Obraz (152)

Zatem, odległość e^, czyli długość ramienia działania siły P, przy którym nastąpi zakleszczenie prowadnicy, określa zależność:

(7.9)

Ze wzoru (7.9) wynika, że e^ jest sumą długości dwóch odcinków: e_s -określającego odległość punktu S od osi prowadnicy oraz odcinka, którego długość zależy od:

—    stosunku ciężaru elementu przesuwanego Q i przyłożonej siły czynnej P,

—    położenia x środka ciężkości zespołu przesuwnego względem krawędzi nieruchomej części prowadnicy (tulei),

—    współczynnika tarcia p między prętem a tuleją,

—    parametrów geometrycznych samej prowadnicy (d, l).

W szczególnym położeniu zespołu ruchomego, gdy kierunek działania siły ciężkości Q przechodzi przez punkt S, prowadnica zakleszczy się, kiedy siła czynna P będzie działała na ramieniu e_mjn = e_s (niezależnie od jej wartości).

Równocześnie, przy znanych wymiarach d oraz l, a także określonej wartości współczynnika tarcia p (dobrane materiały wałka i tulei), niebezpieczeństwo zakleszczenia maleje wraz z przesuwaniem środka ciężkości zespołu ruchomego w kierunku zwiększającym wartość współrzędnej x.

Jeśli siła czynna P działa na ramieniu e, którego długość zawarta jest w przedziale < e < <s_min, to do znalezienia siły użytecznej PJ należy siłę P rozłożyć na dwie składowe (rys. 7.2):

P_D - leżącą w odległości od osi prowadnicy i równoważącą opory tarcia wynikające z niewspółosiowego działania siły czynnej P,

P' — leżącą w osi prowadnicy i pokonującą jej opory bierne.

Z warunków równowagi dla tego przypadku otrzymujemy równania:

Sprawność prowadnicy, w tym przypadku, wyrażona jest zależnością:

Wykres funkcji rj = /(e), w całym przedziale zmienności długości ramienia e, tzn. dla zakresu 0 <; e ź e^, przedstawiono na rys. 7.3.

Gdy długość ramienia e mieści się w przedziale 0 e <, e^, sprawność prowadnicy jest stała. Jest to zgodne z równaniem (7.5). Jeśli zaś odległość siły

121