img011

Zasadniczym kierunkiem przy wykonywaniu pomiarów na lisycznej powierzchni zleci jast kiorunck siły ciężkości w miejscu obeerY.acji. £ przybliżeniu E>ożns go ustalić ss pomocą ciężarka zamieszonego pa sznurku, v? pomiarach posługajemy się kierunkiem prostopadłym do pionu. ryzoacsa się go z dużą dokładnością za pomocą libsli, w którą swyic!<• są -.scpwt^eoóe precyzyjno instrumenty geodezyjne (teodolit* aivelotor). Pcmiąry wykonujemy więc zawsze _& takiej powierzchni* która pod kąt*a prostym przecina kierunek siły ciężkości, Powierzohnię spełniającą tep warunek rażono geoidą. Kierunek Biły ciężkości (kierunek pionu) możamy jednak przecinać prostopadłe w różnych odległościach cod Ziemią i otrzymamy wtedy róćne geoidy, Bo każdej z nich potencjał siły ciężkości będzie stały, jako powierzohnię podstawową, do której odnosimy wszystkie pomiary wykonywane tsa punktach o różnsj wysokości, przyjęto tzi. geoidę zerową przechodzącą na przeciętnej wysokości poziomu wód w oceanach (poziom morza), W stosunku do takiej geoidy zerowej oblicza się np. '.wysokości punktów na powierzchni Ziemi.

Na skutek występowania gór i wielkich zbiorników v/ód oraz nierównomiernego rozmieszczenia sma w skorupie ziemskiej kierunek siły olężkcś-ci ulega pewnym odchyleniom i nie jest taki, jaki by był, gdyby skorupa ziemska była jednorodna. Powierzohnia geoidy, przecinająca stale ood kątem prostym ścienny kierunek pionu, ule jest więc powierschnią matematyczną, lecz fizyczną, i nie da się wyrazić w postaci równania mateiaatyow-negc. Na podstawie pomiarów aatronwniczno-^gisrodezyjnych i pomiarów siły ciężkości można jednak wyznaczyć kształt geoidy w odniesieniu do matematycznej powierzchni elipsoidy ziemskiej, Pomiary t8 powinny fcyc wykonano ną całym obs&arze Ziemi włącznie z morzami l oceanami, lecz dotychczas nie zostały ukończone. Od roku 1957 rozwijają się nowe metody badań kształtu Ziemi r<a podstawie analizy ruchów sztucznych satelitów. Badania polegają na wyznaczaniu siły grawitacji działająosj na satelitę w poszczególnych punktach jego orbity. Jak już podaliśmy poprzednio, na podstawie dotychczasowych badań ja pomocą satelitów obliczono, że spłaszczę nie Ziemi p wynosi 1 i 298,25.

Nys. 5

kształt geoidy zerowej przybrałaby powierzcunia caórs i oceanów v 6 tanie spoozynkn, przodłużona przez lądy. Według współczesnych danych odchylenia jej od powierzchni elipsoidy ziemskiej wynoszą około S JO m', ą ma ksywa Leo wielkości tego odchylenia nią przekraczają 100 m (rys. 5).