DCP
17

W realizacji pneumatycznej spotykane są elementy wykonawcze membranowe, tłokowe t wirnikowe, do których niezbędne jest zasilanie powietrzem lub gazem o odpowiednim ciśnieniu. Maksymalna moc tego rodzaju elementów wykonawczych przekracza nawet 10 kW.

Elementy wykonawcze w realizacji hydraulicznej działają najczęściej na zasadzie silnika tłokowego, którego podstawowy schemat jest pokazany na rys. 3.3. Doprowadzone do silnika ciśnienie cieczy, najczęściej oleju, oznaczone na rys. 3.3 jako pi l Pi — jest rzędu 10 kG/cm¹, umożliwia przesunięcie liniowe / w granicach od 0 do 100 mm lub 500 mm przy sile rzędu lOOOkG. Przesunięcie kątowe a - rys. 3.3 jest mniejsze od 360°. chociaż w specjalnym wykonaniu możliwy jest nieograniczony, rewersyjny obrót wału silnika

Przesunięcie

llnlOWe l]mm]

X. _

Rys. 3.3. Zasada działania silnika hydraulicznego jako elementu wykonawczego o działaniu napędowym

Zarówno silniki pneumatyczne jak i hydrauliczne znajdują coraz szersze zastosowanie w różnych dziedzinach techniki i przemysłu. Zazwyczaj tego rodzaju elementy wykonawcze napędowe są sterowane z regulatorów pneumatycznych lub hydraulicznych albo elektrohydraulicznych.

Elementy wykonawcze o działaniu napędowym realizowane w wersji elektrycznej są silnikami prądu stałego lub prądu zmiennego. Cechą charakterystyczną silników elektrycznych stosowanych w tego rodzaju elementach automatyki jest duży moment rozruchowy, mały moment bezwładności oraz możliwość zasilania silnika w stanie zahamowanym bez obawy przegrzania i uszkodzenia uzwojenia silnika w stanie zahamowanym bez obawy przegrzania i uszkodzenia uzwojenia silnika pod wpływem temperatury. Moce silników elektrycznych stosowanych w automatyce są małe - od kilkunastu do kilkuset watów.

1

Elementy wykonawcze o działaniu wzmacniaczy mocy są szczególnymi elementami w układach automatycznej regulacji. W rzeczywistości są to różnorodne układy wzmacniaczy elektronicznych, elektromaszynowych, pneumatycznych, hydraulicznych i elektro-pneumatycznych. Elektroniczne wzmacniacze mocy, a w szczególności wzmacniacze półprzewodnikowe (zwłaszcza w postaci układów scalonych), mają coraz większe znaczenie w automatyce. Zastosowanie tyrystorów umożliwiło wielokrotne powiększenie mocy wyjściowej wzmacniaczy elektronicznych i pozwoliło na sprzężenie tych wzmacniaczy z wykonawczymi elementami grzejnymi dużych mocy, jak również umożliwiło sterowanie silników wykonawczych dużych mocy oraz transformatorów i autotransformatorów tak dużych mocy, jakich nie znała automatyka sprzed kilkunastu lat. W wielu układach automatyki przemysłowej i specjalnej, jak np. w radiolokacji stosowane są dość często elektromaszynowe wzmacniacze typu amplidyn i rototroli.

Pneumatyczne i hydrauliczne wzmacniacze mocy stanowią odrębną dziedzinę i są powszechnie stosowane w pneumatycznych i hydraulicznych układach automatyki. Z zasto-wzmacniaczy pneumatycznych zrodził się pomysł łączenia w jedną całość wzmac-maczy elektronicznych ze wzmacniaczami pneumatycznymi. W ten sposób powstały