SDC13469

17

podczas gdy różnorodność miejsca w przestrzeni staje się główną przyczyną rozwarstwienia gwar ludowych. Dzięki temu przy sprzyjających warunkach społecznych, także kulturowych, zyskują one status prawie osobnych języków.

Wszystkie wymienione wyżej wewnętrzne odmiany języka narodowego składają się w jego obrębie na hierarchicznie powiązany układ. Hierarchiczna klasyfikacja tych odmian nie przedstawia się jasno. W literaturze naukowej mamy do tej pory kilka różniących się między sobą propozycji: Z. Klemensiewicza, S. Urbańczyka. A. Furdala, ostatnio t*H=» A. WiUtonia"

Zamieszczona w tym miejscu klasyfikacja stanowi w pewnym sensie pochodną podziałów stosowanych przez innych badaczy. Różni się jednak wydobyciem na jaw i szczególnym wyeskponowaniem odmian o charakterze stylistycznym. Proponowaną tu hierarchią rządzą związki upod-rzędnienia oraz ogólności i szczegółowości, nie zaś związki historycznej pochodności. Wyróżnionymi na szczycie układu stylami są mówiony i pisany. Dalej następują style konotacyjne i odmiany denotacyjne, przy czym oba rodzaje odmian, niestety, krzyżują się ze sobą, przynajmniej

Schemat klasyfikacyjny dla XX wieku

współczesny język narodowy

ogólnopolski styl pisany

: ic ogólno polski styl mówiony

styl	dia	gwary
fol	lekty	miej
kloru	ft	skie
(artys	gwary	Gub
tyczny)	ludowe	regio
	(wiej	nalny
	skie)	Jwk potocz ny)

ogólnopolski _ styl mówiony

potoczny retoryczny

artystyczny

użytkowy (praktyczny)’

1

naukowy

rodzinny biologiczny urzędowy, norma-zawodowy (zależny tywno-dydaktyczny

socjalny    publicystyczny -

inne-

pisane style indywidualne

mówione style indywidualne

® Początek dal Z. Klemensiewicz w rozprawie: O różnych odmianach współczesnej polszczyzny. Warszawa 1953; potem ukazały się publikacje; & Urbańczyk, Rozwój języka narodowego. Pojęcia i terminologia, [w:] Z dziejów powstawania języków narodowych i literackich, Warszawa 1956; A. Fur dal. Kia-tyjikacja odmian współczesnego języka polskiego, Wrocław 1973; Wilkoń, O odmianach współczesnej polszczyzny mówionej.

S — T. Skobaltnk*. Historyczna stylistyka..