0253

Władza ustawodawcza

przewidziane pierwotnie na maj 2000 r. - przełożone, oficjalnie z powodu nieprzygotowana na czas systemu komputerowego).

Doświadczenia Rosji, Ukrainy czy Wenezueli - nie mówiąc o reżimach autorytarnych - wskazują na to, że koncepcje funkcji parlamentu, jeśli aspirują do miana uniwersalnych, muszą uwzględniać w większym stopniu, niż czynią to dotychczas, kontekst polityczny, w którym działają legislatywy. Składają się na niego nie tylko rozwiązania instytucjonalne, zachowania wyborcze czy system partyjny, ale także oczekiwania, jakie pod adresem deputowanych wysuwa władza wykonawcza, i zdolność tej ostatniej do ich wyegzekwowania.

2. Struktura współczesnych parlamentów

Omawiając właściwości strukturalne współczesnych parlamentów, zwrócić musimy uwagę na takie zagadnienia, jak organizacja wewnętrzna (unikameralizm przeciwstawiony bikameraiizmowi), wielkość (liczbę mandatów), sposób kreacji izby wyższej oraz długość kadencji (zob. tabela zamieszczona niżej). Na wymienionych płaszczyznach występują pomiędzy poszczególnymi parlamentami mniej lub bardziej istotne różnice (zob. tabela 7 na końcu rozdziału). Należy jednak podkreślić, że nie stanowią one kryterium podziału na parlamenty funkcjonujące w systemach demokratycznych i autorytarnych. Rozpatrywane pod względem budowy legislatywy skonsolidowanych demokracji mogą w wielu przypadkach przypominać swoje odpowiedniki w reżimach autorytarnych.

Najbardziej rozpowszechniona klasyfikacja parlamentów to, oparty na kryterium organizacji wewnętrznej, podział na parlamenty jednoizbowe (unikameralne) oraz dwuizbowe (bikameralne). Do pierwszej grupy zaliczamy parlamenty: Danii, Finlandii, Grecji, Portugalii, Szwecji, Węgier, Słowacji, Bułgarii, Ukrainy i republik bałtyckich, poza Europą zaś - m.in. Nowej Zelandii, Turcji, Izraela, Indonezji, Korei Południowej, Tanzanii, Peru, Ekwadoru, Kostaryki, niektórych republik karaibskich (Nikaragui, Panamy, Gwatemali, Salwadoru) oraz wyspiarskich republik Oceanii. Dwuizbowe są parlamenty: USA, większości krajów Ameryki Południowej, Australii, Japonii, Indii, Filipin, Tajwanu, Republiki Południowej Afryki, Nigerii, Austrii, Francji, Belgii, Irlandii, Włoch, Holandii, Hiszpanii, Szwajcarii, Wielkiej Brytanii, Czech, Polski, Słowenii, Rumunii oraz Rosji. Swoistym połączeniem jedno- i dwuizbowości charakteryzują się parlamenty Niemiec, Norwegii i Islandii do 1991 r., lecz tylko pierwszy zaliczany jest do grona legislatyw dwuizbowych. Wśród państw

249