IMG JPEG

Stawonogi (Arthropoda)

Najliczniejszy typ świata zwierzęcego (ca 1,3 min gatunków, największy zaliczany jest do skorupiaków- Palinurus mauritanicus- 75 cm.)

-Metameria heteronomiczna (wyj. krocionogi, pareczniki, niektóre skorupiaki)

-Tagmatyzacja ciała - [głowa (caput) akron + 6 segm]., [tułów (thorax)] lub [głowotułów (cephalothorax)], [odwłok (abdomen)+ telson]

-Chitynowy oskórek zawiera alfa-chitynę [poliacetyloglukozaminę], rozkład chityny powodują enzymy chitynaza i chitobiaza wytwarzane przez grzyby i bakterie [np. Bacillus chitinivorus] +substancje białkowe - sklerotyna, artropodyna, rezylina [nadają twardość i elastyczność oskórka] + sole Mg i Ca [ kruchość i łamliwość oskórka] + barwniki

-Linienie (ecdysis)-okresowe zrzucanie oskórka [ wzrost i pozbywanie się zbędnych produktów przemiany materii gromadzonych w oskórku ].

-Członowane odnóża [artropodia], dwugałęziste i prętowate - liczne funkcje (zmysłowe, pokarmowe, pływne, kroczne). Odnóża posiadają własne mięśnie pozwalające im zginać jeden człon względem drugiego.

-Brak nabłonków urzęsionych

-Jama ciała typu mieszanego [pierwotna + wtórna] - MIKSOCEL. W miksocelu hemolimfa opłukuje narządy wewnętrzne [HEMOCEL],

-Układ krwionośny otwarty. Rurkowate serce z otworami (ostia), otoczone błoną osierdziową -pericardium

-Mięśnie poprzecznie prążkowane ułożone w pęczki, APODEMY - miejsca przyczepu mięśni do pancerza

-Narządy oddechowe (w zależności od środowiska) np: skrzela, tchawki, płucotchawki, skrzelotchawki -Centralny układ nerwowy typu drabinkowo-zwojowego (heteronomiczny). Poza nim, jest obecny u stawonogów układ nerwowy autonomiczny i peryferyczny [obwodowy].

Mózg [część nadprzełykowa] tworzą 3 pary zwojów:    1]PROTOCEREBRUM,

2] DEUTOCEREBRUM, 3] TRITOCEREBRUM. Część podprzełykową tworzą zwoje: żuwaczkowe, szczękowe i wargowe

-Ekskrecja płynnych produktów - cewki Malpighiego [u form lądowych], u form wodnych gruczoły czułkowe, szczękowe, biodrowe [zmienione metanefrydia] -Rozdzielnopłciowe (obojnactwo rzadko spotykane, np. u skorupiaków), jaja typu polilecytalnego, bruzdkowanie cząstkowe i powierzchniowe, w rozwoju często występują larwy, metamorfoza.

2 podtypy:

ARACHNATA [bezżuwaczkowce] nadaromada: +TRYLOBITY nadgromada: SZCZĘKOCZUŁKOWCE gromada: MIECZOGONY

+STARORAKI

PAJĘCZAKI

KIKUTNICE

MANDIBULATA [żuwaczkowce] nadgromada: DIANTENNATA gromada: SKORUPIAKI nadgromada: TCHAWKODYSZNE gromada: PARECZNIKI OWADY PIERWOWIJE SKAPONOGi