410

410 Stany nadzwyczajne

wej, ratyfikowanej na podstawie ustawy (zob. np. umowę z 23 sierpnia 2000 roku między rządem Rzeczypospolitej Polskiej a rządem RFN o czasowym pobycie człon ków sił zbrojnych RP i członków sił zbrojnych RFN na terytorium drugiego państwa),

IV. Stan wyjątkowy

386. Stan wyjątkowy (art. 230) ma, z natury rzeczy, najbardziej dramatyczny charakter, bo wynika z zaburzenia wewnętrznej sytuacji w państwie i budzi wspo mnienie stanu wojennego (który dzisiaj należałoby nazwać stanem wyjątkowym) wprowadzonego 12 grudnia 1981 roku.

W myśl art. 230 ust. 1 stan wyjątkowy może zostać wprowadzony tylko w trzech sytuacjach:

1)    w razie zagrożenia konstytucyjnego ustroju państwa,

2)    w razie zagrożenia bezpieczeństwa obywateli,

3)    w razie zagrożenia porządku publicznego.

Ustawa o stanie wyjątkowym (art. 1) wskazuje dodatkowo, że zagrożenia te mo gą wynikać z działań terrorystycznych. Stan wyjątkowy może zostać wprowadzony tylko wtedy, gdy nie ma możliwości uniknięcia zagrożenia przy użyciu zwykłych środków konstytucyjnych.

Są to przesłanki o niedookreślonym charakterze, zawsze więc autorzy decyzji o wprowadzeniu stanu wyjątkowego będą się musieli liczyć z możliwością odmiennej oceny sytuacji przez tych, którzy ich kiedyś zastąpią. Toczące się od lat kontrowersje wokół wydarzeń z grudnia 1981 roku stanowią tego najlepszą ilustrację.

Rozporządzenie o wprowadzeniu stanu wyjątkowego wydaje prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, co w pełni koresponduje z jego szczególną odpowiedzialnością za sprawy bezpieczeństwa państwa, ale jedynie na wniosek Rady Ministrów. Oba organy władzy wykonawczej muszą więc działać zgodnie, podobnie jak przy wprowadzaniu stanu wojennego. Stan wyjątkowy obowiązuje od dnia ogłoszenia rozporządzenia prezydenta w Dzienniku Ustaw (art. 4 usw - można mieć wątpliwości, czy nie po;.[ wią się sytuacje wymagające natychmiastowych działań nadzwyczajnych). Nie później niż w ciągu czterdziestu ośmiu godzin od podpisania rozporządzenia, prezydent ma obowiązek przedstawić je Sejmowi. Sejm rozpatruje to rozporządzenie niezwłocznie, a więc w najkrótszym możliwym terminie. Nie musi tego rozporządzenia zatwierdzać, ale może je uchylić bezwzględną większością głosów, oddanych w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów (art. 231).

Stan wyjątkowy może zostać wprowadzony na części lub na całym terytorium państwa (art. 230 ust. 1 in ftne). Stan wyjątkowy musi być wprowadzony na czas oznaczony, co odróżnia go od stanu wojennego, nie dłuższy niż dziewięćdziesiąt dni. Przedłużenie stanu wyjątkowego może nastąpić tylko raz, za zgodą Sejmu i na czas nie dłuższy niż sześćdziesiąt dni (art. 230 ust. 2). Po tym okresie stan wyjątkowy musi zostać zniesiony.

Wprowadzenie stanu wyjątkowego skutkuje zmianami w zasadach działania organów władzy publicznej oraz ograniczeniami wolności i praw jednostki.