skanuj0089

6. Zadania

Wielkość jednostek terytorialnych zależy w znacznym stopniu od zadań, które są w jej ramach realizowane. Władze administracyjne są zorganizowane w sposób hierarchiczny, co umożliwia przesuwanie zadań między poszczególnymi szczeblami hierarchii wpływając w ten sposób na wielkość jednostek terytorialnych. Wielkość jednostek terytorialnych oraz zadania pozostają wobec siebie w zmiennych zależnościach. Na przykład zamiast pomniejszyć zbyt dużą jednostkę terytorialną, która jest niewydolna, można dokonać dekoncentracji kompetencji poprzez powołanie delegatur, a więc struktur administracyjnych działających poza siedzibą władzy administracyjnej. Powoduje to efektywniejsze wykonywanie zadań oraz ułatwia kontakt obywateli z organami administracyjnymi.

IV. Przesłanki kształtowania jednostek terytorialnych

1. Struktury homogeniczne

Ściśle z problemem wielkości jednostek administracyjnych wiąże się, dotychczas nieporuszane, zagadnienie kryteriów ich wyodrębnienia. W tym zakresie należy uwzględnić różne punkty widzenia.

W pierwszym rzędzie należy uwzględniać charakter zadań publicznych, a w szczególności ich jednorodność (homogeniczność). Na tej podstawie wyodrębnia się w naszym systemie miasta na prawach powiatu. W tej chwili jest w Polsce 65 tego typu jednostek administracyjnych. Jednakże procesy cywilizacyjne powodują zacieranie się granic między obszarami miejskimi a wiejskimi, a więc i problemy administracyjne na tych obszarach się do siebie upodabniają³¹. Dlatego też kryterium powyższe staje się coraz mniej istotne, a niekiedy nawet budzące wątpliwości, ponieważ miasta na prawach powiatu spełniają istotne funkcje o charakterze gospodarczym, kulturalnym, oświatowym, zdrowotnym i innym dla przylegających do niego terenów. Administracyjne ich wyodrębnienie z powiatu stanowi zabieg, który prowadzi do ich wyizolowania z naturalnego zaplecza, w którym funkcjonują, a także prowadzi do komplikacji w zakresie finansowania instytucji publicznych świadczących usługi zarówno dla mieszkańców miasta oraz mieszkańców powiatu, jak również planowania przestrzennego.

2. Przesłanki geograficzne

Jednostki administracyjne muszą być kształtowane z uwzględnieniem przesłanek geograficzno-przestrzennych, czyli powinny stanowić pewną jednolitą całość przestrzenną. Na przykład taką przeszkodą geograficzną w ukształtowaniu jednolitej z punktu widzenia geograficznego jednostki może być rzeka, która przedziela hipotetyczną gminę. Można mieć wątpliwości, czy rzeczywiście tak geograficznie podzielona gmina może stać się jednolitym organizmem administracyjnym. System podziału terytorialnego złożony jest najczęściej z kilku stopni, które tworzą hierarchię. Nie jest to hierarchia organizacyjna, której konstrukcja byłaby oparta na zasadzie podporządkowania, ale hierarchia wynikająca z zasięgu zadań, które poszczególnym stopniom są przyporządkowane. A więc inne zadania są przyporządkowane gminom, podporządkowano szkoły podstawowe i gimnazja, powiatom licea i szpitale, województwu wyższe szkoły zawodowe, szpitale specjalistyczne itd.

31) Por. Leoński Z., Podział terytorialny, [w:] System prawa administracyjnego, Red, Starościak J., T. 1, Ossolineum, Wrocław 1977, s. 387.

53