16 (87)

iy‘te mają możliwóść’'automatycznej lub ręcznej wymia-^Ich elementów systemu (części-roboczych), przez co zmniejsza się kośztochio nn ość obróbki [3];ś«*.

„ obrabiarkach sterowanych'numerycznie stosuje się także dodatkowo na-, Jzia ^rotacyjne (obrotowe)mmożliwiające np. wiercenie otworów ustawio-~ nych pód dowolnym kątem względem osi toczenia czy frezowanie powierzchni

____ -fenatokarce.    )

'    i

5.5. ' Podział i zastosowanie tokarek

Tokarki dzielimy na [13]:

—    kłowe (rys. 5.8), umożliwiające mocowanie przedmiotu w kłach (uniwersalne są wyposażone, oprócz wałka pociągowego, w śrubę pociągową i można na nich wykonywać gwinty nożem tokarskim; produkcyjne są wyposażone tylko w wałek pociągowy; kopiarki - tokarki kopiujące kształt przedmiotu z wzorca); budowane są jako stołowe, precyzyjne, ciężkie, wielonożowe (z pracującymi równocześnie kilkoma nożami tokarskimi);

-    uchwytowe, przeznaczone do obróbki tulci, tarcz, pierścieni w uchwytach o średnicy do 600 mm;

Rys. 5.8. Budowa tokarki kłowej: 1 - skrzynka prędkości. 2 - wyłączniki, 3 - osłona uchwytu, ; 4 - uchwyt tokarski samoccntrujący, 5 - loże, 6 - imak nożowy, 7 - sanie poprzeczne, 8 - sanki    i;

narzędziowe, 9 - kieł, 10-konik. 11 — śruba pociągowa, 12 — wałek pociągowy, 13—silnik elck- ‘jt tryczny, 14 - skrzynka suportowa, 15 - dźwignia nakrętki dwudzielnej, 16 - dźwignia posuwów j; mechanicznych, 17-pokrętło posuwu ręcznego wzdłużnego, 18-skrzynka posuwów

-    rewolwerowe, przeznaczone do obróbki seryjnej przedmiotów, z możliwością zamocowania dużej liczby narzędzi (kilkanaście do kilkudziesięciu) w tzw. głowicy rewolwerowej (o osi obrotu poziomej, pionowej, ukośnej) i w suportach bocznych poprzecznych;

-    półautomaty i automaty tokarskie (jedno- i wielowrzecionowe) - obrabiarki przeznaczone do obróbki masowej i wielkoseryjnej, wykonujące pełen cykl obróbki przedmiotu samoczynnie (półautomaty wymagają ręcznego podania nowego przedmiotu do obróbki);

-    tarczowe (pozioma oś obrotu wrzeciona) i karuzelowe (pionowa oś obrotu wrzeciona), przeznaczone do obróbki przedmiotów krótkich o znacznych średnicach; zazwyczaj nie posiadają konika;

-    branżowe i specjalne (np. tokarki do zestawów kołowych),

5.6. Oprzyrządowanie technologiczne tokarek

Przedmioty obrabiane mocujemy na tokarce (rys. 5.10):

-    w kiach (dwa podstawowe typy kłów przedstawiono na rysunku 5.9) umieszczonych we wrzecionie i koniku (moment obrotowy przeniesiony za pomocą zabieraków tokarskich prostych, hakowych, kłowych);

-    w uchwytach tokarskich samocentrujących lub z niezależnie ustawianymi szczękami;

-    na trzpieniach tokarskich (stałych i rozprężnych);

-    w uchwytach szybkomocującycb z tulejkami sprężystymi;

-    w uchwytach tokarskich specjalnych.

Uchwyty tokarskie samocentrujące są produkowane jako uchwyty z mocowaniem ręcznym lub mechanicznym (pneumatycznym, hydraulicznym, elektrycznym); posiadają dwie, trzy lub cztery szczęki. Średnice uchwytów są znormalizowane i dobierane w zależności od wielkości obrabiarki. Elementem, który powoduje równomierne dosuwanie szczęk oraz mocowanie przedmiotu w osi toczenia, jest zazwyczaj spirala Archimedesa. Uchwyty tokarskie wyposażone są w tzw. szczęki - elementy mocujące przedmiot obrabiany.

Szczęki uchwytów tokarskich są [6]:

-    jednolite - wewnętrzne (materiał

jest mocowany od strony wewnętrznej) i zewnęuine (materiał jest mo-    _{Rys 59 Kły tokankie;    a)} ^

cowany od strony zewnętrznej),    _{b) obrotowy (}, _ _{s(oźki Morse}-_a)

-    dzielone — odwracalne (twarde -hartowane lub miękkie).