0276

286 |

11. Władza sądownicza

tę część aktywności władzy sądowniczej, która stanowi wyraz podziału władz (kontrola, hamowanie, równoważenie władzy ustawodawczej i wykonawczej!. Jest to założenie teoretyczne; jego realizacja napotyka na liczne trudności. Z tego punktu widzenia, istotne jest to, jakie przewidziano gwarancje niezawisłości or jak przedstawiają się faktyczne możliwości jej naruszenia, oznaczającego p porządkowanie władzy sądowniczej legislatywie i egzekutywie. Zgodzić należy bowiem z poglądem, że niezawisłość jako taka jest cechą stopniowalną i zależy równo od formalnych reguł gry, jak i nieformalnych uzgodnień.

Niezawisłość władzy sądowniczej wiąże się przede wszystkim z jej niezależnością od władzy ustawodawczej i wykonawczej (a więc przez czynniki polityczne Podkreśla się również to, że sędzia winien być niezależny również od stron sporu i od przełożonych. Jak się jednak wydaje, najistotniejszą z tego punktu widzer różnicą między władzą sądowniczą a władzą ustawodawczą i wykonawczą jest ta że ta pierwsza musi być niezależna od opinii publicznej, podczas gdy dwie następne są i, co więcej, powinny być jej - w mniejszym lub w większym stopniu - podporządkowane. Analizując pojęcie demokracji, G. Sartori zwraca uwagę na fakt. że oznacza ona „rządy oparte na przyzwoleniu”, które - dodajmy - w każdej chwili może być. cofnięte¹. Powoduje to, że jednym z motywów wyboru określonego działania politycznego przez legislatywę czy egzekutywę jest to, jak zareagują na nie wyborcy. Względem tym nie powinien kierować się natomiast sędzia, który przynajmniej na kontynencie europejskim - nie podlega cyklicznej ocenie elek ratu. Oznacza to, że pożądanym atrybutem władzy sądowniczej jest jej stałość i niepodleganie fluktuacjom opinii publicznej, natomiast zaletę władzy ustawodawczej i wykonawczej stanowi elastyczność, wynikająca ze zdolności przystosowania się do zmieniających się - niekiedy dosyć szybko - oczekiwań społecznych. Jeżeli demokracja oznacza system polityczny umożliwiający realizację alternatywnej polityki, to zakłada to konieczność kierowania się przez parlament, rząd i administrację także, choć nie tylko, wolą wyborców. Ten czynnik nie powinien natomiast kierunkować pracy sądów, przynajmniej w takim zakresie, w ja kim kierunkuje działalność władzy ustawodawczej i wykonawczej. Innymi słowy, władza sądownicza lokuje się poza tą częścią przestrzeni społecznej, którą nazywamy rynkiem politycznym. Choć jest ona postacią władzy politycznej, pełni również - jak podkreśla L. Garlicki - funkcję apolitycznego czynnika równowagi w systemie podziału władz oraz funkcję apolitycznego gwaranta wolności i praw jednostki².

Jakkolwiek polityka państwa realizuje się przede wszystkim poprzez działania parlamentu oraz szeroko rozumianej władzy wykonawczej, o tyle współczesne doświadczenia potwierdzają pochodzącą sprzed blisko dwóch wieków refleksję A. de Tocqueville‘a, który analizując rzeczywistość młodej demokracji amerykańskiej zauważył, że „nie ma właściwie wydarzeń politycznych, w których władza sędziowska nie odgrywałaby jakiejś roli”. Co więcej, jest ona władzą polityczną w pełnym tego słowa znaczeniu. Polega to na podejmowaniu rozstrzygnięć, wiążących strony konfliktu powstającego na tle dostępu do władzy, sposobu jej

1

   G. Sartori, Teoria demokracji, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1994, s. 115 i n.

2

   L. Garlicki, op.ctt.. s. 295.