0000036 (4)

4. Bardzo ważnym czynnikiem jest wyrobienie w dziecku nawyków kulturalnych. Czystość, a zwłaszcza czyste ręce — to główna ochrona przed zakażeniem.

WIEK SZKOLNY (8—12 LAT)

Ten okres życia dziecka starszego odgranicza się od wieku przedszkolnego pojawieniem się zębów stałych.

Porządek zmiany zębów mlecznych na stałe

6— 7 r. życia

7    „

8    „    ..

9    „    „

10—12    „    „

10—12    „    „

12—14 „

18—20    „

4 zęby trzonowe pierwsze 4    sieczne środkowe

4    „    sieczne boczne

4    przedtrzonowe przednie

4 kly ......

4    zęby    przedtrzonowe tylno

4    „    trzonowe

4    „    mądrości

Iłazeni 32 zęby stale

Wiek szkolny jest dalszym ciągiem kształtującej się, coraz lepszej równowagi ustroju — zwalnia się szybkość wzrostu zwiększa się przyrost wagi. Pow'oli zmniejsza się smukłość po staci dziecięcej w^obec grubienia kośćca, rozrostu ramion i kości wzrostu mięśni kończyn i tułowia.

Nadal utrzymuje się harmonia między wysiłkiem fizycznym a sprawnością serca i płuc. Układ nerwowy ulega uspokojeniu Apetyt na ogół wzrasta. Te ostatnie cechy dziecka w wieku szkolnym pozwalają na nadanie temu okresowi nazwy „dojrzałości dziecięcej” i tłumaczą nam zjawisko najniższej śmiertelności w życiu ludzkim. Do pewnego stopnia przyczynia się do tego narastająca szybko „dojrzałość serołogiczno-fizjologiczna”. Przed chorobami zakaźnymi broni się bowiem ustrój uruchamiając w pełni odczyny obronne we krwi i tkankach. W tym wieku dziecko przebyło juz większość ostrych chorób zakaźnych Wprawdzie rozwijają się w tym wieku takie schorzenia, jak choroba reumatyczna, gruźlica, ale skutki tych schorzeń wystąpią dopiero w latach późniejszych. Na razie broni się ustrój przed nimi dobrze. Różnice płciowe słabo się jeszcze zaznaczają, prędzej u dziewcząt, które nieraz już koło 11 r. życia wchodzą w okres dojrzewania płciowego

HIGIENA WrEKU SZKOLNEGO

Właściwie nie jest to higiena całego wieku szkolnego, nauka szkolna przekracza znacznie 12 r. życia, obejmując i wiek dojrzewania, i młodzieńczy. Tu więc uwzględnimy wyłącznie pierwsze 4—5 lat szkolnych.

Życie dziecka objętego obowiązkiem nauki w szkole dzielić się zaczyna odtąd na 2 odcinki: dom i szkołę, przy czym szkoła narzuca dziecku program dnia. O możliwości ujemnego wpływu szkoły będzie mowa przy zestawieniu wpływów zewnętrznych na rozwój dziecka. Tu omówimy tylko ogólne wskazania zdrowotne.

Dziecko, które chodzi do szkoły, a nie było w przedszkolu, źle znosi hałas, gwar szkoły, napięcie nerwowe na lekcji, konieczność spokojnego siedzenia w ławce konieczność opanowania ruchliwości itd. Toteż zwłaszcza jedynacy, dzieci mało przyzwyczajone do gromady często w pierwszych tygodniach szkolnych zajęć tracą sen i apetyt. Na te dzieci musi wychowawca zwrócić specjalną uwagę. Dotyczyć to też będzie dzieci bardzo ambitnych i w wyższym stopniu dziewcząt niż chłopców.

Program szkolny umiejętnie ułożony nie powinien przeciążać dziecka nauką czy to szkolną, czy domową. Zarówno szkoła, jak i dom powinny się starać dać dziecku, dla wyrównania powstających braków, zwłaszcza w pierwszych latach szkolnych, dużo czasu na gry i zabawy na wolnym powietrzu. Nie mając możności naturalnego wyładowania energii dziecko szkolne znajduje ujście dla swego instynktu w bójkach, kłótniach, w^r ucieczkach z domu i włóczęgostwie.

Zła postawa, anemizacja, brak apetytu, zaparcie — wiążą się .v dużej mierze z zahamowaniem naturalnej skłonności dziecka do ruchu. Niewątpliwie pogorszą ten stan rzeczy złe warunki szkolne: ciasnota, zaduch, brak pomieszczeń dó ćwiczeń fizycznych, boisk itd. Stąd okresy wakacyjne muszą być dobrze wyzyskane przez obozy, półkolonie i kolonie, wycieczki. Ciągle

71