skanuj0001 3

UWAGI OGÓLNE NA TEMAT MIĘŚNI GŁOWY

Mięśnie głowy można podzielić na trzy grupy. Jedną grupę stanowią mięśnie wyrazowe, czyli mimiczne, związane z ruchomością skóry. Druga grupa mięśni powoduje ruchy żuchwy, przyczepiając się z jednej strony do czaszki, a z drugiej do żuchwy. Natomiast grupę trzecią stanowią mięśnie języka, gałki ocznej i zmysłu słuchu, ukryte w głębi kości skalistej.

Mięśnie wyrazowe twarzy zwykle przyczepione są do skóry lub do błon śluzowych. Niektóre na jednym końcu są przyczepione do kości lub powięzi. Kurcząc się, poruszają skórę, w odróżnieniu od mięśni szkieletowych, które poruszając stawy przesuwają się pod skórą. Napinając skórę w pewnych okolicach twarzy, mięśnie wyrazowe zmieniają jej kształt oraz wygląd i nadają jej określony wyraz. Podczas rozkurczu mięśnia, skóra pod wpływem jego sprężystości powraca do pierwotnego stanu.

Na skórę przenosi się również napięcie spoczynkowe mięśni (tonus). W zależności od stopnia napięcia zmienia się wyraz twarzy. Mięśnie wyrazowe twarzy występują przeważnie w postaci cienkich blaszek mięśniowych lub pęczków, które okrężnie — jako zwieracze — lub promieniście — jako rozwieracze — układają się dookoła otworów skóry twarzy.

Na sklepieniu głowy umięśnienie skóry jest znacznie mniej zróżnicowane i podobnie jak na szyi mięśnie występują w postaci szerokich i płaskich blaszek, które odgrywają pomocniczą rolę w działalności mięsni wyrazowych.

Mięśnie wyrazowe są do pewnego stopnia wyizolowane z pozostałych mięśni ciała. Związane jest to z ich rolą jako narządów wyrażających nasze uczucia. O ile jednak uczucia nie podlegają naszej woli, to do pewnego stopnia możemy kierować naszą mimiką. Z twarzy dziecka możemy jeszcze wyraźnie wyczytać uczucia, które poruszają jego psychikę. Dorosły stopniowo w ciągu życia uczy się panować nad przejawami swych uczuć i nie zdradzać ich wyrazem mięśni mimicznych. Dla bystrego obserwatora wystarczy jednak nieznaczne drgnienie mięśnia, aby określić istotne uczucia i przeżycia.

| FIZYCZNE I BIOLOGICZNE WŁAŚCIWOŚCI MIĘŚNI

Każdy żywy mięsień jest sprężysty. Daje się on biernie rozciągać i następnie szybko powracać do swej długości spoczynkowej. Sprężystość ta zmniejsza się w wyniku pracy mięśnia i jest najmniejsza podczas jego zmęczenia. W wieku dziecięcym sprężystość jest bardzo duża, w wieku średnim mniej więcej o połowę mniejsza, a w starości najmniejsza. Dlatego też w wieku j starszym stosunkowo łatwo przekracza się tzw. granicę sprężystości mięśnia i następuje jego zerwanie.

Obok sprężystości żywe włókno mięśniowe wykazuje pewien nieznaczny stan napięcia (tonus). Napięcie to nie podlega naszej woli i znajduje się pod wpływem autonomicznego układu nerwowego. Stopień napięcia mięśniowego jest bardzo różny i zależy od wielu czynników, m.in. od stanów patologicznych. Porażenie nerwu lub śmierć znoszą całkowicie napięcie mięśni, I odczas snu jest ono zmniejszone, w młodości jest większe niż w wieku późniejszym. Napięcie mięśni zależy też od właściwości konstytucyjnych jednooki. Można wyróżnić osoby o napięciu wysokim (hipertonicy) lub niskim (liipotonicy). Czynniki psychiczne (np. radość, smutek) i fizyczne (np. zmę-senie) wpływają na napięcie mięśniowe, podnosząc je lub zmniejszając, i oza tym jest ono zależne od działalności gruczołów wydzielania wewnętrznego, a szczególnie od gruczołów płciowych.

Napięcie mięśni wpływa na ustalenie stawów w stanie spoczynku, a tym ornym na postawę człowieka. Po postawie możemy nieraz poznać wyso-I ość napięcia mięśniowego.

Pod wpływem różnorodnych bodźców (chemiczne, mechaniczne, termiczne lub elektryczne) włókno mięśniowe reaguje skracaniem się swych ęści kurczliwych. W warunkach fizjologicznych skurcz mięśnia odbywa ię na skutek bodźca ze strony ośrodkowego układu nerwowego, który lochodzi do mięśnia drogą nerwu ruchowego. Są to bodźce przerywane, w "i zeciwieństwie do bodźców ciągłych, wywołujących spoczynkowe napię-i' ■ mięśnia. Zdolność skracania się mięśnia pozwala na zmniejszenie się jego • 11ugości spoczynkowej do połowy. Podczas pracy mięsień działa jak pompa ąca. W tym stanie przez mięsień przechodzi pięciokrotnie, a nawet dziesię-mkrotnie zwiększony prąd krwi. Doprowadza on potrzebne do pracy mięśnia tlen i glikogen. Część uzyskanej energii mięśnia przemienia się w pracę mechaniczną, a druga część, znacznie większa, wyzwala sięw postaci ciepła, i -i wewnętrzna praca stanowi najważniejsze źródło ciepła dla ustroju. Pro-< lukty rozpadu, które wytwarzają się podczas pracy mięśnia, a przede wszy-ikim dwutlenek węgla i kwas mlekowy, zmniejszają sprawność mięśnia, i >> długotrwałej i wyczerpującej pracy mięsień staje się twardy i bolesny, i■' >d wpływem masażu i częściowo gimnastyki rozluźniającej powraca do i.mu prawidłowego, a substancje wywołujące znużenie mięśnia zostają >i imięte.

27