woloszyn 1

138 Europa średniowieczna VII wiek

WIEDZA WE WCZESNYM ŚREDNIOWIECZU

Poziom wiedzy wczesnego średniowiecza dobrze ilustruje encyklopedyczne dzieło Etymologiami): sive origiunm libri XX (XX ksittg o pierwotnym znaczeniu słów) biskupa (od 602 r.) Sewilli Izydora (ok. 570-636), jednego z najwybitniejszych uczonych owych czasów; autora wielu dziel teologicznych, historycznych, gramatycznych i antykwarycznych. Wiele wiadomości czerpał Izydor z greckich i rzymskich autorów starożytnych

Przedruk fragmentów według: Europa wr wczesnym średniowieczu. Teksty źródłowe do nauki historii w szkole średniej Zeszyt 13. Opracował Kazimierz Dobrowolski. Kraków 1923 Źródło: [71, s. 2S-3I]

ETYMOLOG1ARUM SIVE OR1GINUM [WYOBRAŻENIA KOSMICZNE]

O niebie i jego imieniu. Filozofowie wyrazili mniemanie, że niebo jest okrągłe, niestale i gorejące; nazywane zaś stąd, iż podobnie jak naczynie zdobione rylcem¹ posiada wytłoczone znaki gw iazd. Wyróżnił go bowiem Bóg jasnymi światłami i wypełnił słońcem i błyszczącym kołem księżyca i przyozdobił w^r jaśniejące znaki iskrzących gwiazd. [...]

O położeniu niebieskiej sfery Sfera niebios przedstawia pewną postać ukształtowaną okrągło, której środkiem jest ziemia, zamknięta równomiernie ze wszystkich stron. Mówią, że ta sfera nie ma ani początku, ani końca. [...]

O ruchu tejże sfery Sfera obraca się na dwóch osiach, z których jedna jest północna, nigdy nie zachodzi i nazywa się Borcus: druga południowa, której nigdy nie można ujrzeć, a nazywa się Austronotius [...].

O wrotach niebios. Dwoje jest wrót nieba, wschodnie i zachodnie. Albowiem jedną bramą słońce wkracza, drugą powraca.

O wielkości słońca. Wielkość słońca jest znaczniejsza od wielkości księżyca. [...[

O wielkości księżyca Wielkość zaś księżyca mniejsza jest - jak powiadają - niż słońca. Albowiem skoro słońce leży wyżej niż księżyc, a jednak widzimy je większym od księżyca, to właśnie, gdyby się do nas zbliżyło, byłoby dostrzegane o wiele większe niż księżyc. Jak zaś słońce większe jest od ziemi, tak ziemia przerasta o pewną wielkość księżyc. [...]

O własnościach słońca. Słońce, choć jest ogniste, więcej się rozgrzewa z powodu swego ruchu obrotowego. Filozofowie powiadają, że jego ogień żywi się wodą i z elementu przeciwnego otrzymuje siłę światła i ciepła.

1

Wywód etymologiczny: caelttm - vas caełatum (naczynie niebiańskie).