024 2

przemianie-jest katalizatorem (rozdz. 27). Spalanie substancji w czystym tlenie przebiega bardziej gwałtownie niż w powietrzu. Tlen łączy się z węglem dając dwutlenek węgla. Reakcję utleniania węgła zapisuje się w chemii za pomocą równania:

węgiel+tlen    • dwutlenek węgla

O dwutlenku węgla przeczytasz więcej w rozdz. 79.

Wykorzystujemy:

małą butelkę po śmietanie lub słoik po dżemie, drzazgę drewnianą, w^fęgiel drzewny, 20 cm³ 3-proc. roztworu nadtlenku wodoru (wodę utlenioną), sproszkowany braunsztyn.

Metal+tlen^ tlenek metalu

Powyższy tytuł jest zapisem procesu chemicznego według zasad chemicznej „sten ogra fi i*'. Strzałka jest odczytywana jako „przemienia się w " i oznacza, że reakcja chemiczna przebiega od lewej strony do prawej. Tlenek metalu jest związkiem chemicznym metalu z tlenem.

33. Metale zmieniają się

Rura wydechowa samochodu jest dziurawa i trzeba ją wymienić. Mechanik samochodowy mówi, że rura „przepaliła się”. Zbadajmy, czy żelazo i inne metale w ogóle mogą się palić. Kjlka doświadczeń ułatwi nam znalezienie odpow iedzi na to pytanie.

Dośw iadczenie /. W jednym z ramion wygiętej rurki szklanej umieszczamy nieco pyłu glinowego (glin jest polską nazwą chemiczną alumi-

a)

Rys. 16 Miedziana koperta

nium). Wylot rurki zbliżamy do nieświecącego płomienia palnika gazowego, po czym wydmuchujemy pył do wnętrza płomienia. Powtarzamy próbę, używając pyłu żelaznego.

Proces spalania niemetalicznego węgla nazwaliśmy utlenianiem. Odpowiedzialność za utlenianie przypisaliśmy tlenowi z powietrza. Czy metale również ulegają utlenianiu?

W naszym eksperymencie metale wchodziły w kontakt nie tylko z płomieniem, lecz także z otaczającym go powietrzem. Zbadamy, czy przemiana zachodzi również wtedy, gdy powietrze nic ma dostępu do metalu.

Doświadczenie 2. Zaginamy cienką miedzianą blachę na kształt koperty i starannie zaklepujcmy jej brzegi młotkiem (rys. 16). Następnie ogrzewamy metal w płomieniu. Po ochłodzeniu okazuje się, że jedynie zewnętrzna strona koperty uległa przemianie-strona wewnętrzna pozostała niezmieniona.

M ym/c. Chociaż cała miedziana koperta była rozżarzona w' płomieniu, jedynie jej zewnętrzna powierzchnia mogła zostać utleniona przez zawarty w powietrzu tlen.

Spalanie metali jest procesem utleniania. Powstają w nim tlenki metali.

47