowy - dla obszaru właściwości (okręgów sądowych) min. 2 sądów rejonowych.

• sąd apelacyjny - dla właściwości 2-óch sądów okręgowych, to obszar apelacji

Sądy tworzy Minister Sprawiedliwości w porozumieniu z Krajową Radą Sądownictwa. Podział administracyjny sądownictwa nie pokrywa sie z podzialem terytorialnym. Na przykład: sąd rejonowy w Olsztynie, sąd okręgowy w Olsztynie następnie sądy apelacyjny w Białymstoku.

Każdy sąd dzieli się na wydziały:

• sąd rejonowy: cywilny (sprawy z zakresu prawa cywilnego), karny (sprawy karne w I instancji, jeżeli właściwym do rozpatrzenia sprawy w I instancji jest sąd rejonowy lub sąd odwoławczy od orzeczeń grodzkich), rodzinny i nieletnich, pracy (zwany sądem pracy).

• Jeżeli sąd rejonowy znajduje się w siedzibie sądu okręgowego to wydział pracy -> wydział pracy i ubezpieczeń społecznych, np. Olsztyn.

• W sądzie rejonowym który jest w miejscowości gdzie jest sąd okręgowy są też wydziały: gospodarczy, ksiąg wieczystych (referendarz - to urzędnik kierujący tym wydziałem).

• Na prawach wydziału w sądzie rejonowym tworzony jest sąd grodzki (sprawy o wykroczenia w I instancji, skarbowe (?) ) Zostal przejety przez wydzialy cywilne i karne od 1 stycznia 2010 roku.

• sądy okręgowe: cywilny (sprawy z I instancji, oraz II instancji od orzeczeń s. rej.), karny (sprawy karne w I instancji jeżeli właściwy, jako wydział rozpatrujący apelację od orzeczeń s. rejonowego, sprawy zgodności z prawdą oświadczeń lustracyjnych).

• Na prawach wydziału: wydział penitencjarny i nadzoru nad wykonywaniem orzeczeń penitencjarnych, pracy i ubezpieczeń społecznych, gospodarczy.

• W sądzie okręgowy w Warszawie na prawach wydziału: sąd ochrony konkurencji i konsumenta, sąd wspólnotowych znaków towarowych i wzorów przemysłowych.

• sąd apelacyjny: cywilny (jako II instancja w sprawach z zakresu prawa gospodarczego, rodzinnego i opiekuńczego), karny (jako II intancji sprawy z zakresu prawa karnego, zgodności z prawdą oświadczeń lustracyjnych), pracy i ubezpieczeń społecznych (jako II instancji sprawy z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych).

Sąd rejonowy - I instancja Sąd okręgowy - I instancja

od wyroku od wyroku apelacja

apelacja

Sąd okręgowy - II instancja Sąd apelacyjny - II instancja

od orzecznia od wyroku

Kasacja do SN Kasacja do SN

• Postępowanie sądowe co do zasady jest II instancyjne.

• Apelacja - odwołanie się od wyroku sądu I instancji.

• Kasacja - nadzwyczajny środek odwoławczy, dotyczy kwestii formalnych a nie meritum sprawy (np. niewłaściwie obsadzony sąd). Przesługuje od orzeczenia sądu apelacyjnego i okręgowego. SN nie rozpatruje kwestii merytorycznych.

• KPK z '69 - nie rozróżniał kasacji i apelacji , była rewizja (łączyła cechy tych dwóch środków)

Organy sądowe:

• sądy rejonowe: Prezes Sądu, Kierownik Finansowy.

• sądy okręgowe: Prezes Sądu, Kolegium Sądu Okręgowego, Dyrektor Sądu.

• sądy apelacyjne: Prezes Sądu, Kolegium Sądu Apelacyjnego, Dyrektor Sądu.

Dyrektor Sądu, Kierownik Finansowy:

• zajmują się kwestiami budżetowo-księgowo-finansowym,

• to główni księgowi danego sądu,

• sądy mają coraz więcej kasy dostają dotacje ministerialne,

• kiedyś zajmował się tym sędzia, ale oni są od sądzenia.

Dyrektor a Prezes: Najwyżej stoi Prezes, ale pewnych rzeczy nie może zrobić bez zgody Dyrektora czy Kierownika.

Prezes Sądu:

• kieruje sądem i reprezentuje go na zewnątrz, z wyjątkiem działań które należą do Dyrektora czy Kierownika Finansowego.

• jest przełożonym wszystkich sędziów i wykawców czynności z zakresu administracji sądowej.

• jest zwierzchnikiem służb sędziów,

• powierza pośród sędziów pełnienie funkcji:

a) Przewodniczącego Wydziału

b) kierownika ds. szkolenia (s. okr., i ape.)

c) rzecznika prasowego ( s. okr., i ape.)

d) sędziego wizytatora (s. apelacyjny)

- powołuje Minister Sprawiedliwości, po zasięgnięciu opinii (zgromadzenia ogólnego sędziów danej apelacji) lub na wniosek KRS.

Ogólne wiadomości:

• sędzia jest niezawisły (podlega tylko Konstytucji i ustawom) w orzekaniu,

• sędzia jest pracownikiem sądu i ma wykonywać polecenia PS i przestrzegać regulaminu (kwestie administracyjne) -> dualizm sędziego.

• prawidłowość kierunku orzekania nadzoruje SN

• uchylić orzeczenie niezawisłego sądu może sąd II instancji.

• SN może wydawać wytyczne, orzeczenia które są wskazówkami w orzekaniu.

• sędzia nie musi kierować się orzeczeniam SN (nie są one wiążące).

• Pod względem orzecznictwa nadzór sprawuje SN, pod względem administracyjnym Minister sprawiedliwości .

Kolegium Sądu - kadencja trwa 2 lata, członek może być wybrany ponownie:

a) okręgowego - 4-8 członków,

b) apelacyjnego - 3-5 członków.

Kompetencje:

• wyrażenie opinii o projekcie podziału czynności w sądzie (przydział obowiązków), o przydziale tym decyduje prezes, musi to być konsultowane i zatwierdzane przez Kolegium,

• niezawisłość sędziego - takie sprawy, że rzutuje to na niezawisłość, ma być gwarancją sprawiedliwym przydziałom spraw (?).

• opinie o kandydatach na sędziego,

• opiniuje kandydata na stanowisko wiceprezesa, oraz poszczególne funkcje (patrz wyżej),

• rozpatruje, omawia wnioski, zalecenia z lustracji i wizytacji, wnioski o zgodę na dodatkowe zatrudnienie sędziego

• wybiera zastępce rzecznika prasowego

• opinia o projekcie: planu finansowego sądu, projekt skierowany przez Ministra Sprawiedliwości, i projekt dot. aktów prawnych dot. sądownictwa.

• wyraża zdanie o zachowaniach sędziów dotyczących etyki sędziowskiej (rozpoznanie sprawy).

Sędzia:

- Co do zasady sędzia powiniene poświęcić się tylko pracy sędziego, ale czasem ubiega się o dodatkowe zatrudnienie. Sędzia nie może być zatrudniony na stanowisku która naraża powagę i godność instytucji sędziego, chyba że jest pracownikiem dydaktycznym, naukowo-dydaktycznym w Instytucie Badawczym, Szkole Wyższej - sędzie może uzyskać zgodę, pod warunkiem że nie koliduje to z jego obowiązkami.

W celu uzyskaniu zgody na dodatkowe zatrudnie jako sędzia sądu okręgowe i rejonowego, należy się udać po zgodę do Prezesa Sądu Okręgowego. W przypadku sędzi sadu apelacyjnego do PS Apelacyjnego.

- Prośba o dodatkowe zatrudnienie do Prezesa Sądu, jeżeli odmawia to Kolegium rozpatruje odwołanie od decyzji o odmowie.

• Prezes ma prawo delegować sędziego do innego sądu (gdy delegację dostał do okręgowego, może to oznaczać awans). Instytucja delegowania przechodzi przez Kolegium (wysyła Prezes ale musi być zatwierdzony przez Kolegium).

Samorząd Sędziowski (to dwa zgromadzenia):

1. zgromadzenie ogólne sędziów sądu apelacyjnego - sędziowe sądu apelacyjnego

2. zgromadzenie ogólne sędziów sądu okręgowego - sędziowie sądu okręgowego i sędziowie sądu rejonowego podlegli sądowi okręgowemu.

Spotykają się zwykle dwa razy na rok, nie rzadziej niż jeden raz do roku. Samorząd przedstawia i opiniuje kandydatów do KRS, oraz kolegiów i kandydatów na sędziów oraz na Prezesów Sądu. Wybiera członków kolegium, i kandydatów na rzecznika.

Nadzór nad samorządzem sprawuje Minister Sprawiedliwości.

Formy kontroli sądu:

1. wizytacja sądu - kontrola wszystkich jednostek sądu (całego sądu)

2. lustracja - zbadanie wycinka działalności sądu

3. badanie toku postępowania w danej sprawie

4. kontrola sekretariatu

Jeżeli w wyniku kontroli stwierdzono nieprawidłowości w orzekaniu, to wizytator zgłasza je na Kolegium, które następnie się ustosunkowuje ale nie może mieć wpływu na rozstrzygnięcie sprawy bo tylko sąd wyższej instancji może uchylić orzeczenie (tu niezawisłość sędziego).

Postępowanie przes sądami w RP, odbywa się w języku polskim, ale sąd może przyznać tłumacza.

• W postępowaniu tajne jest tylko narada i głosowanie nad wyrokie, tu nie ma wyjątku!

• Prezes sądu może brać udział w naradzie i głosowaniu, tylko gdy jest w skłądzie orzekającym.

• Sędzia może nakładać kary porzadkowe do 10,000 zł za nieodpowiednie zachowanie.

Status sędziego:

• sędziów sądów powszechnego powołuje PRP, na wniosek KRS, w akcie nominacji jest wyraźnie napisane na jakie stanowisko (czy sędzia rejonowego, ape, itp. I gdzie jest powoływany).

• jeżeli dana osoba awansuje, PRP jeszcze raz musi wręczyć akt nominacji.

• Sędzia który przeszedł wszystkie szczeble aż do SN, - 4 nominacje.

• Zmiana miejsca pracy na tej samej płaszczyźnie, nie wymaga nowego aktu nominacji (tu jest przeniesienie służbowe).

Kto może być sędzią sądu rejonowego:

• obywatelstwo polskie

• pełnia praw cywilnych i obywatelskich,

• nieskazitelny charakter, czyli niekarany, dobra opinia środowiskowa, bez nałogów, nie toczy się przeciwko niemu postepowaniu.

• ukończone wyższe studia prawnicze RP, tytuł magistra nauk prawnych, ale sa uznawane też studia prawnicze UE uznawane w RP.

• zdolna osoba ze względy na stan zdrowia,

• ukończone 29 lat,

• złożyć egzamin sędziowski, lub prokuratorski,

• ukończyć aplikację sędziowską w Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury lub pracować 3 lat na stanowisku asesora.

KSSiP w Krakowie - ustawa z dnia 23 stycznia 2009 o Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury.

Zadania:

• prowadzenie aplikacje ogólnej (12 miesięcy wszyscy), potem albo sędziowska albo prokuratorska.

• przygotowanie do stanowisk prokuratora, sędziego, referendarza sądowego, asesora prokuratury, asystenta sędziego.

• szkolenie zawodowe, doskonalenie,

• opracowuje programy staży, koordynuje działalność szkoleniową sądów i prokuratur.

Nie jest to uczelnia wyższa, jest to szkoła resortowa. Składa się z Rady Programowej (15 członków, 3 wskazanych przez KRS, 3 przez KRP, 1 przez Ministra Sprawiedliwości, 1 przez Przesa SN i NSA, po 1 członku z Uniwersytetu).

Aplikacja - po uzyskaniu dyplomu, sprawdzamy termin naboru i składamy dokumentu. Przesyłamy akces że chcemy podejść do egzaminu na aplikację ogólną (I etap: test z poszczególnych dziedzin prawa, II etap: praca pisana ze stosowania argumentancji prawniczej, wnioskowania określenia stanów faktycznych, uzasadniania). Można ubiegać się o stypendium.

Przez pierwsze 12 miesięcy, przeprowadzana są egzaminy, koła które są punktowane - na podstawie tego tworzona jest lista, każdy z aplikantów ma swoją pozycję na liście.

Minister Sprawiedliwości określa co roku potrzeby kadrowe np. 50 sędziów i 30 prokuratorów. Wówczas 80 pierwszych osób listy są brane na poszczególne aplikacje, reszta się może ubiegać o referendarza lub asystenta. Jeżeli osoba znajduje się na liście tych 80 - sądowa (4,5 roku, z czego 2,5 roku to nauka w Krakowie a 2 lata to praktyka na stanowisku asystenta sędziego) prokuratorska (2,5 lata, ale tu jest asesor).

Sędzią w sądzie rejonowym:

• ten kto był prokuratorem,

• ten kto był sędzią sądu administracyjnego, wojskowego,

• doktor habilitowany,

• doktor nauk prawnych bez aplikacji,

• minimum 3 lata jako radca prawny, adwokat.

Asystent sędziego może po 6 latach na tym stanowisku ubiegać się o stanowisko sędziego, a referendarz po 5 latach.

Prawa sędziego:

• sędzia jest niezawisły (podlega ustawo i Konstytucji),

• jest niezawisły co do orzekania, co do nadzoru administracyjnego - tu jest pracownikiem sądu (regulamin sądu)

• niezawisłość a niezależność -> prokurator on ma co do meritum zależność służbową, a sędzia nie ma (on może sam prowadzić sprawę i nikt nie może wpływać na jego decyzję). U prokuratura występuje niezależność od innych organów ale jego przełożony może merytorycznie wpływać na jego postępowanie.

• Posiada immunitet - chroni niezawisłość sędziego (nie może być zatrzymany ani pociągnięty do odpowiedzialności karnej bez zezwolenia właściwego sądu dyscyplinarnego).

Jeśli zatrzymany na gorącym uczynku musi być zatrzymany dla prawidłowego przebiegu sprawy to dokonuje się tylko czynności niecierpiących zwłoki.Organ przygotowawczt ma zawiadomić PS apelacyjnego właściwego dla miejsca zatrzymania. PS ma prawo nakazać natychamiastowe zwolnienie albo zatrzymanie, potem on ma niezwłocznie (rano), powiadomić KRS, MS i PS Najwyższego.

Sąd dyscypliarny wydaje uchwałę o uchylenie lub nieuchylenie immunitetu i pociągniecie do odpowiedzialności karnej (musi tą uchwałę podjąć w ciągu 14 dni). Pierwszą instancją jest sąd apelacyjny a drugą jest SN.

• ma prawo do godziwego wynagrodzenia, powinien zarabiać tyle by jego niezawisłość była gwarantowana stanem majątkowym (nie odprowadza składek ZUS).

• ma prawo do urlopu dodatkowego, po 10 latach dodatkowo 6 dni.

• premia jubileuszowa,

• prawo do urlopu płatnego, na poratowanie zdrowia do 6 miesięcy, wypadek przy pracy - odszkodowanie,

• prawo do zamieszkania w miejscowości gdzie jest siedziba sądu; od ministerstwa przysługuje mu bardzo korzystna pożyczka.

• gdy sędzia chce się zaangażować politycznie to przysługuje mu bezpłatny urlop (na okres kampanii, sprawowania urzędu) do 10 lat. Po upływie wraca do poprzednio zajmowanego stanowiska.

Obowiązki sędziego:

• wykonywanie poleceń w zakresie czynności administracyjnych - dostosowywanie się do regulaminu

• powinien postępować zgodnie ze ślubowaniem,

• powinien zachowywać się godnie,

• powinien podwyższać kwalifikacje zawodowe (np. szkolenia, doktorat)

• nienormowany czas pracy - może pracować w domu za zgodą przewodniczącego wydziału; jak materiały tajnie to nie może wynosić tego z sądu, nawet notatki muszą pozostać w sądzie,

• używanie stroju urzędowego na rozprawie - w todze,

• na rozprawie sędzia musi być w todze i łańcuchu, na posiedzeniu bez tych rzeczy,

• obowiązek zachowania tajemnicy nawet w sprawach które nie sa z wyłączeniem jawności; prawomocne osądzone sprawy mogą stanowić informacje w książce,

• zakaz podejmowania dodatkowego zatrudnienia, poza stanowiskiem dydaktycznym, naukow-dydaktycznym w wymiarze nie większym niż jeden etat.; art. 81§1 o ustroju sądów powszechnych,

• zakaz sprawowania pewnych stanowisk: nie może być członkiem rady nadzorczej, lub komisji rewizyjnej spółek prawa handlowego, spółdzielni,

• nie może być członkiem zarządzu fundacji prowadzącej działalność gospodarczą,

• nie może posiadać więcej niż 10% udziałów w spółce prawa handlowego, lub więcej niż 10% kapitału zakładowego,

• nie może prowadzić działalności gospodarczej, lub wspólnie z innymi osobami a także zarządzać taką działalnością lub być jej przedstawicielem lub pełnomocnikiem.

• corocznie musi składać oświadczenia majątkowego,

• obowiązek powiadomienia Prezesa Sądu, że jest uczestnikiem jakiegokolwiek postępowania nawet o sądowe stwierdzenie nabycia spadku.

• nie jest zwolniony z obowiązku odbycia służby wojskowej.

Sądy dyscyplinarne:

1. sąd dyscyplinarny I-szej instancji przy sądzie apelacyjnym,

2. sąd dyscyplinarny II-giej instancji przy sądzie najwyższym.

Sądy te mogą wymierzać następujące kary: upomnienie, nagana, przeniesienie na inne miejsce służbowe, usunięcie z zajmowanej funkcji, złożenie sędziego z urzędu.

Sędziami sądów dyscyplinarnych są sędziowie danego sądu. Sędziów wybiera się losowo, może wypaść tak że w składzie w orzekający był sędzia karnista. Sędzia obwiniony ma prawo do dwóch obrońców. Oskarżyciel - zastępca rzecznika dyscyplinarnego (?). Postępowanie jawne, wedle KPK. Od wyroku II instancji nie ma kasacji, wyrok jest ostateczny.

Sądu powszechne (art. 25, 28, 29, 30 - wykuć):

Instytucja sędziego dodatkowego - jak sędzia umrze albo zostanie np. ministrem zmienia się skład. W 2004 wprowadzono instytucje sędziego dodatkowego, tego sędziego powołuje Prezes Sądu w sytutacji gdy sprawa może trwać dłuższy czas; nawet do dwóch sędziów dodatkowych w sprawie. W razie gdy coś stało się z sędzią składu podstawowego to wchodzi w jego miejsce sędzia dodatkowy, i nie trzeba rozpatrywać sprawy od początku.

Prezes Sądu może do tej samej sprawy wyznaczyć 2 ławników dodatkowych, bo któremuś może skończyć się kadencją.

Ławnicy:

Występuje w sądzie I instancji (sąd rejonowy, sąd okręgowy). Generalnie, tradycji sądów przysięgłych. Jest renimiscencją dawnego systemu. Ławnicy są elementem społecznym.

Kto może być ławnikiem:

• obywatelstwo polskie,

• pełnia praw obywatelskich i cywilnych,

• nieskazitelna opinia,

• od 30 do 70 lat,

• zatrudniony lub zamieszkały w rejonie danego sądu od roku,

• dobry stan zdrowia,

• wykształcenie conajmniej średnie,

Ławnikiem nie może być:

• osoba zatrudniona w sądach powszechnych i prokuraturze,

• wchodząca w skład organów zajmujących się postepowaniem przygotowawczym,

• funkcjonariusz policji, i innej służby,

• radca prawny, aplikant, adwokat,

• duchowny,

• przed sądem powszechnym (nie wojskowym żołnierze czynnej służby),

• radni gminy która ławników wybiera.

Sposób powołania:

Sąd okręgowy i rejonowy, zgłaszają zapotrzebowanie na ławników do rad gmin, a rady gmin przeprowadzają wyboru na te stanowisko. Kandydatów na ławników zgłaszają Prezesi Sądów - kadencja ławnika trwa 4 lata.

W zakresie orzekania ławnik jest niezawisły, podlega konstytucji i ustawom. Nie może przewodzić rozprawie, może być wyznaczony do udziału w rozprawach do 12 dni w roku. Przysługuje mu zwrot kosztów transportu, dieta, zryczałtowana stawka wynagrodzenia - płaci sąd.

Asystent sędziego (nie ma asesorów, dlatego to stanowiska nabiera znaczenia):

• wykonuje samodzielnie czynności administracji sądowej, oraz czynności przygotowania spraw sądowych do rozpoznania (nie wzrastają etaty sędziów ale etaty asystentów),

• ma również sprawy poprzez to odciąża sędziego.

Zostać nim może:

• obywatel polski,

• pełnia praw obywatelskich i cywilnych,

• nieskazitelny charakter,

• ukończył studia prawnicze w Polsce, z tytułem magister lub zagraniczne uznane w Polsce,

• ukończył 24 lata,

• ukończył aplikację ogólną i zdał egzamin prokuratorski lub sędziowski, lub po przepracowaniu 4 lat uzyskał prawo do przystąpienia do egzaminu lub po 6 latach ubiega się o stanowisko sędziego.

Sąd Najwyższy:

• podstawą prawną jest art. 175 i art. 183 Konstytucji i ustawa o SN.

Sprawuje wymiar sprawiedliwości obok sądów powszechnycn obok sądów powszechnych, administracyjnych i wojskowych.

Kompetencje SN:

• nadzór nad działalnością sadów powszechnych i wojskowych w zakresie orzekania (nadzór - sąd nie może czegoś nakazać),

• rozpatruje kasacje jako szczególna forma środka odwoławczego,

• podejmuje uchwały rozstrzygające zagadnienia prawne,

• rozpatruje protesty wyborcze, stwierdza ważność wyborów do Sejmu i Senat, prezydenta RP, stwierdza ważność referendów,

• opiniuje projekty ustaw i innych aktów normatywnych,

Skład SN:

• Pierwszy Prezes SN,

• Prezesi,

• Sędziowie SN,

Kto może zostać:

• obywatel Polski,

• pełnia praw cywilnych i obywatelskich,

• nieskazitelny charakter,

• ukończył studia wyższa prawnicze, posiada tytuł magistra,

• wysoki poziom wiedzy prawniczej,

• minimum 10 lat stażu pracy na stanowisku adwokata, notariusza, sędziego, prokuratura, radcy,

• mogą być doktorzy i profesorzy nauk prawnych,

Organy SN:

• Pierwszy Prezes SN,

• Prezesi SN,

• Zgromadzenie Ogólne Sędziów SN,

• Zgromadzenie Sędziów Izb SN,

• Kolegium SN.

Izby SN:

• cywilna (rozpatruje sprawy z zakresu prawa cywilnego i gospodarczego, nie dotyczy rejestracji przedsiębiorców i rejestru zastawów),

• karna (nadzór na orzecznictwem kodeksu karnego, karnego skarbowego, wykroczeń),

• pracy ubezpieczeń społecznych, i spraw publicznych,

• wojskowa.

Krajowa Rada Sądownictwa - jest efektem okrągłeo stołu, stwierdzono iż potrzebny jest niezależny i niezawisły organ który będzie czuwał nad niezależnością i niezawisłością sędziów. Działa na mocy Konstytucji i ustawy o KRS. Ma to być organ kolegialny.

Skład:

• Pierwszy Prezes SN,

• Minister Sprawiedliwości,

• Prezes NSA,

• Dwóch sędziów sądu administracyjnego, wybieranych przez Zgromadzenie Ogólne,

• Dwóch sędziów wybranych przez sądy apelacyjne,

• 8 wybranych przez Zgromadzenie Ogólne sędziów sądu okręgowego,

• 4 wybranych spośród posłów, przez Sejm,

• 2 senatorów, wybranych przez Senat.

Kadencja KRS-u, 4 lata.

Kompetencje:

• stoi i czuwa nad niezależnością sądów i niezawisłością sędziów,

• przedstawie PRP, wnioski o powołaniu na stanowisku sędziego,

• ma możliwość zwracania się do TK z wnioskiem o sprawdzenie zgodności aktu prawnego z Konstytucją, jeżeli zapis tego aktu dot. niezależności sadów i niezawisłości sędziego.

• stoi na straży etyki zawodowej, uchwala zbiór zasad etyki zawodowej.

Sądy wojskowe - art. 175 i ustawa z 21 sierpnia 1997 prawa o ustroju sądówych wojskowych.

Kompetencje:

• rozpatrywanie spraw z części wojskowej KK i KPK,

Wyróżniamy wojskowej sądy garnizonowe, w tych miejscowościąch gdzie jest wojsko; nieporównywać do sądów rejonowych - szerszy zakres. Dalej, wojskowe sądy okręgowe - są dwa: Warszawa i Poznań (II instancja). Na końcu Izba Wojskowa SN, i jest to II instancja dla spraw rozpatrywanych w I instancji przez WSO.

Organem WSG jest Prezes Sądu, a w WSO: Prezes Sądu i Kolegium Wojskowe Sądu Okręgowego.

Sprawy rozpatrują też Izby Morskie, są dwie Gdynia i Szczecin. Odwoławcza Izba Morska Gdańsk - jako jedna. Sędziami powinni być wybitni fachowcy z zakresu prawa morskiego i techniki.

Trybunał Stanu - był przewidywany przez Konstytucję marcową z 1921 roku. Pewne zmiany wprowadziła Konstytucja kwietniowa z 1935 roku. Wyłączono odpowiedzialność Prezydenta, bo on odpowiadał przed Bogiem i historią, ale poszerzono grono urzędników.

• Generał Świerczewski "Walter" oskarżony o kradzież drewna, wyjechał do Hiszpani ale został uznany za bohatera.

Skład (wybierany jest na pierwszy posiedzeniu nowowybranego Sejmu, na czas trwania kadencji Sejmu):

• Prezes,

• Dwóch zastępców,

• 16 członków.

Odpowiedzialność przed TS, ponoszą:

• PRP - zupełna i wyłączna odpowiedzialność,

• osoby pełniącę najważniejsze funkcje (odpowiedzialność cześciowa za naruszenie Konstytucji i przestępstwa związane z zajmowanym stanowiskiem): PRM, członkowie RM, ministrowie, Prezes NBP, Prezes NIK,członkowie KRRiT, Naczelny Dowódca Sił Zbrojnych.

• posłowie i senatorowie - jeżeli naruszą zakaz prowadzenia działalności gospodarczej z osiąganiem korzyści ze SP i JST, i w zakresie urzędowania, i w związku z zajmowanyms stanowiskiem.

Przedawnienie - 10 lat, postępowanie wieloetapowe. Sędzia TS nie otrzymuje wynagrodzenia otrzymuje dietę i zwrot kosztów transportu.

I etap - złożenie wstępnego wniosku, w sprawach dotyczących PRP wniosek złożyć może 140 posłów lub senatorów. W sprawach dot. PRM i członków RM: Prezydent i 115 posłów. W pozostałych PRP, 115 posłów i komisja śledcza. Wniosek wpływ do Prezesa TS i przechodzi się do II etapu.

II etap - wniosek o postawienie osoby w stan oskarżenia; sprawa trafia pod obrady Zgromadzenia Narodowowego - dla PRP wymagana jest zgoda 2/3 ZN. Dla PRM i członków RM 3/5 Sejmu.

Komisja Odpowiedzialności Konstytucyjnej - jest ciałem politycznym, ona funkcjonuje na podstawie k.p.k. Przeprowadza postępowanie dowodowe, w finalnyk wyniku - uchwale decyduje o:

a) wniosek o postawienie oso by w stan oskrżenia,

b) umorzenie.ioznania sprawy przez TS. W pierwszej instancji w składzie 5 sędziów, od orzeczenia przysługuje apelacja do TS - 7 innych sędziów.

• Zasady: jawności postępowania (może być wyłączona jawność)

Kary które może nakładać TS:

1. utrata biernego i czynnego prawa wyborczego (2-10 lat),

2. zakaz zajmowania stanowisk kierowniczych i pełnienie funkcji kierowniczych w organach państwowych i społecznych, (2- do śmierci)

3. utrata wszystkich lub niektórych orderów i odznaczeń (2-10 lat),

4. orzeczenie o winie oskarżonego i odstąpienie od jego ukarania,

5. orzekając winę TS orzeka utratę urzędu, stanowiska.

Jeżeli dany czyn wypełnia znamiona czynu zabronionego z k.k., wymierza kare wedle kodeksu.

Prokuratura - organ pozakonstytucyjny, ochrony prawa, dlatego jest stanowisko asesora.

• Dzieje prokuratury:

- istniała już Rzymie.

- prokurator był pełnomocnikiem, zarządcą majątku - pełnił różne funkcje,

- w procesie francuskim i niemieckim - był oskarżycielem,

- okres międzywojenny w Polsce - obok prokuratora byl sędzia śledczy,

- okres powojenny: prokurator to przede wszystkim oskarżyciel publiczny, w okresie k.p.k. z roku '69 miał najwięcej kompetencji (tymczasowe aresztowanie), prokurator znał sprawę od początku a sędzia nie, miał informacje natury operacyjnej, zajmował się prokuratorską kontrolą przestrzegania prawa.

- teraz: na posiedzeniu przed sądem rejonowym (?) orzeka o tymczasowym aresztowaniu.

- prokuratura działa na podstawie ustawy z 20 czerwca 1985 roku, mówi się o nowej ustawie, była wielokrotnie nowelizowana.

• Kto stanowi prokuraturę:

- Prokurator Generalny,

- podlegli mu prokuratorzy powsz. jedn. wojsk. i organiz. (?)

- organy kolegialne prokuratury,

- IPN Komisji ścigania zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu,

Wrócono do porzedniego systemu, PG jest wyłączony z MS, podlega on Premierowi. Minister sprawiedliwości jest politykiem, a Prokurator Genetalny ma być fachowcem.

Powszechne jednostki organizacyjne prokuratury:

• Prokuratura Generalna,

• prokuratury apelacyjne (min. 2 prokuratury okręgowe, 6 lat kadencja),

• prokuratury okręgowe (dla obszaru właściwości 2 p. rejonowych, 6 lat),

• prokuratury rejonowe,

Pion wojskowy:

• Naczelna Prokuratura Wojskowa - NW-y zastępca,

• Wojskowe Prokuratury Okręgowe (Warszawa i Poznań),

• Wojskowe Prokutarury Garnizonowe,

Podział prokuratury dostosowany jest do lokalizacji sądów powszechnych i wojskowych, policja natomiast - panuje dyslokacja - charakter administracyjny.

Kto może zostać Prokuratorem:

• obywatelstwo polskie,

• pełnia praw cywilnych i wyborczych,

• nieskazitelny charakter,

• wyższe studia prawnicze i tytuł magistra,

• określony stan zatrudnienia na stanowisku prokuratora,

• ukończone 26 lat,

• złożony egzamin prokuratorski lub sędziowski,

• pracował jako asesor prokuratora lub sądowy (minimum rok), lub odbył służbę w wojskowej jednoste organizacyjnej prokuratury,

• egzaminu nie musi składać dr habilitowany, prof., nauk prawnych, osoba będąca sędzią, radcą prawną adwokatem, notariuszem - 3 lata w zawodzie.

• Zazwyczaj się zaczyna od prokuratury a nie odwrotnie, prokurator ma obowiązek podnoszenia swoich kwalifikacji.

• Prokurator wykonując swój zawód jest niezależny; różnica między niezawisłością sędziego: co do orzekania sędzia podlega Konstytucji i ustawom i swobodnej oceny dowodów jest niezawisły.

• Niezależność prokuratora - żadna instytucja nie ma prawa wpływać na jego czynności ale ma on ma wyrażną podległość służbową. Może być tak że sprawa prowadzona przez prokuratora X, może być przekazana dla prokuratora Y. Wtedy X musi się zgodzić; może mieć to merytoryczne konsekwencje.

• Teoretycznie prokurator samodzielnie prowadzi postępowanie przygotowawcze, do momentu ingerencji prokuratora nadzorującego. Niezależność jest mniejsza od niezawisłości.

• Prokurator ma wsztkich traktować równo, jest apolityczny; musi mieć zgodę na dodatkową działalność (jeżeli jest prokuratorem rejonowym lub okręgowym to musi mieć zgodę prokuratora okręgowego, a jeżeli apelacyjnym to apelacyjnego).

• Ma immunitet - nie może być tymczasowo aresztowany, pociągnięty do odpowiedzialności karnej bez zgody sądy dyscyplinarnego. Immunitet ten jest mniejszy od immunitetu sędziowskiego.

Organy kolegialne:

• Zgromadzenie Prokuratorów,

• Krajowa Rada Prokuratury (organ podobny do KRS, czuwa nad niezależnością prokuratorów).

Funkcje prokuratorów:

• oskarżyciel publiczny,

• organ ścigania (ściga z urzędu),

• kontroluje legalność działania innych organó władzy publicznej (organy adminstracji rządowej i samorządowej, nadzór legalizmu działania)

Czynności dokonywane przez prokuratora (ustawa):

• prowadzi lub nadzoruje postępowanie przygotowawcze,

• wytacza powództwo w sprawach karnych i cywilnych oraz składa wnioski o udział w postępowaniu sądowym w sprawach cywilnych, ze stosunku pracy i ubezpieczeń społecznych jeżeli wymaga tego ochrona praworządności,

• podejmuje środki przewidziane prawem zmierzające do jednolitego stosowania prawa,

• nadzór nad wykonywaniem postanowienia o tymczasowym aresztowaniu oraz innych decyzji o pozbawieniu wolności,

• współpracuje z szerokim kręgiem instytucji (organami państwowymi) w zakresie zapobiegania przestępczości,

• może brać udział w różnych kontrolach,

• zajmuje się badaniami naukowymi przestępczości (kiedyś przy prokuraturze generalnej instytut problematyki przestępczości - trzeba zdiagnozować zjawisko by mu zapobiec w przyszłości).

• zaskarżanie do sądu niezgodnych z prawem decyzji administracyjnych,

• koordynowanie działań w zakresie ścigania przestępstw (nadzoruje CBA i ABW),

• opiniuje projekty które wiąża się ze ściganiem przestępstw.

Odpowiedzialność prokuratora (odpowiedzialnośc dyscyplinarna):

• upomnienie,

• nagana,

• usunięcie z zajmowanej funkcji,

• przeniesienie na inne miejsce służbowe,

• wydalenie ze służby prokuratorskiej.

W prokuraturze są sądy dyscyplinarne:

• pion powszechny:

a) działający przy PG - sąd dyscyplinarny I instancji,

b) działający przy PG - sąd odwoławczy dyscyplinarny II instancja,

• pion wojskowy:

a) przy NPW - sąd dyscyplinarny,

• IPN:

a) sąd dyscypliarny I instancji,

b) dyscypliarny sąd odwołąwczy II instancji,

• Sędziami są prokuratorzy wybierani drogą losowania - zmiany w prokuraturze spowodowały że pojawiły się nowe stanowiska, a te które istniały zmieniła się ich funkcjonalność;

Asesor prokuratury:

- musi mieć zdany egzamin prokuratorski i mieć ukończoną aplikację ale zanim zostanie prokuratorem musi być 3 lata na etacie,

- nie może występować przed sądem apelacyjnym i okręgowym,

• nie może sporządzać aktów oskarżenia,

• może prowadzić śledztwo i występować przed sądem rejonowym.

Asystent prokuratora (nowa instytucja):

• może być pisemnie upoważniony przez prokuratora do wykonywania bieżącego nadzoru nad dochodzeniem (policja, ABW, CBA, ŻW), a w toku postępowania przygotowawczego może przesłuchiwać świadków, dokonać zatrzymania rzeczy, przeszukania, oględzin, eskperymentu procesowego,

• czynności merytoryczne w postępowanie przygotowawczym może asystent, a w postępowaniu sądowym nie może,

• nie może przesłuchiwać podejrzanego,

• jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę:

Asystentem prokuratora może zostać:

• obywatel polski,

• 24 lata,

• pełnia praw cywilnych i obywatelskich,

• nieskazitelny charakter,

• ukończone wyższe studia prawnicze, tytuł magistra prawa,

• ukończyć aplikację prokuratorską lub ogólną w WSSIP.

Instytut Pamięci Narodowej - działa na podstawie ustawy z 18 grudnia 1998 o IPN (która była kilkakrotnie nowelizowana). W 1946 - Główna Komisja Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce, zajmowała się ona zbrodniami Hitlerowskimi a nie komunistycznymi.

Komórki IPN-u:

• Główna Komisja Śledcza Zbrodni Przeciwko Narodowi Polskiemu - zbrodnie Hitlerowskie i okresu Stalinowskiego do '90 roku.

• Biuro udostępniania i archiwizacji dokumentów - część jest publikowana,

• Biuro edukacji publicznej - informuje społeczeństwo o tym co było,

• Biuro lustracyjne - dokonuje lustracji, sprawdzeń, prowadzenie spraw lustracyjnych - czy X był współpracownikiem tajnych służb władz komunistycznych.

• Wg Kasprzaka lustracja w Polsce prowadzona jest źle i może krzywdzić osoby niewinne.

Praca operacyjna:

• SB - ich funkcjonariusze prowadzili różne sprawy nie tylko inwigilację ale też działanie związene z przestępczością kryminalną. Trzy podstawowe metody pozyskiwania współpracowników:

• metoda zależności - coś na niego mamy,

• jak nic na niego nie mamy to można ją kupić,

• zasady ideowe - partia patrzy, z wrogami ludu trzeba się rozprawić

< do uzupełnienia !!!! >

• Helioskopia - badanie śladów na podstawie czerwienie wargowej,

Pracownicy SB byli rozliczani ze swoich wyników, pisali notatki służbowe gdzie się spotykali, z kim, jakie uzyskali informacje. Tworzono fikcyjne akta.

• Grzeszyk ekspert daktyloskopii

• Deubekizacja - zbiorowa lustracja, odpowiedzialność

Policja:

• jest tak stara jak stare jest państwo,

• nowoczesna Policja kryminalna powstała w XIX wieku, prapoczątki Anglia XVIII wieku.

• Policja kalifatów arabskich - najstarsza szurta. Forma procesu inkwizycyjnego.

• W historii świata można wyróżnić trzy modele Policji:

a) liberalna - Policja jest częścią społeczeństwa dbająca o ład, spokój, przestrzeganie prawa i jest przez to społeczeństwo w pełni akceptowana - ma pewnie instrumenty przymusu np. Norwegia, Finlandia.

b) konserwatyny - Policja jest traktowana jako organ ścigania, społeczeństwo ma do niego dystans, nie dokońca się wierzy Policji - policja jest groźna.

c) totalitarny - Policja jest przedłużeniem władzy np. NRD lub PRL.

Obowiązująca ustawa o Policji jest z 6 czerwca 1990 roku.

Zadania Policji:

• ochrona życia, bezpieczeństwa i porządku publicznego,

• inicjowanie, organizowanie działań przeciwdziałających ... (?)

• wykrywanie sprawców przestępstw i wykroczeń,

• nadzór na strażami miejskimi, granicznymi,

• kontrola przestrzegania ... (?)

• współdziałanie z Policjami innymi Państw,

• gromadzenie przetwarzanie informacji kryminalnych (kartoteki),

• tworzenie i utrzymywanie systemów informacyjnych.

Organizacja Policji:

• służba kryminalna,

• służba prewencji,

• służba wspomagająca,

• Wyższa Szkoła Policji,

• Szkoły i Ośrdoki Szkolenia Policji,

• wyodrębnione oddziały prewencji i jednostki antyterorrystyczne,

• jednostki badawczo-rozwojowe (od 2009 Centralne Laboratorium Kryminalistyczne),

Zakres uprawnień Policji:

• czynności operacyjno-rozpoznawcze - podstawą prawną jest k.p.k., ale jest on stosowany gdy postępowanie zostało wszczęte, a całe postępowanie przed wszczęciem opiera się na: ustawie o Policji, żandarmerii wojskowej, ABW, agencji wywiadu, CBA, SG.

Wykonywana są zawsze, w PRLu też, co zachód nam wtedy zarzucał - brak ustawowej regulacji istniała tylko jedna ustawa o MO, tam był punk iż MO może dokonywać "innych czynności", nie było wiadomo dokładnie jakie; fakt że były one regulowane instrukcjami ale nie były to akty prawne - był one wydawane rozkazem

(obecnie są regulowane k.p.k. i ustawami).

• czynności dochodzeniowo-śledcze - gospodarzem postępowania przygotowawczego jest prokurator ale całą czarną robotę robi Policja

• administracyjno-podatkowe - patrolowanie, konwojowanie, zabezpieczenie obiektu

• Poseł Sawicka - agent

Dana czynnośc musi być oparta ustawowo bo zawiera wtedy element kontrolny. Jest to niezbędne dla państwa praworządnego.

Co to są czynności kontrolno-operacyjne:

• przegląd korenspondencji,

• podsłuch korenspondencji telefonicznej, podsłuchy w lokalach,

• fizyczna inwigilacja danej osoby, śledzenie,

• tajne przesłuchanie,

• tworzenie kombinacji operacyjnych, bardzo dużo technik maskowania, posługiwanie się dokumentami legalizacyjnymi (fałszywe dokumenty),

Art. 202 ustawy o Policji, pkt 2: zgoda na przeprowadzenie czynności operacyjnych - wydaje sąd okręgowy na posiedzeniu; sprawy wojskowe - wojskowy sąd okręgowy.

Uprawnienia Policji: legitymowanie, prawa przeszukania, otworzenia, prawo stosowania środków przymusu; stosowanie pocisków gumowych (wiele uwag). Art. 17 ustawy o Policji - opracować - kiedy policjant ma prawo stosować broń palną.

Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego: ustawa z 24 maja 2002 o ABW oraz agencji wywiadu. Rozdzieliła wywiad od kontrwywiadu.

• 1992 roku - kiedyś był urząd ochrony państwa, który łączył wywiad i kontrwywiad jego pracownicy nie powinni się znać.

• ABW ma zdolność procesową.

Zadania:

• rozpoznawanie i zapobieganie, zwalczanie zagrożeń godzących w bezpieczeństwo wewnętrzne państwa oraz jego porządek konstytucyjny np. w suwerenność.

• rozpoznawanie i zapobieganie, wykrywanie przestępstw:

- szpiegostwa, terroryzmu, naruszania tajemnicy państwa i innych godzących w bezpieczeństwo państwa oraz w podstawy ekonomiczne państwa,

- korupcji dokonywane przez urzędników, funkcjonariuszy państwowych,

w zakresie produkcji, obroku produktami, towarami o znaczeniu strategicznym dla bezpieczeństwa państwa,

- nielegalny obrót i wytwarzanie broni i amunicji,

• realizowanie w granicach swojej właściwości ochrony służb państwowych i informacji niejawnych,

• uzyskiwanie analizowanie i przetwarzanie informacji, przekazywanie ich właściwym organom (informacje które mają znaczenie dla bezpieczeństwa kraju),

Funkcjonariusze wykonują:

• czynności dochodzeniowo-śledcze w celu rozpoznia i zapobiegania, zwalczanai przestępstw

• podobne zadania co do Policji,

• ABW ma prawo przerabiać, analizować, informacje operacyjne celem uzyskania inforamcji istotnych dla bezpieczeństwa kraju

• mają prawo do:

• legitymownia,

• przeszykania osób, pomieszczeń (k.p.k.),

• kontrola osób i pojazdów,

• zatrzymanie (k.p.k.)

• podsłuchy,

• żądać niezbędnej pomocy od obywateli w wykonywaniu zadań,

• stosować środki przymusu,

• stosować broń w przypadkach określonych w ustawie.

Centralne Biuro Antykorupcyjne -ustawa z 9 czerwca 2006, powstała za rządów PIS-u. Art. 1 - definicja korupcji - zaskarżona do TK.

Zadania:

• ropoznawanie, zapobieganie, wykrywanie przestępstw przeciwko działalności JST

• ujawnianie przypadków o nieprzestrzeganiu przepisów o swobodzie działalności publicznej przez osoby publiczne,

• kontrola prawidłowości i prawdziwości oświadczeń majątkowych,

Jest to organ procesowy, który może prowadzić postępowanie przygotowawcze. Ma szerokie możliwości operacyjno-rozpoznawcze, kontrolne.

Po '90 roku starano się by organy policji miała ograniczone możliwości rozpoznawania - na UOP, to było odreagowanie poprzedniego okresu. Teraz zaczyna sie to rozrastać i niepokoić, coraz więcje instytucji i więcej uprawnień.

Funkcjonariusz CBA (kto) :

• obywatel Polski,

• nieskazitelna postawa moralna, obywatelska, patriotyczna,

• pełnia praw obywatelskich i cywilnych,

• nie była skazana za przestępstwo skarbowe z oskarżenia publicznego,

• dająca rękojmie za dochowanie tajemnicy,

• zdolność fizyczna i psychiczna do pełnienia służb,

• nie pełniła służby w organach bezpieczeństwa państwa z poprzedniego ustroju,

Wojskowe Organy Ścigania:

• Żandarmermia Wojskowa - ustawa z 24 sierpnia 2001 o ŻW, i wojskowych organach porządkowych. Przez 10 lat funkcjonowała bez ustawy, korzystała z ustawy o Policji i innych.

• Ustawa o ŻW, szła w pakiecie ustaw wojskowych i szybko przeszła.

• Żandarmeria sama była przerażona tymi uprawnieniami bo nie miała środków, mogła zbierać informacje o osobach które nie miały statusu podejrzanego - informacje o zdrowiu, rodzinie, preferencjach. Nie były podejrzane o mogły popełnić przestępstwo. Ta ustawa to przykład bublu legislacyjnego.

• Żandermeria Wosjkowa - stara formacja wojskowa (ten rodzaj wojska, pochodzi z wojska francuskiego) - miała zabezpieczać dostawy dla wojska.

• Żandarmeria wojskowa zaczęła się pojawiąc w carskiej Rosji, jako instytucja Policyjno-polityczna w Polsce w okresie międzywojennym trzymała porządek w wojsku.

• II WŚ - na zachodzie Polski nadal była żandarmeria wojskowa, a na wschodzie był inne jednostki.

• W Armi Radzieckiej - NKWD - policja zmilitaryzowana - zadania dochodzeniowo-śledcze, prewencyjne, i stosowała bataliony zaporowe. Armia Radziecka nie była jednolita - po bitwie pod Lenino postawiono przed sądem wojskowym oficerów.

• W 1944 r. Utworzono informację wojskową (ŻW) dotyczącą kontrwywiadu wojskowego (patrzenie na zaopatrzenie, lol?, badano nastroje żołnierzy) - miała bardzo szeroki kompetencje w stosunku do ludności cywilnej (sądy doraźne, jednoinstancyjność potem była Wojskowa Służba Wewnętrzna zamiast Głównego Zarządu Informacji).

Piony WSW:

• kontrwywiad wojskowy (wykształceni i przygotowani, bardzo wysoko profesjonalizm)

• pion dochodzeniowo-śledzy (wszyscy mieli wyższe studia prawnicze),

• prewencja,

Po przemianach w '89, rozwiązano WSW i powołano ŻW (drugi i trzeci pion). Powołano Wojskowe Służbę Informacji (pion pierwszy).

Żandarmeria Wojskowa - ustawa okresla jej zadania:

• zapewnia przestrzeganie dyscypliny sądowej,

• ochrania porządek na terenach wojska i gdzie przebywali żołnierzy,

• ochrona zdrowia i życia, mienia wojskowego,

• wykrywanie przestępstw i wykonywanie w tym ... ?

• zabezpieczenia określonych obiektów,

• pomoc w zwalczaniu klęsk żywiołoych i ich skutków,

• zadanie zlecone przez MON (podlega bezpośrednio),

ŻW podlegają: żołnierze w służbie czynnej, osoby cywilnej podlegające w wojsku, współsprawcy przestępstw z cześci wojskowej k.k..

Organizacja ŻW:

• Komenda Główna ŻW,

• oddziały,

• wydziały i placówki,

• 4 jednostki terenowe,

Trzy piony: dochodzeniowo-śledczy, prewencyjny, administracyjno-logistyczny.

Może legitymować w celu ustalenia tożsamości, zatrzymywać, doprowadzać, przeszukiwać, występować o wszczęcie postępowanie dyscyplinarnego, udzielać pouczenia, może prowadzić postępowanie przygotowawcze (nadzorowe przez prokuratora wojskowego), prowadzi działania operacyjno-rozpoznawcze.

Adwokatura- organ obrony, ustawa z 26 maja 1982 prawo o adwokaturze.

• udzielenie pomocy prawnej obywatelowi,

• udzielanie porad prawnych,

• bycie zastępcą procesowym, obrońcą,

• zawód wykonywane w SC, s.j., s.p., S.K. (kancelarie),

• nie może być stosunku pracy, chyba że jest to praca na uczelni,

• trzeba się wpisać na okręgową listę adwokatów (decyduje o tym Okręgowa Rada Adwokacka),

Adwokat, kto może być:

• nieskazitelny charaker,

• daje rękojmie wykonania prawidłowego wykonywania zawodu adwokata,

• wymóg aplikacji i ukończenia studiów wyższych (nie stosuje się do profesorów i dr hab)

• jeżeli ktoś był sędzia, radcą, prokuratorem, notariuszem przez 3 lata może być adwokatem,

• jeżeli ktoś ma doktorat (musi składać egzamin adwokacki, ale nie musi być na aplikacji),

• aplikacja adwokacka trwa 3 lata,

Pokrzywdzony (art. 47 k.p.k.):

• osoba fizyczna lub prawna której dobro prawne zostało bezpośrednio naruszone lub zagrożone przez przestępstwo.

• Instytucja państwowa, samorządowe, lub społeczna chociażby nie miała osobowości prawnej,

• jego prawa posiada zakład ubezpieczeń które musiał rekompensować szkodę wynikłą przez przestępstwo,

• jeżeli osobą pokrzywdzoną jest organizacja to czynności pokrzywdzonego wykonuje organ uprawniony,

• w razie jego śmierci - osoba fizyczne (jego prawa przejmują osoby najbliższe a jeżeli nie zostały ujawnione to prokurator),

Oskarżyciel:

• w sprawach ściganych z oskarżenia publicznego, może przystąpić do procesu działać jako strona,

• gdy akt oskarżenia wniósł oskarżyciel publicznu to pokrzywdzony może wkroczyć w rolę oskarżyciela posiłkowego,

Terminy:

• zawity - określony w dniach i miesiącach,

• prekluzyjny - określony daną czynnością (gdy w oskarżeniu posiłkowym występuje termin prekluzyjny to - czasu rozpoczęcia przewodu sądowego - nie można go przywrócić bo dana czynność już minęła),

Rozprawa sądowa- ma określone fazy:

1. wywołanie sprawy,

2. przedów sądowy - otwarcie, zamknięcie,

3. przemówienia stron,

4. faza niejawna - narada, głosowania,

5. wyrok, postanowienie

Subsydiarny oskarżyciel posiłkowy (subsydiarny akt oskarżenia) - prokurator

• po odmowie wszczęcia, zażalenie ma strona,

• po umorzeniu ...

• w razie powtórnego wydania postanowienia o odmowie wszczęcia/umorzenia - pokrzywdzony może w terminie 1 miesiąca wnieść akt oskarżenia subsydiarnego do sądu (akt ten powinien być sporządzony i podpisany przez adwokata - od 8 czerwca 2010 taki akt może być sporządzony i podpisany przez radcę prawnego).

• oskarżyciel posiłkowy bierze udział w czynnościach, składa wnioski procesowe

• sąd może ograniczyć ilość oskarżycieli posiłkowych występujących w sprawie, jest to konieczne dla prawidłowego toku postępowania (jeśli nie zjawia się na rozprawie, albo odstępuje nie tamuje to oskarżenia),

• jeśli zmarł to osoby najbliższe mogą kontynuuować jego działanie.

Oskarżyciel prywatny - wnosi i popiera oskarżenia jeżeli wymaga tego interes społeczny, do postępowania może przyłączyć się prokurator.

• w przypadku śmierci - postępowanie się zawiesza, a w jego miejsce wchodzi może wstąpić osoba najbliższa w ciągu 3 miesięcy.

Powód cywilny - obok rozpatrywanych wpraw na gruncie prawa karnego, jeśli powstanie szkoda to może być rozpatrywane roszczenie na gruncie prawa cywilnego.

Do rozpoczęcia przewodu sądowego, na rozprawie głównie może wytoczyć powództwo o roszczenie z tytułu szkody która powstała w wyniku przestępstwa.

• śmierć - wstępuje osoba najbliższa.

• Prokurator - może wytoczyć powództwo cywilne (jeżeli wymaga interes społeczny)

• sąd przed rozpoczęciem przewodu sądowego może się ustosunkować do powództwa cywilnego:

a) odmówa (art. 65): gdy powództwo cywilne z mocy przepisu szczególnego jest niedopuszczalne, roszczenie nie ma bezpośredniego związku z zarzutem oskarżenia, powództwo cywilne zostało wniesione przez osobę nieuprawnioną, jest przedmiotem postępowanie lub res iudicata, po stronie pozwanych współuczestnictwo konieczne z instytucją państwową lub samorządowa, jeżeli nastąpiło naprawienie szkody.

• złożenie powództwa cywilnego przed sądem karnym to nawet jeśli sąd karny odmówi, to prze sądem cywilnym uznaje się datę wniesienia powództwa przed sądem karnym.

• Jeśli powództwo cywilnego zgłoszono w postępowaniu przygotowawczym to za datę wniesienia powództwa - data złożenia w postępowaniu przygotowawczym - nawet jeśli potem sąd cywilny będzie to rozpatrywał.

Oskarżony: by nim się stać musi być postanowienie o przedstawieniu zarzutów

Podejrzany: osoba co do której wydano postanowienie o przedstawieniu zarzutów albo bez postanowienia, a przesłuchana w charakterze podejrzanego.

• nie musi mówić prawdy,

• do wydanie postanowienia o przedstawieniu zarzutów, może być traktowany jako świadek wówczas ma obowiązek mówienia prawdy, za fałszywe zeznania odpowiedzialność karna.

• Jak wydano postanowienie to ma prawo do obrony, nie musi mówić prawdy,

• jeśli organ procesowy uzna by osobe przedstawić zarzut popełnienia przestępstwa informuje ją o tym, i przedstawia zarzut (kto go postawił, jaki czyn, kwalifikacja prawna, może być uzasadnienie), następnie pyta czy osoba ta zrozumiała czy chce uzasadnienie, czy przyznaje się do czynu, i czy składa wyjaśnienia.

• Art. 71 - oskarżony, podejrzany: ma prawo do znajomości swojej sytuacji procesowej, jeżeli podejrzany, oskarżony był przesłuchiwany w charakterze świadka to nie można się powołać na te zeznania, aczkolwiek są dołączane do akt, ma prawo do kontaktu z obrońcą i tłumaczem,

• Art. 74 - oskarżony nie ma obowiązku dowodzenia swojej niewinności, ani dostarczania dowodów na swoją niekorzyść. Oskarżony jest obowiązny poddać się oględzinon zewnętrznym ciała i innym badania nie połączonym z integralnością ciała. Wolno od oskarżonego pobrać odciski (odbitki), wolno go fotografować i dokonywać tych fotografii w celach rozpoznawczych, można go poddać badaniom psychologicznym/psychiatrycznym oraz badanion połączonych z dokonaniem zabiegów na jego ciele za wyjątkiem chirurgicznych w szczególności pobrać krew, włosy lub wydzieliny z ciała.

• Jeśli nie zastosowano środków zapobiegawczych (tymczasowe aresztowanie) to podejrzany/oskarżony ma obowiązek zawiadomienia organu prowadzącego sprawę o zmianie miejsca zamieszkania albo miejsca pobytu powyżej 7 dni.

• Ma prawo do obrońcy (maksimum 3), jeżeli podejrzany ustali że go nie stać to ustanawiana jest obrona z urzędu.

Obrońca obligatoryjny: wszystkie postępowania w I instancji przed sądem okręgowy, oraz

nieletni, głuchy, niemy, niewidomy i jeżeli jest uzasadniona wątpliwości co do poczytalności oskarżonego (przed sądem rejonowym).

Obrońca - adwokat, radca prawny (?), może bronić kilku stron jeżeli obrona nie natrafia na konflikt interesów. Jeżeli w rozprawie istnieje konflikt interesów to może mieć już tylko jednego oskarżonego. Podejmuje czynności tylko na korzyść oskarżonego.

• Zakaz dowodowy, tajemnica.

• Nie ma obowiązku dążenia do prawdy materialnej,

• Obrońca na tyle dązy do ustalenia prawdy materialnej, na ile jest to korzystne dla jego klienta.

• Przedstawiciel społeczny - udział przedstawiciela organizacji społecznej musi być zgłoszony do czasu rozpoczęcia przewodu sądowego.

Czynności procesowe

• orzeczenia, zarzadzenia, polecenia

(na każdą czynność jest dokument)

• organ procesowy dokonując czynności zawsze musi wydać decyzję procesową, może mieć ona określoną formę (i określoną formą dana czynność się kończy i zaczyna),

• decyzja procesowa:

a) orzeczenie - sąd wydaje ich dwa rodzaje: wyrok (orzeczenie kończące sprawę) i postanowienie (może kończyć sprawę bądź rozpoczyna daną czynność - wydajemy je gdy nie jest konieczne wydanie wyroku; a gdy nie jest konieczne wydanie postanowienia wtedy sąd zarządza np. Przerwa)

b) zarządzenia

1. polecenia - sąd może zlecić wykonanie czynności dla Policji.

• Prokurator - wydaje postanowienie, zarządzenie i polecenie.

• Art. 94. §1. Postanowienie powinno zawierać:

1) oznaczenie organu oraz osoby lub osób, wydających postanowienie,

2) datę wydania postanowienia,

3) wskazanie sprawy oraz kwestii, której postanowienie dotyczy,

4) rozstrzygnięcie z podaniem podstawy prawnej,

5) uzasadnienie, chyba że ustawa zwalnia od tego wymagania.

§2. Przepis § 1 stosuje się odpowiednio do zarządzeń.

• Orzeczenia mogą być wydawane na posiedzeniu i rozprawie. Gdy kończy się przewód sądowy, jest przemówienie stron, potem jest narada i głosowanie nad wyrokiem (jest bezwzględnie tajna, uczestnikami są sędziowie składu orzekającego i czasem protokolant).

• Prezes Sądu może uczestniczyć w naradzie jeżeli jest sędzią w składzie orzekającym (oddzielnie głosuje się nad winą, i oddzielnie nad karą - kieruje przewodczniczący). Głosowanie następuje w kolejności: od ławników wg ich wieku, nastepnie sędziowie wg ich starszeństwa służbowego - sędzia przewodniczący ostatni. Sprawozdawca jeżeli nie jest przewodniczący głosuje pierwszy (orzecznie zapada większością głosów, jeżeli trudno ją uzyskać to się głosuje aż do jej uzyskania).

• Jeżeli zdania tak się podzielą, że żadne z nich nie uzyska większości, zdanie najmniej korzystne dla oskarżonego przyłącza się do zdania najbardziej doń zbliżonego, aż do uzyskania większości.

• Można wstrzymać się od głosowania i zgłosić votum separatum. Cały skład orzekający podpisuje wyrok. Podpisują wszyscy, nawet Ci którzy się wstrzymali i zgłosili votum.

Porządek czynności procesowych:

• gdy któraś ze stron się czegoś domaga - składa wnioski (pisemne lub ustne), jeśli we wniosku niewłaściwie oznaczy czynności decyduje intencja (tj. wg treści czynności).

• Pismo procesowe powinno zawierać:

1) oznaczenie organu, do którego jest skierowane, oraz sprawy, której dotyczy,

2) oznaczenie oraz adres wnoszącego pismo,

3) treść wniosku lub oświadczenia, w miarę potrzeby z uzasadnieniem,

4) datę i podpis składającego pismo.

• Druki nie są bezwzględnie obowiązujące, ważne by zaiwerały się w nich wyżej wymienione elementy

• Terminy: 1. zawity-moze być przywrócony, gdy dana osoba nie dopełniła go i to udowodni(7 dni po ustaniu przeszkody), jeżeli natomiast tego nie dopełni, to po upływie tego temrinu czynność jest bezskuteczna

2. prekluzyjny - nie przywraca się

3. instrukcyjny - dotyczy zobowiązania instytucji do wykonania czynności w danym czasie np. Biegły wyda opinię w ciągu 30 dni, to po upływie tych 30 dni też moznawydać opinie, bo to termin istrukcyjny, ponieważ nie rodzi to konsekwencji- mogą być kary porządkowe- jeżeli rażące przekroczenie

• termin " jak najkrótszy" to nie jest wyznaczenie terminu instrukcyjnego, bo termin ma być określony w dniach i miesiącach

• doręczenia - uzupełnić! XV

Protokół art. 143 rozdział XVI

Protokół a notatka służbowa

• notatka służbowa: moze stanowić dowód w sprawie ; gdy nie jest wymagany protokół, ale nie moze zastępować protokołu, w innych sytuacjach notatka jest dowodem

Rejestracja dźwięku lub obrazu- uzupełnić!

Rozdział XVII

Pojęcie i rodzaje dowodów

Definicja dowodu - dowód w postępowaniu karnym, każdy dopuszczlany przez prawo karne procesowe środek służący dokonaniu ustaleń okoliczności mających znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy.

• zbierając dowody, celem jest zbliżenie się do prawdy materialnej

• prawo dowodowe to zespół przepisów regulujących: zbieranie, gromadzenie, utrwalanie i wykorzystywanie dowodów.

• Nazwa "dowód" jest wieloznaczna (Horoszowski, Kalinowski, Cieślak), wyróżniamy jako:

1. źródło dowodowe - obiekt z którego organ procesowy czerpie informacje bądź wiadomości dowodowe. Wyróżniamy: osobowe i rzeczowe (np. Zwłoki).

• Kulicki uważa iż ze źródeł osobowych czerpiemy informację a z rzeczowych - wiadomości.

2. środek dowodowy - to jest przedstawione przez źródło dowodowe dane dotyczące określonych faktów, np. opinia, zeznanie, wyjaśnienie.

3. fakt dowodowy, zaistnienie czegoś - na podstawie faktu organ procesowy tworzy określoną wersję zdarzeń czyli hipotetycznie przewidywany przevieg zdarzenia.

4. czynność procesowa - przesłuchanie, konfrontacja, eksperyment (może przeprowadzić organ procesowy, biegły może potwierdzać że organ go przeprowadził) okazanie.

5. sposób przeprowadzenie dowodu,

6. ostateczny wynik procesu myślowego,

7. odmiana rozumowania w logice i matematyce,

8. materiał dowodowy (akta sprawa).

Udowodnienie - bezsporne wykazanie że dane zdarzenie przebiegło w dany właśnie sposób.

• Cząsteczki indykatywne i unikalnych - GSR - czyli badanie pozostałości po wystrzale z broni palnej.

• nie zawsze musi być udowodnienie, może być wykazane wysokie prawdopodobieństwo,

• udowodnienie lub WSP (zespół poszlak) pozwala sędziemu na wydanie wyroku,

• wiele dowodów poszlakowych, uprawdopodobnienie układa się w ciąg,

• surogaty dowodu:

a) notoryjność (nie wymaga udowodnienia bo sa to prawdy powszechnie znane): powszechna i sądowa (stwierdza się fakty które wynikają z przepisów prawa).

b) domniemanie: faktycznie (dotyczą wiedzy powszechnej) oraz prawne (np. ojcem dziecka jest mąż matki) dzielą się na wzruszalne i niewzruszalne.

Rodzaje dowodów:

a) - pierwotne (bezpośrednie) - z zeznań świadków i wyjaśnień podejrzanego, eksperyment procesowy

- pochodny (pośredni) - z opinii biegłego (ekspertyza, czyli wynik dowodu świadczy o pobycie danej osoby w danym czasie)

b) - osobowe i rzeczowe

c) - przypadkowe (zarejestrowanie kogoś kamerą, utrwalnie obrazu czy dźwięku)

• Kennedy - kamera Zaprudera, Oswald nie drasnął Kennediego.

• z przeznaczenia

d) dowód z alibi - (alibi znaczy gdzie indziej)

e) ustne i pisemne

d) naukowy

• Imhotep, lekarz badał rany i okreslał na ich podstawie przyczynę śmierci.

• Na przykład ekspertyza - pierwszymi biegłami byli lekarze (43 p.n.e., Antyskiusz);

• za czasów Justyniańskich były dokumenty badano autentyczność pisma pieczęci, dokumenty były zabezpieczane bo na drugi dzień je fałszowano.

• Białogłowe badały sfere intymne kobiet. Wiek XIX - gwałtowany rozwój nauki,

• powstała kryminalistka; wytworzyły się teorie dotyczące obiektywnych zeznań bo wymiar sprawiedliwości miał dość swiadków; chciano dowodów rzeczowych;

• ciekawe teorie w carskiej Rosji, prof. Wojcicki.

• Sędzia powinien być uczony by sam mógł przeprowadzić dowód.

• Edmund Locke - kryminalistyk francuski.

Proces amerykański - ciekawe podejście do dowodu - są standardy w procesie dowodzenia, standard Freya i Dauberta.

• W Europie sąd decyduje czy przyjmuje dany dowód, metodę, w procesie amerykańskim szuka się pewnych elementów danej sprawy.

• Sąd nie przeprowadza ekspertyzy, sprawdza czy jest to metoda naukowa; dlatego przez jeden tydzień ściąga się osoby z US które są specjalistami i po ich przesłuchaniu jest wydawana decyzja że jest to metoda naukowa - i można dane badania przeprowadzać, sąd zezwala i sporządzenie ekspertyzy.

• Standard Freya (z 1923 roku)- nazwa od spraw, sprawców; Frey był kryminalistą z Chicago wobec niego były prowadzone badania sfimograficzne - to tylko badania ciśnienia - prapoczątki wariografu. Sąd odrzucił badania wobec Freya, bo te badania nie mają powszechnej akceptowalności. Jest to zasada sformułowana przez sąd w środowisku naukowym. Standard Freya, do dziś jest stosowany przed sądem federalnym i stanowym. Czyli polega na tym iż badania muszą się cieszyć powszechną akceptowalnością.

• W 1975 Sąd Najwyższy wydał: Federalne Reguły Dowodowe - miały uporządkować, ujednolicić reguły dowodowe. Dowód naukowy powinien być relewantny (czyli istotny) dla danej sprawy.

• Standard Dauberta (z 1993 roku) - przy okazji oskarżenia firmy farmaucetycznej (lek Pandektil, który u kobiet w ciąży powodował zniekształcenie płodu, lek przeciwbólowy). Dana metoda naukowa by mogła być stosowana w procesie karny musi być:

a) opisana w postaci książki, artykułu, muszą być zrecenzowane,

b) musi być weryfikowalna inter i infra subiektywnie, ta sama osoba uzyska taki sam efekt oraz inna osoba uzyska taki same efekt poraz pierwszy (waltoś).

c) musi być znany procent błędu (czyli dzielimy wydolność określonej metody,

d) powszechna akceptowalność (Standard Freya).

Kodeksowe rodzaje dowodów (11): wyjaśnienia oskarżonego, zeznania świadków, opinie biegłych, oględziny (rzeczy, osoby, terenu), otwarcie zwłok (sekcja), eksperyment procesowy, wywiad środowiskowy, badanie osoby oskarżonego, przeszukanie, okazanie, kontrola i utrwalanie rozmów.

Zakazy dowodowe - to normy zabraniające przeprowadzenie dowodu w określonych warunkach lub stanowiące ograniczenia do przeprowadzenia dowodu:

a) zakazy dowodowe zupełne - ustawodawca niedopuszcza przeprowadzenia dowodu w dany sposób:

• zakaz dowodzenia prawa lub stosunku prawnego wbrew ustaleniom konstytutywnym sądu; jeśli inny sąd rozstrzygnął sprawę i poczynił ustalenia to inny organ procesowy nie może tego czynić, jest nimi związany,

• zakaz dowodzenia przebiegu i głosowania narady nad wyrokiem,

• zakaz dowodenia zasadności lub bezzasadności uprzedniego prawomocnego skazania jako okoliczności decydującej o powrocie do przestępstwa,

• zakaz wykorzystywania i odtwarzania uprzednio złożonych zeznań po odmowie złożenia zeznań (przed sądem, tu sąd nie może się na te zeznania powołać),

• zakaz prowodzanie jakichkolwiek czynności dowodowych zmierzającyh do ujawnienia okoliczności dotyczących miejsca, rodziny, osoby świadka koronnego.

b) zakazy dowodowe niezupełne - co do zasady nie można ich przeprowadzać, ale w pewnych warunkach taki dowód jest dopuszczalny. Dzielimy je na bezwzględne i względne.

- względne:

• zakaz przesłuchania w charakterze świadka osoby która skorzystała z prawa do odmowy zeznań,

• zakaz przesłuchania w charakterze świadka osoba która ma zwolnienie z przesłuchania świadka,

• osoby które mają immunitet dyplomatyczny i osoby które są zobowiązane do zachowania tajemnicy,

• bezwzględne - co do zasady nie mogą być uchylone, i organ procesowy nie może wywierać presji wobec osób które chcą z tego skorzystać:

• nie może być przesłuchany obrońca co do faktu której się dowiedział udzielając porady prawnej,

• nie można przesłuchać duchownego co do faktów których dowiedział się przy spowiedzi - od woli duchownego zależy jak się zachowa

• te obie zasady mają być rozumiana w sposób wąski.

• tajemnica w zakresie ochrony zdrowia psychicznego (art. 52 UoOZP) - nakaz utrzymania bezwzględnej tajemnicy wszystkich informacji dotyczących zdrowia danej osoby. * Organ procesowy może się o tym dowiedzieć ale nie może przesłuchać lekarza co do tych okoliczności, powołuje biegłych. Jeśli są wątpliwości co do procesu poznawczego, spostrzegania świadka to możemy go przesłuchać w obecności psychiatry.

• zakaz korzystania z innych źródeł i środków dowodowych,

• zakaz powołania w charakterze biegłego - obrońcy, duchownego, osób najbliższych, osób które były świadkiem w danej sprawie. Jeżeli w sprawie okazało się że taki biegły powołany to jest zakaz wykorzystania jego opinii.

• zakaz korzystania z oświadczeniem oskarżonego złożonych w obecności lekarza udzielającego mu pomocy,

• zakaz wykorzystywania przy przesłuchaniu oświadczeń oskarzonego jeśli poprzednio składał te oświadczenia jako świadek,

• zakazy związane z uzyskiwaniem oświadczeń dowodowych uzyskiwanych przez niedopuszczalne metody (art. 171, Polska jest strona konwencji ONZ).

Hipnoza - polski proces karny niedopuszcza jej stosowania oraz środków chemicznych i technicznych (wariograf). W przypadku hipnozy, używanie analiz byłoby korzystne, można je stosować w określonych sytuacjach ale będzie to w formie opini biegłego.

Narkoanaliza - całkowicie zakazana (serum prawdy, w badaniach psychologicznych można stosować).

Wariograf inaczej poligraf (art. 171§5) - wynik badań wariograficznych jest dowodem w polskim procesie karnym z opinii biegłego, to dowód dopuszczalny - nie jest natomiast dopuszczalny w trakcie przesłuchania. Organ procesowy powołuje biegłego, on przeprowadza badania z udziałem wariografu a potem wydaje opinie.

Prof. Horoszowki jako pierwszy urzył tego pojęcia, przywiózł wariograf z USA. Starożytni już zwrócili uwagę na fakt że stresowi towarzyszą zmiany w fizjologii człowieka. W 1918-1920, inżynier Keller opracował urządzenie które mierzyło ciśnienie krwi - rejestrowało 3 reakcję: tętno, ruchy oddechowe i oporność skóry.

W 1944, wywiad wojskowy marynarki wojennej przy przesłuchani japońskich jeńców wojennych -> standard Freya -> podłączono japońca do urządzenia, on nic nie mówił ale urządzenie działało (lol).

Wariograf został po raz pierwszy zastosowany przez prof. Horoszowskiego: sprawa Olsztyńska (wariograf pomógł wskazać osobę niewinną) i sprawa Lubelska (1965) oskarżony też prosił o zastosowanie wariografu ale wynik był fatalny dla oskarżonego. Obrona zaczęła się powoływać na brak wiarygodności.

Wojskowa Służba Wewnętrzna - zauważyła przydatność tego urządzenia do pracy wywiadowczej i kontrwywiadowczej. W Polsce aktualnie panuje moda na badania wariograficzne.

Porównać art. 172a z 199a - bubel legislacyjny.

Wariograf mierzy 3 reakcję:

• ciśnienie krwi - sfigmograf,

• ruchy oddechowe - pneumograf,

• oporność skóry - galwanograf,

Wskazania tych czujników są przekazywane na pisaki, a one na taśmie papierowej tworzą wykres który analizowany jest przez biegłego. Są to badania dobrowolne, i osoba poddana musi posiadać wiek inteligencji minimum 12 lat, nie powinno się badać osób chorych, zażywających tabletki uspokajające, w ciągłej chorobie, osób które są w danym momenciec chore, ciężarnych.

Przed badaniem osoba powinna być wypoczęta, wyspana i najedzona. Pyta się ją o zgodę kilkakrotnie. Nakłada się urządzenie na ramię, ekspert odczytuje pytania z testu (pytania neutralne są mieszane z pytaniami krytycznymi). Takie badanie wymagają testu wstępnego - test z kartami (rozkłada się je od 2ójki do 9tki, osoba wybiera ją zapamiętuje ją i odkłada, pyta się następnie czy wyciągnął pan 2ójke jak np. 4órkę - i się schodzi w dół, chodzi o wywołanie presji).

• Kompleks winy - gdy generalnie ktoś reaguje neurotycznie na wszystko.

• Na początku sprawy należy stosować badania wariograficzne, można te badania oszukać poprzez spinanie mięśni. To badanie rejestruje sygnały fizjologiczne organizmu a nie kłamstwo (!).

• zakazy bezwzględne wynikają również z ustawy o świadku koronnym,

• zakaz zastępowania wyjaśnień, zeznań świadków, protokołu (art. 174),z innych czynności może sporządzać notatkę służbową.

• BRAK Z WINY OLI

Odtwarzanie - wpływają na nie warunki: fizjologiczne, psychologiczne i obiektywne (np. odległość od przedmiotu).

Pytanie: Kiedy świadka można skierować do zamkniętego zakładu psychiatrycznego - nie wolno go tam przebadać, ale ambulatoryjnie tak.

Świadek ma prawo być wariatem - zeznania świadka mogą być nieprawdziwe. Kłamstwo może być intencją przekazania nieprawdy.

Przyczyny zeznań nieszczerych:

• obawa przed odpowiedzialnością karną świadka i osób najbliższych,

• obawa przed kompromitacją moralną,

• chęć zemsty,

• względy ambicjonalne,

• obawa przed środowiskiem,

Przesłuchanie - czynnośc procesowa o charakterze dowodowym, forma czynnego odbioru zeznań świadka, wyjaśnień poderzajnych oraz ustnych opinii biegłych.

Świadek - każda osoba wezwana w tym charakterze przez organ procesowy która ma obowiązek stawienia się i złożenia zeznań, mówienia prawdy oraz niezatajania prawdy.

Główny cel przesłuchania to uzyskanie informacji o osobie, miejscach, zjawiskach, zdarzeniach które mogą być przydatne dla uzyskania prawdy obiektywnej i materiałów w danej sprawie; zdobycie przez organ procesowy nowych informacji oraz uzyskanie informacji o innych źródłach dowodowych.

Świadek może żądać by przesłuchać go z wyłączeniem jawności jeżeli treść zeznań mogła narazić go albo osoby najbliższe na problemy i hańbę.

Przygotowanie przesłuchanie:

1. ustalenie celu przesłuchania,

2. analiza posiadanych materiałów,

3. uzypełnienie niezbędnych informacji,

4. opracownaie założeń taktycznych,

5. określenie i przygotowanie miejsca przesłuchania,

6. sporządzenie plany przesłuchania.

Przesłuchanie powinno być zaplanowane, najpierw przesłuchać osoby wiarygodne - świadków naocznych.

Taktyka (etapy wg Aleksandry Półtorak) przesłuchania (świadek):

1) wstępny - poprosić o dokumenty, sprawdzić jego tożsamość; zapytać o karalność za

składanie fałszych zeznań,

2) wypowiedzi spontanicznej - tutaj się pyta, o to co osoba przesłuchiwana wie w danej sprawie (trzeba dać się wypowiedzieć),

3) zadawania pytań - mają one uściślić wypowiedź świadka - tu możemy zacząć protokołować ,

4) czynności końcowe - dokończenie pisania protokołu, jest on odczytywany oraz podpisywany.

Gdy świadek kłamie możemy:

• wykazać związek świadka ze sprawą,

• bezpośredno wykazać kłamstwo,

• metoda refleksji logicznej,

• bzdurność argumentacji świadka,

• metoda szczegółowych pytań,

• metoda ujawniania motywów kłamstwa,

Co do wiarygodności zeznania - zadanie te należy do sądu.

Bierzemy pod uwagę: osobę świadka, wiek, poziom wiedzy, płeć (kobiety mają większą predyspozycję do kłamstw), możliwość odtwarzania, odległość od obserwowanego przedmiotu, oświetlenie, otoczenie, tło akustyczne, postawa spostrzegającego, czas dzielący spostrzeganie od odtwarzania, przeżycia następcze, możliwość wystąpienia sugestii, warunki w jakich dochodzi do przesłuchania, sten osoby przesłuchiwanej (np. zmęczenie).

Taktyka przesłuchania podejrzanego:

• czy rozumie zarzuty, czy żąda uzasadnienia postanowienia,

• czy przyznaje się do zarzucanego czynu, czy chce składać wyjaśnienia (jeśli nie chce to następuje koniec przesłuchania),

Etapy przesłuchania (podejrzanego):

• wstępny-obserwacyjny - zweryfikowanie wiedzy dotyczącej osoby podejrzanego, jego stanu psychicznego. Efekt tego etapu jest uzależniony od obranej taktyki przesłuchującego i wytworzenia odpowiedniej atmosfery,

• spontanicznych wyjaśnień,

• etap pytań,

• dokumentacja,

Specyficzna forma przesłuchania to konfrontacja (art. 172). Równoczesne, ponowne przesłuchanie dwóch osób na tę samą okoliczność w celu wyjaśnienia speczeności w ich poprzednich zeznaniach, wyjaśnieniach czy opiniach biegłych. Kogo możemy konfrontować:

• świadek ze świadkiem,

• podejrzany z podejrzanym,

• świadek z podejrzanym,

• biegły z biegłym,

KPK nie zakazuje konfrontować świadka z biegłym, podejrzanego z biegłym ale jest to bezcelowe. Konfrontacja może przynieśc pozytywny efekt, dotyczy generalnie tych elementów które powodowały sprzeczność.

Załącznik: art. 17 UoP

Art. 17. 1. Jeżeli środki przymusu bezpośredniego, wymienione w art. 16 ust. 1, okazały się niewystarczające lub ich użycie, ze względu na okoliczności danego zdarzenia, nie jest możliwe, policjant ma prawo użycia broni palnej wyłącznie:




  1)   w celu odparcia bezpośredniego i bezprawnego zamachu na życie, zdrowie lub wolność policjanta lub innej osoby oraz w celu przeciwdziałania czynnościom zmierzającym bezpośrednio do takiego zamachu;




  2)   przeciwko osobie niepodporządkowującej się wezwaniu do natychmiastowego porzucenia broni lub innego niebezpiecznego narzędzia, którego użycie zagrozić może życiu, zdrowiu lub wolności policjanta albo innej osoby;




  3)   przeciwko osobie, która usiłuje bezprawnie, przemocą odebrać broń palną policjantowi lub innej osobie uprawnionej do posiadania broni palnej;




  4)   w celu odparcia niebezpiecznego bezpośredniego, gwałtownego zamachu na obiekty i urządzenia ważne dla bezpieczeństwa lub obronności państwa, na siedziby naczelnych organów władzy, naczelnych i centralnych organów administracji państwowej albo wymiaru sprawiedliwości, na obiekty gospodarki lub kultury narodowej oraz na przedstawicielstwa dyplomatyczne i urzędy konsularne państw obcych albo organizacji międzynarodowych, a także na obiekty dozorowane przez uzbrojoną formację ochronną utworzoną na podstawie odrębnych przepisów;




  5)   w celu odparcia zamachu na mienie, stwarzającego jednocześnie bezpośrednie zagrożenie dla życia, zdrowia lub wolności człowieka;




  6)   w bezpośrednim pościgu za osobą, wobec której użycie broni było dopuszczalne w przypadkach określonych w pkt 1-3 i 5, albo za osobą, wobec której istnieje uzasadnione podejrzenie popełnienia zabójstwa, zamachu terrorystycznego, uprowadzenia osoby w celu wymuszenia okupu lub określonego zachowania, rozboju, kradzieży rozbójniczej, wymuszenia rozbójniczego, umyślnego ciężkiego uszkodzenia ciała, zgwałcenia, podpalenia lub umyślnego sprowadzenia w inny sposób niebezpieczeństwa powszechnego dla życia albo zdrowia;




  7)   w celu ujęcia osoby, o której mowa w pkt 6, jeśli schroniła się ona w miejscu trudno dostępnym, a z okoliczności towarzyszących wynika, że może użyć broni palnej lub innego niebezpiecznego narzędzia, którego użycie zagrozić może życiu lub zdrowiu;




  8)   (22) w celu odparcia gwałtownego, bezpośredniego i bezprawnego zamachu na konwój ochraniający osoby, materiały zawierające informacje niejawne, pieniądze albo inne przedmioty wartościowe;




  9)   w celu ujęcia lub udaremnienia ucieczki osoby zatrzymanej, tymczasowo aresztowanej lub odbywającej karę pozbawienia wolności, jeśli:




a)  ucieczka osoby pozbawionej wolności stwarza zagrożenie dla życia albo zdrowia ludzkiego,




b)  istnieje uzasadnione podejrzenie, że osoba pozbawiona wolności może użyć broni palnej, materiałów wybuchowych lub niebezpiecznego narzędzia,




c)  pozbawienie wolności nastąpiło w związku z uzasadnionym podejrzeniem lub stwierdzeniem popełnienia przestępstw, o których mowa w pkt 6.




2. W działaniach oddziałów i pododdziałów zwartych Policji użycie broni palnej może nastąpić tylko na rozkaz ich dowódcy.




3. Użycie broni palnej powinno następować w sposób wyrządzający możliwie najmniejszą szkodę osobie, przeciwko której użyto broni palnej.




4. Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia, określa szczegółowo warunki i sposób postępowania przy użyciu broni palnej, a także zasady użycia broni palnej 




Co powinna zawierać opinia - ustna lub pisemna. W postepowaniu przygotowawczym, najcześciej pisemna. Przesyłany jest okreslony materiał, i odpowiada na postawione mu w postanowieniu pytania.

Biegły opisuje jak prowadził badania, co z czym porównywał. Następnie biegły podaje wyniki które uzyskał. Podsumowując wszystko we wnioskach.

Ekspertyza a opinia - (różne podejścia) wszystko te szczegółowe badania, a koncowy rezultat to opinia. Należy się stosować KPK, czyli biegły wydaje opinię.

Kodeksowe wady opinii: niepełna, niejasna (używa synonimów, nazw specjalistycznych, fachowych), sprzeczna - jeżeli taka jest to sąd może ponownie wezwać biegłego tego samego lub innego . Powinna być - wniosek a contrario.

a) Pełna - powinien odpowiedzieć na wszystkie postawione mu pytania.

b) Jasna - musi używać

c) bezsprzeczna

Opinia na temat zdrowia psychicznego oskarżonego - powołuje sąd lub prokurator, dwóch biegłych. Na wniosek biegłych może być od 4 tyg do 8 tyg - czas badania psychiatrycznego w zakładzie zamkniętym.

Udział tłumacza - doczytać.

Instytucja specjalista - ustawodawca chciał wyróżnić pewną grupę świadków, w ustawodastwie zachodnim istnieje instytucja expert witness (np. policjant który uczestniczy w zabezpieczeniu danych rzeczy). Nie jest zwykłym świadkiem, wykonywał pewne czynności policyjne ("prawie biegły").

Sprowadzony do świadka (co wg Kasprzaka jest bzdurą). Specjalista jest osobą która uczestniczy przy wykorzystywaniu środków technicznych patrz k.p.k.

Możemy wyróżnić specjalistów z organów ścigania, i specjalistów ad hoc.

Organ procesowy może korzystać z usług, prowadząc pracę operacyjną (?).

Organ procesowy może korzystać z wiedzy biegłego uznając go w danym momencie za konsultanta - tzn. nie wystawia postanowienia o powołaniu biegłego, tylko kieruje pismo o przeprowadzenie badań.

Wartość dowodowa pisma biegłego - żadna, tylko wartość informacyjna.

Oględziny (badanie miejsca zdarzenia) - bardzo ważna czynność procesowo- kryminalistyczna.

Ślad kryminalistyczny - każda zmiana w otaczającej nasz rzeczywistości.

Wg Kasprzaka nie ma zbrodni doskonałej która jest wytworem literatury, teatry, kinematografii. Istnieje tylko niedoskonałość organów procesowych.

Badanie miejsca zdarzenia składa się z następujących części:

1. zabezpieczenie miejsca zdarzenia (celem zabezpieczenia jest nie dopuszczenie do zniszczenia śladów na miejscu zdarzenia i zachowanie w sposób niezmieniony tego miejsca do przybycia ekipy oględzinowej) - wyróżnia się zabezpieczenie pasywne w kryminalistyce, którego może dokonać każdy (udzielić pomocy ofiary, wezwać pomoc, powiadomić organy ścigania, niedopuścić do zatarcia śladów). Z zabezpieczenia Policja sporządza notatkę służbową/urzędową.

2. oględziny miejsca zdarzenia - z oględzin sporządza się protokół oględzin (opisać wszelkie ujawnione ślady), wykonuje się dokumentacje fotograficzną lub filmową przedstawiając zabezpieczone ślady, szkic miejsca zdarzenia (powinien być zrobiony w skali), notatka pooględzinowa.

3. penetracja pobliskiego terenu - polega na tym by funkcjonariusze zbadali teren,

4. zapewnienie dopływu informacji o miejscu zdarzenia i samym zdarzeniu,

Otwarcie zwłok - art. 210 k.p.k daje możliwość ekshumacji. Przeczytać dokładnie art. 217 k.p.k - zatrzymanie rzeczy, 218 k.p.k 218a.

Czynności przeszukania (kiedyś nazywane rewizją) art. 219 - mozna wyróżnic 3 podstawy prawne:

• postanowienie sądu bądz prokuratora - z punktu widzenia formalnego najważniejsza,

• nakaz kierownika danego organu ścigania (czyli komendanta) - w ciągu 7 dni powinien prokuratora zatwiedrdzić w postanowieniu,

• dokonanie przeszukania okazując legitymację służbową - w ciągu 7 dni powinien prokuratora zatwiedrdzić w postanowieniu,,

Co do zasady przeszukanie można przeprowadzić od 6.00-22.00. W porze nocnej tylko w sprawach niecierpącej zwłoki, lub gdy jest to obiekt użyteczności publicznej. Przeszukanie rozpoczęte przed 22, można kontynuuować do późna.

Z chwilą okazania dokumentu będącego podstawą prawną, wzywa organ do wydanie rzeczy/ osoby etc. - jeżeli istnieje przypuszczenie że to nie wszystko następuje przeszukanie. Należy dokonać go z jak najmniejszą dolegliwością.

Przedmioty znalezione są wpisane do protokołu. Częstym błędem przeprowadzenia przeszukania jest brak oględzin danych przedmiotów, zanim je się zarekwiruje.

Doczytać rozdział XXVI - kontrola i utrwalanie rozmów. Należy pamiętać że to przepisy gdy postępowanie jest prowadzone, w odróżnienie od innych ustaw gdzie się to robi pozaprocesowo.

Środki przymusu możemy wyróżnić:

• zatrzymanie

• środki zapobiegawcze: tymczasowe aresztowanie, poręczenie majątkowe, poręczenie społeczne, poręczenie indywidualne, dozór policji, dozór przełożonego, zawieszenie w czynnościach służbowych, zakaz wykonywania zawodu, prowadzenia okreslonej działalności oraz zakaz opuszczania kraju - zatrzymanie paszportu.

• poszukiwanie oskarżonego i list gończ

• list żelazny

• kary porządkowe,

• zabezpieczenie majątkowe,

a) zatrzymanie:

• obywatelskie - każdy ma prawo ująć osobe na gorącym uczynku lub w bezpośrednim pościgu jeżeli zachodzi potrzeba iż nie będziem ożna danej osoby znaleźć, należy przekazać ją Policji.

• Policyjne - ma prawo zatrzymać osobę podejrzaną jeżeli istnieje uzasadnione przypuszczenie iż popełniła ona przestępstwo, należy go poinfomowac o przyczynach zatrzymania i jego prawa. Sporządza się protokół, należy okreslić dzień, godzinę i minutę zatrzymania. Maksymalnie należy zwolnić go po 48h od chwili zatrzymania, bądź w tym czasie przekazać go do dyspozycji sądu, z wnioskiem o zastosowanie tymczasowego aresztowania. Zatrzymany ma prawo kontaktowania się z adwokatem. Na to zatrzymanie przysługuje zażalenie. 248§3 - bardzo ważne

b) środki zapobiegawcze - zapewnie prawidłowego toku postępowania, to by podejrzany nie popełnił nowego cięzkiego przestepstwa, by nie nakłaniał, mataczył - stosuje się gdy zebrane dowody wskazują na duże prawdopobieństwo na popełnienie przestępstwa. Mogą być stosowane aż do chwili rozpoczęcia kary.

• Tymczasowe aresztowanie stosowane jest tylko i wyłącznie przez sąd. Wniosek składa prokurator, natomiast sędzia decyduje postanowieniem.

Przesłanki: negatywne - nie stosuje się gdy wystarczy inne środek zapobiegawczy.

Pozytywne - uzasadniona obawa ucieczki lub ukrywania się oskarżonego zwłaszcza wtedy gdy nie można ustalić jego tożsamości lub nie ma miejsca pobytu w kraju. Zachodzi uzasadniona obawa że oskarżony będzie nakładania do fałszywych zeznań lub wyjaśnień lub w inny sposób utrudniał postepowania (patrz dokladnie k.p.k).

Grożąca oskarżonemu wysoka kara.

---