0000025

Osłabienie lub zniesienie odruchu Moro, zwłaszcza jednostronne, występuje w uszkodzeniu splotu ramiennego. Nadmiernie nasilony i przetrwały odruch spotykany jest w zespole mózgowego porażenia dziecięcego.

Objawy oponowe

Objawy oponowe są wyrazem podrażnienia opon mózgowo--rdzeniowych spowodowanego stanem zapalnym lub krwawieniem do przestrzeni płynowych.

Opisano ich bardzo wiele. Do najważniejszych należą:

Sztywność karku: badamy ją poprzez bierne zgięcie głowy dziecka ku przodowi tak, aby podbródek dotknął klatki piersiowej. Jeśli napotykamy opór, mówimy o sztywności karku.

Objaw Brudzińskiego: badamy go zginając głowę dziecka w kierunku klatki piersiowej. W przypadku reakcji dodatniej następuje zgięcie i przywiedzenie kończyn dolnych w kierunku brzucha. Objaw Brudzińskiego, przydatny w badaniu starszych dzieci, u niemowląt w pierwszym półroczu ma mniejszą wartość rozpoznawczą, gdyż występować może również u dzieci zdrowych.

Objaw Kerniga: polega na próbie prostowania kończyny dolnej w stawie kolanowym przy jednoczesnym jej zgięciu w stawie biodrowym. Objaw traktujemy jako dodatni, gdy napotykamy opór.

SYMPTOMATYKA NAJWAŻNIEJSZYCH ZESPOŁÓW NEUROLOGICZNYCH

ZESPÓŁ PIRAMIDOWY

Drogi piramidowe przewodzą pobudzenie do ruchów dowolnych (odruchowowarunkowych). Zadaniem ich jest przekazywanie pobudzeń ruchowych z kory mózgu do komórek rogów przednich rdzenia.

Na drogi piramidowe składają się włókna osiowe neuronów leżących przede wszystkim w tzw. polu ruchowym, zlokalizowanym w zakręcie środkowym przednim i płaciku przyśrodkowym, jednak także neuronów znajdujących się w innych obszarach kory, jak również neuronów ze zwojów podstawnych. Poszczególne obszary kory mózgu mają reprezentację ruchów poszczególnych części cia-la. Na sklepistości mózgu znajduje się reprezentacja ruchów kończyny górnej, twarzy i języka. W części przyśrodkowej mózgu, wchodzącej w obszar szczeliny podłużnej mózgu, mieści się reprezentacja korowa ruchów kończyny dolnej i pęcherza.

Włókna osiowe komórek piramidowych po wyjściu z kory przechodzą przez wieniec promienisty i zbiegają się w torebce wewnętrznej, biegnąc tutaj obok innych dróg korowych. W dalszym przebiegu na wysokości mostu i rdzenia przedłużonego od drogi piramidowej odchodzą włókna do odpowiednich jąder ruchowych nerwów czaszkowych III, IV, V, VII, IX. X, XI, XII. W miejscu połączenia rdzenia przedłużonego i kręgowego droga piramidowa dzieli się na dwie części. Większa z tych części ulega skrzyżowaniu z włóknami piramidowymi strony przeciwnej i biegnąc w sznurach bocznych rdzenia dochodzi do komórek ruchowych rogów przednich. Znacznie mniejsza część włókien przebiega natomiast w sznurach przednich rdzenia nie krzyżując się. Dochodzą one do tych samych komórek ruchowych rdzenia.

Drogi piramidowe należą do najmłodszych filogenetycznie części układu nerwowego. Najwybitniej rozwinięte u człowieka, odgrywają też największą rolę w jego czynnościach ruchowych. Z chwilą urodzenia się dziecka nie są one jeszcze całkowicie zmielinizowane, a proces ten, rozwijając się stopniowo trwa przez pierwsze lata życia. W miarę jego postępu rozwijają się i doskonalą czynności ruchowe dziecka.

Uszkodzenie dróg piramidowych cechuje się ograniczeniem (niedowład — paresis) lub zniesieniem (porażenie — paraly-sis) ruchów dowolnych, wzmożeniem napięcia mięśniowego (tzw. spastyczność), wygórowaniem odruchów głębokich, występowaniem odruchów patologicznych oraz zniesieniem odruchów brzusznych. Ten ostatni objaw występuje jednak głównie w tzw. świeżych niedowładach.

U niemowląt obraz uszkodzenia dróg piramidowych jest nieco odmienny. Ze względu na niedojrzałość układu nerwowego klasyczne objawy ograniczenia ruchów dowolnych (wyjąwszy zespoły uszkodzenia dróg piramidowych rdzenia) są mniej uchwytne, gdyż przecież niemowlę „funkcjonuje" na zasadzie ruchów odruchowobezwarunkowych. W sposób mniej stały ujawnia się też wzmożenie napięcia mięśniowego. Charakterystycznym objawem jest natomiast obecność nasilonych i przetrwałych, o tonicznym charakterze odruchów postawy oraz odruchów chwytnych z kończyn górnych. Niemożność oparcia się w rozpoznaniu na obecności odruchów patologicznych (odruch Babińskiego) dopełnia do reszty obrazu

53