0267

Władza ustawodawcza

wiązanie Zgromadzenia Narodowego na skutek konfliktu z prezydentem zdarzyło się w 1968 r. Po tej dacie decyzja o skróceniu kadencji parlamentu podejmowana była w przypadku, gdy dochodziło do sytuacji cohabitation; miała więc na celu raczej zapobiegnięcie potencjalnym konfliktom niż rozwiązywanie konfliktów już zaistniałych (w 1981 i 1988 r. F. Mitterand rozwiązywał parlamenty, w których dominowali jego oponenci, i zapewniał sobie za pomocą przedterminowej elekcji poparcie na okres pięcioletniej kadencji Zgromadzenia Narodowego). W Austrii ukształtował się zwyczaj wykorzystywania dla celów skrócenia kadencji uchwały parlamentu o samorozwiązaniu, a nie decyzji egzekutywy (po raz pierwszy prezydent tego kraju rozważał możliwość rozwiązania parlamentu mocą własnego postanowienia w 1999 r., po odmowie utworzenia gabinetu koalicyjnego przez chadecję i socjaldemokrację, która oznaczała wejście nacjonalistycznej Partii Wolnościowców Jdrga Haidera do rządu). W Grecji do kryzysu politycznego doszło tylko raz - na przełomie 1989 i 1990 r., kiedy to dwukrotnie rozwiązywano parlament z powodu niemożności wyłonienia stabilnego rządu. Po 1990 r., na skutek zracjonalizowania proporcjonalnego systemu wyborczego, utrwaliła się praktyka funkcjonowania jednopartyjnych gabinetów większościowych, dysponujących bezpiecznym poparciem, co praktycznie wyeliminowało możliwość zaistnienia konfliktu między większością parlamentarną a egzekutywą. W Polsce w 1993 r. prezydent L. Wałęsa rozwiązał Sejm po odmowie uchwalenia przezeń wotum zaufania dla gabinetu H. Suchockiej. Obecnie, jak wspomniano, możliwość taka nie wchodzi w rachubę.

Inna sytuacja występuje w demokracjach nieskonsolidowanych, w których ukształtował się reżim semiprezydencki, traktowany jako środek zapobiegający obniżeniu stabilności politycznej, wynikającemu ze słabości partii reprezentowanych w parlamencie. Założeniem konstytucji V Republiki było to, że w wypadku niemożności współpracy większości parlamentarnej z gabinetem prezydent ma do wyboru: zmienić rząd lub rozwiązać parlament. Jak pokazała praktyka kohabitacji, głowa państwa może zostać politycznie zneutralizowana, jeśli w parlamencie ukształtuje się zdyscyplinowana koalicja polityczna, zdolna do powołania i utrzymania gabinetu. Z kolei konstytucja Rosji z 1993 r. przewiduje, że parlament może zostać rozwiązany, jeśli dwukrotnie w ciągu trzech miesięcy wyrazi rządowi wotum zaufania lub jeśli trzykrotnie odrzuci kandydaturę premiera zaproponowaną przez głowę państwa (art. 111 i 117). W praktyce oznacza to, że parlament, który chce przeciwstawić się gabinetowi, jest wobec niego bezbronny (dlatego też wszystkie propozycje prezydentów B. Jelcyna i W. Putina związane z obsadą stanowiska szefa gabinetu uzyskiwały - jak dotąd - aprobatę większości posłów Dumy).

263