12

20

izarytmy pozycyjnej. Ich objaśnienie można oprzeć na dotychczas używanych tablicach H.D.605. J^orroal usage" można nazwać sposobem standardowym tablic H.D.605, w którym stosuje się zamiast pozycji zliczonej tak zwaną pozycję skalkulowaną. Trafniejsze jest zapewne nazwanie jej pozycją przybraną (Assumed Latitude, Assumed Longitudc). Drugi sposób wykreślania alp można nazwać sposobem pełnym. Stosuje się w nim do obliczeń współrzędne Ó, t^ z pełną dokładnością, bez zaokrągleń. W konsekwencji wykreślanie linii pozycyjnych obliczonych tym sposobem wykonuje się od pozycji zliczonej.

1.4. Wykreślanie alp

Podstawowy sposób wykreślania alp polega na wykreśleniu linii azymutu od pozycji zliczonej, odłożeniu wartości modułu wektora Ah na tej linii i poprowadzeniu prostopadłej przez koniec wektora. Wskazane jest zaznaczanie kierunku na ciało niebieskie strzałką. Wyraża ona kierunek dodatni osi liczbowej, na której od pozycji zliczonej odkłada się wartość Ah. Wartość Ah * hp - hj jest różnicą wysokości obserwowanej i zliczonej. Wysokość zliczona obliczona by ć może ze wzoru:

h₂ = arcsin(sin<p_/sin& + cos<p₇cosócostx.) (1.7)

azymut zaś:

gdzie:

<p_z - geograficzna szerokość zliczona statku,

t\ - miejscowy kąt godzinny (L.H.A.) ciała niebieskiego.

6 - deklinacja ciała niebieskiego.

1.5. Kartka papieru zamiast plottingu

Wszelkie dodatkowe wyposażenie warsztatu nawigatora czyni pracę łatwiejszą i przyjemniejszą. Jednakże siatka Merkatora, pusta w swojej treści i o ramkach opisanych na kilka sposobów, przeznaczona jest dla użytkowników sposobu „pozycji przybranej”, zwanego standardowym Sam sposób jest już trochę przestarzały, pomyślany został dla rachmistrzów biegłych w czterech działaniach arytmetycznych lub nawet w dwóch. Powstał też wówczas ciekawy pomysł, jak obliczać przybraną (skalkulowaną) długość geograficzną, aby wynik L.H.A. wy rażał się liczbą całkowitą w stopniach. Jak wiadomo, współrzędne zliczonej pozycji statku, w tym wypadku długości geograficznej (X), występują jako składnik sumy:

tl-to+l,    (1.8a)

Wynik jest zadowalająco dokładny, gdy suma jest zgodna z dokładnością do ±0,5° 7 wartością /Jiczoną X₇ długości geograficznej. Można więc wprowadzić dowolną X_T * Xj + AA. tak. aby t_x (1.8a) wyrażało się liczbą całkowitą, na przykład X, * 15°32,0* E, ^ * = 225° 14,0*, wówczas:

^ =    225° 14,0'

X* = + !5*32jff

t_x =    240°46,0'

albo dopełnić minuty 14* + 46' = 60*. Wówczas t_T ^m 225° 14* + 15°46* * * 241°. natomiast Xj = 15°46\

Jeszcze efektowniejsze jest obliczanie, gdy długość geograficzna X jest zachodnia, na przykład ^ = 120°33\ X = 53°25’W. Wówczas w miejsce minut wartości X dopisujemy jeszcze raz te

same liczby, które są powyżej: