DSC06521

Geneza i występowanie rozsypiskowych złóż minerałów ciężkich 233

Geneza i występowanie rozsypiskowych złóż minerałów ciężkich 233

wierzchnia poszczególnych złóż w rejonie Ratnagiri ma 5—10 km². Długość nagromadzeń dochodzi nawet do około 20 km, przy szerokości 100-200 i więcej metrów, miąższości poziomu produktywnego 0,2—3 m, o koncentracjach minerałów ciężkich od 54 do 70%. Złoża rozsypiskowe zawierają do 16-30% ilmenitu i od 14 do 39% magnetytu oraz do około 2% cyrkonu i monacytu. Źródłem minerałów ciężkich są czamokity i skały metamorficzne facji granulitowych. Przykładowo, zasoby ilmenitu w złożach Kerala szacowane są na 1,4 min ton, cyrkonu - 0,13 min ton, rutylu - 0,14 min ton, sylimanitu 0,53 min ton (łącznie 2,2 min ton) [Roon-wal, 1997]. W 1994 r. Indie produkowały 300 tys. ton koncentratu ilmenitowego i 14 tys. ton rutylo-wego, zaś w 1992 r. pokrywały około 3% światowego zapotrzebowania na cyrkon. Przy wydobyciu piasków tytanonośnych odzyskiwany jest także monacyt Indyjskie koncentraty monacytowe zawierają do 8% ThOo. Jest on zatem cennym źródłem otrzymywania lekkich lantanowców oraz toru i itru.

Bogate w minerały ciężkie są również złoża południowych i północno-wschodnich wybrzeży Sri Lanki. W złożu Pulmoday, w piaskach, występuje do 70% ilmenitu i około 12% rutylu, 8% cyrkonu i do 0,4% monacytu. Zasoby północno-wschodniego wybrzeża Sri Lanki szacowane są na 5 min ton piasków ilmenitowych.

Złoża minerałów ciężkich znane są także u wybrzeży Madagaskaru. Eksploatowane tam piaski zawierają ilmenit (wydobycie ponad 250 tys. t/rok) oraz cyrkon (ponad 30 tys. t/rok).

Zachodnie wybrzeża Australii, zwłaszcza rejon portu Perth, obfitują w złoża piasków zawierających rutyl, .cyrkon i ilmenit. Zasoby zachodniego wybrzeża Australii oceniane są na 47 min ton ilmenitu, 3,5 min ton rutylu (rys: 9.7).

Piaski ilmenitowo-magnetytowe znane są również u wschodnich wybrzeży Afryki (Tanzania, Somali, Mozambik i wspomniany już Madagaskar). Od dawna eksploatowane są na wybrzeżach RPA, zwłaszcza w rejonie miasta Durban.

Ocean Spokojny

Wybrzeża Oceanu Spokojnego są znaczącym źródłem pozyskiwania takich metali, jak: cyna, złoto, platyna, tytan oraz tak cennych pierwiastków, jak: hafn, skand, wanad i cyrkon (rys. 9.8).

Złoża cyny

Złoża rozsypiskowe cyny spotykamy od Morza Beringa na północy do Nowej Zelandii i prawdopodobnie dalej na południe do Antarktydy. Ska-

Rys. 9.4. Produkcja koncentratów kasyterytu (Sn0₂), na przykładzie wybranych krajów (Indonezja, Tajlandia, Malezja)

Źródło: Kotliński, 1997d, na podstawie Dimow i in., 1990.

-^1- -T^-T—-:-
	i INDIE .
© TBLLICHRRRY V,
	KERALA \S ■
■rr
	—--
WCAUOJT
i
p
i
T
i	i
T
£ COCHIN	)
& IteliBMMDMKE /
• alleppey
#kayamkulam 1
■foiMiA
aNEENDAKARA / ^QUILON
# PARAYI 'R \
	% VARICAIA J
	#TIU\'ANDRl'M
	VIZII1^JAM
o lo 20 30 <0 so Inni	~ MjjTlAN

75*    76*    77*

Rys. 9.5. Rozmieszczenie brzegowych i przybrzeżnych złóż minerałów ciężkich w prowincji Kerala (Indie)

Źródło: Rąjcndrun: 1994.