017 6

NARKOTYKI

Z lekarskiego punktu widzenia narkotyk jest to każdy lek wywołujący sen lub stupor oraz znoszący ból. Z prawnego punktu widzenia jest to każda substancja naturalna lub syntetyczna zaliczona do grupy narkotyków przez Międzynarodową Konwencję o Środkach Odurzających z 1961 r.

Narkotyczne leki p/bólowe wywierają również działanie hamujące na inne (poza czuciową) okolice OUN. Wywołują one m. in. charakter}'styczne stany euforyczne oraz zaburzenia czynności ośrodków autonomicznych. Ze względu na zjawisko tolerancji i niebezpieczeństwo narkomanii leki te stosuje się wyłącznie doraźnie (np. w przypadku ciężkich urazów, gdy podanie morfiny może zapobiec wstrząsowi pourazowemu) lub w przypadku bólów nie dających się uśmierzyć nienarkotycznymi lekami p/bólowymi.

Narkotyczne leki p-bólowe:

1.    alkaloidy opium:    • pochodne fenantrenu (morfina)

• pochodne izochinoliny (papaweryna)

2.    opiaty — pochodne morfiny (heroina, etylomorfma, kodeina)

3.    syntetyczne narkotyczne śr. p-bólowe (metadon, fentanyl)

Jest alkaloidem znajdującym się w opium - stężonym soku mlecznym otrzymywanym z niedojrzałych makówek maku lekarskiego (Papaver somniferum).

Działanie morfiny:

1)    kora mózgu - działa silnie hamująco na układ nerwowy; pod wpływem morfiny kora mózgu staje się niewrażliwa na dochodzące z obwodu impulsy bólowe; usuwa też uczucie głodu i zmęczenia oraz pamięć i świadomość przykrych przeżyć psychicznych (rozpacz, smutek, strach) - w następstwie powstaje stan błogości tzw. euforia. Bardzo duże dawki powodują głęboki sen narkotyczny z zaburzeniami czynności ośr. autonomicznych

2)    ośr. autonomiczne - zmniejszenie wrażliwości ośrodka oddechowego (zwolnienie oddychania), hamowanie czynności ośrodka kaszlu (działanie p/kaszlowe), i ośrodka naczynioruchowego (rozszerzenie naczyń skórnych i obniżenie ciśnienia krwi), pobudzenie ośrodka wymiotnego

3)    przewód pokarmowy - zahamowanie wydzielania gruczołów trawiennych, hamowanie przesuwania się i wydalania treści pokarmowej, co prowadzi do wzmożenia napięcia ścian jelit i silnego skurczu zwieraczy (długotrwałe zaparcia). Morfina wzmaga również napięcie zwieracza pęcherza moczowego, pęcherzyka żółciowego i innych narządów zbudowanych z mięśni gładkich.

Zastosowanie morfiny:

przeciwbólowe • dusznica bolesna, zawał mięśnia sercowego

•    bóle spowodowane nowotworami nie nadającymi się do zabiegu operacyjnego

•    ciężkie urazy, zmiażdżenia, postrzały, oparzenia -celem zapobiegania wystąpieniu wstrząsu pourazowego

przygotowanie farmakologiczne chorego do znieczulenia ogólnego w celu skrócenia okresu podniecenia i ułatwienia wystąpienia pełnej narkozy chirurgicznej lek zmniejszający wrażliwość ośrodka oddechowego w dusznicy bolesnej.

1